1

PODSTAWY

NAUCZANIA

(metodyka nauczania)

Z tego tematu obowiązują Państwa treści od

slajdu 21 Metody dydaktyczne i następne do

końca prezentacji

2

Plan wykładu:

1. Dydaktyka – tworzenie założeń dt. nauczania

2. Konspekt – wzór

3. Taksonomia celów

4. Metody dydaktyczne

5. Środki dydaktyczne

6. Zasady dydaktyczne

7. Metody kontroli i oceny

3

Dydaktyka

- nauka o…………..

- podział dydaktyki……….

- podstawowe pojęcia:

* nauczanie
* uczenie się
* kształcenie
* samokształcenie

4

Nazwa placówki:………. Data:……….
Adres:………… Czas:……….

Konspekt

Prowadzący:…...................................

Odbiorcy:……………………………………

Temat poprzedni:…………………………

Temat bieżący:…………………………….

Temat następny:………………………….

Warunki wstępne:………………………..

5

Konspekt cd.

Cel ogólny:………………………………..

Cele szczegółowe:……………………….

Metody dydaktyczne:………………….

Środki dydaktyczne:………………….

Zasady dydaktyczne:…………………

Metody i formy kontroli:……………

Literatura obowiązkowa:…………..

Literatura nadobowiązkowa:…….

6

Zapis przebiegu zajęć

Czas

Czynności

nauczając

ego

Czynności

uczącego

się

Uwagi

7

TAKSONOMIA CELÓW:

- gr. taksis – układ, porządek; nomos – prawo,

taksonomia to uporządkowanie celów kształcenia
i wychowania w możliwie spójny system

- to nauka o formułowaniu i klasyfikowaniu celów
kształcenia

- to zbiór pojęć i kryteriów porządkujących cele
kształcenia w trzech dziedzinach: poznawczej,
psychoruchowej i afektywnej

- to schematy hierarchicznego uporządkowania celów

8

Taksonomia - korzyści:

- pomaga nauczającym w dokładnym
formułowaniu celów kształcenia/nauczania – jest
przewodnikiem dydaktycznym

- ujednolica osiągnięcia uczących się

- służy planowaniu efektów końcowych

- stanowi podstawę do oceny efektów
końcowych

- pozwala dobrać treści, środki i metody
dydaktyczne

9

Taksonomia - korzyści: cd.

- umożliwia nauczającym trafną i obiektywną

ocenę wiedzy i umiejętności uczących się

- umożliwia ocenę programów dydaktyczno-
wychowawczych

- jest pomocna w przygotowywaniu egzaminów
dla kończących określony etap kształcenia

- umożliwia nauczającym komunikowanie się
między sobą

10

Formułowanie taksonomii celów
(celów nauczania/kształcenia)
zależy od:

-

przedmiotu nauczania (dydaktyka)

- tematu zajęć (materiał nauczania)

- wiadomości poprzedzających temat – cele operacyjne
poprzednich zajęć

- tematu następnych zajęć

- osoby, która ma osiągnąć założone cele

- czasu przeznaczonego na realizację
tematu/zagadnienia

11

CELE KSZTAŁCENIA TO:

- świadomie założone efekty

- postulowane stany świadomości, umiejętności
i postaw, jakie w procesie uczenia powinien osiągnąć
uczący się

- końcowe osiągnięcia, sukcesy, zmiany, których chcemy
dokonać w procesie dydaktyczno-wychowawczym

- coś, do czego dążymy

12

Podział celów kształcenia/nauczania:

1. ogólne 2. szczegółowe
(operacyjne)

13

Elementy celu szczegółowego
wg Guilberta:

- działanie jest opisem zadania, które ma być wykonane i wyraża
się je za pomocą czasownika operacyjnego

- treść wyraża przedmiot, materiał, temat, podmiot w stosunku do
którego zadanie ma być wykonane

- warunek to opis okoliczności, w jakich działanie ma być
wykonane

- kryteria określenie akceptowanego poziomu wykonania zadania

przykład: student wykona pomiar ciśnienia tętniczego krwi zgodnie
z algorytmem

14

Cechy celu szczegółowego:

- odpowiedni (bez zbytecznych treści, zgodny z celem
ogólnym)

- jednoznaczny (określający wyraźnie co uczący powinien)

- logiczny (wewnętrznie niesprzeczny)

- wykonalny (zapewnienie możliwości wykonania przez
uczącego się tego co zaplanowano w określonym czasie
i warunkach)

- mierzalny (musi pozwalać ocenić poziom wykonawstwa
uczącego się)

- obserwowalny (musi być sposobność obserwowania
postępu
w osiąganiu celu, żeby stwierdzić czy został osiągnięty)

15

Cele nauczania powinny być:

- nowe dla uczących się, wcześniej nigdy i nigdzie nie
osiągnięte

- formułowane z punktu widzenia uczącego się (czasownik
w 1 osobie liczby pojedynczej lub w bezokoliczniku)

- nie powinny być zbyt ogólne lub zbyt szczegółowe

- nie mogą zawierać się w sobie

- w jednym celu powinien być tylko jeden czasownik
operacyjny

- powinny być ułożone według hierarchii ważności lub
kolejności realizacji

Poziom taksonomiczny zmienia się w zależności od stopnia
zaawansowania kształcenia i poziomu rozwoju uczącego się!

16

Przykłady czasowników operacyjnych:

- omówi
- wyjaśni
- scharakteryzuje
- zademonstruje
- zinterpretuje
- uświadomi sobie
- wykaże
- przyporządkuje
- uwrażliwi się

Nie należy stosować czasowników
operacyjnych

niejednoznacznych tj.

zna,

wie, umie

17

Taksonomia celów wg Guilberta

Taksonomia celów wg Guilberta

Dziedzina

umiejętności

intelektualnych

(poznawcza)

Dziedzina

umiejętności

praktycznych

(psychoruchowa)

Dziedzina

umiejętności

komunikowania się

(postaw/afektywna

1.

Zdolny do przypominania

faktów

1. Zdolny do naśladowania

czynności określonego

modelu

1. Zdolny do okazywania

wrażliwości w

stosunku do drugiego

człowieka

2. Zdolny do

interpretowania danych

2. Zdolny do efektywnego

panowania nad

umiejętnością praktyczną

2. Zdolny do czynnego

reagowania na afektywne

potrzeby innego

człowieka

3. Zdolny do rozwiązywania

nowych problemów

3. Zdolny do wykonania

praktycznej czynności

automatycznie i bardzo

sprawnie

3. Zdolny do

internalizowania uczuć

18

Przykłady celów z trzech dziedzin
taksonomicznych:

1.

Dziedzina poznawcza (wiedzy)

Student:

- wyjaśni pojęcie iniekcja domięśniowa

- poda cel zabiegu - i.m.

- omówi miejsca wykonywania iniekcji domięśniowych

- scharakteryzuje postacie leków podawane i.m.

- wymieni powikłania zabiegu

- omówi zestaw do iniekcji domięśniowej

19

Przykłady celów z trzech dziedzin
taksonomicznych cd.:

2

.

Dziedzina psychoruchowa (umiejętności)

Student:

- skompletuje zestaw do i.m.

- wyznaczy miejsce wkłucia

- przygotuje pacjenta do zabiegu i.m.

- wykona iniekcję domięśniową zgodnie z algorytmem

- prawidłowo udokumentuje wykonanie zabiegu w książce iniekcji

- dokona prawidłowej segregacji zużytego sprzętu

20

Przykłady celów z trzech
dziedzin taksonomicznych cd.:

3.

Dziedzina afektywna

(postaw,

komunikowania się)

Student:

- przejawi troską o bezpieczeństwo i intymność pacjenta podczas
i.m.

- uświadomi sobie zagrożenia dla pacjenta wynikające
z nieprzestrzegania zasad wykonania zabiegu i. m.

- uwrażliwi się na reakcję stresową pacjenta (lęk, ból)

21

Metody dydaktyczne

- gr. methodos – droga sposób postępowania,
sposób pracy nauczającego z uczącymi się
umożliwiający osiągnięcie celów kształcenia
(Kupisiewicz Cz.)

22

PODZIAŁ METOD DYDAKTYCZNYCH

1. METODY PODAJĄCE

asymilacja wiedzy – uczenie się przez

przyswajanie

* wykład informacyjny

* opowiadanie
* wyjaśnienie
* pogadanka
* instruktaż
* opis
* praca z tekstem

2. METODY PROBLEMOWE samodzielne dochodzenie – uczenie się
przez odkrywanie

* wykład problemowy

* dyskusja dydaktyczna
* nauczanie aktywizujące:
seminarium
metoda przypadków
metoda sytuacyjna


metoda symulacji

23

PODZIAŁ METOD DYDAKTYCZNYCH

cd.

3. METODY EKSPONUJĄCE

metody waloryzujące - uczenie się

przez przeżywanie

* plakat

* pokaz
* film
* telewizja

4. METODY PRAKTYCZNE

uczenie się przez działanie

* zajęcia praktyczne

* ćwiczenia
* pomiar

Wady i zalety poszczególnych grup metod.

24

Warunki doboru metod
dydaktycznych:

- temat, zagadnienie

- wiek grupy

- poziom inteligencji grupy

- wyjściowy zasób wiedzy

- liczba osób w grupie

- czas przeznaczony na zajęcia

25

Środki dydaktyczne

- to przedmioty, które dostarczają uczącym się
określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na
ich wzrok, słuch, dotyk i inne analizatory i ułatwiają
pośrednie i bezpośrednie poznawanie rzeczywistości
(Kupisiewicz Cz.)

- to przedmioty dostarczające bodźców zmysłowych, jak
i urządzenia techniczne ułatwiające przekazywanie tych
bodźców (Okoń W.)

26

Podział środków dydaktycznych

A. stopień złożoności środka

proste:
- wzrokowe
- słuchowe

złożone:
- wizualne
- audialne
- audiowizualne
- automatyzujące proces nauczania i uczenia

27

Podział środków dydaktycznych
cd.

B. stopień bliskości środka z
rzeczywistością

- środki naturalne bezpośrednio przedstawiające
rzeczywistość

- środki techniczne ukazujące rzeczywistość w sposób
pośredni

- środki symboliczne prezentujące rzeczywistość za
pomocą symboli

28

Podział środków dydaktycznych
cd.

C. sposób eksponowania bodźców
zmysłowych oraz przeznaczenie

- wzrokowe

- słuchowe wraz z urządzeniami odtwarzającymi

- wzrokowo-słuchowe

- częściowo automatyzujące proces nauczania

29

Funkcje środków dydaktycznych

f. motywacyjna - polega na wywoływaniu

pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez

budzenie zaciekawienia, zainteresowania, przeżyć

emocjonalnych, zaangażowania dzięki temu
wyzwala się i wzmacnia motywacja

f. poznawcza - dzięki środkom uczący poznaje
bezpośrednio określoną rzeczywistość

30

Funkcje środków dydaktycznych

cd.

f. kształcąca - sprowadza się do rozwijania
zdolności poznawczych (spostrzegawczość,
pamięć, myślenie, wyobraźnia) oraz rozwijania
odpowiednich umiejętności

f. dydaktyczna - czasem środki są jedynym
źródłem wiedzy dla uczących się, ułatwiają im
zrozumienie, utrwalenie i ocenę stopnia
opanowania wiedzy

f. wychowawcza - polega na pobudzaniu sfery
emocjonalnej, estetycznej, na wywoływaniu
przeżyć
i kształtowaniu postaw uczących się

31

Warunki doboru środków
dydaktycznych:

- temat, zagadnienie

- wiek grupy

- poziom inteligencji grupy

- wyjściowy zasób wiedzy

- liczba osób w grupie

- dostępność środków dydaktycznych

- umiejętność obsługi sprzętu

- czas przeznaczony na prezentację środka

32

Zasady dydaktyczne

- to ogólne normy postępowania dydaktycznego
których przestrzeganie warunkuje realizację
celów kształcenia (Kupisiewicz Cz.)

33

Klasyfikacja zasad kształcenia

Wg W. Okonia

Wg Cz.

Kupisiewicza

Wg J.

Półturzyckiego

1. Zasada poglądowości

2. Zasada przystępności

3. Zasada związku teorii z

praktyką

4. Zasada systemowości

5. Zasada efektywności

6. Zasada indywidualizacji i

uspołecznienia

1. Zasada poglądowości

2. Zasada przystępności

3. Zasada wiązania teorii

z praktyką

4. Zasada systematyczności

5. Zasada trwałości wiedzy

6. Zasada operatywności

wiedzy

7. Zasada świadomego i

aktywnego udziału
uczniów

Omawiana na

wykładzie

1. Zasada poglądowości

2. Zasada przystępności

3. Zasada łączenia teorii

z praktyką

4. Zasada systematyczności

5. Zasada trwałości wiedzy

6. Zasada ustawiczności

kształcenia

7. Zasada świadomego i

aktywnego uczestnictwa
uczniów

8. Zasada indywidualizacji i

zespołowości

9. Zasada kształtowania

umiejętności uczenia się

34

Metody i formy kontroli

Kontrola – to postępowanie
zmierzające do uzyskania informacji w
jakim stopniu zostały osiągnięte
zaplanowane cele kształcenia (Wasyluk
J.)

35

Metody kontroli:

- kontrola ustna
- kontrola pisemna
- kontrola praktyczna
- testy
- posługiwanie się książką
- obserwacja

Wady i zalety poszczególnych metod kontroli.

Formy kontroli:

- wstępna
- bieżąca
- końcowa
- dystansowa

36

Samokontrola i samoocena

Wdrażanie uczących się do samokontroli
i samooceny:

- uświadamia im poziom własnych osiągnięć
i pozwala je ocenić

- pozwala poznać braki i ukierunkować pracę nad sobą

- zapobiega błędom i pomyłkom a tym samym poprawia
wyniki w uczeniu się

- kształtuje krytyczną ocenę własnej pracy

- jest warunkiem skutecznego samokształcenia

37

Bibliografia:

Kupisiewicz Cz. Podstawy dydaktyki ogólnej Polska
Oficyna Wyd. BGW, Warszawa 1996

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. Żak.
Warszawa 2003

Wasyluk J.: Podręcznik dydaktyki medycznej. Warszawa:
Centrum Medyczne Kształcenia Pielęgniarek, 1998

Ciechaniewicz W. Pedagogika. PZWL, Warszawa 2008 –

to nie jest pozycja źródłowa do tematu, ale każdy
rozdział w niej poprzedzony jest celami nauczania dt.
każdego
z rozdziałów – polecam do analizy