Wykład 11

Pamięć

© Piotr Jaśkowski

Tradycyjny model pamięci

Wejście

-Dane ze

środowisk

a

Rejestry

sensoryczn

e

wzroko
wy

słuchow
y

dotykow
y

Pamięć

krótkotrw

ała (STM)

Czasowa

pamięć

operacyjn

a

Pamięć

długotrwał

a (LTM)

Trwały

magazyn

pamięciow

y

Wyjście-

Reakcja

Rejestr sensoryczny – badania
Sperlinga

C F
X

P L
A

N T
S

KARTA BODŹCOWA

KARTA Z

OZNACZNIKIEM

Co widzi osoba badana?

Odtwarzanie całościowe
i częściowe

Odtwarzanie
całościowe
i
częściowe

Czas przechowywania w
SIS

Poziom przypominania
przy sprawozdaniu
całościowym

Pamięć krótkotrwała

Przechowuje informacje, które
pozostają w świadomości po ich
spostrzeżeniu.



ekstremalnie ograniczona pojemność
(7  2)



kruchość – każde zakłócenie
powoduje zapominanie (np. liczenie
wstecz)

Przechowywanie - krzywa
pozycyjna

Efekt
pierwszeństwa

Efekt

świeżości

Przechowywanie - krzywa
pozycyjna

Efekt świeżości znika po kilku sekundach

Pamięć krótkotrwała

Pacjenci z syndromem Korsakoffa
mają bardzo złą pamięć długotrwałą –
jednak normalną pamięć krótkotrwałą
Pacjent K.F. z uszkodzeniem w obrębie
kory ciemieniowo-potylicznej – nie
miał problemów z pamięcią
długotrwałą, lecz z pamięcią
krótkotrwałą.

Pamięć operacyjna – model
Baddeleya

System, w którym wykonywane są
bieżące operacje umysłowe, takie
jak uczenie się myślenie i
rozumowanie
Pozwala na jednoczesne
przetrzymywanie kilku porcji
informacji i wykrywanie związków
pomiędzy nimi

Schemat modelu pamięci
operacyjnej

Centralny
element
wykonawc
zy

N

o

te

s w

zr

o

ko

w

o

p

rz

e

st

rz

e

n

n

y

P

ę

tla

fo

n

o

lo

g

ic

zn

a

Bufor
epizodyczny

Pętla fonologiczna

Zdolność do
odtwarzania jest
lepsza z krótkimi
niż z długimi
słowami.
Zablokowanie
powtarzania
blokuje zdolność
do odtwarzania

Pętla fonologiczna

Słowa prezentowane słuchowo
mają bezpośredni dostęp do
magazyny fonol., prezentowane
wzrokowo – nie.



Pacjentka PV, która nie mogła używać
pętli artykulacyjnej, miała zaburzenia
odtwarzania tylko w przypadku słów
pokazywanych wzrokowo.

Schemat pętli fonologicznej

magazyn

fonologiczny

słowa prezentowane

wzrokowo

słowa prezentowane

słuchowo

Notes wzrokowo-
przestrzenny

System przystosowany do
zapisywania informacji
przestrzennych



interferencja odtwarzania z zadaniem
percepcyjnym;

Centralny element
wykonawczy

System, w którym wykonywane są
bieżące operacje umysłowe, takie
jak uczenie się myślenie i
rozumowanie.
Pozwala na jednoczesne
przetrzymywanie kilku porcji
informacji i wykrywanie związków
pomiędzy nimi.

Procesy pamięciowe

Od czego zależy zapamiętywanie?



od głębokości przetwarzania



zapamiętywanie jest lepsze, jeśli badany

musi zrozumieć przekaz niż wtedy gdy

musi np. policzyć w nim konkretne litery

albo określić części mowy.



od odróżnialności



ślady pamięciowe, które są łatwe do

odróżnienia od innych lub unikalne są

łatwiej zapamiętywane.

Procesy pamięciowe

Teorie przypominania i
zapominania



teoria interferencji –



zapominamy, ponieważ później nauczone
fakty wypierają fakty nauczone wcześniej
(interferencja retroaktywna)



zapominamy, ponieważ nowe fakty
interferują z tym, co nauczyliśmy się
wcześniej (interferencja proaktywna).

Interferencja pro i
retroaktywna

Zapamiętywanie
A

Zapamiętywanie
B

Odtwarzanie A

Odtwarzanie B

RETR
O

PRO

Procesy pamięciowe

Teorie przypominania i zapominania



teoria dwóch procesów –



przypominanie składa się z dwóch stadiów



poszukiwanie w pamięci



decyzja



łatwiej nam stwierdzić, czy coś znamy niż
przypomnieć to sobie;



intensywne poszukiwanie w pamięci
pomaga odnaleźć właściwą informację

Procesy pamięciowe

Teorie przypominania i zapominania



specyficzności kodowania Tulvinga –



zapamiętywany element jest zapisywany w
pamięci wraz z kontekstem tworząc
unikalny ślad pamięciowy.



prawdopodobieństwo przypomnienia sobie
tego elementu zależy od tego jak dalece
„wywołanie” pokrywa się ze śladem
pamięciowym.

Procesy pamięciowe

Teorie przypominania i zapominania



specyficzności kodowania Tulvinga –



czy amnezja polega na deficycie specyficzności
kodowania?



doświadczenie Hupperta i Piercy’ego (1976): badani
zapamiętywali listę obrazków I dnia i podobną listę
II dnia. Część obrazków się powtarzała. Następnie
badani byli proszeni o odtworzenie tylko tych, które
były II dnia.



w doświadczeniu kontrolnym badani byli proszeni,
aby rozpoznawać, czy kiedykolwiek widzieli dany
obrazek.

Procesy pamięciowe

Pamięć jawna i utajona

Pamięć implicite i explicite -
jawna i utajona



odpowiadanie na pytania – świadomie
działa tak by zreprodukować lub
rozpoznać określoną informacje;



jednostka wykorzystuje zapamiętane
informacje bez świadomości, że je
odtwarza np. efekty torowania

Pamięć jawna i utajona

Dowody na istnienie



(Tulving i in. 1982):



osoby badane uczyły się listy słów



1 h później proszone je o
uzupełnianie wyrazów (np. kom-
puter, post, promitacja)



osoby uzupełniały słowami z listy,
chociaż nie potrafiły ich sobie
przypomnieć w jawnym teście.

Pamięć jawna i utajona

Dowody na istnienie



(Jacoby i in. 1982):



osoby badane uczyły się listy słów



1 h później proszone je o uzupełnianie
wyrazów, ale nie wolno im było
używać słów z listy (test wykluczania)
lub właśnie słowami z listy (test
włączania).



mimo to osoby w teście wykluczania
używały słów z listy.

Badania pamięci – studia
przypadków

Amnezja – znaczna utrata pamięci



Amnezja następcza



pacjent H.M.



Amnezja wsteczna



Amnezja dziecięca

Mnemoniści –pamięć wybitna



S.F. – mnemonista Łurii

Badania pamięci – studia
przypadków

Jakie zdolności pozostają

nienaruszone w różnych

przypadkach amnezji



pamięć krótkotrwała (pacjent HM)



zdolność uczenia się czynności



prymowanie



krótko prezentowane słowo jest zwykle

lepiej rozpoznawalne, gdy pokazuje się

je po raz drugi. Ten efekt pozostaje taki

sam u osób z amnezją następczą

Czy istnieje pamięć
epizodyczna i
semantyczna?

Pamięć epizodyczna – przeżycia
Pamięć semantyczna - słownik



Przypominanie sobie epizodów

angażuje płaty czołowe a słów

skroniowe.



Pacjenci z amnezją nie mają

kłopotów z używaniem języka



...ale jednak mają problemy z

przyswajaniem nowych słów