KOMUNIKOWANIE

ae

Plan prezentacji:

1.Komunikowanie jako proces

- Definicja i etymologia terminu „komunikowanie

się”

- Cechy komunikowania
- Elementy procesu komunikowania
- Poziomy procesu komunikowania
- Sposoby porozumiewania się ludzi
- Formy komunikowania
- Typy komunikowania

KOMUNIKOWANIE

Plan prezentacji:

2. Komunikologia jako dyscyplina

naukowa

3. Podstawowe nurty teoretyczne

a) Szkoła empiryczna
b) Szkoła krytyczna
c) Inne teorie komunikacyjne

KOMUNIKOWANIE

Komunikowanie się:

- communico, communicare (uczynić

wspólnym, połączyć, udzielić komuś
wiadomości, naradzać się)

- communio (wspólność, poczucie łączności)

Etymologia terminu

„komunikowanie się”

Komunikowanie się:

Sam termin communication pojawił się

najpierw w łacinie, potem został
wchłonięty przez języki nowoczesne.
Oznaczał „wejście we wspólnotę,
utrzymywanie z kimś stosunków”

Etymologia terminu

„komunikowanie się”

Komunikowanie się:

Dwa znaczenia:
Do wieku XVI – „komunia, uczestnictwo, dzielenie

się”

Po wieku XVI – „transmisja, przekaz”

To drugie znaczenie nabrało szczególnej wagi w wieku XIX i

XX ze względu na pojawienie się środków komunikowania
służących do:

- Przemieszczania ludzi i przedmiotów w przestrzeni (pociąg itd.)
- Przekazu informacji na odległość (telegraf, telefon, radio itd.)

Etymologia terminu

„komunikowanie się”

R. Merton w latach 50. naliczył ich ok. 160 a do dziś
powstało kilka razy więcej.

Charles Cooley, jeden z prekursorów tego obszaru badań,
określił komunikowanie jako swego rodzaju mechanizm,
dzięki któremu stosunki międzyludzkie istnieją i rozwijają
się a wytworzone przez ludzki umysł symbole są
przekazywane w przestrzeni i zachowywane w czasie.

On jako pierwszy wprowadził do literatury pojęcie
„komunikowanie się” i dostrzegł, ze obejmuje ono także
wyraz twarzy, gesty, postawę, tonację głosu, słowa,
pismo, druk itd.

Definicje komunikowania

J. Dewey:
Uważał, że społeczeństwo istnieje nie tylko dzięki
przekazywaniu informacji komunikowaniu się, ale że jego
istnienie polega na procesach przekazu i komunikowania
W. Schramm:
Nazwał komunikowanie narzędziem, które pozwala
społeczeństwom egzystować i, ze względu na swój
charakter, wyróżnia ludzi od innych istot żywych
M. Defleur:
Komunikowanie to akt, który jest środkiem, przez który są
wyrażane normy grupowe, sprawowana kontrola społeczna,
przydzielane role, osiągana koordynacja wysiłków

Definicje komunikowania

R. Verderber:
Komunikowanie jest transakcyjnym procesem kreowania
znaczenia przez jego uczestników, zarówno na poziomie
interpersonalnym, jak i publicznym
G. Jowett i V. O’Donell:
Sytuacja w której jednostka A mówi do jednostki B o X.

Inne definicje wskazują, że komunikowanie jest:
-Reakcją organizmu na bodziec
-Transmisją idei, informacji i emocji
-Wywołaniem odpowiedzi za pomocą symboli werbalnych
-Tworzeniem wspólnych pojęć, opinii, wierzeń

Definicje komunikowania

-Komunikowanie jest procesem społecznym
-Komunikowanie zachodzi w określonym kontekście
społecznym
-Komunikowanie jest procesem kreatywnym
-Komunikowanie ma charakter dynamiczny
-Komunikowanie jest procesem symbolicznym
-Komunikowanie jest procesem interakcyjny
-Komunikowanie jest zasadniczo celowe i świadome
-Komunikowanie jest nieuchronne
-Komunikowanie jest procesem złożonym
-Komunikowanie jest procesem nieodwracalnym

Cechy komunikowania

Komunikowanie jest procesem porozumiewania
się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem
jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą,
informacjami, ideami. Proces ten odbywa się na
różnych poziomach, przy użyciu
zróżnicowanych środków i wywołuje określone
skutki.

Definicje komunikowania

Kontekst
To warunki w jakich odbywa się proces komunikowania. Można mówić o
kilku aspektach kontekstu komunikowania się. Zaliczamy do nich aspekt
fizyczny, aspekt historyczny, aspekt psychologiczny, aspekt kulturowy.

Uczestnicy
Odgrywają role nadawców i odbiorców.
•procesy sformalizowane - role są z góry ustalone, jednoznaczne i
niewymienialne
•Procesy niesformalizowane – role są jednoczesne i wymienialne
Każda jednostka komunikująca się posiada swoje własne doświadczenia,
uczucia, idee, nastroje, wykonywaną pracę. Z tego powodu komunikat
wysyłany i odbierany nie może mieć takiego samego znaczenia. Verderber
uważa, że uczestników procesu różnią trzy podstawowe elementy:
stosunek do innych, płeć i kultura.

Elementy procesu

komunikowania

Komunikat
•Zajmuje miejsce centralne w procesie komunikowania między nadawcą a
odbiorcą.
•Nazywany też przekazem komunikacyjnym.
•Jest to kompleksowa struktura, na którą składają się znaczenia, symbole,
kodowanie i dekodowanie, forma i organizacja
•Znaczenia – czyste idee i uczucia istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są
na znaczenia, które muszą być dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu.
•Symbole – są to słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane
innym jednostkom. Symbolem jest zarówno słowo, jak i gest, mimika.
•Dekodowanie kodowanie – proces transformowania idei i uczucia w symbole oraz
proces odwrotny. Są to procesy bezwiedne.

Kanał
Jest to droga przekazu i środki transportu, za pomocą których przekaz pokonuje
drogę od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu bezpośrednim używa się
wszystkich pięciu kanałów sensorycznych; w komunikowaniu pośrednim kanały
zredukowane są do wzroku i słuchu

Elementy procesu

komunikowania

Szumy
•Źródło zakłóceń
•Mogą mieć charakter zewnętrzny, wewnętrzny, jak i semantyczny
•Każdy szum może blokować proces komunikowania na etapie dekodowania
Szum zewnętrzny – np. nieodpowiednia temperatura, zepsuty odbiornik TV
Szum wewnętrzny – uczucia i predyspozycję psychiczne uczestników
komunikowania, np. ból głowy, zęba, itd.
Szum semantyczny – jest konsekwencją zamierzonego lub niezamierzonego
złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje precyzyjne odkodowanie
informacji

Sprężenie zwrotne
Jest to reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. Mówi nam, czy
przekaz został usłyszany, zobaczony i zrozumiany. Występują różne typy
sprzężenia zwrotnego: bezpośrednie – natychmiastowe; pośrednie, opóźnione

Elementy procesu

komunikowania

Poziomy procesu

komunikowania

Komunikowanie
intrapersonalne

Komunikowanie
interpersonalne

Komunikowanie grupowe

Komunikowanie
międzygrupowe

Komunikowanie
instytucjonalne

Komunikowanie masowe

Poziomy procesu

komunikowania

Komunikowanie interpersonalne

•Powstało na skutek podjęcia przez ludzi pierwotnych próby
łączenia się w grupie.

•Początkowo jednostki, nim powstała mowa, porozumiewały
się na pomocą sygnałów niewerbalnych

•Komunikowanie werbalne wzbogaciło prymitywne formy
porozumiewania się

Komunikowanie grupowe

•Życie jednostki w grupie np. rodzinie, plemieniu dało
podstawy do wykreowania tego poziomu komunikowania

Poziomy procesu

komunikowania

Komunikowanie grupowe

•Na tym poziomie zaczęły się wykształcać formy i wzory
ludzkich interakcji, pojawił się problem powiązań, kontroli i
hierarchii.

•W komunikowaniu grupowym zaczęły obowiązywać normy

•Ten poziom komunikowania tak jak komunikowanie
interpersonalne wiążą się z bezpośrednimi kontaktami i
interakcjami uczestników procesu komunikowania

Komunikowanie międzygrupowe

•Powstało na skutek pojawiania się pierwszych struktur
społecznych

•Nie wszyscy członkowie mają bezpośrednie, osobiste
kontakty

•Np.. Wspólnoty lokalne, stowarzyszenia, zrzeszenia

•Pojawia się tu kwestia struktury

Poziomy procesu

komunikowania

Komunikowanie instytucjonalne

•Powstało na skutek pojawianie się władzy politycznej i jej
formalnych struktur.

•Procesy sformalizowane, władza i kontrola jasno
zdefiniowane, role uczestników jednoznacznie określone w
przeciwieństwie do niższym poziomów komunikowania.

Komunikowanie masowe

•Najmłodszy sposób komunikowania się ludzi

•Powstało w chwili powstania pierwszego środka masowego:
drukowanej książki. Następnie prasa, kino, radio, telewizję, a
także nowe media

•Najszerszy sposób komunikowania się ludzi – bierze w nim
udział największa rzesza ludzi.

•Ten rodzaj komunikowania zabiera najwięcej czasu

Sposoby porozumiewania

się ludzi

•Komunikowanie bezpośrednie - interpersonalne

•Komunikowanie pośrednie - masowe

•Komunikowanie interpersonalne - medialne

W nauce porozumiewania się wyróżnia się
dwa klasyczne sposoby komunikowania:

Oraz jeden nowoczesny:

Sposoby porozumiewania

się ludzi

Komunikowanie interpersonalne -
bezpośrednie

„proces przekazywania i odbierania informacji
między dwiema osobami lub małą grupą ludzi,
wywołujący określone skutki i rodzaje sprzężeń
zwrotnych”

Sposoby porozumiewania

się ludzi

Komunikowanie bezpośrednie -
interpersonalne

•Niezbędna jest obecność uczestników procesu
komunikowania, „komunikowanie twarzą w twarz”

•Najprostszy i podstawowy proces społeczny, kontynuujący
wszelkie działania ludzi w społeczeństwie

•Komunikowanie interaktywne – co najmniej dwie jednostki
wchodzą we wzajemne interakcje

•Występuje natychmiastowe sprzężenie zwrotne w formie
znaków werbalnych i niewerbalnych

•Ma charakter dwustronny (nawet jeśli monolog)

•Występuje specyficzna, charakterystyczna dla tego sposobu
porozumiewania sieć kanałów komunikacyjnych. Mogą mieć
charakter formalny (struktury formalne i instytucjonalne, w
których uczestnikom są przypisane role), bądź nieformalny
(kontakty prywatne, równorzędna pozycja)

Sposoby porozumiewania

się ludzi

Komunikowanie interpersonalne – medialne

•Specyficzna forma komunikowana
interpersonalnego, w którym uczestnicy pozbawieni
są bezpośredniego kontaktu fizycznego

•Rozwijał się i rozwija wraz z konstrukcją kolejnych
środków komunikowania na odległość

•Pierwszy z nich telefon, dziś całe sieci telefoniczne

Sposoby porozumiewania

się ludzi

Komunikowanie pośrednie – masowe

•Proces emisji komunikatów od nadawcy medialnego
(komunikatora masowego) do publiczności środków masowego
przekazu za pośrednictwem mass mediów

•Między nadawcą pierwotnym A i odbiorcą B występuje
pośrednik C, który występuje w roli nadawcy wtórnego

Sposoby porozumiewania

się ludzi

Komunikowanie pośrednie - masowe

•Ma impersonalny charakter – między nadawcą a odbiorcą nie
ma żadnych bezpośrednich styczności. Odbiorca dla nadawcy
jest anonimowy

•Liczba zaangażowanych zmysłów zostaje zredukowana do
dwóch

•Sprzężenie zwrotne jest opóźnione

•Nadawcą w komunikowaniu masowym jest sformalizowana
grupa ludzi (wyjątkowo podmiot indywidualny)

•Nadawca jest profesjonalny ( w przeciwieństwie do innych
sposobów porozumiewania się

•Odbiorcą jest anonimowa rzesza ludzi – publiczność

•Przebiegają w określonym kontekście społecznym i
politycznym

•Pośrednikiem są środki masowego przekazu – urządzenia lub
podpory techniczne, niezbędne wyposażenie pozwalające na
reprodukcję pisma, przekaz głosu oraz obrazu i dźwięku

Formy komunikowania

•Komunikowanie werbalne

•Komunikowanie niewerbalne

Formy komunikowania

Komunikowanie werbalne

•Język jest podstawowym środkiem komunikowania
werbalnego.

•Dzięki niemu wyrażane są znaczenia komunikowanych idei i
uczuć.

•Pozwala na komunikowanie znaczeń, na kreowanie i
podtrzymywanie i zmienianie środowiska. Dzięki językowi
można udzielić komuś informacji lub też samemu jej
poszukiwać

•Język pozwala być ludziom jednoznacznym lub dwuznacznym

•Problem denotacji (znaczenie słownikowe) i konotacji

•Jest zdeterminowane przez płeć i kulturę.

•Forma pisemna tego typu komunikowania się częściej ma
charakter formalny (listy). Zaletą jest trwałość, możliwość
starannego przygotowania, wadą – formalny i zamknięty
charakter oraz brak możliwości bezpośredniego sprzężenia
zwrotnego

Formy komunikowania

Komunikowanie niewerbalne

•Duże znaczenie sygnałów niewerbalnych w komunikowaniu
interpersonalnym.

•Uzupełnienie i wzmocnienie komunikowania werbalnego.

Formy komunikowania

Komunikowanie niewerbalne

Rodzaje sygnałów niewerbalnych:

• kinezjetyka, czyli mowa ciała, mimika twarzy, gestykulacja, ruchy
ciała, spojrzenie itp.

•Parajęzyk, ton, barwa, wysokość, natężenie głosu

•Samoprezentacja, czyli wygląd fizczny człowieka

•Dotyk, np. uścisk dłoni

•Proksemika, czyli zastosowanie w procesach porozumiewania się
dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między
komunikującymi się osobami

•Chronemika, wykorzystująca czas jako sygnał komunikacyjny, np.
punktualność

•Elementy otocznie – temperatura, oświetlenie, kolor, mogą wpływać
na zachowania ludzi.

Formy komunikowania

Komunikowanie niewerbalne

Różnice między komunikowaniem werbalnym i niewerbalnym

• komunikowanie niewerbalne jest bardziej dwuznaczne

•komunikowanie niewerbalne ma charakter ciągły

•komunikowanie niewerbalne odbywa się za pomocą wielu kanałów i
angażuje wszystkie zmysły

•komunikowanie niewerbalne nie ma struktury albo jest słabo
zarysowana

•komunikowanie niewerbalne ma charakter pozalingwistyczny

•komunikowanie niewerbalne daje wgląd w stany emocjonalne

•Znaczenie komunikowania niewerbalnego jest zdeterminowane
kulturowo

KOMUNIKOLOGIA JAKO

DYSCYPLINA NAUKOWA

Naukę o komunikowaniu należy rozumieć
jako systematyczne studia obejmujące
wszystkie elementy, fazy i aspekty
społecznego procesu komunikowania, zarówno
bezpośredniego, jak i pośredniego,
dokonującego się za pomocą środków
masowego przekazu.
Wiedza o komunikowaniu, zwłaszcza
masowym, rozwijała się wraz z pojawieniem
się i upowszechnianiem kolejnych środków
przekazu w tzw. epoce medialnej.

KOMUNIKOLOGIA JAKO

DYSCYPLINA NAUKOWA

W ostatnich dwudziestu latach XIX stulecia do nauki

został wprowadzony termin „komunikowanie”. Po raz

pierwszy został on użyty przez Charlesa H. Cooleya w

1894r.

Profesjonalne studia nad komunikowaniem rozpoczęły

się od analizy prasy – pierwszego masowego środka

przekazu.

Dopiero na przełomie lat 30. i 40. XX wieku pojawiła

się nowa, samodzielna dziedzina o

interdyscyplinarnym charakterze, stanowiąca obszar

niezależnych studiów akademickich, nazywana nauką

o komunikowaniu lub komunikologią.

PODSTAWOWE NURTY

TEORETYCZNE

KOMUNIKOLOGII

1. Szkoła empiryczna

2. Szkoła krytyczna

3. Inne teorie komunikacyjne

SZKOŁA EMPIRYCZNA -

funkcjonalizm

Najwybitniejsi przedstawiciele funkcjonalizmu

socjologicznego :

- R. Merton – socjologia komunikowania masowego
- C. Wright – „kartę funkcjonalizmu” poszerzył o

czwartą funkcję-rozrywkę

- B. Berelson – badał treść komunikowania-przekaz
- E. Katz – rozwinął model dwustopniowego

przepływu komunikowania.

SZKOŁA EMPIRYCZNA –

teoria użytkowania i

korzyści

Założeniem było stwierdzenie, że mniej

uwagi należy zwracać na to, co

media robią z ludźmi, a więcej na to,

co ludzie robią z mediami.

ELIHU KATZ

SZKOŁA EMPIRYCZNA

– Szkoła Palo Alto

( „ niewidzialny college” )

G. Bateson, R. Birdwhistell, E.T. Hall, P. Watzlawick

Komunikowanie jako interakcja

Założenia:

- Odbiorca ma ważniejszą rolę w procesie komunikowania niż

nadawca.

- Należy analizować całość sytuacji globalnej interakcji, a nie

tylko kilka różnych wyizolowanych przypadków.

- Istota komunikowania znajduje się w procesie relacji i

interakcji.

- Wszystkie zachowania ludzkie mają walor komunikacyjny.

- Problemy psychiczne jednostki mogą zakłócić proces

komunikacji między nią, a jej otoczeniem.

SZKOŁA EMPIRYCZNA –

Szkoła Palo Alto

ORIENTACJA ANTROPOLOGICZNA :

I.

Teoria kinezjetyki (R. Birdwhistell)

II.

Teoria proksemiki (E.T.Hall)

Czynniki odgrywające istotną rolę w procesie

interpersonalnego komunikowania :



Postawa i płeć uczestników rozmowy



Dośrodkowa lub odśrodkowa oś interakcji



Czynnik kinezjetyczny



Zachowania „dotykowe”



Kontakt wzrokowy lub jego brak



Kod termiczny



Kod zapachowy



Wysokość głosu

SZKOŁA EMPIRYCZNA –

Szkoła Palo Alto

ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA :

Aksjomaty komunikowania:

 Każdy musi się komunikować.

 Każde komunikowanie ma zawartość oraz aspekt

relacji, które występując jednocześnie tworzą

metakomunikację.

 Proces komunikacji podzielony jest na sekwencje,

które są oddzielone i występują w określonej

kolejności; należy je jednak rozpatrywać jako całość,

a nie jako odizolowane elementy.

 Człowiek komunikuje w sposób „digitalny” lub

„analogowy”.

 Komunikacja jest symetryczna, kiedy stosunki

uczestników procesu są równorzędne lub partnerskie

oraz komplementarne, kiedy relacje między nimi są

równe i występuje stosunek podrzędności.

SZKOŁA EMPIRYCZNA -

interakcjonizm

Erwina Goffman’a głównie interesowały przekazywane

informacje o charakterze niewerbalnym :
- wiek,
- płeć,
- cechy rasowe,
- wzrost,
- postawa,
- sposób mówienia,
- akcent,
- wyraz twarzy,
- gesty fizyczne
- ubiór.

SZKOŁA EMPIRYCZNA –

teoria „porządku

dziennego”

Założenia modelu agenda-setting :
- Media wpływają w bardzo poważny sposób

na formowanie opinii publicznej.

- Ukierunkowują one uwagę odbiorców na

pewne wydarzenia, ignorując inne.

- Nadawcy medialni promują hierarchiczną

listę najważniejszych tematów dnia, które

się najlepiej sprzedają.

- Taki stan rzeczy wynika z faktu, że

informacji jest bardzo dużo i media nie są

w stanie każdej z nich poświęcić uwagi, co

zmusza do dokonywania selekcji.

SZKOŁA EMPIRYCZNA –

teoria kultury

Gerbnera

GEORG GERBNER

SZKOŁA KRYTYCZNA –

Szkoła Frankfurcka

Przedstawiciele:

 Max Horkheimer

 Theodor Adorno

 Erich Fromm

 Herbert Marcuse

 Leo Lowental

 Franz Neuman

 Walter Benjamin

Koncepcja „przemysłu kulturalnego”

SZKOŁA KRYTYCZNA –

teoria działania komunikacyjnego

Habermasa

• Badacz usiłuje odpowiedzieć na pytanie, jak

możliwa jest taka współpraca i wskazuje
warunki, w których Alter może dołączać
swe działania do akcji podmiotu Ego.

• Teoria ta opisuje mechanizmy koordynacji

działania komunikacji i buduje modele
działania strategicznego (nastawionego na
cel) oraz nie strategicznego (nastawionego
na porozumienie).

SZKOŁA KRYTYCZNA –

ekonomia polityczna

komunikowania

• Za ojców teorii ekonomii politycznej

komunikowania uznaje się amerykańskich

badaczy: DALLAS’a SMYTH’a i HERBERTA

SCHILLERA.

• Teoria zwraca uwagę na koncentrację środków

komunikowania masowego w rękach wielkich

korporacji, a tym samym na koncentrację

władzy w świecie mediów.

• Podkreśla widoczne więzy organizacyjne między

kanałami telewizyjnymi, radiem, prasą i

wydawnictwami, czego konsekwencją jest

ograniczenie różnorodności opinii i

przekazywanych informacji.

SZKOŁA KRYTYCZNA –

teoria hegemoniczna

• Za twórcę pojęcia „hegemonia” uznaje się

ANTONIO GRAMSCI

• Teoria akcentuje istotę czynników

ideologicznych, pozostawiając na uboczu

analizę czynników ekonomicznych.

• Zgodnie z teorią hegemoniczną myśliciele

porzucili zainteresowanie determinantami

ekonomicznymi i podkreślali wagę

masowych środków przekazu wśród innych

narzędzi ideologicznego oddziaływania.

SZKOŁA KRYTYCZNA –

teoria imperializmu

kulturalnego

HERBERT

SCHILLER

Głównym

obszarem

zainteresowań

zwolenników tej koncepcji jest analiza
dysfunkcji

komunikowania

masowego.

Poddają oni analizie problem inwazji lub
dominacji kulturalnej w krajach Trzeciego
Świata,

dokonującej

się

przez

transplantację kultury zachodniej.

SZKOŁA KRYTYCZNA –

Cultural Studies

Za najwybitniejszego przedstawiciela

Cultural Studies uznaje się dzisiaj STUARTA

HALLA – któremu uznanie przyniosła

Teoria przeciwstawnego dekodowania.
Autor zaproponował, aby proces

komunikacyjny rozpatrywać według

czterech odróżniających się momentów:
- produkcji,
- cyrkulacji,
- dystrybucji / konsumpcji,
- reprodukcji.

SZKOŁA KRYTYCZNA –

Cultural Studies

Trzy modele dekodowania:

 dekodowanie dominujące, polegające na

interpretowaniu przekazu zgodnie z

intencjami nadawcy

 dekodowanie negocjowane, będące próbą

dostosowania przekazu do kodów

osobistych odbiorcy

 dekodowanie opozycyjne/przeciwstawne,

w którym rozumie się intencje nadawcy i

sam przekaz, ale interpretuje niezgodnie z

intencjami nadawcy

SZKOŁA KRYTYCZNA –

semiologia i

strukturalizm

SEMIOLOGIA (semiotyka) – nauka o znakach

(zarówno werbalnych jak i niewerbalnych),

ich zapisie i znaczeniu.

STRUKTURALIZM – orientacja kładąca nacisk

na analizę struktury badanych zjawisk, a

nie na ich genezę lub funkcję. Jest to

zbiorcza nazwa różnych kierunków w

naukach humanistycznych, takich jak:

językoznawstwo, nauka o literaturze, teoria

kultury, antropologia kulturowa,

religioznawstwo, socjologia, a także nauka

o komunikowaniu.

SZKOŁA KRYTYCZNA –

semiologia i

strukturalizm

Fundamentalne elementy teorii według

ROLANDA BARTHES’a :

 język – słowo
 znaczenie (słowa, znaku) – symbol

(oznaczenie znaku)

 system – syntagma (grupa

składniowa)

 denotacja - konotacja

INNE TEORIE

KOMUNIKACYJNE –

determinizm

technologiczny

• Szkoła Toronto: H. Innis, M. McLuhan,

D. de Kerckhove

• Marshall McLuhan :

 „

środek przekazu jest przekazem”

 świat staje się „globalną wioską”
 media „zimne” i media „gorące”

INNE TEORIE

KOMUNIKACYJNE –

teoria spirali milczenia

Teoria zakłada, że większość ludzi,

odczuwając lęk przed izolacją, wyraża

opinie zgodne z tymi, które uznaje się

za opinie większości.
Jednostki, uważające, że ich opinia jest

opinią mniejszości, usiłują ukryć swoje

rzeczywiste poglądy lub zmieniają je na

opinie, uważane za opinie większości.

Taki stan powoduje nakręcanie spirali

milczenia.