Zaburzenia

afektywne

i

depresje

Klinika Psychiatrii Dorosłych UM

Trochę historii...

Hipokrates (460-377 p.Chr.) zajmując się

typologią wyodrębnił temperament

melancholiczny (wynik nadmiaru „czarnej

żółci”). Melancholią nazywał chorobowe

zaburzenia nastroju

Aretajos z Kapadocji (30-90)- zauważył, że

depresja i mania mogą pojawić się u jednej

osoby. Spostrzegł, że melancholia

występuje u osób ze smutnym

usposobieniem, mania u wesołych, ale

drażliwych i niekiedy wybuchowych.

Trochę historii...

• Galen (130-200) – rozwijał koncepcję patologii humoralnej,

melancholię wiązał z nadmiarem oparów „czarnej żółci”,

która dociera do głowy. Uważał ponadto, że różne stany

emocjonalne (radość, smutek, żal) powstają w mózgu.

• Burton (1577-1640)- wydaje Anatomię Melancholii (1621),

która jest wstępem do psychopatologii. Prawdopodobnie

jako pierwszy opisał rodzinne występowanie melancholii w

linii rodzice-dzieci.

• Bright (1551-1615) ze Szpit. Św.Bartłomieja w Londynie

wyodrębnił 2 typy melancholii na taką gdzie nie są

zaburzone czynności somatyczne oraz na taką której

potrzebne jest leczenie fizykalne (prekursor podziału na

endogenne i reaktywne?)

Trochę historii...

• W XVII wieku w leczeniu melancholii stosowali

kamforę, chininę, fosfor, związki arsenu, środki
przeczyszczające i wymiotne, odwary z liści
pokrzyku. Chorym zalecano zmianę klimatu,
kąpiele morskie, długi sen, umiarkowanie częste
stosunki płciowe. Obserwowano korzystny wpływ
muzyki.

• Terminu depresja w odniesieniu do zaburzeń

nastroju z przyczyn chorobowych użył W.Cullen
(1800)

Trochę historii...

• Falret (1794-1870)-przedstawił wnikliwą

charakterystykę euforii, depresji, stanów
mieszanych. Opisał chorobę, w przebiegu
której pojawiają się naprzemienne stany
depresji i manii. Nazwał ją folie circulaire
(1854). Przyczynę widział w czynnikach
dziedzicznych.

Trochę historii...

• Kraepelin (1856-1926) – stworzył koncepcję

psychozy maniakalno-depresyjnej jako jednostki
nozologicznej. Wprowadził pojęcie „cykliczny
obłęd”(1896). W 1899 roku wprowadził pojęcie
obłędu maniakalno-depresyjnego. Koncepcja
Emila Kraepelina wywarła bardzo duży wpływ na
poglądy psychiatrów i przetrwała w zasadzie do
1966 roku, kiedy to za sprawą badań K.
Leonharda, J. Angsta i C.Perrisa rozpoczął się
proces podziału tej choroby na ChAD i ChAJ.

Zaburzenia afektywne (affective

disorders) w ICD-10

• Epizod maniakalny (F30)
• Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

(F31)

• Epizod depresyjny (F32)
• Zaburzenia depresyjne nawracające (F33)
• Uporczywe (utrwalone) zaburzenia

nastroju (F34) : cyklotymia, dystymia

• Inne zaburzenia nastroju (F38): mieszany

epizod afektywny, nawracające

krótkotrwałe zaburzenia depresyjne

Etiologia endogenna

• Zaburzenia neuroprzekaźnictwa w OUN: w

zakresie układu serotoninowego,

noradrenergicznego i dopaminergicznego

• Rola przewlekłego stresu i zaburzeń

homeostazy, nadczynność osi p-p-n

• Wpływ czynników immunologicznych: rola

Interleukiny-1, wskaźniki ostrej fazy

• Zmiany strukturalne w mózgu w zakresie

układu limbicznego, hipokampa

Czynniki egzogenne

• Czynniki te mogą mieć wpływ w

ujawnieniu objawów pierwszego
epizodu maniakalnego lub
depresyjnego. Mogą uczestniczyć w
nawrocie istniejących już zaburzeń
afektywnych

Zaburzenia somatyczne i stany, w

których depresja występuje jako

powikłanie lub którym przypisuje się

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

depresyjnych

• Choroby układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, CHNS,

zaburzenia rytmu, niewydolność krążenia mózgowego, stan
po udarze

• Zaburzenia hormonalne i pozostałe choroby przemiany

materii: nadczynność/niedoczynność tarczycy, choroba
Cushinga, choroba Addisona, hiperprolaktynemia, nwd
przysadki, cukrzyca, porfiria, okres przekwitania,
okołoporodowy, przedmiesiączkowy

• Nowotwory: guz głowy trzustki, phaemochromocytoma
• Zabiegi chirurgiczne: przeszczepy narządów i tkanek
• Choroby narządów miąższowych: uszkodzenie/nwd wątroby

o nerek

Zaburzenia somatyczne i stany, w

których depresja występuje jako

powikłanie lub którym przypisuje się

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

depresyjnych

• Choroby układowe: m.in. RZS, LE, Łuszczyca
• Przewlekłe infekcje: TBC, Kiła, Malaria,

Mononukleoza

• Infekcje wirusowe: m.in. AIDS, Grypa, WZW
• Niedobory witamin: wit. B12, B1, folianów
• Przewlekłe zatrucia: tal, ołów

Choroby OUN jako przyczyna depresji lub

czynnik wyzwalający

nawrót epizodu

• Zmiany zwyrodnieniowo-zanikowe:

Ch.Alzheimera, Ch. Huntigtona, Ch. Wilsona, Ch.
Parkinsona, SM

• Guzy mózgu gł. Płata czołowego
• Ch. Naczyniowe mózgu: artieroslerosis, nwd

krążenia mózgowego, krwiaki, stany po udarach

• Padaczka, zwłaszcza w ogniskach skroniowych
• Urazy płatów czołowych i skroniowych
• Wodogłowie, zespoły genetyczne

Leki i substancje wyzwalające depresje

lub nawroty epizodu

• Leki hipotensyjne: -blokery, klonidyna, rezerpina,

antagoniśi kan. wapniowych (werapamil,

nifedypina)

• Leki neuroleptyczne: pochodne butyrofenonu,

chlorpromazyna

• Cholinolityki: fizostygmina, związki

fosforoorganiczne (pestycydy)

• Steroidy
• OC- progesteron+estrogeny
• Leki dopaminergiczne- L-DOPA, amantadyna,

bromokryptyna

Leki i substancje wyzwalające

depresje lub nawroty epizodu

• Leki przeciwserotoninowe: metysergid
• Leki hamujące syntezę katecholamin: disulfiram
• Leki wpływające na układ GABA: VPA, BZDA
• Leki p/histaminowe:np. cymetydyna
• Leki o działaniu psychozomimetycznym

(noradrenergicznym): amfetamina i pochodne

• Leki wpływające na receptor opioidowy:

naltrekson, buprenorfina

• Tuberkulostatyki: cykloseryna, etionamid,

izoniazyd

• Leki p/nowotworowe: antybiotyki

antracyklinowe(winkrystyna, winblastyna)

Stany somatyczne mogące wyzwolić

manię lub przyspieszyć kolejną fazę w

przebiegu ChAD

• Nadczynność tarczycy,

nadnerczy(z. Cushinga)

• Z. Kleina-Levina
• Z. Klinefeltera
• Mocznica, hemodializy
• Z.rakowiaka
• Niedobory witamin
• Grypa, mononukleoza,

gorączka Q, kiła OUN,

• Zapalenia mózgu
• Zabiegi chirurgiczne

• Guzy mózgu (płata

czołowego,

skroniowego, prawej

półkuli, dna komory IV)

• Choroby

zwyrodnieniowe

mózgu (Ch.Huntigtona,

SM, choroba Picka)

• Stany pourazowe
• Zwapnienia jąder

podstawy

Leki, które mogą wyzwalać epizody

maniakalne lub hipomaniakalne

• Amfetamina
• Bromokrytpyna
• Disulfiram
• Izoniazyd
• Fencyklidyna
• Lewodopa
• Johimbina
• Cholinolityki działające

ośrodkowo

• Alprazolam

• Baklofen
• Metoklopramid
• Triazolam
• Steroidy
• Hormony tarczycy
• Cymetydyna
• Sole bromu

Wydarzenia życiowe

wyzwalające depresję

• Strata osoby bliskiej, z którą pacjent był

związany emocjonalnie

• Utrata zdrowia, części ciała, atrakcyjności

fizycznej, zdolności intelektualnych

• Utrata prestiżu społecznego
• Utrata poczucia własnej wartości
• Utrata poczucia bezpieczeństwa (praca,

bezp. Materialne)

Koncepcja kognitywna (A.

Beck)

• U osoby z depresją zauważyć można

negatywny obraz samego siebie(niska
samoocena, poczucie małej wartości),
własnych doświadczeń i swojego
postępowania a także pesymistyczne
widzenie przyszłości. Takie myślenie o
sobie wg Becka w pewnych sytuacja staje
się przyczyną nastroju depresyjnego i lęku.

Wyuczona bezradność

• Seligman (1974) twierdził, że osoby z

depresją cechuje wyuczona bezradność
oraz niezdolność do unikania sytuacji (i
odpowiedzi) które pociągają za sobą karę.
Osoba taka pierwotnie nie była zdolna do
uczenia się następstw swoich zachowań i
zachowań innych osób. To leży u podstaw
braku zdolności tych osób do unikania
sytuacji mogących rodzić depresję.

Koncepcje behawioralne

• „człowiek jest depresyjny, ponieważ nie

jest absorbowany przyjemnymi

wydarzeniami”, „nasilenie depresji jest

funkcją pozytywnych wzmocnień”

Lewinsohn (1974)

• Osoby chorujące na depresję wykazują

nadwrażliwość na negatywne bodźce

zarówno psychiczne jak i fizyczne.

Przyczyną depresji może być niewłaściwy

dobór wzmocnień lub otoczenie bez

pozytywnych wzmocnień

Koncepcje behawioralne

• Liberman i Raskin stoją na stanowisku, że

niektórzy chorzy na depresję „grają rolę

chorego”, bo jest to dla nich korzystne: nie

rozwiązują sami problemów, otoczenie

zmuszone jest zrobić to za nich. Jest więc

to sposób adaptacji tych osób

(najkorzystniejszy dla nich). Taka depresja

występuje częściej u kobiet, które mają

cechy osobowości histrionicznej oraz

starają się manipulować otoczeniem

DEPRESJE TYPOWE(epizod

depresyjny, duża depresja)- cechy

• Obniżenie nastroju

: odczuwane jako smutek,

przygnębienie, przykre przeżywanie ogółu

wydarzeń, anhedonia, zobojętnienie

• Obniżenie napędu psychoruchowego

:

spowolnienie myślenie, tempa wypowiadania

się, abulia, zahamowanie ruchowe

• Zaburzenia rytmów okołodobowych

:

hipo/hipersomnia, rano wyraźnie gorsze

samopoczucie niż wieczorem

• Objawy somatyczne

: bóle głowy, wysychanie

śluzówek, chudnięcie, zaparcia

• Lęk:

wolnopłynący, przewlekły, falujący z

uczuciem niepokoju, ciągłego napięcia. Duży lęk

powoduje niepokój lokomocyjny aż do paniki i

błagania o pomoc (depresja agitowana)

Cechy zespołu depresyjnego

• Depresyjne zaburzenia myślenia

: poczucie winy

(urojenia winy, grzeszności i kary), depresyjna

ocena samego siebie, szans na wyleczenie

(urojenia hipochondryczne, nihilistyczne),

depresyjna ocena przyszłości, przeszłości

(urojenia katastrofy, klęski), myśli i tendencje

suicydalne

• Zaburzenia aktywności złożonej

: zmniejszenie

zainteresowań, obniżenie zdolności do pracy,

osłabienie kontaktów interpersonalnych, izolacja,

spadek dbałości o siebie

Depresje poronne i

maskowane

• Depresje poronne (subdepresja) to

zaburzenia nastroju, które mają małe
nasilenie poszczególnych lub na pierwszy
plan wysuwają się jeden lub dwa objawy,
które stanowią główny problem pacjenta.
Rozpowszechnienie takich zaburzeń to 4-
6%.

• Duże część subdepresji to depresje

maskowane.

Częste maski depresji

• Maski psychopatologiczne: zaburzenia lękowe,

natręctwa, zespół agorafobii, anorexia

• Maski psychosomatyczne: psudoangina pectoris,

zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego,

spastyka dróg żółciowych, zespół „niespokojnych

nóg”, świąd skóry

• Maski bólowe: bóle głowy, kręgosłupa, neuralgie

(n.V)

• Maski behawioralne: nadużywanie alkoholu, leków
• Maski w postaci zaburzeń rytmów biologicznych:

bezsenność, hipersomnia

Zespoły depresyjne

• Depresja prosta: obniżenie nastroju +

somatyzacja + zab. rytmów biologicznych,
u części myśli i tendencje suicydalne

• Depresja zahamowana (osłupienie

depresyjne): dominuje spowolnienie
psychoruchowe + wysoki poziom lęku +
ew. urojenia. Może pojawić się nagłe
podniecenie ruchowe (raptus
melancholicus)

Zespoły depresyjne

• Depresja urojeniowa (zespół depresyjno-

urojeniowy): podstawowe objawy depresji +

oceny depresyjne o rozmiarach urojeń (urojenia

winy, ruiny materialnej, grzeszności,

hipochondryczne) + nastawienie ksobne + wysoki

poziom lęku. Często myśli i tendencje

samobójcze, ryzyko samobójstwa duże!

• Depresja lękowa (zespół depresyjno-lękowy):

pierwotne objawy depresji + autonomiczno-

somatyczne objawy lęku + często niepokój

ruchowy. Często myśli samobójcze, ryzyko

samobójstwa duże!

Zespoły depresyjne

• Depresja hipochondryczna (zespół depresyjno-

hipochondryczny): w obrazie dominuje

szczególne zainteresowanie się stanem

zdrowia, silne przeżywanie dolegliwości

bólowych. Uporczywe skargi, interpretacje

sięgające urojeń, przekonanie o

nieuleczalności. Ryzyko samobójstwa duże!

• Depresja z natręctwami (zespół depresyjno-

anankastyczny): dominuje przeżywanie myśli

natrętnych i impulsów (uporczywe ruminacje

samobójcze i impulsy dokonania czynów

gwałtownych w stosunku do osób bliskich.

Obecne również mogą być myśli bluźniercze i

rozważania o winach i grzechach.

Zespoły depresyjne

• Depresja depersonalizacyjna (zespół

depersonalizacyjno-depresyjny, depresja
anestetyczna): dominuje stan zobojętnienia,
utrata kontaktu emocjonalnego. „Nieczuli” chorzy
są przerażeni, przekonani o nieuleczalności i
zbliżającym się końcu. Ryzyko samobójstwa duże!
Głównie u osób młodych (choć rzadki), do
różnicowania ze schizofrenią!

Kryteria ICD-10

•

Epizod depresyjny łagodny:

A.

Spełnione ogólne kryteria epizodu depresyjnego

B.

Występują co najmniej dwa z następujących trzech

objawów:

1. Nastrój obniżony w stopniu wyraźnie nieprawidłowym

dla danej osoby, utrzymujący się przez większość dnia

prawie każdego dnia, w zasadzie nie podlegający

wpływowi wydarzeń zewnętrznych i utrzymujący się

przez co najmniej 2 tygodnie

2. Utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie

rodzajów aktywności, które zwykle sprawiają

przyjemność

3. Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość

Kryteria ICD-10

•

C. Dodatkowo występują objaw lub objawy z

następującej listy, dopełniając łączną liczbę objawów

co najmniej do czterech:

1.

Spadek zaufania lub szacunku dla siebie

2.

Nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia lub

nadmiernej a nieuzasadnionej winy

3.

Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie albo

jakiekolwiek zachowania samobójcze

4.

Skargi na zmniejszoną zdolność myślenia lub

skupienia się, albo jej przejawy takie jak

niezdecydowanie lub wahanie się

5.

Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej – w

postaci pobudzenia lub zahamowania (zauważalne

subiektywnie lub obiektywnie)

6.

Zaburzenia snu wszelkiego typu

7.

Zmiany łaknienia (wzrost lub spadek) wraz z

odpowiednią zmianą masy ciała

Kryteria ICD-10

• Epizod depresyjny umiarkowany: co najmniej

dwie z trzech cech z B. oraz co najmniej trzy

(najlepiej cztery) z C. Czas trwania co najmniej 2

tyg.

• Epizod depresyjny ciężki: wyraźne cierpienie,

poczucie bezwartościowości, niska samoocena,

poczucie winy, myśli samobójcze

• Epizod depresyjny ciężki z objawami

psychotycznymi: spełnienie kryteriów epizodu

ciężkiego oraz urojenia i omamy słuchowe i

węchowe (głosy oszczercze, zapachy zgnilizny,

rozkładającego się ciała

Zespół hipomaniakalny

• A. Nastrój podwyższony lub drażliwy w stopniu

zdecydowanie nieprawidłowym dla danej osoby,
utrzymujący się co najmniej przez 4 kolejne dni

• B. Występują co najmniej 3 z następujących przejawów,

prowadząc do zaburzenia jednostkowego
funkcjonowania w codziennym życiu
1. Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
2. Wzmożona rozmowność,
3.odwracalność uwagi, trudności z koncentracją
4. Zmniejszona potrzeba snu
5.zwiększona energia seksualna
6.lekkomyślne wydatki oraz inne zachowania
lekkomyślne lub mało odpowiedzialne
7. Wzmożona łatwość kontaktów z innymi lub brak
dystansu

Zespół hipomaniakalny

• C. Epizod nie spełnia kryteriów manii, zaburzeń

afektywnych dwubiegunowych, epizodu
depresyjnego, cyklotymii ani anoreksji

• D. Najczęściej stosowane przesłanki

wykluczania. Przyczyny epizodu nie wiążą się z
używaniem substancji psychoaktywnych ani
jakimkolwiek zaburzeniem organicznym

Mania bez objawów psychotycznych –

kryteria ICD-10

• A. Dominacja nastroju wzmożonego,

ekspansywnego lub drażliwego i
wyraźnie nieprawidłowego dla danej
osoby. Zmiana nastroju jest wyraźna i
utrzymuje się co najmniej przez jeden
tydzień (jeśli z powodu nasilenia nie
wymaga przyjęcia do szpitala)

Mania bez objawów psychotycznych

– kryteria ICD-10

• B. Występują co najmniej 3 z następujących przejawów,

prowadząc do zaburzenia funkcjonowania w codziennym

życiu:

– 1. Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
– 2. Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)
– 3. Gonitwa myśli lub subiektywne odczuwanie ich

przyspieszenia

– 4. Utrata normalnych zahamowań społecznych, prowadząca

do zachowań nie dostosowanych do okoliczności

– 5. Zmniejszona potrzeba snu
– 6. Wzmożona samoocena lub poczucie wyższości
– 7.łatwa odwracalność lub stałe zmiany aktywności bądź

planów

– 8. Zachowanie bezceremonialne lub lekkomyślne, z

niedocenianiem ryzyka (np.. Wydatki, nierozsądne interesy,

lekkomyślna jazda)

– 9. Wzmożona energia seksualna lub seksualne nietakty

Mania bez objawów psychotycznych –

kryteria ICD-10

• C. Niewystępowanie omamów i urojeń,

choć mogą występować zaburzenia

percepcji (np. subiektywna nadwrażliwość

na dźwięki, odbieranie barw jako

szczególnie żywych)

• D. Najczęściej stosowane przesłanki

wykluczenia. Przyczyny epizodu nie wiążą

się z używaniem substancji

psychoaktywnych ani z jakimkolwiek

zaburzeniem organicznym

Mania z objawami psychotycznymi –

kryteria ICD-10

• Obraz kliniczny cięższy niż opisany

poprzednio. Pojawiają się urojenia

wielkościowe, posłannictwa

religijnego, prześladowcze.

Wypowiedzi niezrozumiałe, mogą

pojawić się zachowania agresywne,

przemoc, zaniedbywanie odżywiania

się, picia płynów. Może to być

przyczyna skrajnego zaniedbania

Zaburzenia afektywne

dwubiegunowe ChAD

• Grupa nawracających zaburzeń

afektywnych w przebiegu których
występują zespoły depresyjne i
maniakalne (w przypadku ChAD t.I)
oraz zespoły depresyjne i
hipomaniakalne (ChAD t.II).

CHAD

• Epidemiologia:
• 0,4-1,5%,
• typ I 0,7-1,0%
• typ II 0,5%
• Początek choroby:może

być w każdym wieku,

większość w

• 20-30r.ż., 1/3 <20 r.ż,
• 1-2% po 60 r.ż.

• Wśród krewnych częściej

niż w populacji ogólnej

spotyka się zaburzenia

afektywne

• Osobowość

przedchorobowa:

• Syntoniczna,

ekstrawertywna,
hipertymiczna,
cyklotymiczna

CHAD

• Pierwszym epizodem głównie u kobiet jest

zespół depresyjny (u części może przejść

bezpośrednio w epizod maniakalny).

• U większości osób pierwsza faza pojawia się

spontanicznie, czasem poprzedzana

ważnymi wydarzeniami życiowymi, u kobiet

często jest to poród. Nawroty choroby mogą

pojawiać się bez istotnej przyczyny lub

mogą być wyzwalane szeregiem czynników

np. wydarzenia życiowe (choroby, zatrucia,

zgon, rozłąka, poród) lub leki.

Przebieg CHAD

• Jest to schorzenie nawracające, u >90% pacjentów

po 1.epizodzie pojawiają się następne.

• W 50% przypadków w ciągu 2 lat pojawią się

następne epizody

• 7-10% nawroty nie występują
• Średnia liczba nawrotów: 6-10, ale są doniesienia

nawet o 100 nawrotach (pacjent choruje od 30 lat)

• Nawroty mogą pojawiać się regularnie (np.zgodnie z

porami roku), są różnie długie średnio 3-6 m-cy

(nawet do 7 lat)

• Okresy remisji skracają się w miarę czasu trwania

choroby (śr. wynoszą 6-8 m-cy)

• 40% o przebiegu remitującym
• 10%- przebieg przewlekły
• 15-20% - przebieg naprzemienny, bez okresów

remisji

Przebieg CHAD

• Rapid cycling - >4 nawroty w ciągu roku,

występuje u 15-20% osób z CHAD I i II, K>M,
4:1. Może pojawić się na początku choroby,
bądź po kilku latach typowego jej przebiegu.
Częściej występuje u osób młodych, z
początkiem choroby <30 r.ż. Pierwszą fazą
choroby jest najczęściej depresja; często w
toku farmakoterapii obserwuje się zmianę fazy
na maniakalną.

• Ultra-rapid cycling – liczba epizodów powyżej

kilkunastu na rok, przebieg naprzemienny, nie
występują okresy remisji

Przebieg CHAD

• Depresja narasta powoli

(kilkanaście dni),
najczęściej jest to
depresja prosta, z
umiarkowanym
zahamowaniem,
średnio nasilonym
lękiem, występują
cechy zespołu
somatycznego oraz
hipersomnia. Po 50 r.ż.
depresja cechuje się
dużym lękiem,
niepokojem i urojeniami

• Nawrót fazy

maniakalnej jest
nagły, objawy
narastają w kilka dni,
mogą pojawić się
objawy psychotyczne

Czynniki „złego rokowania” w

CHAD

• Wczesny początek choroby
• Złe przystosowanie społeczne w okresie

poprzedzającym chorobę

• 1. faza maniakalna
• Brak remisji po 1. fazie
• Obecność objawów psychotycznych
• Niepełne remisje
• Uzależnienie od alkoholu
• Płeć męska
• Brak dobrej reakcji na leki normotymiczne

Psychospołeczne następstwa CHAD

• Wczesny początek skutkuje problemy w zdobyciu

wykształcenia, uzyskaniu samodzielności, znalezieniu

pracy

• 15-25% chorych ginie z powodu samobójstwa. Ryzyko

czynu suicydalnego związane jest z nawrotem depresji i

jest 50x większe niż w populacji ogólnej

• 25-50% chorych podejmuje próby samobójcze
• Wyższy odsetek uzależnień od alkoholu i leków

(p/lękowych, nasennych)

• W badaniach amerykańskich oszacowano, że kobieta,

która zachorowała przed 25 r.ż. spędzi 12 lat w stanie

chorobowym, straci 14 lat aktywnej pracy zawodowej i

„normalnego życia”, będzie żyła krócej o 9 lat

• Osoby chorujące na CHAD trudniej wchodzą w związki

małżeńskie, częściej się rozwodzą

Choroba afektywna jednobiegunowa

CHAJ = zaburzenia depresyjne

nawracające

• Jest to grupa zaburzeń afektywnych

cechująca się nawracającymi
epizodami depresyjnymi między
którymi występują okresy remisji lub
subdepresji.

CHAJ

• Epidemiologia:

– Rozpowszechnienie

szacuje się na 10%

– K>M, 2:1
– Wśród krewnych częściej

niż w populacji ogólnej
występują zaburzenia
afektywne (głównie
epizody dużej depresji i
depresja nawracająca)

• Główne okresy pojawiania

się choroby: 20-30 r.ż., 40-
50 r.ż., po 65 r.ż.

• Osobowość

przedchorobowa:
intrawertywna,
depresyjna,
malncholiczna,
anankastyczna,
neurotyczna

Czynniki wyzwalające CHAJ

• Wydarzenia życiowe o dużym

znaczeniu psychologicznym: strata
bliskich osób, zagrożenie bytu
materialnego, konflikty w środowisku
rodzinnym i zawodowym

• Choroby somatyczne

Przebieg CHAJ

• Pierwszy epizod może pojawić się w każdym wieku,

najczęściej w wieku 40-50 lat.

• U części zaburzenia dystymiczne na kilka lat wcześniej

poprzedzają wystąpienie choroby

• U 50-60% chorych po 1.epizodzie występuje kolejny: u

25% przed upływem 3 m-cy od końca hospitalizacji, u
33% w okresie 1 roku, u 73% chorych w ciągu 8 lat.

• U osób mających za sobą 2 fazy depresyjne ryzyko

wystąpienia następnej wynosi 70%

• Po 3 epizodach ryzyko, że pojawi się następny wynosi

90%

• U 60% chorych wystąpią więcej niż 3 fazy depresyjne

Przebieg CHAJ

• Depresja pojawiająca się u chorych (zwłaszcza po

50 r.ż) cechuje się dużym lękiem, niepokojem,
zaburzeniami snu, urojeniami depresyjnymi
dotyczącymi stanu zdrowia, sytuacji materialnej,
winy, kary.

• Może wystąpić depresja z zahamowaniem do

osłupienia włącznie

• Próby samobójcze podejmuje ok.25% chorych
• 10-15% chorych umiera z powodu popełnienia

czynu suicydalnego

Czynniki „złego rokowania” w CHAJ

• Współistniejące zaburzenia osobowości i inne

zaburzenia psychiczne (głównie dystymii,

uzależnienia)

• Złe przystosowanie społeczne
• Trudna sytuacja materialna i zawodowa, konflikty w

rodzinie

• Współistnienie chorób somatycznych
• Podeszły wiek
• Płeć żeńska
• Mało efektywne działanie leków

przeciwdepresyjnych

• Częste nawroty

Cechy

Choroba afektywna
dwubiegunowa

Choroba afektywna
jednobiegunowa

Rodzaj faz

Maniakalna lub
hipomaniakalna, depresyjna

Zespoły depresyjne

Rodzaj zaburzeń nastroju u
krewnych

Zaburzenia dwubiegunowe i
jednobiegunowe

Jednobiegunowe

Cechy osobowości
przedchorobowej

Cyklotymiczna, syntoniczna,
ektrawertywna

Melancholiczna,
anankastyczna,
introwertywna

Płeć

Tak samo często u kobiet
jak i u mężczyzn

K>M

Początek choroby

20-30 r.ż.

Po 40 r.ż.

Średnia liczna faz

6-10

3-4

Średnia długość fazy

3 miesiące

6-9 miesięcy

Cechy kliniczne depresji

Typowa z zahamowaniem,
niezbyt duży lęk,
hipersomnia, nagły
początek i koniec

Z lękiem, niepokojem,
pobudzeniem, urojeniami
depresyjnymi,
bezsennością, stopniowe
ustępowanie

Lit w profilaktyce nawrotów

Duża skuteczność

Mała skuteczność

Leki przeciwdepresyjne w
profilaktyce

Nieskuteczne,
przeciwwskazane

Często skuteczne