Zdarzenia zbliżone

Zdarzenia zbliżone

do kontraktów

do kontraktów

Contractus reales

Contractus reales

innominati

innominati

•

Cztery schematy które warto

Cztery schematy które warto

znać:

znać:



Do ut des

Do ut des

(daję, żebyś dał)

(daję, żebyś dał)



Do ut facias

Do ut facias

(daję, żebyś czynił)

(daję, żebyś czynił)



Facio ut des

Facio ut des

(czynię, żebyś dał)

(czynię, żebyś dał)



Facio ut facias

Facio ut facias

(czynię, żebyś czynił)

(czynię, żebyś czynił)

Contractus reales

Contractus reales

innominati

innominati

•

Kontrakty realne nienazwane

Kontrakty realne nienazwane

podstawowe przykłady:

podstawowe przykłady:



Permutatio

Permutatio

(zamiana)

(zamiana)



Transactio

Transactio

(„ugoda”)

(„ugoda”)



Aestimatum

Aestimatum

(pierwowzór

(pierwowzór

współczesnego komisu)

współczesnego komisu)



Precarium

Precarium

Ochrona

Ochrona

•

Pierwotnie: skarga o zwrot swojego

Pierwotnie: skarga o zwrot swojego

świadczenia wynikająca z bezpodstawnego

świadczenia wynikająca z bezpodstawnego

wzbogacenia:

wzbogacenia:



Condictio causa data causa non secuta

Condictio causa data causa non secuta

(„zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty”)

(„zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty”)



Condictio ob rem dati

Condictio ob rem dati

•

Potem: skarga o realizację świadczenia

Potem: skarga o realizację świadczenia

wzajemnego

wzajemnego



ZNAĆ !!!

ZNAĆ !!!

Actio praescriptis verbis

Actio praescriptis verbis

Ochrona – historia

Ochrona – historia

•

Labeo:

Labeo:

•

Actio praescriptis

Actio praescriptis

verbis

verbis

•

Ochrona:

Ochrona:



Gdy kontrakt jest

Gdy kontrakt jest

zbliżony do typowych

zbliżony do typowych

lub

lub



Gdy kontrakt ma

Gdy kontrakt ma

cechy kilku

cechy kilku

kontraktów

kontraktów

nazwanych

nazwanych

•

Ariston

Ariston

•

Actio civilis incerti

Actio civilis incerti

•

Ochrona

Ochrona



Każdy kontrakt

Każdy kontrakt

wzajemny

wzajemny



O realizację

O realizację

świadczenia

świadczenia

wzajemnego, gdy

wzajemnego, gdy

zostało spełnione

zostało spełnione

jedno ze świadczeń

jedno ze świadczeń

Zobowiązania

Zobowiązania

quasi ex

quasi ex

contracto

contracto

•

Negotiorum gestio

Negotiorum gestio

•

Solutio indebiti

Solutio indebiti

•

Legatum

Legatum

•

Tutela

Tutela

Negotiorum gestio

Negotiorum gestio

•

Dominus negotii

Dominus negotii

negotiorum gestor

negotiorum gestor

•

Gestor

Gestor

działa jako zastępca pośredni

działa jako zastępca pośredni

•

Działanie

Działanie

gestora

gestora

:

:



Musi być użyteczne lub użytecznie zaczęte - jeśli

Musi być użyteczne lub użytecznie zaczęte - jeśli

gestor

gestor

zacznie działać nie może przerwać czynności,

zacznie działać nie może przerwać czynności,

których się podjął

których się podjął



Gestor

Gestor

ma obowiązek poinformowania o prowadzeniu

ma obowiązek poinformowania o prowadzeniu

spraw

spraw

dominus negotii

dominus negotii



Jeśli

Jeśli

gestor

gestor

„rozszerzy” działalność

„rozszerzy” działalność

dominus

dominus

negotii

negotii

– musi zwrócić uzyskane zyski, lecz

– musi zwrócić uzyskane zyski, lecz

zarazem swoje straty może potrącić z zyskami

zarazem swoje straty może potrącić z zyskami

(

(

compensatio lucri cum damno

compensatio lucri cum damno

)

)

Negotiorum gestio

Negotiorum gestio



Zakres odpowiedzialności gestora

Zakres odpowiedzialności gestora

ograniczony do

ograniczony do

dolus

dolus

i

i

culpa lata

culpa lata



Ulpian D. 3.5.3.9:

Ulpian D. 3.5.3.9:

„Labeon pisał, że w skardze z tytułu

„Labeon pisał, że w skardze z tytułu

prowadzenia cudzych spraw uwzględnia się

prowadzenia cudzych spraw uwzględnia się

jedynie zły zamiar; jeśli bowiem, kierując się

jedynie zły zamiar; jeśli bowiem, kierując się

uczuciem przyjaźni, podejmiesz się

uczuciem przyjaźni, podejmiesz się

prowadzenia moich spraw po to, żeby moje

prowadzenia moich spraw po to, żeby moje

dobra nie zostały zmarnowane,

dobra nie zostały zmarnowane,

najsłuszniejszym jest, abyś odpowiadał

najsłuszniejszym jest, abyś odpowiadał

wyłącznie za zły zamiar; i jest to słuszna opinia”

wyłącznie za zły zamiar; i jest to słuszna opinia”

Solutio indebiti

Solutio indebiti

•

Zobowiązanie z niezależnego

Zobowiązanie z niezależnego

świadczenia prowadzącego do

świadczenia prowadzącego do

bezpodstawnego wzbogacenia -

bezpodstawnego wzbogacenia -

zobowiązanie powstaje, gdy jedna osoba

zobowiązanie powstaje, gdy jedna osoba

wzbogaciła się kosztem drugiej, bez

wzbogaciła się kosztem drugiej, bez

podstawy prawnej

podstawy prawnej

•

Skargi stosowane wąsko, w sytuacji gdy

Skargi stosowane wąsko, w sytuacji gdy

nie było innej skargi i wzbogacenie bez

nie było innej skargi i wzbogacenie bez

podstawy prawnej było ewidentne

podstawy prawnej było ewidentne

Condictiones

Condictiones

•

Condictio indebiti

Condictio indebiti

[przy

[przy

solutio indebiti

solutio indebiti

]

]



Gdy jest

Gdy jest

datio solutionis causa

datio solutionis causa

(przysporzenie

(przysporzenie

dokonane w celu zwolnienia się z długu)

dokonane w celu zwolnienia się z długu)



Dług nie istnieje

Dług nie istnieje



Świadczący i przyjmujący są przekonani o

Świadczący i przyjmujący są przekonani o

istnieniu długu

istnieniu długu



Wówczas następuje przyjęcie świadczenia

Wówczas następuje przyjęcie świadczenia

nienależnego, którego zwrot jest możliwy na

nienależnego, którego zwrot jest możliwy na

podstawie

podstawie

condictio indebiti

condictio indebiti



Gdy przyjmujący jest świadomy, że świadczenie

Gdy przyjmujący jest świadomy, że świadczenie

jest nienależne – popełnia

jest nienależne – popełnia

furtum

furtum

Condictiones

Condictiones

•

Condictio causa finita

Condictio causa finita



W wypadkach, gdy początkowo w chwili

W wypadkach, gdy początkowo w chwili

świadczenia istniała jego podstawa prawna,

świadczenia istniała jego podstawa prawna,

ale potem ona odpadła

ale potem ona odpadła



Mogła być stosowana w sytuacji, gdy dana

Mogła być stosowana w sytuacji, gdy dana

osoba wypłaciła odszkodowanie za utratę

osoba wypłaciła odszkodowanie za utratę

rzeczy (np. gdy odpowiadała za custodia i

rzeczy (np. gdy odpowiadała za custodia i

wydawało się, że rzecz została skradziona –

wydawało się, że rzecz została skradziona –

a więc zapłata odszkodowania miała swoją

a więc zapłata odszkodowania miała swoją

podstawę prawną), a następnie rzecz u

podstawę prawną), a następnie rzecz u

osoby, która uiściła odszkodowanie się

osoby, która uiściła odszkodowanie się

odnalazła

odnalazła

Condictiones

Condictiones

•

Condictio sine causa

Condictio sine causa



Skarga o najszerszym zakresie zastosowania

Skarga o najszerszym zakresie zastosowania



Potencjalnie do każdego wypadku przejścia

Potencjalnie do każdego wypadku przejścia

korzyści majątkowej bez podstawy prawnej

korzyści majątkowej bez podstawy prawnej

(zazwyczaj wynikająca z nieważności bądź nieistnienia

(zazwyczaj wynikająca z nieważności bądź nieistnienia

określonej czynności prawnej)

określonej czynności prawnej)



Stosowana, także gdy korzyść majątkowa

Stosowana, także gdy korzyść majątkowa

została nabyta przez określony podmiot bez

została nabyta przez określony podmiot bez

podstawy prawnej przez czynność faktyczną

podstawy prawnej przez czynność faktyczną

(np. przetworzenie rzeczy z cudzych

(np. przetworzenie rzeczy z cudzych

materiałów)

materiałów)



W zasadzie stosowana wówczas, gdy nie było

W zasadzie stosowana wówczas, gdy nie było

innej skargi

innej skargi

Condictiones

Condictiones

•

Condictio ob iniustam causam

Condictio ob iniustam causam



Przeciwko osobie, która dokonała czynności

Przeciwko osobie, która dokonała czynności

przez prawo zakazanej, ale formalnie

przez prawo zakazanej, ale formalnie

skutecznej

skutecznej

(np. spełnienie świadczenia wynikającego z

(np. spełnienie świadczenia wynikającego z

wymuszonej wcześniej stypulacji; darowizna między

wymuszonej wcześniej stypulacji; darowizna między

małżonkami dokonana poprzez mancypację)

małżonkami dokonana poprzez mancypację)

•

Condictio ob turpem causam

Condictio ob turpem causam



Żądanie zwrotu świadczenia, które zostało

Żądanie zwrotu świadczenia, które zostało

dane w celu powstrzymania kogoś od

dane w celu powstrzymania kogoś od

zachowania niezgodnego z prawem albo

zachowania niezgodnego z prawem albo

skłonienia kogoś do wypełnienia jego

skłonienia kogoś do wypełnienia jego

prawnego obowiązku

prawnego obowiązku

Condictiones

Condictiones

•

Condictio ob turpem causam

Condictio ob turpem causam



Przykłady:

Przykłady:



Przyjmujący świadczenie działa

Przyjmujący świadczenie działa

contra bonos mores

contra bonos mores

(np. A

(np. A

dał B 100 okupu za C)

dał B 100 okupu za C)



Świadczenie zostało wymuszone lub wypłacone za

Świadczenie zostało wymuszone lub wypłacone za

czynność, która powinna być nieodpłatna

czynność, która powinna być nieodpłatna



Skarga jest

Skarga jest

wyłączona, gdy

wyłączona, gdy

sam

sam

świadczący działa sprzecznie z dobrymi

świadczący działa sprzecznie z dobrymi

obyczajami

obyczajami



Jeśli bowiem obie strony działały niemoralnie

Jeśli bowiem obie strony działały niemoralnie

świadczenie powinien zachować ten, kto jest

świadczenie powinien zachować ten, kto jest

w jego posiadaniu (tu zasada

w jego posiadaniu (tu zasada

i

in pari causa

melior est conditio possidentis

) – prawo

) – prawo

nie może wspomagać rozliczeń pomiędzy

nie może wspomagać rozliczeń pomiędzy

niemoralnymi stronami

niemoralnymi stronami

Condictiones

Condictiones

•

Condictio ob turpem causam

Condictio ob turpem causam



Paulus D.12.5.3:

Paulus D.12.5.3:

„Tam gdzie i dający świadczenie i

„Tam gdzie i dający świadczenie i

przyjmujący świadczenie działają

przyjmujący świadczenie działają

nieuczciwie, powiadamy, że nie można

nieuczciwie, powiadamy, że nie można

żądać zwrotu; na przykład, gdy została

żądać zwrotu; na przykład, gdy została

dana łapówka, aby uzyskać korzystny

dana łapówka, aby uzyskać korzystny

wyrok.

wyrok.

Jeśli zachowanie obu stron

Jeśli zachowanie obu stron

narusza prawo i dobre obyczaje

narusza prawo i dobre obyczaje

,

,

przekazujący świadczenie

przekazujący świadczenie

nie może

nie może

domagać się zwrotu

domagać się zwrotu

ze względu na

ze względu na

nieuczciwe zachowanie obu stron”

nieuczciwe zachowanie obu stron”

Condictiones

Condictiones

•

Condictio furtiva

Condictio furtiva



Przeciw złodziejowi o zwrot

Przeciw złodziejowi o zwrot

przedmiotu skradzionego lub jego

przedmiotu skradzionego lub jego

wartości

wartości



Można wytoczyć zamiast

Można wytoczyć zamiast

rei

rei

vindicatio

vindicatio

np. gdy rzecz skradziona

np. gdy rzecz skradziona

uległa zniszczeniu

uległa zniszczeniu



Uprawniony: właściciel

Uprawniony: właściciel

skradzionej rzeczy

skradzionej rzeczy

Condictiones

Condictiones

•

Condictio ob rem dati

Condictio ob rem dati

•

Condictio causa data causa non secuta

Condictio causa data causa non secuta

(„zamierzony cel świadczenia nie został

(„zamierzony cel świadczenia nie został

osiągnięty”)

osiągnięty”)



Gdy podstawa prawna przysporzenia istniała

Gdy podstawa prawna przysporzenia istniała

(miała istnieć), ale odpadła (np. dano posag, a

(miała istnieć), ale odpadła (np. dano posag, a

nie doszło do zawarcia małżeństwa)

nie doszło do zawarcia małżeństwa)



Stosowana (zazwyczaj) przy kontraktach

Stosowana (zazwyczaj) przy kontraktach

realnych nienazwanych – gdy świadczenie było

realnych nienazwanych – gdy świadczenie było

dokonywane w oczekiwaniu na świadczenie

dokonywane w oczekiwaniu na świadczenie

drugiej strony

drugiej strony