1

Pielęgniarstwo

gerontologiczne wyznaczniki

stanu pacjenta

mgr Elżbieta Grygorowicz

2

WYBRANE PROBLEMY SOMATYCZNE:

WYBRANE PROBLEMY SOMATYCZNE:



Niestabilność postawy i ograniczenie ruchów



Zaburzenia snu



Zaburzenia mowy, wzroku, słuchu



Cukrzyca w podeszłym wieku



Objawy chorobowe ze strony:



ukł. oddechowego (zapalenie płuc, rozedma płuc)



ukł. krążenia (nadciśnienie tętnicze, niewydolność
krążenia, niewydolność naczyń wieńcowych, zaburzenia
rytmu serca i przewodnictwa)



ukł. pokarmowego (nieżyty żołądka i jelit, kamica dróg
żółciowych, przepukliny, uchyłkowatość jelita grubego)



ukł. moczowo-płciowego (przerost gruczołu krokowego,
nietrzymanie moczu, zakażenia dróg moczowych)



narządu ruchu (artroza, osteoporoza, chor. Bechterowa)



ukł. nerwowego (chor. Parkinsona, niewyd. naczyniowa
mózgu)

3

Specyfika przebiegu wybranych

Specyfika przebiegu wybranych

chorób:

chorób:



Osłabienie obrony biologicznej ustroju
modyfikuje i komplikuje przebieg
kliniczny schorzenia



Cechy rozległego zwyrodnienia narządów
„odpowiednie do wieku”



Cała „mozaika” następstw, charakterystycznych dla
różnych chorób przebytych w ciągu całego życia



Charakterystyczna dla osób w podeszłym wieku
większa zapadalność na przewlekłe choroby, których



Początek choroby jest często skryty



Procesy fizjologicznego starzenia się organizmu
powodują odmienności w klinicznym przebiegu
tych chorób

4

PROFILAKTYKA

PROFILAKTYKA

GERONTOLOGICZNA:

GERONTOLOGICZNA:

jest nauką oraz kompleksową i wielokierunkową
działalnością praktyczną, której celem jest
zapewnienie fizjologicznej starości człowieka i
uchronienie go przed atrybutami starości
patologicznej.

Gerontologia uwzględnia aspekt kliniczny
i psychosocjologiczny starości
Profilaktyka gerontologiczna w praktyce polega
na kierowaniu czynnikami hamującymi i
przyspieszającymi proces starzenia się człowieka

5

CZYNNIKI HAMUJĄCE PROCES STARZENIA:

CZYNNIKI HAMUJĄCE PROCES STARZENIA:

aktywność ruchowa



Człowiek w starszym wieku wykazuje niższą aktywność,

lecz jego faktyczne możliwości są znacznie większe. Należy

dążyć do maksymalnej aktywizacji, ponieważ

jest to najskuteczniejsza forma zapobiegająca procesom

inwolucyjnym układu ruchu, OUN i układu krążenia.

Aktywizowanie jest czynnikiem przeciwdziałającym

zniedołężnieniu, zwiększającym niezależność i

samodzielność.



Program aktywizacji powinien być dostosowany do stanu

zdrowia, możliwości oraz wydolności.

racjonalny tryb życia
optymalizacja masy ciała oraz racjonalne odżywianie
odnowa biologiczna
leczenie uzdrowiskowe
ergoterapia
farmakoterapia
stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego
rehabilitacja
psychoterapia

6

PIELĘGNIARSTWO GERONTOLOGICZNE:

PIELĘGNIARSTWO GERONTOLOGICZNE:

ZAKRES KWALIFIKACJI I KOMPETENCJI PIELĘGNIARKI

ZAKRES KWALIFIKACJI I KOMPETENCJI PIELĘGNIARKI

GERONTOLOGICZNEJ OBEJMUJE:

GERONTOLOGICZNEJ OBEJMUJE:

Diagnozę pielęgniarską

Diagnozę pielęgniarską



ROZPOZNAWANIE: rozumiane jest jako proces ciągły,

ROZPOZNAWANIE: rozumiane jest jako proces ciągły,

stosownie do zmieniającego się obrazu klinicznego i

stosownie do zmieniającego się obrazu klinicznego i

warunków życia

warunków życia



Dotyczy chorób, nastroju chorego, sprawności ogólnej,

Dotyczy chorób, nastroju chorego, sprawności ogólnej,

sytuacji rodzinnej, itp.

sytuacji rodzinnej, itp.

Planowanie i organizowanie leczenia w najszerszym

Planowanie i organizowanie leczenia w najszerszym

znaczeniu tych słów

znaczeniu tych słów

Pielęgnację

Pielęgnację

Czynności administracyjne

Czynności administracyjne

Świadczenia socjalne

Świadczenia socjalne

Ocena skuteczności działania

Ocena skuteczności działania

7

KONTROWERSJE DOTYCZĄCE

KONTROWERSJE DOTYCZĄCE

ROZPOZNANIA:

ROZPOZNANIA:

Osłuchiwanie
Ocena EKG
Badanie dna oka
Podstawowe
badanie
neurologiczne
Testy
psychologiczne



Zabezpieczenie potrzeb

socjalnych i leczenia

Nowe objawy chorobowe
Ocena stanu

psychicznego i nastroju
Warunki życia chorego
Samodzielność
Zdolności adaptacyjne



Organizacja i nadzór nad

realizacją świadczeń

Odżywianie
Rehabilitacja
Pomoc psychologa

8

ZASADY POSTĘPOWANIA:

ZASADY POSTĘPOWANIA:

Weryfikacja wstępnych rozpoznań jest wpisana

w postępowanie geriatryczne. Pacjent

powinien współuczestniczyć w procesie rozpoznawania.

Badania należy powtarzać.
Dolegliwości i problemy należy określić (nazwać)

i uporządkować wg hierarchii potrzeb,

starając się ustalić datę ich wystąpienia (nasilenia) oraz

przyczyny co najmniej bezpośrednie.
Chorego trzeba uspokoić i uwolnić od lęku, wyjaśniając

mechanizm powstawania tych dolegliwości,które nie są

groźne i nie wymagają stosowania leków.



Proste wskazówki dotyczące odżywiania , postawy

przyjmowanej w czasie pracy, albo ułożenia w pozycji

leżącej pomagają w koncentracji chorego na leczeniu

koniecznym.

Pozyskać chorego do współpracy w zakresie diety,

kinezyterapii, rehabilitacji i racjonalnej farmakoterapii.
Unikać stereotypowych metod ingerencji, uwzględniając

indywidualne potrzeby i oczekiwania chorego.

9

CZYNNOŚCI PIELĘGNIARSKIE:

CZYNNOŚCI PIELĘGNIARSKIE:

Cele
pielęgna

c.

Udzielanie
opieki
(przykłady)

Nauczanie
(przykłady)

Wsparcie
(przykłady)

PROMOW
ANIE
ZDROWI
A

Opieka
pielęgnacyjna –
zapobieganie

odleżynom

Pouczenie o
konieczności
regularnego

oddawania
stolca

Zapewnienie
wsparcia osobom
opiekującym się

starszymi
otępiałymi
osobami

PODTRZ

YMYWAN
IE
ZDROWI
A

Częsta zmiana

pozycji ciała
chorego w
czasie
rekonwalescen

cji

Nauczenie

chorego przed
planowaną
operacją
chirurg. zmiany

pozycji ciała,
kaszlu itp.

Zachęcanie

i wspieranie
alkoholików
do
uczęszczania

na spotkania
grup AA

PRZYWR
ACANIE
ZDROWI

A

Wykonywanie
ćwiczeń
biernych u

pacjentów
po udarach
mózgowych

Nauczenie
prawidłowej
zmiany stomii

metodą
demonstracji

Zachęcanie
pacjentów
do

wykonywania
gimnastyki
oddechowej

10

Usługi wykwalifikowanej opieki:

PIELĘGNIARSTWO:

PIELĘGNIARSTWO:



NAUCZANIE: zażywania leków, wyznaczania właściwej diety,
używania protez i innych przyrządów, bezpiecznego
postępowania i zapobiegania wypadkom, kontrolowania
defekacji i wydalania moczu, modyfikowania zachowań



OCENA: przeprowadzanie badania przedmiotowego, ocena
otoczenia, wiedzy o zdrowiu, stanu odżywienia



MONITOROWANIE: samopielęgnacji pacjenta, stanu ran,
stanu płynów w organizmie, zażywania leków i ich skutków
ubocznych, zdolności naśladowania u pacjenta



PROWADZENIA PACJENTA: skierowanie do specjalistów,
zaopatrzenie i wyposażenie, umawianie wizyt pacjenta
u lekarza, organizowanie transportu, zalecanie i
koordynacja różnorodnych usług, nadzorowanie pomocy
pielęgniarskiej



LECZENIE: pielęgnacja przewlekłych trudno gojących się ran,
pielęgnacja cewników, żywienie pozajelitowe, tracheostomia,
stomie, ćwiczenia ruchowe, leczenie bólu, wkłucia dożylne,
podawanie leków dożylnych, zastrzyki, lewatywy

11

PIELĘGNACJA CHORYCH W PODESZŁYM

PIELĘGNACJA CHORYCH W PODESZŁYM

WIEKU:

WIEKU:

PIELĘGNACJA PODSTAWOWA:



Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne



Aktywizacja zmierzająca do doskonalenia i poszerzania
istniejących umiejętności



Leczenie wg zlecenia lekarskiego



Opieka nad stanem psychicznym

POKÓJ OSOBY W PODESZŁYM WIEKU:



POKÓJ: powinien mieć co najmniej 12 m



POŁOŻENIE: słoneczne, jak najmniej obciążone hałasem



WYPOSAŻENIE WNĘTRZA: zmywalna wykładzina, ściany
pomalowane w spokojnych odcieniach, przyjemne
oświetlenie, lampa do czytania, firanki, kolorowe
zasłony, obrazy, fotografie



MEBLE: łóżko, stolik nocny, zwykły stołek, wygodny
fotel, stolik przyłóżkowy,



Osoby pielęgnujące powinny mieć dostęp do łóżka z obu
stron

12

HIGIENA CIAŁA:

HIGIENA CIAŁA:

MYCIE:



Chory powinien brać czynny udział w myciu



Zapewnić potrzebę poszanowania godności osobistej



Czas mycia wykorzystać do zastosowania zabiegów
profilaktycznych:



Profilaktyka zapalenia płuc (głębokie oddychanie,
nacieranie, zmiana ułożenia)



Profilaktyka odleżyn (częste zmiany ułożenia,
oklepywanie)



Profilaktyka pleśniawek i zapalenia ślinianki przyusznej
(pielęgnacja jamy ustnej, protezy, sztuczna ślina)



Profilaktyka zmian zatorowo-zakrzepowych (myjąc
kończyny dolne myć w kierunku ku sercu, zachęcać do
poruszania nogami i stopami- pompa mięśniowa,
wykonywać kończynami ruchy bierne)



Profilaktyka przykurczów (bierne i czynne ćwiczenia
zginania stawów, układanie kończyn)

13

PODSTAWOWE FUNKCJE I CZYNNOŚCI

PODSTAWOWE FUNKCJE I CZYNNOŚCI

ŻYCIOWE:

ŻYCIOWE:

ODDYCHANIE
WYDALANIE
KOMUNIKOWANIE SIĘ
WYKONYWANIE RÓŻNYCH CZYNNOŚCI
PORUSZANIE SIĘ
REGULACJA TEMPERATURY CIAŁA
ODPOCZYNEK I SEN
POCZUCIE PRZYNALEŻNOŚCI PŁCIOWEJ
TROSZCZENIE SIĘ O BEZPIECZEŃSTWO
MYCIE SIĘ I UBIERANIE

14

SPOŁECZNE PROBLEMY
STAROŚCI

KONSEKWENCJE EKONOMICZNE



Mniejszy odsetek ludzi czynnych zawodowo



Coraz mniejsza liczba osób pracujących musi

wypracować środki ekonomiczne na

utrzymanie osób zawodowo biernych



Jeżeli w grupie osób zawodowo biernych

wzrasta liczba przewlekle chorych lub

wymagających pomocy społecznej, środki

ekonomiczne potrzebne na ten cel muszą być

odpowiednio większe



Istnieje więc ścisły związek między

wydajnością pracy, dochodem

społecznym i możliwością zapewnienia

odpowiednich warunków życiowych

ludziom starym.

15

KONSEKWENCJE
PSYCHOLOGICZNE:

Coraz większy przedział pokoleniowy
między starszym i młodszym pokoleniem,
stwarza niebezpieczeństwo izolacji ludzi
starszych



Spadek autorytetu zawodowego po przejściu
na emeryturę



Mały udział ludzi starszych w życiu społecznym



Skłonność do zamykania się w kręgu osób
ze swojego pokolenia

•

KRYZYS RODZINY WIELOPOKOLENIOWEJ

•

Szczególnie nasilony w środowisku miejskim i w
krajach o wysokim stopniu uprzemysłowienia

16

KONSEKWENCJE BIOLOGICZNE:

W miarę postępów medycyny i opieki społecznej
wydłuża się średnia długość życia i zmniejsza
się umieralność



Wzrasta liczba osób którym opieka lekarsko-
pielęgniarska zapewnia życie, ale nie może już
przywrócić zdrowia

Problemy związane ze starością są wytworem
naszej cywilizacji



W społeczeństwach pierwotnych starość była
zjawiskiem wyjątkowym, ponieważ w surowych
warunkach bytowania człowiek ginął, gdy tylko
zmniejszyła się jego sprawność
fizyczna



Jednak nawet jeszcze dziś istnieją ogromne różnice
w zaawansowaniu „starości demograficznej”
społeczeństw o różnym standardzie ekonomicznymi
różnym rozwoju służby zdrowia

17

GERONTOLOGIA : współczesna gałąź
wiedzy w naukach biologicznych,
zajmująca się badaniem starzenia
i problemów związanych ze starością.



GERONTOLOGIA SPOŁECZNA – zajmuje
się powiązanymi ze sobą
problemami zdrowia i problemami
warunków społecznych.



GERONTOLOGIA DOŚWIADCZALNA: nauka
zajmująca się badaniem podstawowych
procesów starzenia w oparciu o modele
zwierzęce.

GERIATRIA: dziedzina medycyny
klinicznej, nauka o chorobach
i leczeniu ludzi starych