Socjologiczna

koncepcja

osobowości

Wykłady (1)

Istota osobowości

• Człowiek, poza tym, że jest członkiem

określonej zbiorowości społecznej,
narodu, państwa, rodziny jest przede
wszystkim istotą, która ma prawo do
samodzielnego życia duchowego, które
kreuje w nim wizję świata czy też
specyficzny sposób reakcji na pewne
zjawiska. Całość wymienionych
pozornie trwałych cech jednostki wraz z
jej poglądem na świat jest osobowością.

Socjologia badając osobowość

człowieka zadaje sobie takie pytania

jak:

- która z cech upodabnia członka do zbiorowości

do której należy, jakie ma z nią cechy wspólne,

oraz co ją od nich różni, czy ma niepowtarzalne

i specyficzne cechy tylko dla siebie?

- jakim sposobem psychika jednostki potrafi się

zjednoczyć ze swoją zbiorowością podczas

pewnych działań społecznych?

- jak jednostka wtapia się w środowisko do

którego należy oraz jaki ma udział w życiu

zbiorowości i co dostaje dzięki temu?

- na jakiej zasadzie procesy psychiczne oraz

zjawiska (zainteresowania, uzdolnienia

itd.)jakie może wywołać jednostka , łączą się w

charakterystyczną indywidualną całość?

Osobowość ma duże znaczenie w socjologii,

ponieważ składa się na nią ogrom czynników

łączących z sobą psychicznie świat jednostki

ze społeczeństwem. Samo źródło słowa

pojęcia "osoba" pochodzi z łaciny "persona" i

oznacza maskę, którą aktorzy używali w

przedstawieniach w starożytności, tak więc

człowiek ma do spełnienia rolę w życiu

społecznym. Także zewnętrzna sylwetka

jednostki wskazuje na wartość człowieka

oraz możliwości jego działania.

- osobowość jako układ niezmiennych

cech albo mechanizmów , które
regulują zachowanie się jednostki

- osobowość, w której najważniejsza

jest jedność oraz tożsamość
człowieka

- osobowość rozumiana jako ideał, do

którego należy dążyć przez sposób
wychowania

Obecnie termin "osobowość" posiada

minimum trzy znaczenia, mianowicie:

Socjologia traktująca o osobowości ma na

względzie osobowość społeczną, czyli ogół

kanonów, wzorów oraz ról jakie realizuje i

pełni jednostka wobec innych ludzi ze swojej

społeczności. Tak pojęta osobowość

społeczna posiada elementy kształtujące się

podczas całego etapu rozwoju jednostki

dzięki środowisku w którym wyrasta,

wychowaniu oraz aktywności czy cech

dziedzicznych lub wrodzonych swojego

organizmu

Składniki osobowości:

- poglądy
- potrzeby
- zainteresowania
- motywacje
- mechanizm kontroli
- wartości
- temperament
- inteligencja
- postawy
- zdolności

Warstwy osobowości:

-

biogenna

- socjogenna
- psychogenna

Za biogenne elementy

uważa się takie części

osobowości jak: kod

biologiczny, który zawiera

informacje o anatomii, ,

działaniu hormonów lub

gruczołów, właściwościach

fizjologicznych itd.

Socjolodzy uważają, że

elementy biogenne są

niezbędne w kształtowaniu

osobowości, ale też

niewystarczające

Elementy socjogenne według

socjologów stanowią najważniejszą

część osobowości ludzkiej i zalicza się

do nich:

- kulturowy ideał osobowości, który to

narzuca jednostce poprzez zbiorowość

socjalizację, a szczególnie wychowanie

- jaźń subiektywną, która jest

wyobrażeniem o sobie

- jaźń odzwierciedloną, która jest

wyobrażeniem własnej osoby, którą

stworzyły opinie ludzi, z którymi ma się

najczęstszą styczność

- role społeczne jakie występują w grupach

społecznych, mające za zadanie

wykonanie zorganizowanych przez te

grupy czynności

Typologia kulturowych

wzorców osobowości:

Propagowane
Akceptowane
Realizowane

Zinternalizowane

.

Składniki jaźni

subiektywnej:

Poczucie

godności,

Poczucie własnej

wartości,

Samoakceptacja.

Jaźń odzwierciedlona-

składniki:

–To jak nas inni

postrzegają,

–To jak nas inni

oceniają,

–Nasze reakcje na

postrzegają i oceniają.

Sposoby definiowania roli

społecznych:

–Zespól praw i

obowiązków

przypisanych do pozycji

społecznych,

–Zespół oczekiwań jakie

grupa społeczna kieruje

pod adresem swoich

członków

Rodzaje ról społecznych:

–Wyobrażone,

–Propagowane,

–Realizowane.

Mechanizmy wchodzenie w

role społeczne:

– Identyfikacja,

– Wdrukowanie w rolę społeczną,

– Wrastanie w rolę społeczną,

( negacja krzywdy, ofiary i

odpowiedzialności),

– Fetyszyzacja roli,

– Manipulacja rolą,

– Negacja roli,

– Kreacja roli.

Czynniki od których zależy sposób

realizacji ról społecznych:

• Cechy biologiczne i psychiczne

jednostki,

• Wzór osobowy,
• Definicja roli społecznej,
• Pozycja jednostki i struktura

grupy społecznej,

• Stopień identyfikacji z grupą

społeczną.

Do psychogennych

elementów należą

wola, uczucia, pamięć,

wyobraźnia,

inteligencja,

temperament,

spostrzegawczość.

–W celu określenia, jaką człowiek

ma osobowość oraz zrozumienia

swojego bytu i istnienia,

niezbędna jest znajomość cech

biogennych, kulturowych oraz

psychicznych, określają one,

kiedy wzór jest godny

naśladowania, jaką odgrywa rolę

społeczną oraz z kim chciałby być

człowiek utożsamiony. Również

poznanie wyobrażenia o sobie

przez jednostkę, oraz reakcja na

nią otoczenia. Widać na tej

podstawie, że osobowość

człowieka jest niezwykle złożona i

posiada wiele uwarunkowań

W związku z zależnością od

przewyższania pewnych

zespołów cech, jaki można

obserwować można mówić o

różnego rodzajach

osobowościach.

Do najbardziej ogólnych z

nich należą typologie:

Typologia osobowości wg

Hipokratesa

* sangwinik - człowiek, który łatwo wybucha i szybko tłumi

złość, łatwo się rozpraszający, zmienny w swych

działaniach i z łatwością ulegający uczuciom

*choleryk - człowiek niezwykle pobudliwy tak jak sangwinik,

ale jest stały w uczuciach i wytrwały w swym działaniu

* flegmatyk - człowiek bardzo niewiele pobudzony, łatwo

poddaje się uczuciom, kończy rozpoczęte zajęcia,

niezwykle długo trzyma w sobie sympatie oraz urazy

* melancholik - człowiek, który trudno reaguje na uczucia,

jest mało pomysłowy, ale wytrwały w uczuciach i

działaniu

Typologia jaką przedstawił

Hipokrates ma charakter

aspołeczny i obrazuje osobowość

pod kątem psychologicznym

Typologia, która uwypukla biogenne uwarunkowania

osobowości, potwierdza, że osobowość zależy od cech

biologicznych została przedstawiona przez Kretschmerar

w XX wieku, obejmuje ona cztery rodzaje osobowości

,

• pyknik - typ pykniczny, gdzie człowiek o umięśnionej

posturze ciała, krótszej szyi oraz źle rozwiniętych

kończynach, posiadający skłonność do tycia, może ulegać

naprzemiennie skrajnym stanom depresji oraz euforii

•

astenik

- to osoba o budowie ciała wątłej i smukłej.

Przeciętna waga oraz miary obwodu i szerokości są

poniżej ogółu dla danego wieku i płci. Skóra sucha i

blada, szczupłe ręce, słabo rozwinięte mięśnie i dłonie o

delikatnych kostkach. Długa i wąska klatka piersiowa,

płaski brzuch.

• atletyk - typ atletyczny, człowiek mający świetnie

rozwinięty kościec oraz umięśnienia, duża pojemność

płuc, swoim uosobieniem nieco zbliżony do schizotymika

• dysplastyk - typ dysplastyczny- człowiek, który ma

nieregularną, nieharmonijną budowę

Do socjologicznych typologii

osobowości należy również klasyfikacja

osobowości według F. Znanieckiego,

-osobowość człowieka pracy

-osobowość człowieka o dobrym

wychowaniu

- osobowość człowieka zabawy

-osobowość człowieka zboczeńca

Człowiek dobrze wychowany odznacza się

dużą towarzyskością, ale także ma dobre

wykształcenie.

• Poza tym szanuje autorytety oraz wartości

uznane w społeczeństwie oraz ma
zakodowane dążenie do pozytywnego odbioru
w środowisku jakim się otacza oraz z
wykonywanej pracy.

• Człowiek pracy to osobowość, która od

dzieciństwa przebywała wśród ludzi
pracujących, wobec czego ma uzmysłowione
uczestnictwo w pracy i żyje według maksymy:
"człowiek żyje po to, aby pracować".

Człowiek zabawy, to ten, który kształtował

się wśród rówieśników, dzieciństwo oraz

młodość upływały mu wesoło i z zabawą. Typ

ten jest specyficzny dla klas oraz warstw

zmuszanych do pracy w celu utrzymania się i

żyją według maksymy "nie po to człowiek

żyje, aby pracować".

–Powyższy podział typów osobowości według

Znanieckiego pozwala zauważyć, że znaczny

wpływ na rozwój osobowości człowieka mają

kręgi:
- wychowania
- rówieśniczy
- pracy.