Magdalena Józefowicz-Korczyńska

Magdalena Józefowicz-Korczyńska

Diagnostyka

laryngologiczna

chorób jamy ustnej i

gardła

Czynniki etiologiczne w

zapaleniach jamy ustnej i

gardła

• Wirusowe
• Bakteryjne
• Pierwotniakowe i

odzwierzęce

• Grzybicze
• Oparzenia, zatrucia
• Nadwrażliwość osobnicza
• Niedobory .....

Wirusowe zapalenia

gardła

 Wirusy oddechowe –

„przeziębienie” grypy i paragrypy,

RSV, rhino, adeno, Corona, Herpes

simplex, Coxackie A

 Choroby zakaźne odry,

mononukleozy, ospy wietrznej

 Brodawczaki
 Angina opryszczkowa
 AIDS

Ostre wirusowe

zapalenie gardła

Uczucie z

alegania, zasychania,

drapania, palenia

• Ból o różnym nasileniu przy połykaniu

Badanie kliniczne

Bł. śluzowa zaczerwieniona,

obrzęknięta, pęcherzyki

Temperatura podwyższona
Wydzielina śluzowa, gęsta,

podsychająca

Opryszczkowe zapalenie

dziąseł i jamy ustnej

etiologia - wirus Herpes simplex

• objawy: gorączka, piekący ból w

jamie ustnej, nieprzyjemny zapach z

ust, ślinotok

• obraz kliniczny pęcherzyki na błonie

śluzowej, później nadżerki pokryte

nalotem włóknikowym

• leczenie: pędzlowanie 1% roztworem

gencjany, leki przeciwwirusowe,

spożywanie łagodnych potraw

Leczenia ostrego

wirusowego zapalenia

gardła

łagodzone objawów choroby;
• leki przeciwbólowych i przeciwgorączkowych;

kwasu

acetylosalicylowego

(Aspirin,

Polopiryna,

Asprocol,

Calcipiryna),

pochodne

pirazolonu

(Pyramidonum, Gardan, Pyralgin, Butapirazol) lub
preparaty paracetamolu (APAP, Codipar, Coldrex,
Efferalgan, Paracetamol, Panadol)

• leki przeciwzapalne i wykrztuśne
• środki o działaniu znieczulającym miejscowo

(Tantum Verde, Hascosept) – roztwory, tabletki do
ssania (Sebidin, Chlorchinaldin, Strepsil, Neo-Angin),
leki recepturowe - płyny do płukania, napary - z
rumianku lub Amolu.

Brodawc

zaki

• etiologia - Papillomavirus hominis
• obraz kliniczny- pojedyncze lub mnogie ,szaro-

białawe lub czerwonawe zmiany o „kosmatej”
powierzchni, uszypułowanie; występują na języku,
policzkach, języczku, łuku podniebiennym

• rozpoznanie; biopsja i badanie histopatologiczne
• różnicowanie: rak brodawczakowaty, zakażenie

grzybicze

Zakażenia

pierwotniakowe i

choroby odzwierzęce

Bruceloza (od bydła)
Tularemia ( zające, gorączka królicza)
Leiszmanioza (ukłucie moskita)
Nosacizna ( od konia, osła, muła)

Zmiany z okolic nosa przechodzą na

j. ustną i gardło - ziarninujące, sine

nacieki i wrzody ze zwyrodniałymi

brzegami

Zakażenia grzybicze

• Drożdżyca (candida

albicans) pleśniawki,
moniliaza

• Histoplazmoza

(odchody ptaków i nietoperzy)

Pleśniawki

etiologia: drożdżaki - u chorych po

długotrwałej antybiotykoterapii, w trakcie
napromieniania lub chemioterapii

• Objawy - pieczenie, utrudnione połykanie
• obraz kliniczny: zaczerwieniona błona

śluzowa pokryta białymi, zlewającymi się
plamkami, po ich usunięciu - krwawienie

leczenie: płukanie jamy ustnej i pędzlowanie

nystatyną

Candidiasis

Zapalenia jamy ustnej w

zatruciach

• solami metali ciężkich (rtęć, ołów,

cynk, miedź, srebro)

• nadwrażliwość na leki -

sulfonamidy, penciliny,

chloramfenikol, leki przeciwbólowe

leki przeciwdrgawkowe
środki miejscowo znieczulające,
penciliny (szczególnie ampicilina)

Owrzodzenia w obrębie

jamy ustnej - Afty

• Afty

– owalne, małe, żółte owrzodzenia z

czerwonym obrzeżem, bolesne.

• Lokalizacja: błona śluzowa policzka, języka,

podniebienia i dziąseł.

• Patogeneza- nieznana, u osób podatnych.
• Przebieg- Zmiany goją się bez bliznowacenia

w ciągu 1-3 tygodni. Choroba może trwać
wiele dekad, możliwe występowanie rodzinne.

• Leczenie: objawowe- 0,1 % wodny roztwór

chlorku metylorozaniliny, roztwór boraksu,
chlorheksydyny i miejscowo sterydy.

Afty

Reakcje alergiczne i

pseudoalergiczne

• Ostry obrzęk w obrębie jamy

ustnej

• Obrzęk Quinckego

• Użądlenie przez

• owada

Choroby ziarniniakowe

błony śluzowej jamy

ustnej i gardła

• Sarkoidoza
• Ziarniniak ciała obcego
• Ziarniniaki swoiste (gruźlica, kiła,

grzybica)

• Histiocytoza i ziarniniak kwasochłonny
• Ziarniniak Wegenera

Zmiany w jamie ustnej w

przebiegu niedoborów

witamin

•witaminy B

1

B

2

B

6

B

12

•niacyny
•witaminy C
•witaminy A

Zakażenia bakteryjne

Streptococcus pyogenes,
Streptococcus pneumoniae
Mycoplasma pneumoniae
Legionella
Gruźlica błony śluzowej i migdałka,

toczeń błony śluzowej (Tbc
productiva) Mecobacterium
tuberculosis

Błonica - Corynebacterium diphteriae
Rzeżączka
Kiła

Stany zapalne gardła

•Ostre

zapalenie błony śluzowej

gardła

• Zapalenie

przewlekłe

• proste
• przerostowe
• zanikowe

Ostre zapalenie błony

śluzowej gardła

• lokalizacja zmian: miejscowa bł.

śluzowa gardła

• objawy: uczucie przeszkody w gardle,

drapanie, ból

• Przechodzi w przewlekły

przerostowy lub zanikowy

• leczenie: zachowawcze- unikanie

gorących, zimnych i drażniących
czynników

Angina

Ostre zapalenie migdałków podniebiennych

• a. nieżytowa

• a. zatokowa

• a. grudkowa

• a. rzekomobłonicza

Ostre zapalenie migdałków a. językowego

a.

gardłowego

a. pasm

bocznych

Czynniki etiologiczne: paciorkowce, gronkowce,

dwoinka zapalenia płuc

Angina

nieżytowa

objawy: nagły początek

wysoka ciepłota do 40º C (choroba

ogólnoustrojowa)

dreszcze
bóle mięśniowe
ból przy połykaniu, szczękościsk
obraz kliniczny: przekrwienie migdałków.

obrzęk grudek chłonnych, delikatny biały,

kremowy lub brudnoszary nalot na migdałkach,

trudny do usunięcia

Angina zatokowa

• Objawy:j. wyżej
• obraz kliniczny: migdałki

powiększone, pokryte nalotami w
kryptach nie przechodzącymi poza
migdałek, nie krwawiącymi podczas
usuwania

• leczenie: antybiotyki, salicylany,

płukanie gardła

Angina zatokowa

Angina

Wczesne powikłania

angin

• ropnie okołomigdałkowe

(przedni, tylny, boczny)

• ropnie zagardłowe dorosłych i

dzieci

• ropnie gardła dolnego
• ostre zapalenie ucha
• zakażenia układu oddechowego

Przestrzeń przygardłowa

Powikłania angin c.d.

• odmigdałkowe zapalenie tkanki

łącznej szyi (angina złośliwa)

• posocznica odmigdałkowa

(poprzez zakrzepicę żyły szyjnej
wewnętrznej)

• odmigdałkowe zapalenie zatoki

jamistej

• odmigdałkowy krwotok erozyjny

(tętnicy szyjnej zewnętrznej lub
gardłowej wstępującej)

Powikłania późne

choroby odogniskowe –zaostrzenia

choroby „zasadniczej” związane
z anginą lub zapaleniami gardła

serca (zapalenie wsierdzia)
nerek (zapalenie nerek)
stawów (choroba reumatyczna)

Ropnie okołomigdałkowe

Przedni

• objawy: ból gardła jednostronny, trudności w

połykaniu, szczękościsk

• przyśrodkowe przesunięcie migdałka
Tylny

• objawy; j. wyżej

• obraz kliniczny - przesunięcie migdałka ku przodowi
Boczny

• obraz kliniczny ”wypchnięcie „ migdałka ku środkowi

• niebezpieczny ze względu na powikłania

Leczenie:

nakłucie, nacięcie, antybiotyki

tonsillectomia

Ropień okołomigdałkowy

Ropnie okołomigdałkowe

Guzy

Wskazania do usunięcia

migdałków

podniebiennych

– nawracające ostre zapalenia migdałków

3-4

razy w roku lub

5

razy w ciągu 2 lat

– przerost, powodujący upośledzenie

drożności dróg oddechowych

– przebycie ropnia okołomigdałkowego
– nosicielstwo paciorkowca hemolitycznego

lub maczugowca błonicy

– nowotwór lub krwawienie - wskazanie

bezwzględne

Przeciwwskazania do

operacji usunięcia

migdałków

podniebiennych

•

bezwzględne

– czynne lub

niedawno przebyte

zakażenie

– niezdiagnozowana

choroba układu

krzepnięcia

– niewyrównana

niedokrwistość lub

choroba przewlekła

• względne

– choroba

psychiczna

– przewlekły

zanikowy nieżyt

gardła

– grupy ryzyka

zawodowego

– rozszczep

podniebienia lub

nosowanie otwarte

Powikłania związane z

operacją usunięcia

migdałków

wczesne

• krwawienie
• powikłania po

znieczuleniu

Powikłania późne

związane z operacją

usunięcia migdałków c.d

miejscowe

• krwawienie między

5 a 10 dniem

• zakażenie dołu

migdałkowego,

• węzłów chłonnych

• ropowica szyi

• zapalenia ucha

ogólne

• powikłania

płucne

• posocznica
• zapalenie

śródpiersia

Zmiany w gardłe w

przebiegu chorób

zakaźnych

• Mononukleoza zakaźna
• Błonica gardła (Diphteria)
• Płonica (szkarlatyna)
• Odra (Morbilli)
• Ospa wietrzna (Varicella)
• AIDS

Mononukleoza zakaźna

Etiologia - wirus Epsteina-Barra - EBV lub

herpes virus

• głównie osoby młode
Objawy - wysoka temperatura, uogólnione

powiększenie węzłów chłonnych,

powiększenie wątroby i śledziony

• zmiany w gardle - powiększenie

migdałków i białe naloty (objaw wtórny)

Diagnostyka-odczyn Paula-Bunnela-

Davidsona.

(obecności w surowicy krwi przeciwciał

heterofilowych)

limfocytoza, limfocyty atypowe

Infections mononucleosis

Stany przedrakowe jamy

ustnej i gardła

• rogowacenie białe
• przewlekły liszajec błon

śluzowych

• choroba Bowena

Stany przedrakowe jamy

ustnej i gardła

Rogowacenie białe (leukoplakia)

• przyczyny: urazy mechaniczne (proteza), nikotyna, alkohol

• obraz kliniczny: plamkowate zmętnienie nabłonka lub biała plama

na błonie śluzowej, której nie można zetrzeć;

• lokalizacja - błona śluzowa policzków, warg języka i podniebienia u

palaczy papierosów w okolicy kąta ust.

• Rozpoznanie; badanie histopatologiczne
Zespół Bowena

• objawy; ostro odgraniczone, czerwone ogniska różnej wielkości o

gładkiej powierzchni albo z cechami leukoplakii, wolny postęp

• rozpoznanie :biopsja

• leczenie: usunięcie chirurgiczne ze zdrowym marginesem tkanek
Liszaj czerwony płaski (lichen ruben planus )

• objawy: płaskie, białawe grudki na powierzchni błony śluzowej

policzka dziąseł i języka

Leczenie: chorego należy poddać uważnej obserwacji

Wrzodziejąco-błoniaste

zapalenie jamy ustnej

(angina Plauta-

Vincenta)

Przyczyny: - wrzecionowce Fusobacterium, krętk Borrelia Vincenti
• sprzyja - próchnica zębów, czynniki chemiczne
• występowanie: młodzi ludzie-internaty, koszary
• rozbieżność między objawami a obrazem klinicznym
Objawy; pieczenie i ból w jamie ustnej, foetor ex ore, zaburzenia

smaku, ślinotok

Obraz kliniczny: jednostronne zmiany martwicze - owrzodzenie na

górnym biegunie migdałka (białoszary lub zielonkawy nalot łatwo

krwawiący lub ognisko martwicy pokryte włókniakiem)

• węzły chłonne powiększone
Leczenie- penicylina, płukanie gardła roztworami nadmanganianu

potasu lub wody utlenionej salicylany, witaminy

Różnicowanie: rak, kiła, gruźlica, choroby krwi - agranulocytoza,

białaczka, błonica

Płonica, odra, ospa

wietrzna, AIDS

Płonica (paciorkowiec gr. A pyogenes)
wysoka temperatura, dreszcze, wymioty, zaczerwienienie

błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych,

język malinowy; mogą być naloty na migdałkach jak w

anginie zatokowej (nabywa się odporność)

Odra (RNA wirus)
na błonie śluzowej jamy ustnej, rzadziej gardła występują

białawe lub białosinawe naloty z czerwonym obrąbkiem

- plamy Koplika

Ospa wietrzna
na błonie śluzowej jamy ustnej przekrwienie i

pęcherzyki, które pękając dają okrągławe ubytki

nabłonka gojące się bez pozostawienia blizny

AIDS
etioligia- zakażenie wirusem HIV
rozsiany mięsak Kaposiego, leukoplakia kosmata języka,

kandydoza

Język malinowy

Płonica

(szkarlatyna,

ang.

scarlet fever)