POSTĘPOWANIE

FIZJOTERAPEUTYCZNE

W CHOROBIE

ZWYRODNIENIOWEJ STAWU

BIODROWEGO

Agnieszka C
Fizjoterapia SUM II
Grupa 2

DEFINICJA

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego

(koksartroza) jest to wczesna i postępująca

utrata chrząstki stawowej, której towarzyszy

niedostateczna odbudowa chrząstki

pokrywającej, przebudowa podchrzęstnej

warstwy kości oraz tworzenia się wyrośli

kostnych. Choroba może dotyczyć jednego lub

obu stawów biodrowych. Koksartroza zaliczana

jest do grupy społecznych chorób narządu

ruchu.

EPIDEMIOLOGIA

Podział kliniczny wg Keuttnera i Goldberga:



Podział koksartrozy w zależności od kształtu
panewki stawu biodrowego:



koksartroza z panewką zbyt płytką (dysplastyczna),



koksartroza z panewką zbyt głęboką (protruzyjna),



koksartroza z prawidłową panewką.



Podział koksartrozy w zależności od stosunku
pomiędzy procesem destrukcji i procesem
wytwórczym:



koksartroza destrukcyjna- uważana również za postać
martwicy aseptycznej głowy kości udowej dorosłych,



koksartroza hiperostotyczna - z przewagą osteofitów
nad cechami destrukcji. W postaci tej dysfunkcja
kończyny związana jest głównie z ograniczeniem
ruchomości w stawie,



postać mieszana.

EPIDEMIOLOGIA



Podział etiologiczny:

Koksartrozy pierwotne (idiopatyczne)- 20%

Koksartrozy wtórne-80%

Koksartrozy wtórne powstają najczęściej w wyniku:
-urazów-np.złamanie szyjki kości udowej, zwichnięcie

stawu biodrowego;

-otyłości i nadwagi;
-zmian zapalnych;
-zmian zniekształacających-np.ch.Perthesa
-chorób metabolicznych-np.dna moczanowa,

ochronoza;

-dysplazji wrodzonej i nabytej.

EPIDEMIOLOGIA

Na rozwój choroby zwyrodnieniowej istotny wpływ

mają liczne czynniki predysponujące:

-późny wiek- powyżej 50 roku życia,

-czynniki etniczne,

-czynniki wrodzone,

-nieprawidłowa biomechanika stawu,

-nadwaga (nieprawidłowe ożywianie się),

-wykonywany zawód,

-aktywność fizyczna,

-duża masa kostna,

-poziom hormonów.

Zwyrodnienie stawów dotyczy jednakowo często

mężczyzn i kobiet, chociaż mężczyźni częściej

chorują przed 45 rokiem życia, a kobiety później.

OBRAZ KLINICZNY



W chorobie zwyrodnieniowej stawu
biodrowego dominują bóle w pachwinie,
pośladkach i udach. Chory często skarży także
na bóle kolana wynikające z podrażnienia
zakończeń nerwu zasłonowego znajdujących
się w torebce stawu biodrowego.



Początkowo dolegliwości bólowe związane są
z chodzeniem i intensywnym wysiłkiem, a w
trakcie wypoczynku bóle zmniejszają się.



W zaawansowanym etapie choroby bóle
okolic biodra i pachwiny potęgują się i
przyjmują charakter spoczynkowy.

OBRAZ KLINICZNY

Kolejność zmian patologicznych w chorobie

zwyrodnieniowej:



Utrata gładkości powierzchni stawowych,



Zmniejszenie grubości chrząstki,



Stymulacja chondrocytów – pojawienie się
blizn,



Głębokie ubytki sięgające kości podchrzęstnej,



Zmiany w kości podchrzęstnej – zwiększone
unaczynienie, złamania beleczek, pogrubienie,



Tworzenie wyrośli kostnych,



Zaniki mięśni.

Zdrowa powierzchnia
stawowa

Wczesne zmiany
zwyrodnieniowe

Zaawansowane zmiany
zwyrodnieniowe

BADANIE KLINICZNE



Podczas badania przedmiotowego stwierdza się:

-utykanie z powodu bólu,
-bolesność przy opukiwaniu krętarza,
-ból przy uciskaniu pachwiny,
-skrócenie kónczyny (w zaawansowanej chorobie),
-przykurcze zgięciowo-przywiedzeniowe biodra z

wtórnymi dolegliwościami ( bóle krzyża i kolana),

-wczesne ograniczenie ruchu biernego i czynnego:

ograniczenie rotacji wewnętrznej , wyprostu oraz
odwiedzenia w stawie biodrowym,

-zanik mięśni uda i pośladka,
-trzaski podczas ruchu w stawie,
-pogrubienie i zniekształcenie obrysów w stawie,
-odczyn zapalny-wysięk, obrzęk, ocieplenie skóry nad

stawem.

TESTY KLINICZNE



Test wyprostu stawu biodrowego-ocena przykurczu
zgęciowego stawu biodrowego;

Test przykurczu m.prostego uda-
ocena przykurczu zgięciowego,
podrażnieniu mięśnia kulszowego,
dolegliwościach ze strony odc. L
ze zwiększoną lordozą i
zmienionym pochyleniu miednicy;

Test Thomasa-ocena
możliwości wyprostu
kończyn w stawach
biodrowych (ocena
przykurczu zgięciowego);

Test kompresyjny Noble’a-
ocena przykurczu mięśnia
napinacza powiezi szerokiej
(pasma biodrowo-
piszczelowego);

Test Drehmana- świadczy o
schorzeniu stawu biodrowego;

Test Anvila-wskazuje na
dolegliwości stawu biodrowego;

Objaw Trendelenburga-
Duchenne’a-ocena fukncji mięśni
miedniczo-krętarzowych;

BADANIE KLINICZNE

W dodatkowym badaniu RTG na zdjęciach

przeglądowych miednicy widoczne są typowe
oznaki artrozy:

-zwężenie szpary stawowej,
-wyrośla kostne na brzegach,
-stwardnienie podchrzęstne,
-liczne torbiele,
-głowa grzybiasta,
-w późnym okresie widoczna jest deformacja

głowy kości udowej i jej podchwinięcie w
kierunku górno –bocznym.

LECZENIE

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu

biodrowego jest procesem złożonym,
długofalowym i zespołowym. O złożoności
leczenia decyduje:

-proces zaawansowania zmian,
-obecność współistniejących chorób,
-obecność niekorzystnych czynników dodatkowych

(np. otyłość)

-postępowanie farmakologiczne ogólne i miejscowe,
-leczenie usprawniające (postępowanie

fizjoterapeutyczne)

-postępowanie chirurgiczno-otropedyczne,
-zaopatrzenie ortopedyczne,
-edukacja chorego i jego rodziny.

LECZENIE



Celem leczenia jest:

-zmniejszenie dolegliwości bólowych,
-zwolnienie przebiegu procesu degeneracji,
-polepszenie funkcji stawu poprzez zwiększenie zakresu

ruchomości i siły mięśniowej,

-zwiększenie aktywności chorego i poprawa jakości życia,
-wyrównanie powstałych defektów -wykształcenie

właściwej kompensacji i adaptacji do nowych warunków,

-wyrównanie jak najlepszych warunków metabolicznych w

obrębie stawu.

-edukacja pacjenta istoty choroby, jej przebiegu, radzenie

sobie z chorobą oraz podkreślenie roli leczenia
fizjoterapeutycznego w warunkach stacjonarnych i
domowych.



Ważnym czynnikiem leczenia jest
profilaktyka polegająca na:

-utrzymanie aktywności ruchowej,
-ograniczenie przeciążeń zagrożonych stawów
-odciążenie chorego stawu (np. chodzenie za

pomocą odpowiedniej kuli)

-ograniczenie dźwigania ciężarów,
-zmiana trybu życia- odpowiednie żywienie,

niedopuszczenie do nadwagi, zmiana
biernego wypoczynku na aktywnego.

POSTĘPOWANIE
FIZJOTERAPEUTYCZNE



Fizjoterapia w chorobie zwyrodnieniowej jest
kompleksowa i obejmuje ona:

-profilaktykę,
-farmakologię,
-kinezyterapię,
-fizykoterapię,
-zaopatrzenie ortopedyczne,
-leczenie uzdrowiskowe i balneoterapia,
-zabiegi operacyjne.

Leczenie zachowawcze nie jest w stanie zatrzymać

procesu chorobowego, ale przedłuża sprawność
chorego, okresowo ją poprawić i przesunąć w
czasie leczenie operacyjne.



Przy realizacji programu usprawniającego
należy ocenić:

-sprawność ruchową ogólną i miejscową stawów,
-wydolność krążeniową i oddechową,
-schorzenia współistniejące,
-motywację chorego do leczenia,
-potrzeby zawodowe, domowe, socjalne chorego,
-stan psychiczny chorego.

Program dobierany jest indywidualnie do

potrzeb chorego i zbudowany na okres
całego zaplanowanego leczenia w
warunkach oddziału dziennego,
stacjonarnego i ambulatoryjnego.

FARMAKOLOGIA

W leczeniu koksatrrozy w zależności od potrzeb

chorego stosuje się następujące leki:

Niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Leki przeciwbólowe.

Wolno działające leki modyfikujące chrząstkę
stawową.

Dostawowe preparaty kwasu hialuronowego.

Leki rozluźniające mięśnie.

Glikokortykoidy – dostawowo lub
okołostawowo.

KINEZYTERAPIA



W okresie ostrym (faza dużego zaostrzenia)
zaleca się chorego leżenia na sztywnym i
równym podłożu, na brzuchu 2-3 razy dziennie
z odwiedzionymi nogami i stopami poza
łóżkiem przez 20-30 minut z 5 kg workiem na
pośladkach.



W pozycji leżenia na boku należy wyprostować
stawu biodrowe i umieścić wałek między
udami.



Takie odpowiednie pozycje ułożeniowe
zapobiegają powstawaniu przykurczów i
łagodzą dolegliwości bólowe.



W okresie remisji (po ustąpieniu okresu ostrego)
stosuje się następujące ćwiczenia:



ćwiczenia czynne w odciążeniu stawu biodrowego
w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej- umożliwiają
bezbolesne wykonanie ruchu w pełnym jego zakresie.
Ćwiczenia poprawiają metabolizm śródstawowy, co
powoduje lepsze odżywienie chrząstki stawowej
biodra, a także utrwala elastyczność i sprawność
torebki stawowej i więzadeł. Ćwiczenia powinny być
wykonywane codziennie przez 20-30 minut.



ćwiczenia czynne w odciążeniu z dawkowanym
oporem-działają jak powyższe ćwiczenia, zwiększając
ponadto siłę i powodując przyrost masy mięśniowej
prostowników i odwodzicieli stawu biodrowego oraz
rozciągają przykurczone zginacze i roratory
wewnętrzne.



Przykładowe ćwiczenia czynne w odciążeniu
stawu:

Ćw.1:P.W. Lezenie na boku na kd nie ćwiczonej

zgiętej w stawach biodrowym i kolanowym,
stabilizowanie miednicy pasem i
podwieszanie ćwiczonej kd,

Ruch: zginanie i prostowanie uda przy zgiętej

goleni, po serii tych ruchów zginanie i
prostowanie uda przy wyprostowanej goleni.

Ćw.2: P.W.leżenie tyłem, kd ćwiczona

wyprostowana, kd nie ćwiczona odwiedzona,
wyprostowana lub zgięta, stabilizacja
miednicy pasem i podwieszenie kd ćwiczonej;

Ruch: odwodzenie i przywodzenie uda.



ćw.izometryczne-wzmacniają siłę i napięcie
mięśniowe. Czas trwania ćwiczeń wynosi 15-30
minut. Czas napinania skurczu izometrycznego
wynosi 5 sekund, a czas odpoczynku między
kolejnymi skurczami 10 sekund. Liczba powtórzeń
wynosi od 6 do 10. Ilość serii: 3 razy dziennie.

Przykładowe ćwiczenia izometryczne na mięśnie

pośladkowe wielkie:

Ćw.1 : Silne zaciskanie pośladków.
Ćw.2: P.W. chory leży tyłem, kkd wyprostowane, a

podeszwy stóp oparte o deskę lub skrzynkę
umieszczoną na łóżku

Ruch: pacjent naciska silnie stopami na skrzynkę

bez odrywania od niej pięt.

Przykładowe ćwiczenia dla mięśnia czworogłowego uda
i protowników stawu biodrowego:

Ćw.1: P.W. Pacjent leży tyłem, nogi wyprostowane.
Ruch: Unoszenie wyprostowaną chorę kończynę dolną

nieznacznie nad podłoże i utrzymanie ją w tej pozycji.

Ćw.2: P.W. Pacjent leży tyłem, fizjoterapeuta jedną ręką

chwyta za podeszwę zgiętej grzbietowo stopy
pacjenta, drugą ręką/ woreczek kładzie pod dół
podkolanowy.

Ruch: Pacjent próbuje zgiąć podeszwowo stopę,

próbując pokonać opór, naciskając na wsuniętą pod
kolano rękę fizjoterapeuty/woreczek.

Ćw.3: P.W. Pacjent leży tyłem, podeszwy stóp

przylegają do skrzynki umieszczonej na łóżku.

Ruch: Pacjent silnie naciska stopami na skrzynkę

równocześnie dociskając doły podkolanowe do
podłoża.

Ćw.4: P.W. Pacjent leży tyłem, fizjoterapeuta jedną

rękę chwyta grzbietową powierzchnię zgiętej
podeszwowo stopy.

Ruch: Pacjent wykonuje zgięcie grzebietowe stopy,

pokonując opór.

Ćw.5: P.W. Leżenie tyłem, między nogami kładzie się

wałek

Ruch: Ściskanie nogami wałka ułożonego między

udami.



ćw.ogólnokondycyjne, jazda na rowerze-
poprawia ogólną wydolność i sprawność organizmu,
utrzymuje prawidłową wagę ciała. Czas trwania
ćwiczeń wynosi co najmniej 30 minut. Mogą być
wykonywane codziennie lub 2-3 x tyg.



nauka chodu o kulach-pozwala nauczyć chorego
odciążyć czasowo staw biodrowy np.podczas
spacerów;



ćw.czynne kończyn górnych-wzmacnia obręcze
kończyn górnych, przeciwdziałając wtórnym
uszkodzeniom barków, występującym przy
korzystaniu z kul. Wykonuje się 2-3 razy dziennie po
15-45 minut.



Przykładowe ćwiczenia wzmacniające staw
biodrowy:

Ćw.1:P.W.leżenie na plecach, kkd dolne

wyprostowane, ręce wzdłuż tułowia,

Ruch:naprzemianstronne, a potem równoczesne

zginanie nóg w stawach biodrowych i kolanowych
z ewentualnych chwytem za kolana i ostrożnym
przyciąganiem ud do klatki piersiowej.

Ćw.2:P.W.leżenie na plecach, nogi wyprostowane,

kończyny górne również wyprostowane
spoczywają wzdłuż tułowia.

Ruch:przejście do siadu z równoczesnym

zginaniem nóg w stawach biodrowych i
kolanowych. Kończyny górne są w czasie tego
ruchu wyciągnięte w przód.

Ćw. 4: P.W. leżenie na plecach , nogi wyprostowane i

oddalone od siebie (odwiedzione) tak, żeby odstęp
miedzy piętami wynosił ok.50-60 cm., wyprostowane
kończyny górne spoczywają wzdłuż tułowia.

Ruch: obracanie stóp na zewnatrz i do wewnątrz.

Ćw. 5:P.W.leżenie na plecach, nogi zgięte w stawach

biodrowych i kolanowych, stopy oparte o podłoże, ręce
na karku.

Ruch:unoszenie miednicy nad podłożem.

Ćw. 6: P.W. leżenie na plecach, nogi zwarte i wyprostowane,

kończyny górne spoczywają swobodnie na podłożu.

Ruch:równoczesne oddalanie od siebie (odwodzenie) obu

nóg i powrót do pozycji wyjściowej. W czasie tego ruchu
nogi przesuwają sie po podłożu.

Ćw. 7: P.W. leżenie na plecach, nogi zgiete w stawach

boiodrowych i kolanowych (kolana się stykają),
stopy spoczywają na podłożu, ręce na leżą na karku.

Ruch:oddalanie od siebie jak najdalej kolan i powrót

do pozycji wyjściowej.

Ćw. 8:P.W. leżenie na boku na zdrowej nodze zgietej w

stawie biodrowym i kolanowym, noga chora
wyprostowana. Ręka kończyny górnej spoczywajacej
na podłożu znajduje się pod głową. Drugą ręką
chwytamy kolano zdrowej nogi, przyciągając je do
klatki piersiowej.

Ruch- cofanie do tyłu wyprostawaną nogę chorą.Przy

słabych mięśniach w czasie ruchu stopa przesuwa
się po podłożu. Należy ćwiczyć, leżąc raz na
prawym, a raz na lewym boku.

Ćw.9: P.W.leżenie ponownie na boku zdrowej

nogi. Obie nogi są zgięte w stawach biodrowych
i kolanowych. Kończyna górna spoczywająca na
podłożu jest wyprostowana, ramie spoczywa pod
głową, dłoń przylega do podłoża. Druga jest
zgięta w stawie łokciowym, dłoń opiera się o
podłoże.

Ruch: unoszenie do góry chorą nogę zgięta w

stawie kolanowym. Należy ćwiczyć ponownie raz
na prawym boku a raz na lewym boku.

Ćw. 10:P.W. leżenie na brzuchu, ręce pod brodą,

podudzia zgięte w stawach kolanowych pod
kątem ok. 90 stopni.

Ruch- kierowanie podudzia raz na zewnątrz, a raz

do wewnątrz krzyżując je.

Ćw. 11:P.W. leżenie na brzuchu, podudzia

zgięte w stawach kolanowych pod kątem 90
stopni, ręce trzymamy pod brodą.

Ruch: naprzemianstronne unoszenie ud nad

podłoże. W czasie ruchów podudzia pozostają
zgięte.

Ćw. 12: jak w ćw.11 z tym, że zdrowa noga jest

zgięta w stawie kolanowym, a chora -
wyprostowana.

Ruch- unosimy do góry wyprostowaną chorą

nogę. Ruch musi sie odbywać ściśle ku górze,
tzn. noga nie może zbaczać w bok.

Ćw. 13: P.W. leżenie na stole na brzuchu, nogi

wyprostowane, stopy obok siebie poza brzegiem
stołu; chwyt rękami jak najdalej za brzegi stołu,
broda jest oparta na stół .

Ruch: naprzemianstronne unoszenie nóg starając się,

aby w czasie ruchu nie unosić miednicy nad stołem.

Ćw. 14:P.W. postawa stojąca, stopa zdrowej nogi

spoczywa na niskim stołeczku lub taborecie.

Ruch: ułożenie rąk na kolanie, przenosimy tułów w

przód z równoczesnym dalszym zginaniem zdrowej
nogi w stawie kolanowym i biodrowym. Należy
ćwiczyć na zmianę, opierając na taborecie stopę
nogi lewej i prawej.



ćw.w wodzie, pływanie-wpływają na ogólną
wydolność, aktywując układ krążeniowo-oddechowy,
umożliwiając dawkowanie wysiłku. Temp.wody
powinna wynosić 27-30

C, a czas trwania-20-30

minut.



terapia manualna (mobilizacje, poizometryczna
relaksacja, stretching, techniki masażu)- działa
przeciwbólowo, mobilizuje skrócone tkanki, uwalnia
zablokowane struktury.



Kinesiotaping- plastry te mogą być przyklejane
bezpośrednio na zajęte stawy, stymulując prawidłowy
kierunek ruchu i pobudzając proprioreceptory, lub na
mięśnie, odpowiednio zwiekszając lub obniżając ich
napięcie w zależności od sposobu naklejania.

FIZYKOTERAPIA



Ćwiczenia indywidualne należy poprzedzić
zabiegami fizykalnymi, które działają
przeciwbólowo, przeciwzapalnie, wpływają na
regenerację uszkodzonych tkanek oraz wpływają
rozluźniająco na układ mięśniowy. Najczęściej w
tym celu stosuje się krioterapię i ciepłolecznictwo.
Zaś po kinezyterapii szerokie zastosowanie ma
elektroterapia, a także zabiegi cieplne.



Spośród wymienionych zabiegów fizykalnych
indywidualnie dobiera się 3-5 zabiegi, które mają
największe oddziaływanie w przypadku
konkretnego pacjenta, kierując się regułą, iż każdy
organizm reaguje z różną siłą na taki sam bodziec.



Krioterapia-ciekły azot:

-Stosowana bezpośrednio przed ćwiczeniami w

celu umożliwienia pełnego i płynnego
wykonania ruchu;

-temperatura: od -100 do -180

-czas trwania 1-3 minut



Okłady zimne, masaż kostką lodu:

-Stosowane przed ćwiczeniami prowadzonymi

w warunkach domowych;



Naświetlanie promieniami IR (lampa Sollux,
lampa Minina):
- Jego wpływ biologiczny polega na działaniu ciepła.
Powoduje ono poprawę ukrwienia skóry i rozszerzenie
naczyń włosowatych, przez co wpływa na odżywienie
tkanek, zwiększa wchłanianie wysięków i obrzęków,
podwyższa próg odczuwania bólu oraz zmniejsza
napięcie mięśni poprzez tonujący wpływ na układ
nerwowy.

-Przy silnych bólach stawu biodrowego zalecane jest
użycie niebieskiego filtra działającego przeciwbólowo
zamiast tradycyjnego, czerwonego, działającego
głownie na poprawę lokalnej przemiany materii i
poprawiającego krążenie miejscowe. Czas trwania
zabiegu wynosi
15-20 minut.



Fango:

-temperatura: 44-50

-czas trwania:10-20 minut;
-seria: 10-20 zabiegów,
-można wykonywać codziennie lub co dwa dni.



Parafango:

-masę podgrzewamy w specjalnych

kuchenkach do temp. 50

C, następnie

rozkładamy na grubość ok. 2cm.

-czas trwania-co najmniej 20 minut
-serie:10-20 zabiegów.



Jonoforeza:

-stosowane po ćwiczeniach; zabiegi wykonuje

się codziennie lub co drugi dzień, w serii 10-
20 powtórzeń

- reguły stosuje się czuciowo-progową dawkę

prądu tj. około 0,2 mA/cm2

-czas trwania: 15-20 minut;
-pod elektrodą czynną umieszcza się podkład z

odpowiednim roztworem leku o działaniu
przeciwbólowym, np. salicylan sodu (-),
chlorowodorek lignokainy (+), naproxen (-),
bądź też przeciwzapalnym, np. chlorek
wapnia (+), hydrokortyzon (-)



Prądy diadynamiczne (DD):

-stosowane codziennie lub co dwa dni po ćwiczeniach;
-najkorzystniej działają odmiany DF,CP lub LP;

elektrodę czynną – katodę, przykłada się w miejscu
bolesnym

-natężenie: poniżej progu bólu (2-4mA);
-czas trwania:6-8 minut;
-serie-6-10 powtórzeń.



Magnetoterapia:

-początkowo stosuje się codziennie, a potem 2-3 x w

tygodniu przez okres 4-16 tygodni;

-natężenie: stopniowo od 4 do 10 mT;
-częstotliwość: stopniowo od 10 do 50 Hz;
-kształt pola-sinusoidalny
-czas: 15-30 minut;



Prądy interferencyjne (prądy Nemeca):

- wykorzystuje się zazwyczaj dwa zakresy

częstotliwości: 0-100 Hz – o silnym działaniu
przeciwbólowym lub 50-100 Hz – o działaniu
przeciwbólowym i odżywczym w stosunku do
leczonych tkanek;

- maksymalny czas trwania zabiegu wynosi około

6-15 minut,

-dawkowanie natężenia jest uzależnione od

indywidualnej wrażliwości chorego;

-serie 6-15 zabiegów.



Ultradżwięki:

-natężenie:0,3-1MHz
-czas trwania: 5-10 minut
-serie:12-15 zabiegów.
-fonoforeza-wprowadzenie leku o działaniu

przeciwbólowym za pomocą ultradźwięków;

-stosowane po ćwiczeniach ze względu na

efekt cieplny.



Laser :

-dawki dobierane są indywidualnie;najczęściej
1500-2000Hz po 8-10 minut lub 2000-2500Hz

po 1-2 minuty

-stosowane niezależnie od ćwiczeń,
-seria: 5-10 zabiegów



Hydroterapia:

*natryski szkockie:
-przez 1-2 min.stosuje się wodę o temp.40

C, potem

przez 20-30 sek wodę o temp 20

C lub niższej,

-zabieg powtarza się 2 razy,
-zaczyna się je cieplą lub gorącą wodą a kończy

zimną.

*masaż podwodny klasyczny:
-kąpiele całkowite o temp.34-37

-czas trwania:ok. 15 minut

*kąpiele wirowe częściowe:
-temp.35-40

-czas trwania:15-30 minut

ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE



Kule łokciowe, laski,



Specjalne chodziki lub balkoniki,



Wygodne obuwie, obcasy buforowe,
elastyczny klin pod piętę,



Sprzęt pomocny w samoobsłudze np.
podwyższony sedes, wysięgniki do
zakładania skarpet i pończoch oraz uchwyty
w ścianie łazienki czy ubikacji ułatwiające
siadanie i wstawanie z wanny.

LECZENIE UZDROWISKOWE I
BALNEOTERAPIA



Przy braku przeciwwskazań, zaleca się leczenie w
uzdrowiskach: Busko Zdrój, Ciechocinek, Cieplice
Zdrój, Inowrocław, Iwonicz Zdrój, Kamień Pomorski,
Kołobrzeg, Lądek Zdrój, Świeradów Zdrój,
Świnoujście.



W leczeniu uzdrowiskowym stosuje się następujące
zabiegi:

-kąpiele solankowe,
-kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe,
-kąpiele borowinowe,
-zawijania borowinowe,
-zabiegi z użyciem pasty borowinowej,
-kąpiele radonowe.



Kąpiele solankowe:

-stężenie soli wynosi 2-4%;
-temperatura kąpieli początkowo 35-36

C ze stopniowym

wzrostem w następnych do 38

-temperatura półkąpieli -39-40

-czas trwania w pierwszych kąpielach wynosi 10-12 minut,

każdej następnej przedłuża się o 2 minut, maksymalny
czas trwania kąpieli powinien wynosić 20-24 minut;

-kąpiele stosuje się co 2 dzień czyli ok.3 x tyg.
-seria-8-10 zabiegów
-po kąpieli nie należy obmywać ciało wodą gospodarczą ani

też wycierać ręcznikiem, ze względu na celowość kąpieli
solankowych powinno pozwolić skorze wyschnąć na
powietrzu oraz wypoczywać w pozycji leżącej przez 30
minut.



Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe:

-temperatura kąpieli: 33-38

-czas trwania: 8-15 minut
-z reguły zaczyna się od krótkiej kąpieli i

stopniowo się ją wydłużą w miarę rozwoju
przyzwyczajenia, w wyższą temperaturę
wody w pierwszych zabiegach obniża się w
następnych

-im większe jest stężenie siarki w wodzie tym

krótsze powinny być w niej kąpiele;

-działanie:pobudzanie aktywności

hialuronidazy, wbudowywanie siarki w
strukturę chrząstki stawowej



Kąpiele borowinowe:

-temperatura: 39-42

-pierwszy zabieg trwa 10 minut, następne zabiegi

można stopniowo wydłużać aż do 20 minut;

-pierwszą kąpiel zaczyna się od półkąpieli, potem

następuje kąpiel ¾, a z czasem dochodzi się do
pach;

-seria:8-12 zabiegów
-zalecana 2 - 3 x w tygodniu przez okres 3-4

tygodni;



Zawijania borowinowe:

-papka borowinowa zawierająca ok. 80-85 % wody;
-na kozetce umieszcza się najpierw podkład,

składający się z 3 kolejno ułożonych warstw: koca,
ceraty lub folii i prześcieradła;

-nakłada się na czyste prześcieradło ogrzaną masę

borowinową o grubości 4-5 cm o temp. 42-45

-czas trwania zabiegu 20-30 minut
-seria:8-12 zabiegów;
-po zabiegu spłukuje się borowinę krótkim natryskiem

lub krótkotrwała kąpielą w wodzie o temp.37

C (2-3

minut).



Zabiegi z użyciem pasty borowinowej
(zawijania):

-pastę borowinową do zawijań częściowych

podgrzewa się do temp.38-39

C, a nawet do

-czas trwania: najczęściej 15-30 minut
-seria 10-15 zabiegów stosowanych codziennie.



Kąpiele radonowe:

-temperatura: 32-37

-czas trwania 15-20 minut
-wykonuje się codziennie lub co trzeci dzień;
-serie: 8-12 zabiegów

LECZENIE OPERACYJNE



Postępowanie lecznicze nie zawsze przynosi
zadowalające efekty z powodu poważnych
zmian zwyrodnieniowych, które powodują
narastanie dolegliwości bólowych i
ograniczenie ruchomości stawu biodrowego.



W takim przypadku koniecznie jest
przeprowadzenie leczenia operacyjnego
(artrodeza, osteotomia korekcyjna,
endoprotezoplastyka) i zmiany taktyki
postępowania leczniczego.