Wpływ promieniowania jonizującego na materiał biologiczny

background image

Wpływ promieniowania

jonizującego na materiał

biologiczny.

Agnieszka Olszewska
Aleksandra Padło
Izabela Pikuła

background image

Hormeza

Zjawisko hormezy polega na tym, że słabe oddziaływanie

czynnika występującego w przyrodzie, który w większych
dawkach jest szkodliwy dla organizmu, nie szkodzi, a nawet
wywołuje korzystny dla organizmu skutek.

Mimo, iż hormeza traktuje o promieniowaniu jonizującym,

które powszechnie uznane jest za szkodliwe w każdej
dawce, okazuje się, że daje ona wiele pozytywnych efektów:

- przyspieszenie wzrostu skorupiaków i owadów
- zwiększona przeżywalność myszy
- wzrost nieśności i wylęgania kur
- wzmocnienie układu immunologicznego królików

background image

• Zjawisko hormezy ma również swoich przeciwników,

którzy twierdzą że promieniowanie jonizujące w każdej
dawce jest szkodliwe, a stopień szkodliwości zależy
liniowo od wielkości dawki.

Strach przed rzekomymi skutkami ujemnymi prowadzi do

błędnych decyzji, jak np. do powstrzymywania się od
badań profilaktycznych w medycynie, czy do niechęci
budowania elektrowni jądrowych.

background image

Zjawisko jonizacji

• Przypominjmy, że jonizacją ośrodka nazywane jest

oderwanie jednego lub kilku elektronów od atomu lub
cząsteczki, czy też ich wybicie ze struktury krystalicznej.

• Jonizacja i pobudzenie atomów wchodzących w skład

żywej materii stanowią pierwsze ogniwo w łańcuchu
przemian prowadzących do biologicznego efektu
działania promieniowania.

• Energia jonizacji, energia potrzebna do jednostkowej

jonizacji atomu, tzn. oderwania jednego elektronu z
atomu.

• W jaki sposób jonizacja zakłóca prawidłowy tok

tkankowych procesów biologicznych opisują 2 teorie :
„trafienia w cel” i radiochemiczna.

background image

Teoria „trafienia w cel”

i radiochemiczna

Teoria ,,trafienia w cel'' opiera się na założeniu, że

kwant energii lub cząstka promieniowania trafiając

w określone miejsce - ważne z biologicznego punktu

widzenia może bezpośrednio spowodować zmianę,

lub uszkodzenie biologiczne istotnej funkcji a co za

tym idzie, uszkodzenie komórki.

Teoria ,,radiochemiczna'' - bezpośredniego

oddziaływania zakłada, że kluczowe znaczenie w

patogenezie tych uszkodzeń odgrywa woda, jako

główny składnik systemów biologicznych, która

ulega radiolizie. 

background image

• W chwili obecnej zakłada się, że w organizmach złożonych

około 20% uszkodzeń powstaje na drodze bezpośredniego
oddziaływania promieniowania (trafienie w cel), a 80%
poprzez zmiany radiochemiczne. 

background image

Radiotoksyczność

nuklidów

promieniotwórczych

Radiotoksyczność nuklidów określa jako zdolność wywoływania

uszkodzeń przez emitowane promieniowanie jonizujące po
wniknięciu radionuklidu do ustroju.

Toksyczne działanie radionuklidów na organizm określają następujące

specyficzne cechy:

- radionuklidy są źródłem szkodliwego promieniowania jonizującego,

którego nie jesteśmy w stanie wyczuć, ani zauważyć, ani w
jakikolwiek sposób ochronić się przed nim

- Emitują promieniowania alfa i beta, które są niebezpieczne po

wniknięciu do organizmu, a promienie gamma mogą na nas działać
z dużej odległości

- Promieniowanie neutronowe może przekształcać w organizmie

pierwiastki trwałe na promieniotwórcze np.

40

Ca na

45

Ca

,

23

Na

na

24

Na.

background image

Klasyfikacja radioizotopów ze

względu na stopień szkodliwości

przy skażeniach wewnętrznych.

• I. Bardzo duża toksyczność: izotopy Pb, Po, Al , Ra, U,

Pu

• II. Duża toksyczność: Ca, Fe
• III. Średnia toksyczność: Na, P, S, Co, Cu, Ag, Cs, Au,

Pb(izotop o mniejszej ilości neutronów)

• IV. Mała toksyczność: H, C, F, Cr

background image

Zmiany komórkowe

spowodowane działaniem

promieni jonizujących

• 1. Poziom molekularny:

Najbardziej wrażliwe na promieniowanie jest DNA. Jego

uszkodzenie kończy się dla komórki klęską. Uszkodzenie
DNA o ile nie zostaną bezbłędnie naprawione, mogą
prowadzić do transformacji nowotworowej lub śmierci
komórki.

Zmiany w DNA polegają na;
-

p

p

ę

ę

kni

kni

ę

ę

ci

ci

u

u

DNA,

DNA,

-

uszkodzeni

uszkodzeni

u

u

lub utraty zasad azotowych, reszt

lub utraty zasad azotowych, reszt

cukrowych i fosforanowych

cukrowych i fosforanowych

-

Tworzeniu się wiązań krzyżowych w podwójnej nici DNA

Tworzeniu się wiązań krzyżowych w podwójnej nici DNA

background image

2. Poziom komórkowy

Skutki działania promieniowania jonizującego na

Skutki działania promieniowania jonizującego na

komórki zależą od:

komórki zależą od:

-

rodzaju promieniowania jonizującego,

rodzaju promieniowania jonizującego,

-

energii promieniowania

energii promieniowania

-

rodzaju komórki oraz stadium jej rozwoju

rodzaju komórki oraz stadium jej rozwoju

background image

W przypadku komórek zwierzęcych mamy do czynienia z

dwoma rodzajami komórkowej śmierci popromiennej:

1) mitotyczna
2) interfazalna

background image

Śmierć mitotyczna

(reprodukcyjna)

• Przyczyną są zaburzenia morfologii

chromosomów zwane aberracjami

chromosomowymi.

Aberracje chromosomowe

Aberracje chromosomowe

w komórkach rozrodczych mogą

w komórkach rozrodczych mogą

powodować śmierć osobnika, który je odziedziczy lub

powodować śmierć osobnika, który je odziedziczy lub

poważne defekty fizjologiczne

poważne defekty fizjologiczne

Aberracje chromosomowe

Aberracje chromosomowe

w komórkach somatycznych

w komórkach somatycznych

odgrywają decydującą rolę w indukcji nowotworów,

odgrywają decydującą rolę w indukcji nowotworów,

przyspieszają również starzenie się organizmu.

przyspieszają również starzenie się organizmu.

Aberracje nie ujawniają się dopóki nie nastąpi podział

Aberracje nie ujawniają się dopóki nie nastąpi podział

komórki…

komórki…

background image

Reguła Bergoniego i

Tribondeau

Wrażliwość komórek na

Wrażliwość komórek na

promieniowania jonizującego jest

promieniowania jonizującego jest

wprost proporcjonalna do ich

wprost proporcjonalna do ich

aktywności proliferacyjnej i

aktywności proliferacyjnej i

odwrotnie do stopnia

odwrotnie do stopnia

zróżnicowania

zróżnicowania

background image

Śmierć interfazalna

• Następuje w dowolnej części cyklu

na dwa sposoby:

• Śmierć apoptotyczna lub

nekrotyczna.

background image

Promieniowrażliwość

tkanek i narządów

• EFEKTY STOCHASTYCZNE
• Są to efekty takie jak nowotwory

lub schorzenia dziedziczne,
których prawdopodobieństwo
wystąpienia jest niezależne od
dawki. Nie da się ustalić wartości
progowej.

background image

Promieniowrażliwość

tkanek i narządów

• EFEKT DETERMINISTYCZNY
• Są to takie efekty jak choroba

popromienna, zaćma, których
stopień nasilenia jest wprost
proporcjonalny do dawki. Można
ustalić wartość progową.

background image

Do ciężkich efektów niestochastycznych

należą:

-

ostry zespół popromienny, który w większości

ostry zespół popromienny, który w większości

przypadków kończy się śmiercią w wyniku niemożliwej

przypadków kończy się śmiercią w wyniku niemożliwej

do zatrzymania infekcji (uszkodzenie układu

do zatrzymania infekcji (uszkodzenie układu

immunologicznego)

immunologicznego)

-

lokalne zmiany martwicze skóry

lokalne zmiany martwicze skóry

-

uszkodzenie układu krwiotwórczego

uszkodzenie układu krwiotwórczego

-

zmiany zwyrodnieniowe w różnych narządach np.

zmiany zwyrodnieniowe w różnych narządach np.

zaćma popromienna

zaćma popromienna

-

utrata zdolności reprodukcyjnej w wyniku

utrata zdolności reprodukcyjnej w wyniku

napromienienia gonad

napromienienia gonad

-

uszkodzenie zarodka (w póżniejszych fazach rozwoju)

uszkodzenie zarodka (w póżniejszych fazach rozwoju)

i płodu prowadzące do ich śmierci.

i płodu prowadzące do ich śmierci.

background image

Czynniki wpływające na

oddziaływanie

promieniowania

jonizującego na organizm

• Przenikliwość promieniowania
• Wielkość dawki
• Natężenie dawki

background image

• Obszar ciała narażony na promieniowanie
• Wiek
• Płeć
• Wrażliwość osobnicza i gatunkowa
• Temperatura
• Czynność metaboliczna
• Równowaga hormonalna
• Nawodnienie i utlenienie mat. biolog.

background image

Źródła:

„Człowiek i promieniowanie

joniuzujące” praca zbiorowa pod
red. A. Z. Hrynkiewicz

„Promieniowanie jonizujące w

środowisku człowieka” P. Jaracz

„Promieniotwórcze skażenie

środowiska”

S. Kossakowski


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wpływ promieniowania jonizującego na struktury biologiczne organizmu
Wpływ promieniowania jonizującego na struktury biologiczne organizmu, Studia, Ochrona zdrowia public
Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe
wpływ promieniowania UV na organizm
Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na organizm człowieka
Wpływ promieniownia UV na skórę
Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe, fizyka
WPŁYW PROMIENI UV NA ORGANIZM LUDZKI, technik usług kosmetycznych, kosmetologia
WPŁYW PROMIENIOWANIA KOSMICZNEGO NA KLIMAT, Stanowisko naukowców i polityków
Wpływ zabiegów fizykoterapeutycznych na odnowę biologiczna człowieka, Fizykoterapia i balneologia
Oddziaływanie promieniowania jonizującego na ustrój człowieka, Kosmetologia 2012 Tarnów, I semestr,
Wpływ urbanizacji i turystyki na różnorodność biologiczną
6.Promieniowanie jonizujące, BHP materiały, ZAGROZENIA W SRODOWISKU PRACY
Oddziaływanie?l elektromagnetycznych i promieniowania jonizującego na organizm człowieka
6 Wpływ czynników środowiskowych na rozwój biologiczny i stan zdrowia dziecka (konspekt)
wpływ samotnego wychowania na rozwój biologiczny dziecka, pedagogika
Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe
wpływ promieniowania UV na organizm

więcej podobnych podstron