Choroby przenoszone droga płciową

background image

CHOROBY

CHOROBY

PRZENOSZONE

PRZENOSZONE

DROGĄ PŁCIOWĄ

DROGĄ PŁCIOWĄ

Dorota Wickiewicz

Dorota Wickiewicz

Klinika Ginekologii II Katedry Ginekologii i

Klinika Ginekologii II Katedry Ginekologii i

Położnictwa we Wrocławiu

Położnictwa we Wrocławiu

prof. M. St. Gabryś

prof. M. St. Gabryś

background image

RZEŻĄCZKA

RZEŻĄCZKA

Etiologia:

Etiologia:

dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae)

dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae)

Podział:

Podział:

Ostra

Ostra

Niepowikłana

Niepowikłana

Przewlekła

Przewlekła

Powikłana

Powikłana

background image

Rzeżączka u kobiet

Rzeżączka u kobiet

u 30% kobiet początkowe objawy są skąpe i nie

u 30% kobiet początkowe objawy są skąpe i nie

budzą podejrzeń

budzą podejrzeń

okres wylęgania u kobiet jest dłuższy niż u mężczyzn

okres wylęgania u kobiet jest dłuższy niż u mężczyzn

niektóre chore dowiadują się o chorobie od

niektóre chore dowiadują się o chorobie od

partnerów

partnerów

u znacznej części kobiet rzeżączka zostaje

u znacznej części kobiet rzeżączka zostaje

rozpoznana w okresie powikłań

rozpoznana w okresie powikłań

Ostra rzeżączka niepowikłana

Ostra rzeżączka niepowikłana

zapalenie cewki moczowej

zapalenie cewki moczowej

zapalenie rzeżączkowe szyjki macicy

zapalenie rzeżączkowe szyjki macicy

RZEŻĄCZKA U KOBIET

RZEŻĄCZKA U KOBIET

background image

RZEŻĄCZKA U KOBIET

RZEŻĄCZKA U KOBIET

Powikłania rzeżączki u

Powikłania rzeżączki u

kobiet

kobiet

zakażenie gruczołów

zakażenie gruczołów

Skene,a i Bartolina

Skene,a i Bartolina

ropnie gruczołów

ropnie gruczołów

zapalenie rzeżączkowe

zapalenie rzeżączkowe

macicy

macicy

zapalenie jajowodów

zapalenie jajowodów

ropień jajowodu

ropień jajowodu

zapalenie otrzewnej

zapalenie otrzewnej

przewlekłe zapalenie

przewlekłe zapalenie

przydatków

przydatków

background image

background image

RZEŻĄCZKA U MĘŻCZYZN

RZEŻĄCZKA U MĘŻCZYZN

Ostra niepowikłana rzeżączka mężczyzn

Ostra niepowikłana rzeżączka mężczyzn

Czas wylęgania 2-5 dni

Czas wylęgania 2-5 dni

uczucie pieczenia w cewce w czasie oddawania moczu

uczucie pieczenia w cewce w czasie oddawania moczu

zaczerwienienie i obrzęk ujścia zewnętrznego cewki

zaczerwienienie i obrzęk ujścia zewnętrznego cewki

obfita ropna wydzielina z cewki

obfita ropna wydzielina z cewki

Czynniki sprzyjające szerzeniu się zakażenia i powikłaniom

Czynniki sprzyjające szerzeniu się zakażenia i powikłaniom

picie alkoholu i stosunki płciowe

picie alkoholu i stosunki płciowe

większe wysiłki fizyczne, jazda konna, na rowerze, na

większe wysiłki fizyczne, jazda konna, na rowerze, na

motocyklu

motocyklu

lekceważenie choroby, nie zgłaszanie się do leczenia,

lekceważenie choroby, nie zgłaszanie się do leczenia,

nieregularne leczenie

nieregularne leczenie

background image

RZEŻĄCZKA U MĘŻCZYZN

RZEŻĄCZKA U MĘŻCZYZN

Przyczyny rzeżączki przewlekłej u mężczyzn

Przyczyny rzeżączki przewlekłej u mężczyzn

zaniedbania leczenia w okresie ostrym choroby

zaniedbania leczenia w okresie ostrym choroby

niepowodzenia w leczeniu (oporność, zmniejszona

niepowodzenia w leczeniu (oporność, zmniejszona

wrażliwość gonokoków, niedostateczne

wrażliwość gonokoków, niedostateczne

dawkowanie)

dawkowanie)

skąpoobjawowy i słabo nasilony od początku

skąpoobjawowy i słabo nasilony od początku

zakażenia przebieg choroby

zakażenia przebieg choroby

współistnienie innych infekcji (np. NGU)

współistnienie innych infekcji (np. NGU)

background image

Powikłania rzeżączki

Powikłania rzeżączki

wspólne dla obu płci

wspólne dla obu płci

zapalenie

zapalenie

naczyniówki oka

naczyniówki oka

rzeżączkowe

rzeżączkowe

zapalenie stawów

zapalenie stawów

zapalenie opon

zapalenie opon

mózgowych

mózgowych

zapalenie serca

zapalenie serca

posocznica ze

posocznica ze

zmianami skórnymi

zmianami skórnymi

background image

Nierzeżączkowe zapalenie

Nierzeżączkowe zapalenie

cewki moczowej (NGU)

cewki moczowej (NGU)

Etiologia

Etiologia

Chlamydia trachomatis

Chlamydia trachomatis

Ureaplazma urealiticum

Ureaplazma urealiticum

Trichomonas vaginalis

Trichomonas vaginalis

inne bakterie

inne bakterie

wirusy

wirusy

drożdżaki

drożdżaki

background image

RZEŻĄCZKA U KOBIET-

RZEŻĄCZKA U KOBIET-

leczenie

leczenie

Leczenie zapalenia szyjki macicy, cewki moczowej

Leczenie zapalenia szyjki macicy, cewki moczowej

odbytnicy: c

odbytnicy: c

efixim 400 mg

efixim 400 mg

Lub c

Lub c

eftriaxon

eftriaxon

250mg

250mg

im

im

lub c

lub c

iprofloxac

iprofloxac

y

y

n

n

a

a

500 mg

500 mg

lub

lub

o

o

floxac

floxac

y

y

n

n

a

a

400

400

mg

mg

lub spektynomycyna 2 g im

lub spektynomycyna 2 g im

Leczenie alternatywne: amoxycylina 2 g lub 3g oraz

Leczenie alternatywne: amoxycylina 2 g lub 3g oraz

probenecid 1g w pojedynczej dawce

probenecid 1g w pojedynczej dawce

background image

RZEŻĄCZKA U KOBIET

RZEŻĄCZKA U KOBIET

CIĘŻARNYCH- leczenie

CIĘŻARNYCH- leczenie

ceftriakson 250 mg im w pojedynczej dawce

ceftriakson 250 mg im w pojedynczej dawce

lub s

lub s

pect

pect

y

y

nomyc

nomyc

y

y

n

n

a 2g

a 2g

im lub amoxycylina 2 g lub

im lub amoxycylina 2 g lub

3g oraz probenecid 1g w pojedynczej dawce

3g oraz probenecid 1g w pojedynczej dawce

background image

KIŁA

KIŁA

Lues, Syfilis - (od imienia chłopca z

Lues, Syfilis - (od imienia chłopca z

utworu Fracastoro)

utworu Fracastoro)

Etiologia:

Etiologia:

Krętek blady

Krętek blady

(Treponema pallidum)

(Treponema pallidum)

wykryty w 1905r.

wykryty w 1905r.

Podział :

Podział :

Kiła wrodzona

Kiła wrodzona

Kiła nabyta

Kiła nabyta

background image

Kiła I rzędowa

Kiła I rzędowa

Po 30 minutach od zakażenia krętki przechodzą do

Po 30 minutach od zakażenia krętki przechodzą do

naczyń chłonnych.

naczyń chłonnych.

Zwiastuny kiły: ogólne osłabienie, stany

Zwiastuny kiły: ogólne osłabienie, stany

podgorączkowe, nocne bóle kostne.

podgorączkowe, nocne bóle kostne.

Po 3 tygodniach pojawia się objaw pierwotny, a po 8

Po 3 tygodniach pojawia się objaw pierwotny, a po 8

tygodniach powiększone węzły chłonne.

tygodniach powiększone węzły chłonne.

background image

Kiła I rzędowa

Kiła I rzędowa

Objaw pierwotny

Objaw pierwotny

(cechy typowe)

(cechy typowe)

pojedynczy średnicy kilku - kilkunastu mm

pojedynczy średnicy kilku - kilkunastu mm

okrągły lub owalny

okrągły lub owalny

niebolesny, bez cech zapalnych

niebolesny, bez cech zapalnych

gładkie dobrze odgraniczone brzegi

gładkie dobrze odgraniczone brzegi

równe, płaskie, gładkie, lśniące dno

równe, płaskie, gładkie, lśniące dno

pokryte surowiczą lub ropną wydzieliną

pokryte surowiczą lub ropną wydzieliną

ustępuje samoistnie bez pozostawienia blizny

ustępuje samoistnie bez pozostawienia blizny

chrząstkowato nacieczona podstawa

chrząstkowato nacieczona podstawa

objaw pierwotny ustępuje po 2-6 tygodniach bez

objaw pierwotny ustępuje po 2-6 tygodniach bez

pozostawienia blizny.

pozostawienia blizny.

background image

Kiła I rzędowa

Kiła I rzędowa

Węzły chłonne

Węzły chłonne

powiększone

powiększone

twarde, sprężyste

twarde, sprężyste

nie łączą się w pakiety

nie łączą się w pakiety

są przesuwalne

są przesuwalne

względem

względem

niezmienionej skóry

niezmienionej skóry

niebolesne

niebolesne

nie ulegają rozpadowi

nie ulegają rozpadowi

background image

Kiła I rzędowa

Kiła I rzędowa

Około 9 tygodnia mogą się pojawić objawy

Około 9 tygodnia mogą się pojawić objawy

pseudogrypowe - bóle głowy, nudności uczucie

pseudogrypowe - bóle głowy, nudności uczucie

ogólnego rozbicia mogące świadczyć o zajęciu

ogólnego rozbicia mogące świadczyć o zajęciu

płynu mózgowo-rdzeniowego przez krętki.

płynu mózgowo-rdzeniowego przez krętki.

W 9 tygodniu od zakażenia rozpoczyna się kiła II

W 9 tygodniu od zakażenia rozpoczyna się kiła II

rzędowa

rzędowa

background image

Kiła II okresu

Kiła II okresu

(9 tydzień - 2-5 lat)

(9 tydzień - 2-5 lat)

Podział: wczesna i późna.

Podział: wczesna i późna.

Kiła II okresu wczesna

Kiła II okresu wczesna

- (zatory

- (zatory

kiłowe w naczyniach +naciek)

kiłowe w naczyniach +naciek)

wyłącznie wysiew drobnych,

wyłącznie wysiew drobnych,

jednakowych

jednakowych

, gęsto usianych zmian

, gęsto usianych zmian

plamistych lub grudkowych;

plamistych lub grudkowych;

obejmujących symetrycznie boki

obejmujących symetrycznie boki

tułowia i kończyny od strony zginaczy,

tułowia i kończyny od strony zginaczy,

oszczędzając twarz, dłonie i stopy;

oszczędzając twarz, dłonie i stopy;

zmiany ustępują bez pozostawienia

zmiany ustępują bez pozostawienia

blizn po 2-3 tygodniach;

blizn po 2-3 tygodniach;

background image

Kiła II okresu

Kiła II okresu

Kiła II okresu nawrotowa

Kiła II okresu nawrotowa

w miarę trwania kiły II rzędu okresy

w miarę trwania kiły II rzędu okresy

bezobjawowe stają się dłuższe a okresy

bezobjawowe stają się dłuższe a okresy

objawowe krótsze

objawowe krótsze

podczas kolejnych wysiewów wykwity

podczas kolejnych wysiewów wykwity

przechodzą

przechodzą

ewolucję

ewolucję

plamy > grudki > krosty

plamy > grudki > krosty

początkowo plamy są bardziej czerwone i

początkowo plamy są bardziej czerwone i

równej wielkości, zajmują stopniowo całe

równej wielkości, zajmują stopniowo całe

ciało

ciało

przy kolejnych nawrotach wykwity są

przy kolejnych nawrotach wykwity są

wielopostaciowe, grupujące się

wielopostaciowe, grupujące się

, szerzące

, szerzące

się obwodowo ustępują bez śladu lub

się obwodowo ustępują bez śladu lub

mogą pozostawiać blizny.

mogą pozostawiać blizny.

background image

Osutki grudkowe

Osutki grudkowe

łuszczycowate

łuszczycowate

liszajowate i wrzodziejące

liszajowate i wrzodziejące

Corona Veneris

Corona Veneris

- zmiany

- zmiany

grudkowe na skórze czoła

grudkowe na skórze czoła

poniżej linii włosów

poniżej linii włosów

Lepierze płaskie

Lepierze płaskie

- przerośnięte

- przerośnięte

grudki w fałdach skórnych,

grudki w fałdach skórnych,

brodawkowate na nacieczonej

brodawkowate na nacieczonej

podstawie, sączące mogą

podstawie, sączące mogą

pokrywać się strupami, ustępuja

pokrywać się strupami, ustępuja

z bliznowaceniem.

z bliznowaceniem.

Osutki krostkowe

Osutki krostkowe

trądzikowa

trądzikowa

ospowata

ospowata

niesztowicowe

niesztowicowe

Na błonach śluzowych

Na błonach śluzowych

Wykwity są plamiste - zmętnienie przechodząc w nadżerki

Wykwity są plamiste - zmętnienie przechodząc w nadżerki

Struny głosowe -

Struny głosowe -

chrypka

chrypka

Przydatki i inne

Przydatki i inne

Bielactwo kiłowe

Bielactwo kiłowe

- objaw szachownicy

- objaw szachownicy

Łysienie kiłowe

Łysienie kiłowe

- wokół mieszków nacieki

- wokół mieszków nacieki

Zmiany wału paznokciowego

Zmiany wału paznokciowego

Kiła II okresu

Kiła II okresu

background image

Kiła II okresu

Kiła II okresu

Zmiany narządowe w kile II okresu

Zmiany narządowe w kile II okresu

osteoporoza

osteoporoza

bóle stawowe

bóle stawowe

zapalenie stawów

zapalenie stawów

background image

Kiła III okresu (późna)

Kiła III okresu (późna)

Podział: kiła guzkowo-

Podział: kiła guzkowo-

pełzakowata i kiła

pełzakowata i kiła

kilakowata

kilakowata

K. guzkowo-pełzakowata

K. guzkowo-pełzakowata

Guzki czerwonobrunatne,

Guzki czerwonobrunatne,

zajmujące głębsze warstwy

zajmujące głębsze warstwy

skóry niebolesne, z tendencja

skóry niebolesne, z tendencja

do rozpadu i ustępujący z

do rozpadu i ustępujący z

pozostawieniem blizny

pozostawieniem blizny

ostatecznej "kosmetycznej",

ostatecznej "kosmetycznej",

szerzy się obwodowo.

szerzy się obwodowo.

Guzek-> blizna

Guzek-> blizna

Guzek-> rozpad ->

Guzek-> rozpad ->

pełzakowate owrzodzenie

pełzakowate owrzodzenie

background image

Kiła III okresu (późna)

Kiła III okresu (późna)

Kiła kilakowata

Kiła kilakowata

Kilaki

Kilaki

-

-

guzki z tkanki podskórnej, okostnej, mięśni.

guzki z tkanki podskórnej, okostnej, mięśni.

Początkowo jest to twardy naciek (wokół naczynia

Początkowo jest to twardy naciek (wokół naczynia

tętniczego) -> guz -> rozmiękanie -> w części

tętniczego) -> guz -> rozmiękanie -> w części

centralnej kleista krwista wydzielina -> owrzodzenie

centralnej kleista krwista wydzielina -> owrzodzenie

psychiczne, drżenie włókienkowe, ophtalmoplegia,

psychiczne, drżenie włókienkowe, ophtalmoplegia,

twarz maskowata, zaburzenia mowy i pisania

twarz maskowata, zaburzenia mowy i pisania

Wiąd rdzenia, uszkodzenie korzeni czuciowych

Wiąd rdzenia, uszkodzenie korzeni czuciowych

rdzenia kręgowego.

rdzenia kręgowego.

background image

Kiła wrodzona

Kiła wrodzona

Wczesna

Wczesna

objawy kiły do 3 m.ż. - są

objawy kiły do 3 m.ż. - są

odpowiednikami kiły II

odpowiednikami kiły II

okresu

okresu

skóra - kawa z mlekiem,

skóra - kawa z mlekiem,

łysienie

łysienie

osutki plamiste ->

osutki plamiste ->

grudkowe -> krostkowe ->

grudkowe -> krostkowe ->

pęcherzowe (na stopach)

pęcherzowe (na stopach)

martwica lub oddzielanie

martwica lub oddzielanie

nasad kości długich

nasad kości długich

blizny promieniste wokół

blizny promieniste wokół

ust (Parrota)

ust (Parrota)

Późna

Późna

objawy 8-14r.ż.

objawy 8-14r.ż.

background image

Kiła wrodzona

Kiła wrodzona

Objawy wytwórcze

Objawy wytwórcze

podudzia szablaste

podudzia szablaste

czaszka

czaszka

-

-

nawarstwienia

nawarstwienia

okostnej

okostnej

Objawy wytwórczo- destrukcyjne

Objawy wytwórczo- destrukcyjne

nos lornetkowaty

nos lornetkowaty

nos siodełkowaty

nos siodełkowaty

stawy

stawy

czoło olimpijskie

czoło olimpijskie

czaszka kwadratowa

czaszka kwadratowa

zęby

zęby

background image

Kiła I-rzędowa, II-

Kiła I-rzędowa, II-

rzędowa, utajona

rzędowa, utajona

wczesna-

wczesna-

terapia pierwszego rzutu

terapia pierwszego rzutu

Penicillin

Penicillin

a

a

benzatynowa

benzatynowa

2

2

,

,

4 m

4 m

ln

ln

j.

j.

i.m.,

i.m.,

jednorazowo

jednorazowo

Penicylina prokainowa 600 000

Penicylina prokainowa 600 000

j.

j.

i.m./ dz

i.m./ dz

.

.

przez 14

przez 14

dni

dni

Penicylina benzylowa 1 mln

Penicylina benzylowa 1 mln

j.

j.

i.m./dziennie przez

i.m./dziennie przez

10-14dni

10-14dni

Postępowanie w przypadku uczulenia na peniciliny

Postępowanie w przypadku uczulenia na peniciliny

Doksycyklina 200 mg dziennie przez 14 dni

Doksycyklina 200 mg dziennie przez 14 dni

Tetracyklina 500 mg 4 razy dziennie przez 14 dni

Tetracyklina 500 mg 4 razy dziennie przez 14 dni

Azytromycyna 500 mg dziennie przez 10 dni

Azytromycyna 500 mg dziennie przez 10 dni

background image

Kiła późna-

Kiła późna-

terapia pierwszego rzutu

terapia pierwszego rzutu

Penicillin

Penicillin

a

a

benzatynowa

benzatynowa

2

2

,

,

4 m

4 m

ln

ln

j.

j.

i.m. 1x w tyg. przez

i.m. 1x w tyg. przez

3 kolejne tygodnie

3 kolejne tygodnie

Penicylina prokainowa 600 000

Penicylina prokainowa 600 000

j.

j.

i.m./dziennie przez

i.m./dziennie przez

21 dni

21 dni

Penicylina benzylowa 1 mln

Penicylina benzylowa 1 mln

j. i

j. i

.m./dziennie przez 21 dni

.m./dziennie przez 21 dni

Postępowanie w przypadku uczulenia na peniciliny

Postępowanie w przypadku uczulenia na peniciliny

Doxycy

Doxycy

klina 2

klina 2

00 mg

00 mg

dziennie

dziennie

Tetracyklina 500 mg 4 razy dzienni

Tetracyklina 500 mg 4 razy dzienni

e

e

Erytromycyna 500 mg

Erytromycyna 500 mg

4

4

razy dziennie

razy dziennie

background image

Kiła w ciąży –leczenie.

Kiła w ciąży –leczenie.

U każdej ciężarnej:
-testy serologiczne podczas pierwszej wizyty i
-w 3 trymestrze ciąży
-w przypadku zachowań ryzykownych także po porodzie.

Postępowanie z wyboru:

Penicillin

Penicillin

a

a

benzatynowa

benzatynowa

2

2

,

,

4 m

4 m

ln

ln

j.

j.

i.m. 1x w tyg. przez

i.m. 1x w tyg. przez

2 kolejne tyg.

2 kolejne tyg.

Penicylina prokainowa 600 000

Penicylina prokainowa 600 000

-1,2 mln j.

-1,2 mln j.

i.m./dziennie

i.m./dziennie

przez

przez

14

14

dni

dni

background image

CHLAMYDIA

CHLAMYDIA

TRACHOMATIS

TRACHOMATIS

Chlamydie są

Chlamydie są

Gram-ujemnymi bakteriami

Gram-ujemnymi bakteriami

wewnątrzkomórkowymi o rzadko spotykanym dwufazowym

wewnątrzkomórkowymi o rzadko spotykanym dwufazowym

cyklu rozwojowym.

cyklu rozwojowym.

Poza kilkoma szczepami są chorobotwórcze tylko dla ludzi.

Poza kilkoma szczepami są chorobotwórcze tylko dla ludzi.

Zakażenie przenosi się drogą płciową, okołoporodową lub w

Zakażenie przenosi się drogą płciową, okołoporodową lub w

obrębie tego samego osobnika z narządu na narząd.

obrębie tego samego osobnika z narządu na narząd.

Wyróżnia się 15 typów serologicznych: typy A, B, Ba, C

Wyróżnia się 15 typów serologicznych: typy A, B, Ba, C

wywołują jaglicę, typy D-K powodują zakażenia układu

wywołują jaglicę, typy D-K powodują zakażenia układu

moczowo-płciowego, infekcje okołoporodowe noworodków,

moczowo-płciowego, infekcje okołoporodowe noworodków,

zakażenia oczu i układu oddechowego; typy L1, L2, L3

zakażenia oczu i układu oddechowego; typy L1, L2, L3

powodują Lymphogranuloma venereum oraz krwotoczne

powodują Lymphogranuloma venereum oraz krwotoczne

zapalenie odbytnicy.

zapalenie odbytnicy.

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

biologia

biologia

Cząsteczka zakaźna to

Cząsteczka zakaźna to

ciałko elementarne

ciałko elementarne

,

,

łącząca się z wrażliwymi komórkami (zwykle

łącząca się z wrażliwymi komórkami (zwykle

komórkami nabłonka walcowatego spojówki i

komórkami nabłonka walcowatego spojówki i

narządów płciowych), a następnie wnikająca do

narządów płciowych), a następnie wnikająca do

wnętrza pęcherzyków fagosomalnych cytoplazmy

wnętrza pęcherzyków fagosomalnych cytoplazmy

komórek gospodarza.

komórek gospodarza.

Fagosomy zawierające ciałka elementarne, po

Fagosomy zawierające ciałka elementarne, po

połączeniu się z lizosomami komórek

połączeniu się z lizosomami komórek

gospodarza, przemieszczają się w pobliże jądra

gospodarza, przemieszczają się w pobliże jądra

komórkowego.

komórkowego.

Już w fagosomach ciałka elementarne

Już w fagosomach ciałka elementarne

przekształcają się w aktywne metabolicznie

przekształcają się w aktywne metabolicznie

ciałka retikulocytarne, które dzielą się na drodze

ciałka retikulocytarne, które dzielą się na drodze

podziału złożonego.

podziału złożonego.

Podziały trwają przez 40-70 godzin w obrębie

Podziały trwają przez 40-70 godzin w obrębie

fagosomu, który jest widoczny po zabarwieniu

fagosomu, który jest widoczny po zabarwieniu

jako chlamydiowe ciałko wtrętowe. Pod koniec

jako chlamydiowe ciałko wtrętowe. Pod koniec

cyklu replikacji ciałka retikulocytarne ponownie

cyklu replikacji ciałka retikulocytarne ponownie

przekształcają się w formy podstawowe,

przekształcają się w formy podstawowe,

uwalniane następnie drogą egzocytozy lub przez

uwalniane następnie drogą egzocytozy lub przez

lizę komórek gospodarza.

lizę komórek gospodarza.

Uwolnione ciałka elementarne mogą

Uwolnione ciałka elementarne mogą

zapoczątkować nowy cykl zakażenia.

zapoczątkować nowy cykl zakażenia.

background image

CHLAMYDIA

CHLAMYDIA

TRACHOMATIS

TRACHOMATIS

background image

CHLAMYDIA

CHLAMYDIA

TRACHOMATIS

TRACHOMATIS

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

diagnostyka zakażenia

diagnostyka zakażenia

.

.

Infekcja jest trudna do zdiagnozowania,

Infekcja jest trudna do zdiagnozowania,

gdyż choroba przebiega bezobjawowo

gdyż choroba przebiega bezobjawowo

lub objawy nie są charakterystyczne.

lub objawy nie są charakterystyczne.

75% kobiet i 25% mężczyzn nie wykazuje

75% kobiet i 25% mężczyzn nie wykazuje

żadnych objawów choroby

żadnych objawów choroby

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

objawy

objawy

.

.

u kobiet

u kobiet

infekcja rozpoczyna się

infekcja rozpoczyna się

najczęściej stanem zapalnym

najczęściej stanem zapalnym

szyjki macicy i cewki moczowej;

szyjki macicy i cewki moczowej;

objawy:

objawy:

pieczenie w trakcie oddawania

pieczenie w trakcie oddawania

moczu, podrażnienie bóle w

moczu, podrażnienie bóle w

okolicy podbrzusza i krwawienia

okolicy podbrzusza i krwawienia

podczas stosunków płciowych;

podczas stosunków płciowych;

może powodować:

może powodować:

niepłodność, poronienia, wady

niepłodność, poronienia, wady

rozwojowe płodu (?).

rozwojowe płodu (?).

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

objawy

objawy

.

.

u mężczyzn

u mężczyzn

nierzeżączkowe zapalenie cewki

nierzeżączkowe zapalenie cewki

moczowej

moczowej

objawy:

objawy:

przejrzysta, biała lub żółta wydzielina z

przejrzysta, biała lub żółta wydzielina z

cewki moczowej, pieczenie i ból

cewki moczowej, pieczenie i ból

podczas oddawania moczu, świąd;

podczas oddawania moczu, świąd;

ziarniniak pachwinowy

ziarniniak pachwinowy

(Lymphogranuloma venereum)-

(Lymphogranuloma venereum)-

zapalenie pachwinowych węzłów

zapalenie pachwinowych węzłów

chłonnych;

chłonnych;

zapalenie jąder, najądrzy, gruczołu

zapalenie jąder, najądrzy, gruczołu

krokowego lub odbytnicy;

krokowego lub odbytnicy;

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

diagnostyka zakażenia

diagnostyka zakażenia

.

.

testy immunofluorescencyjne

testy immunofluorescencyjne

testy immunoenzymatyczne (ELISA)

testy immunoenzymatyczne (ELISA)

testy genetyczne

testy genetyczne

(metodą PCR, metodą Real Time PCR)

(metodą PCR, metodą Real Time PCR)

jest to jedyna bezpośrednia metoda identyfikacji

jest to jedyna bezpośrednia metoda identyfikacji

mikroorganizmów, badamy obecność DNA w próbce

mikroorganizmów, badamy obecność DNA w próbce

bez wyników fałszywie negatywnych (u 10% nosicieli nie

bez wyników fałszywie negatywnych (u 10% nosicieli nie

występują przeciwciała mimo zakażenia)

występują przeciwciała mimo zakażenia)

bez wyników fałszywie pozytywnych ( występowanie

bez wyników fałszywie pozytywnych ( występowanie

przeciwciał nie zawsze świadczy o istnieniu zakażenia)

przeciwciał nie zawsze świadczy o istnieniu zakażenia)

background image

DNA amplification by Polymerase Chain Reaction.

DNA amplification by Polymerase Chain Reaction.

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

leczenie.

leczenie.

badania skreeningowe co 1 rok u aktywnych

badania skreeningowe co 1 rok u aktywnych

seksualnie kobiet przed 25 r.ż oraz po 25 r.ż u kobiet

seksualnie kobiet przed 25 r.ż oraz po 25 r.ż u kobiet

szczególnie narażonych na infekcję;

szczególnie narażonych na infekcję;

a

a

z

z

y

y

tromyc

tromyc

y

y

n

n

a

a

1 g

1 g

w pojedynczej dawce lub

w pojedynczej dawce lub

d

d

oxycy

oxycy

k

k

lin

lin

a

a

2x

2x

100 mg

100 mg

przez 7 dni;

przez 7 dni;

leczenie alternatywne: e

leczenie alternatywne: e

rytromyc

rytromyc

y

y

n

n

a

a

4x

4x

800 mg

800 mg

przez

przez

7 d

7 d

ni Lub o

ni Lub o

floxac

floxac

y

y

n

n

a

a

2x

2x

300 mg

300 mg

przez

przez

7 d

7 d

ni

ni

lub l

lub l

evofloxac

evofloxac

y

y

n

n

a

a

500 mg

500 mg

przez

przez

7 d

7 d

ni;

ni;

kontrolne badanie w 3-4 mies. po przeleczeniu

kontrolne badanie w 3-4 mies. po przeleczeniu

infekcji;

infekcji;

background image

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

CHLAMYDIA TRACHOMATIS-

leczenie ciężarnych.

leczenie ciężarnych.

azytromycyna 1g w pojedynczej dawce

azytromycyna 1g w pojedynczej dawce

erytromycyna 4x500 mg przez 7 dni

erytromycyna 4x500 mg przez 7 dni

amoksycylina 3x500 mg przez 7 dni

amoksycylina 3x500 mg przez 7 dni

alternatywne leczenie ciężarnych: e

alternatywne leczenie ciężarnych: e

rytromyc

rytromyc

y

y

n

n

a

a

4x

4x

800 mg

800 mg

przez

przez

7

7

d

d

ni lub e

ni lub e

rytromyc

rytromyc

y

y

n

n

a 4x400

a 4x400

mg

mg

przez

przez

14

14

d

d

ni

ni

badanie kontrolne po 28 dniach od przeleczenia

badanie kontrolne po 28 dniach od przeleczenia

infekcji;

infekcji;

background image

AIDS

AIDS

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Czynnikiem wywołującym chorobę jest retrowirus ,

Czynnikiem wywołującym chorobę jest retrowirus ,

początkowo zwany T-limfotropowym (HTLV-III) a

początkowo zwany T-limfotropowym (HTLV-III) a

obecnie zwany ludzkim wirusem upośledzenia

obecnie zwany ludzkim wirusem upośledzenia

odporności ( HIV-human immunodefficiency virus).

odporności ( HIV-human immunodefficiency virus).

Drogi zakażenia:

Drogi zakażenia:

kontakt płciowy

kontakt płciowy

wspólne używanie igieł i strzykawek

wspólne używanie igieł i strzykawek

łożysko i okołoporodowo

łożysko i okołoporodowo

krew i produkty krwiopochodne

krew i produkty krwiopochodne

przeszczepianie narządów

przeszczepianie narządów

sztuczne zapłodnienie i mleko kobiece

sztuczne zapłodnienie i mleko kobiece

background image

AIDS

AIDS

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Klasyfikacja zakażenia wg Centres for Disease

Klasyfikacja zakażenia wg Centres for Disease

Control and Prevention (CDC 1993)

Control and Prevention (CDC 1993)

Prawidłowy poziom limfocytów T CD4 wynosi 750 do

Prawidłowy poziom limfocytów T CD4 wynosi 750 do

1500/mm3.

1500/mm3.

Kryteria laboratoryjne:

Kryteria laboratoryjne:

Okres I choroby trwa od zakażenia do obniżenia

Okres I choroby trwa od zakażenia do obniżenia

CD4 do 500 komórek

CD4 do 500 komórek

Okres II - od 200 do 499 komórek

Okres II - od 200 do 499 komórek

Okres III - gdy liczba CD4 spada poniżej 200

Okres III - gdy liczba CD4 spada poniżej 200

background image

AIDS

AIDS

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Klasyfikacja zakażenia wg Centres for Disease

Klasyfikacja zakażenia wg Centres for Disease

Control and Prevention (CDC 1993)

Control and Prevention (CDC 1993)

Kryteria kliniczne:

Kryteria kliniczne:

grupa A - pacjenci bez jakichkolwiek objawów

grupa A - pacjenci bez jakichkolwiek objawów

związanych z zakażeniem HIV, z przetrwałą

związanych z zakażeniem HIV, z przetrwałą

limfadenopatią lub ostra choroba retrowirusowa;

limfadenopatią lub ostra choroba retrowirusowa;

grupa B - pacjenci objawowi, u których nie wykryto

grupa B - pacjenci objawowi, u których nie wykryto

chorób wskaźnikowych (ale występuje np. grzybica

chorób wskaźnikowych (ale występuje np. grzybica

jamy ustnej, półpasiec czy przetrwałe powiększenie

jamy ustnej, półpasiec czy przetrwałe powiększenie

węzłów chłonnych)

węzłów chłonnych)

grupa C -to pacjenci, u których rozpoznano choroby

grupa C -to pacjenci, u których rozpoznano choroby

wskaźnikowe.

wskaźnikowe.

background image

AIDS

AIDS

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Zespół nabytego upośledzenia odporności

Choroby wskaźnikowe - są to schorzenia, których

Choroby wskaźnikowe - są to schorzenia, których

częstość występowania wzrasta wraz ze spadkiem

częstość występowania wzrasta wraz ze spadkiem

odporności, są one wyszczególnione na liście

odporności, są one wyszczególnione na liście

opracowanej przez Centrum Kontroli Chorób w

opracowanej przez Centrum Kontroli Chorób w

Atlancie.

Atlancie.

zakażenia oportunistyczne (np. toksoplazmoza,

zakażenia oportunistyczne (np. toksoplazmoza,

kandydoza jamy ustnej, leukoplakia jamy ustnej,

kandydoza jamy ustnej, leukoplakia jamy ustnej,

choroby przyzębia, mykobakterioza uogólniona,

choroby przyzębia, mykobakterioza uogólniona,

grzybice układowe, choroba cytomegalowirusowa);

grzybice układowe, choroba cytomegalowirusowa);

zakażenia nie zaliczane do oportunistycznych

zakażenia nie zaliczane do oportunistycznych

(gruźlica, zapalenia płuc)

(gruźlica, zapalenia płuc)

nowotwory: chłoniak, mięsak Kaposiego, rak szyjki

nowotwory: chłoniak, mięsak Kaposiego, rak szyjki

macicy u kobiet

macicy u kobiet

background image

Fazy kliniczne zakażenia HIV

Fazy kliniczne zakażenia HIV

1. Ostra choroba retrowirusowa (związana z serokonwersją)

1. Ostra choroba retrowirusowa (związana z serokonwersją)

okres wylęgania (2- 4 tygodni, w skrajnych

okres wylęgania (2- 4 tygodni, w skrajnych

przypadkach 1- 8 tygodni), w tym czasie występuje

przypadkach 1- 8 tygodni), w tym czasie występuje

wiremia, serokonwersja występuje po 6 tygodniach od

wiremia, serokonwersja występuje po 6 tygodniach od

zakażenia;

zakażenia;

objawy kliniczne są niecharakterystyczne :

objawy kliniczne są niecharakterystyczne :

gorączka, potliwość

gorączka, potliwość

bóle mięśni, bóle gardła

bóle mięśni, bóle gardła

ból głowy

ból głowy

spadek wagi;

spadek wagi;

background image

Fazy kliniczne zakażenia HIV

Fazy kliniczne zakażenia HIV

cd.

cd.

2. Bezobjawowe zakażenie wirusem HIV:

2. Bezobjawowe zakażenie wirusem HIV:

pacjent jest serologicznie dodatni mimo braku

pacjent jest serologicznie dodatni mimo braku

objawów lub tylko z nieznacznymi dolegliwościami;

objawów lub tylko z nieznacznymi dolegliwościami;

objawy kliniczne: uogólnione odczynowe

objawy kliniczne: uogólnione odczynowe

powiększenie węzłów chłonnych i ból głowy;

powiększenie węzłów chłonnych i ból głowy;

background image

Fazy kliniczne zakażenia HIV

Fazy kliniczne zakażenia HIV

cd.

cd.

Zespół limfadenopatyczny

(przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów

(przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów

chłonnych – persistens generalized lymphadenopathy-

chłonnych – persistens generalized lymphadenopathy-

PGL)

PGL)

Rozpoznaje się wówczas, gdy u zakażonego HIV

Rozpoznaje się wówczas, gdy u zakażonego HIV

stwierdza się powiększenie obwodowych (głównie

stwierdza się powiększenie obwodowych (głównie

karkowych i okołousznych), przekraczających 1 cm, co

karkowych i okołousznych), przekraczających 1 cm, co

najmniej w dwóch okolicach ciała (poza pachwinami,

najmniej w dwóch okolicach ciała (poza pachwinami,

utrzymujące się ponad 2 miesiące).

utrzymujące się ponad 2 miesiące).

Węzły powiększają się symetrycznie, są przesuwalne

Węzły powiększają się symetrycznie, są przesuwalne

wobec podłoża i niebolesne.

wobec podłoża i niebolesne.

U 10-30% chorych z PGL w ciągu około 5 lat rozwinie się

U 10-30% chorych z PGL w ciągu około 5 lat rozwinie się

AIDS

AIDS

background image

Fazy kliniczne zakażenia HIV

Fazy kliniczne zakażenia HIV

cd.

cd.

Zespół wyczerpania-

Zespół wyczerpania-

wasting syndrome;

wasting syndrome;

zespół

zespół

związany z AIDS-

związany z AIDS-

AIDS related complex (ARC).

AIDS related complex (ARC).

poprzedza ujawnienie się pełnoobjawowego AIDS,

poprzedza ujawnienie się pełnoobjawowego AIDS,

rozpoznajemy jeśli występują 2 z niżej wymienionych

rozpoznajemy jeśli występują 2 z niżej wymienionych

objawów:

objawów:

gorączka okresowa lub ciągła wyższa od 38 stopni C;

gorączka okresowa lub ciągła wyższa od 38 stopni C;

ubytek 10%, lub większy, masy ciała w stosunku do

ubytek 10%, lub większy, masy ciała w stosunku do

okresu poprzedzającego pojawienie się tych objawów;

okresu poprzedzającego pojawienie się tych objawów;

uogólnione powiększenie węzłów chłonnych;

uogólnione powiększenie węzłów chłonnych;

przewlekła biegunka;

przewlekła biegunka;

bóle głowy, nocna potliwość;

bóle głowy, nocna potliwość;

kaszel

kaszel

background image

Fazy kliniczne zakażenia HIV

Fazy kliniczne zakażenia HIV

cd.

cd.

3. Wczesna faza objawowego

3. Wczesna faza objawowego

zakażenia HIVmięsak Kaposiego;

zakażenia HIVmięsak Kaposiego;

anergia oraz inne wskaźniki

anergia oraz inne wskaźniki

laboratoryjne świadczące o

laboratoryjne świadczące o

upośledzeniu odporności;

upośledzeniu odporności;

zakażenia oportunistyczne;

zakażenia oportunistyczne;

4. Późna faza zakażenia wirusem HIV

4. Późna faza zakażenia wirusem HIV

wrasta ryzyko zakażeń

wrasta ryzyko zakażeń

oportunistycznych

oportunistycznych

(pneumocystozowe zapalenie płuc,

(pneumocystozowe zapalenie płuc,

toksoplazmoza);

toksoplazmoza);

5. Zaawansowana choroba związana

5. Zaawansowana choroba związana

z zakażeniem HIV

z zakażeniem HIV

background image

Pełnoobjawowy AIDS

Pełnoobjawowy AIDS

(

(

liczba limfocytów CD4+ mniejsza niż 200/mm3)

liczba limfocytów CD4+ mniejsza niż 200/mm3)

postępujący zespół

postępujący zespół

wyniszczenia

wyniszczenia

zakażenia oportunistyczne

zakażenia oportunistyczne

specyficzny przebieg chorób

specyficzny przebieg chorób

nowotworowych jak mięsak

nowotworowych jak mięsak

Kaposiego, chłoniak

Kaposiego, chłoniak

nieziarniczy, inwazyjny rak

nieziarniczy, inwazyjny rak

szyjki macicy

szyjki macicy

choroby neuropsychiatryczne

choroby neuropsychiatryczne

takie jak: encefalopatia

takie jak: encefalopatia

(demencja, postępująca

(demencja, postępująca

wieloogniskowa

wieloogniskowa

leukoencefalopatia)

leukoencefalopatia)

limfocytarne śródmiąższowe

limfocytarne śródmiąższowe

zapalenie płuc

zapalenie płuc

background image

AIDS-diagnostyka

AIDS-diagnostyka

W czasie ostrej
choroby
retrowirusowej
można z krwi i
płynu mózgowo-
rdzeniowego
wyizolować HIV, a
także oznaczyć w
nich antygen HIV.

background image

AIDS-diagnostyka

AIDS-diagnostyka

W tzw. okresie
bezobjawowym konieczne są
regularne, okresowe badania
lekarskie bezobjawowych
nosicieli w celach
prognostycznych:

-liczba limfocytów CD4;
-antygen HIV w surowicy krwi;
-neopteryna, beta-2
mikroglobulina (produkty
pobudzenia monocytów i
makrofagów)
-rozpuszczalne receptory dla
interleukiny 2 (IL-2), stężenie
immunoglobuliny A;

background image

AIDS-diagnostyka

AIDS-diagnostyka

W badaniach rutynowych uwagę
lekarza winny zwracać:
-limfopenia;
-zmniejszenie się liczby płytek
krwi;
-niedokrwistość;
-przyspieszenie OB;

background image

Zasady leczenia zakażenia

Zasady leczenia zakażenia

HIV

HIV

lekiem o stwierdzonym działaniu hamującym

lekiem o stwierdzonym działaniu hamującym

replikację HIV in vitro jest 3’-azydo-

replikację HIV in vitro jest 3’-azydo-

2’3’didezoksymidyna, tj. azydotymidyna (AZT) o

2’3’didezoksymidyna, tj. azydotymidyna (AZT) o

synonimach : zydowudyna, retrovir;

synonimach : zydowudyna, retrovir;

AZT hamuje aktywność odwrotnej transkryptazy HIV

AZT hamuje aktywność odwrotnej transkryptazy HIV

wstrzymując rozbudowę łańcucha DNA wirusa;

wstrzymując rozbudowę łańcucha DNA wirusa;

działania niepożądane: niedokrwistość,

działania niepożądane: niedokrwistość,

niewydolność szpiku kostnego z neutropenią i

niewydolność szpiku kostnego z neutropenią i

trombocytopenią a także miopatie oraz zmiany

trombocytopenią a także miopatie oraz zmiany

skórne:

skórne:

background image

Zasady leczenia zakażenia

Zasady leczenia zakażenia

HIV

HIV

zaleca się leczenie kombinowane (acyklowir,

zaleca się leczenie kombinowane (acyklowir,

foskarnet, interferony, analogi nukleozydów) ze

foskarnet, interferony, analogi nukleozydów) ze

względu powstawanie oporności na AZT już po 6

względu powstawanie oporności na AZT już po 6

miesiącach;

miesiącach;

acyklowir wykazuje skuteczność wobec wirusów

acyklowir wykazuje skuteczność wobec wirusów

herpes i varicella-zoster

herpes i varicella-zoster

, foskarnet wobec CMV;

, foskarnet wobec CMV;

prace nad różnego rodzaju szczepionkami przeciwko

prace nad różnego rodzaju szczepionkami przeciwko

HIV osiągnęły już etap badań na ludziach;

HIV osiągnęły już etap badań na ludziach;

zakażenia oportunistyczne i nowotwory występujące

zakażenia oportunistyczne i nowotwory występujące

w AIDS wymagają stosowania wielu leków, w

w AIDS wymagają stosowania wielu leków, w

wysokich dawkach i przez długi czas;

wysokich dawkach i przez długi czas;

background image

AIDS a ciąża

AIDS a ciąża

Na ryzyko transmisji mają wpływ:

Na ryzyko transmisji mają wpływ:

czynniki wirusowe: poziom wiremii, fenotyp i genotyp wirusa, zmienność i

czynniki wirusowe: poziom wiremii, fenotyp i genotyp wirusa, zmienność i

odporność wirusa;

odporność wirusa;

czynniki matczyne: zaawansowanie choroby, stan odżywienia;

czynniki matczyne: zaawansowanie choroby, stan odżywienia;

czynniki behawioralne: używanie alkoholu, narkotyków, zachowania

czynniki behawioralne: używanie alkoholu, narkotyków, zachowania

seksualne;

seksualne;

czynniki położnicze: czas odpływania płynu owodniowego, sposób porodu,

czynniki położnicze: czas odpływania płynu owodniowego, sposób porodu,

powikłania porodu;

powikłania porodu;

czynniki noworodkowe: głównie związane z karmieniem piersią;

czynniki noworodkowe: głównie związane z karmieniem piersią;

background image

AIDS a ciąża

AIDS a ciąża

Transmisja zakażenia od matki do dziecka następuje najczęściej w ostatnim trymestrze

Transmisja zakażenia od matki do dziecka następuje najczęściej w ostatnim trymestrze

ciąży oraz głównie podczas porodu.

ciąży oraz głównie podczas porodu.

Uzasadnia to rozpoczęcie stosowania leków w późniejszym okresie ciąży, zmniejszając

Uzasadnia to rozpoczęcie stosowania leków w późniejszym okresie ciąży, zmniejszając

w ten sposób niekorzystne skutki i ryzyko ekspozycji płodu na działanie leków.

w ten sposób niekorzystne skutki i ryzyko ekspozycji płodu na działanie leków.

U kobiet, które nie mają wskazań medycznych wcześniej do stosowania terapii

U kobiet, które nie mają wskazań medycznych wcześniej do stosowania terapii

antyretrowirusowej rozpoczynamy profilaktycznie leczenie od 28 do 30 tygodnia ciąży.

antyretrowirusowej rozpoczynamy profilaktycznie leczenie od 28 do 30 tygodnia ciąży.

Zastosowanie terapii antyretrowirusowej w ciąży oraz zastosowanie elektywnego

Zastosowanie terapii antyretrowirusowej w ciąży oraz zastosowanie elektywnego

cięcia cesarskiego i zakaz karmienia piersią znacznie zmniejsza ryzyko transmisji.

cięcia cesarskiego i zakaz karmienia piersią znacznie zmniejsza ryzyko transmisji.

background image

AIDS a ciąża-

AIDS a ciąża-

algorytm postępowania

algorytm postępowania

Rodząca-potwierdzone zakażenie HIV

Poród: zalecany wlew z AZT ( 1-4 H przed CC)

AZT: 1godz 2mg/godz., następnie 1mg/kg/godz

Po porodzie: odstawienie terapii

i dalsza ocena jak w przypadku pacjentki nieciężarnej

Dziecko: podanie AZT podczas pierwszych 6 tyg. życia

i cotrimoxazol od 3 tyg.

Obserwacja długofalowa

Badania w kierunku zakażenia HIV

background image

AIDS a ciąża-

AIDS a ciąża-

algorytm postępowania

algorytm postępowania

Ciężarna <36 tyg.c.

bez objawów HIV

wysoka liczba CD4,

niski poziom wiremii,

bez terapii antyretrowirusowej

Kombinowana terapia antyretrowirusowa,

włączenie AZT

Poród:

AZT i.v.: rozpocząć jak najwcześniej

1-4 godz przed CC, AZT:1 godz. 2mg/kg,

następnie 1mg/kg/h do czasu odpępnienia

Po porodzie:

Odstawienie terapii

i dalsza ocena pacjentki

Dziecko:

AZT podczas pierwszych 6 tyg. życia

i cotrimoxazol od 3 tyg. życia

Obserwacja

długofalowa

Badania w kierunku

zakażenia HIV

background image

AIDS a ciąża-

AIDS a ciąża-

algorytm postępowania

algorytm postępowania

Pacjentka HIV+ zachodzi w ciążę podczas terapii kombinowanej

Ciąża> 6 tyg.

Rozważyć utrzymanie trapii (AZT)

Poród: AZT i.v.2mg/kg 1godz,

potem 1mg/kg/godz.

Dziecko: AZT w pierwszych 6 tyg. życia

i cotrimoxazol od 3 tyg..

Kontynuacja terapii

Obserwacja długofalpwa

Badania w kierunku HIV

background image

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Choroby przenoszone drogą płciową
Choroby przenoszone droga plciowa STOMATOLOGIA
CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ
STD, CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ
Choroby przenoszone droga plciowa oraz choroby zakazne
Przegląd chorób przenoszonych drogą płciową
dermatologia w dwa dni, Seminarium 1 - Choroby przenoszone drog pciow, SEMINARIUM 1 - CHOROBY PRZENO
CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ, Położnictwo i ginekologia, @ Ginekologia
Choroby przenoszone droga plciowa, EDUKACJA ZDROWOTNA, edukacja zdrowotna i promocja zdrowia
Choroby przenoszone droga plciowa fazy rozwoju psychoseksualnego czlowieka, biomedyczne podstawy roz
Choroby przenoszone droga plciowa, KOSMETOLOGIA, Dermatologia
choroby przenoszone drogą płciową
profilaktyka i leczenie chorob przenoszonych droga plciowa
Choroby przenoszone droga plciowa
PROFILAKTYKA CHORÓB PRZENOSZONYCH DROGĄ PŁCIOWĄ
Choroby przenoszone drogą płciową 2
20 Choroby przenoszone drogą płciową
CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ MR
PROFILAKTYKA CHORÓB PRZENOSZONYCH DROGĄ PŁCIOWĄ 2

więcej podobnych podstron