Planowanie

rodziny

Antykoncepcja

- planowanie rodziny

świadome działanie

człowieka

mające na celu

podjęcie

niezawisłej

decyzji

o posiadaniu potomstwa

Cechy idealnej metody antykoncepcji:

–

100% skuteczność zapobiegania niepożądanej ciąży

wskaźnik zawodności Pearl’a:
ilość ciąż x 12 x 100

R =

ilość cykli

–

łatwość zastosowania

–

brak wpływu na sferę seksualną

–

całkowicie odwracalny efekt antykoncepcyjny

–

całkowicie akceptowana we wszystkich kulturach

i przez oboje stosujących ją partnerów

–

minimalne działania niepożądane

Metody antykoncepcji:

–

naturalne

–

mechaniczne

–

chemiczne

–

wkładka wewnątrzmaciczna (IUD)

–

hormonalne

–

chirurgiczne

Częstość stosowania antykoncepcji

świat

– sterylizacja

25%

– antykoncepcja

hormonalna

23%

– prezerwatywa 16%
– IUD

6%

– inne

6%

– ciąża

lub koncepcja 9%

– abstynencja

16%

Polska

– sterylizacja

-

– antykoncepcja

hormonalna

9%

– prezerwatywa 23%
– IUD

5%

– inne

30%

– ciąża

lub koncepcja 12%

– abstynencja

16%

Skuteczność różnych metod
antykoncepcji

40
63

56
61
71

78

85

6

9
3

5
3

0.5
0.1
0.8

85
26
25

21
14

5

0.8

Bez antykoncepcji
Metoda chemiczna
Metoda naturalna
Kalendarzyk
Objawowo –
termiczna
Prezerwatywa
Żeńska
Męska
Antykoncepcja
hormonalna
gestageny
złożona
Wkładka
wewnątrzmaciczna

„perfekcyj

nie”

„normal

nie”

Kontynuacja

Wskaźnik Pearl’a

Metoda

zapobiegania ciąży

Hatcher et. al. 1998

Naturalne metody

antykoncepcji



wstrzemięźliwość płciowa



metoda kalendarzykowa Ogino-Knausa

–

historyczna



metoda termiczna

–

ścisła

–

rozszerzona



metoda Billingsów

–

testery płodności



metoda objawowo-termiczna

Mechaniczne środki

antykoncepcyjne



prezerwatywa męska



błona dopochwowa



kapturek naszyjkowy



prezerwatywa żeńska

Zapobieganie chorobom

przenoszonym drogą

płciową



Candida albicans



Trichomonas vaginalis



choroby weneryczne



NGU



Herpes simplex



HPV 16-18



HBS

Znaczenie w

płodności



zapobieganie chorobom
przenoszonym drogą
płciową



zapobieganie powstawaniu
przeciwciał przeciwko
plemnikom

Wskazania

do stosowania

prezerwatywy



poligamia



różne rodzaje stosunków

–

waginalne

–

analne

–

oralne



możliwość zakażenia wirusem HIV
lub chorobami przenoszonymi
drogą płciową



pierwszy stosunek

Chemiczne środki

antykoncepcyjne



tabletki dopochwowe



globulki dopochwowe



pianki dopochwowe



żele dopochwowe

–

zawierają nonoksynol-9

•

zagęszczenie śluzu szyjkowego

•

działanie plemnikobójcze

Wkładka

wewnątrzmaciczna



Mechanizm działania

–

zagęszczenie śluzu szyjkowego

–

działanie plemnikobójcze jonów miedzi

–

mechaniczne zamknięcie ujść macicznych

jajowodów

–

zmiany w endometrium zapobiegające

zagnieżdżeniu

•

pseudoendometritis

•

zmiany pseudodoczesnowe

– cytotoksyczne działanie Cu

++

na ciałko żółte

–

potencjalne działanie wczesnoporonne

Antykoncepcja
hormonalna



Preparaty złożone doustne

–

metoda jednofazowa

–

metoda dwufazowa

–

metoda trójfazowa

–

Plastry



Antykoncepcja oparta na gestagenach

–

mini pill

–

implanty

–

injekcje domięśniowe

–

wkładka wewnątrzmaciczna zawierająca

gestageny



Antykoncepcja doraźna (po stosunku)

Antykoncepcyjna

złożona

E - etynyloestradiol

(0,015 - 0,05 mg)

Najpopularniejsze 0,02-0,03

P - gestagen

pochodne
17-OH-

progesteronu



nomegestrol



octan medroksy-
progesteronu



drospirenon

pochodne
19-nortestosteronu



norgestrel



levonorgestrel



dezogestrel



gestoden



norgestimat



dienogest

Gestageny stosowane

w antykoncepcji

hormonalnej

Mechanizm działania OC

1. antagonista GnRH

2. analogi inhibiny
3. antagonista R

FSH

4. zatrzymanie
dojrzewania
oocytów

5. blokowanie pękania
pęcherzyka

6. hamowanie
zapłodnienia

7. blokowanie implantacji

8. zagęszczenie śluzu
szyjkowego

Przeciwwskazania

bezwzględne

do stosowania

antykoncepcji złożonej

–

ciąża

–

choroby układu sercowo-naczyniowego
(również w wywiadzie rodzinnym)

–

palenie papierosów po 35 rż.

–

ciężkie schorzenia wątroby

–

nowotwory hormonozależne

–

porfiria

–

otyłość znacznego stopnia

Kryteria doboru

i oceny bezpieczeństwa

stosowania antykoncepcji

hormonalnej

–

określenie fenotypu (ew. profilu hormonalnego)

–

badanie ginekologiczne

–

cytologia

–

badanie piersi (ew. USG/mammografia)

–

ocena czynności wątroby

–

ocena układu krzepnięcia

–

ocena profilu lipidowego

–

pomiar ciśnienia tętniczego krwi (RR)

–

wizyty kontrolne co 3-6 miesięcy

Objawy niepożądane

występujące podczas

stosowania

antykoncepcji złożonej :

–

plamienia lub krwawienia
“międzymiesiączkowe”

–

nudności, wymioty

–

bóle głowy

–

obrzęki

–

wzmożone napięcie i bolesność piersi

–

przyrost masy ciała

–

zmiany libido

–

stany depresyjne

Powikłania mogące wystąpić

podczas stosowania

antykoncepcji złożonej:

–

zwiększona częstość występowania

chorób układu sercowo-naczyniowego

–

zwiększona częstość występowania

kamicy pęcherzyka zółciowego i żółtaczki

cholestatycznej

–

wzrost ryzyka wystąpienia raka sutka

u kobiet przed 35 rż.

–

wzrost ryzyka wystąpienia raka szyjki macicy

–

wtórny brak miesiączki (amenorrhoea post

pill)

Antykoncepcja

oparta na gestagenach:

–

mini pill

–

implanty

–

injekcje domięśniowe

–

wkładka wewnątrzmaciczna
zawierająca gestageny

Korzyści wynikające ze

stosowania antykoncepcji

złożonej :

–

działanie antykoncepcyjne

•

wysoka skuteczność

•

wygoda w użyciu

•

odwracalny efekt antykoncepcyjny

–

działanie na układ rodny kobiety

•

wpływ na krwawienia

•

zmniejszenie częstość występowania

chorób narządu rodnego kobiety

- zapaleń przydatków

- torbieli czynnościowych jajników

- endometriozy

- ciąży pozamacicznej

•

zapobieganie nowotworom

- raka jajnika

- raka trzonu macicy (endometrium)

–

działanie poza narządem rodnym kobiety

Antykoncepcja doraźna:



Escapelle

(levonorgestrel)