Pojęcie finansów

Etymologia

finire – finare- finato (łac.) = kończyć,

ograniczać

orzeczenie sądowe kończące spór

(finis), którego treścią była należność
pieniężna (financia pecuniara).

Pojęcie finansów w nauce

J. Harasimowicz: finanse to stosunki społeczne powstające
w związku z gromadzeniem i wydatkowaniem środków
pieniężnych.

L. Kurowski, uważa, że należy posługiwać się terminem
gospodarka finansowa, którą stanowi posługiwanie się
pieniądzem.

S. Bolland: zjawiska i procesy pieniężne.

M. Weralski: finanse to pieniężna forma podziału dochodu
narodowego.

Ogół zjawisk ekonomicznych związanych

z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych.

E. Ruśkowski, zjawiska związane z gromadzeniem i
wydatkowaniem środków pieniężnych.

E. Denek: finanse to proces gromadzenia i rozdziału
zasobów pieniężnych, a w potocznym rozumieniu tego
pojęcia-same zasoby pieniężne, którymi dysponują
podmioty publiczne i prywatne.

S. Owsiak: przez finanse rozumie się ogół zjawisk
pieniężnych powstających w związku z działalnością
gospodarczą i społeczną człowieka.

WNIOSKI

Finanse rozumie się zwykle jako pewien
proces, a jedynie potocznie, jako zasoby
pieniężne (czyli fundusze).

Gromadzenie i podział pieniędzy są istotą
finansów.

FINANSE PRYWATNE SENSU STRICTE = FINANSE OSÓB FIZYCZNYCH, PRZEDSIĘBIORCÓW I GOSPODARSTW

DOMOWYCH

FINANSE GRUPOWE = FINANSE PARTII, FUNDACJI, STOWARZYSZEŃ, KOŚCIOŁÓW

FINANSE ZRÓWNANE Z PRYWATNYMI = FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW I BANKÓW PAŃSTWOWYCH OPRÓCZ

BANKU CENTRALNEGO

Źródło: Finanse publiczne i prawo finansowe, pod red. C. Kosikowskiego i E. Ruśkowskiego, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa

2003, 22

.

FINANSE

sensu largo

ZASOBY
PIENIĘŻNE

np.

kwota w portfelu
(gotówka),

środki na rachunku
bankowym do bieżących
płatności (pieniądz
bezgotówkowy),

OPERACJE

ZASOBAMI

PIENIĘŻNYMI

gromadzenie, podział

<=>

dochody, wydatki

np.

zapłata podatku,

przekazanie dywidendy,

zapłata pensji
pracownikom,

SFORMALIZOWA

NE ZASADY

GROMADZENIA I

PODZIAŁU

FUNDUSZY

np.

ustawa o finansach
publicznych,

ustawa o NBP,

ustawa Prawo
bankowe,

 ustawa o systemie
ubezpieczeń
społecznych

UJĘCIE

POTOCZNE

ZJAWISKA

FINANSOWE

PRAWO

FINANSOWE

Finanse w ujęciu podmiotowym

Instytucje finansowe w teorii finansów:
kategorie i instrumenty finansowe.

Instytucje finansowe: podmioty
działające w sektorze finansowym.

- bankowe instytucje finansowe,
- pozabankowe instytucje finansowe

.

Finanse w ujęciu

przedmiotowym

 transakcje (mechanizm rynkowy,
ekwiwalentność)

 transfery (brak ekwiwalentności,
uznaniowość)

 pożyczki (zwrotność, odpłatność)

Finanse w ujęciu

instrumentalnym

Instrument finansowy - zespół narzędzi pieniężnych do
osiągania celów gospodarczych i społecznych.

• instrumenty finansowe rynku pieniężnego (bon skarbowy, czek,
weksel)

• instrumenty finansowe rynku kapitałowego (obligacje, akcje)
• instrumenty finansowe rynku pochodnych (kontrakty
terminowe, swap, warranty)

• instrumenty cenowe (cena monopolowa, cena gwarantowana,
ceny minimalna)

• instrumenty rozliczeniowe (inkaso, akredytywa, konosament,
karty płatnicze)

• zaspokajające popyt na pieniądz (płace, emerytury, renty, zyski)

Finanse w ujęciu funduszowym

Formą organizacyjną gospodarowania pieniądzem jest fundusz

= zasób pieniężny

.

Kryterium własności:

• publiczne (budżet państwa, FUS, FER),
• prywatne.

Kryterium zakresu:

• makroekonomiczne,
• mikroekonomiczne.

Kryterium funkcji ekonomicznych podmiotów:

• fundusze państwa (rządowe, samorządowe),
• fundusze banków,
• fundusze przedsiębiorstw,
• fundusze towarzystw ubezpieczeniowych,
• fundusze towarzystw inwestycyjnych.

Kryterium: przeznaczenia:

• fundusze ogólne,
• fundusze specjalne.

Stosunki finansowe

Stosunki finansowe – to relacje pieniężne, o różnym
charakterze i stopniu złożoności, powstające między
podmiotami w procesach gospodarczych i społecznych.

• wierzycielsko-dłużnicze,
• podatkowe,
• ubezpieczeniowe,
• międzynarodowe.

dwustronne
wielostronne

Finanse jako dyscyplina

naukowa

• finanse to dziedzina nauk ekonomicznych,
• finanse są powiązane z innymi dyscyplinami naukowymi,
• nauka finansów ma charakter systemowy,
• kierunkiem rozwoju finansów jest podejście

technicystyczne i narzędziowe, mimo że zjawiska
finansowe nie są autonomiczne lecz mają kompleksowy
charakter

Finanse jako zjawisko

ekonomiczne

Istotą finansów są procesy związane z pieniądzem. Przy
pomocy pieniądza państwo, samorządy i inne podmioty (banki,
przedsiębiorstwa) realizują określone cele, zadania, które określa
się mianem funkcji finansów:

funkcja alokacyjna
funkcja redystrybucyjna (budżetowa i pozabudżetowa)
funkcja stabilizacyjna
funkcja kredytowa

Ruch pieniądza zachodzi w procesach wymiany i podziału, nie
ma go w procesach produkcji i konsumpcji. Produkcja i konsumpcja
realizuje się jednak pod wpływem pieniądza, a wielkość i struktura
tych procesów kształtuje stosunki wymiany i podziału produktu
społecznego.