OPIS JAKO

ĆWICZENIE W

MÓWIENIU I

PISANIU W

KLASACH I – III

Pojęcie opisu

Opis jest jedną z podstawowych form wypowiedzi uczniów

klas niższych.

wg S. Szobera:

opis jest wyszczególnieniem cech stałych

przedmiotu, współistniejących w pewnym momencie;

wg J. Rytlowa:

opis cechuje przestrzenny, statyczny układ

elementów danej treści, polegający na wyszczególnieniu

charakterystycznych cech opisywanego przedmiotu,

współistniejących w pewnym określonym czasie i w

określonej przestrzeni;

wg H. Kiena:

opis to ścisłe i zgodne z rzeczywistością

ukazanie charakterystycznych cech obserwowanego

przedmiotu, osoby, zwierzęcia, rośliny, zjawiska, krajobrazu,

sytuacji.

Cechy opisu:

Ujmowanie istotnych
właściwości
określonych
przedmiotów

–

najczęściej wymienianymi i
stosowanymi w praktyce
szkolnej cechami
przedmiotów są: barwa
(kolor), kształt, wielkość i
materiał; rzadziej: smak,
zapach, ciężar, konsystencja
i położenie.

Statyczność

– opis

przedmiotu ukazuje obraz

statyczny i dlatego występują

w nim czasowniki,

oznaczające stan i

niezmienność (np. jest, ma,

widać, wygląda, znajduje się,

stoi, wisi). Czasowniki te

występują w opisie

przeważnie w czasie

teraźniejszym. Wyjątek

stanowi np. opis choinki, w

którym czasowniki mogą być

użyte w czasie przeszłym.

Przestrzenność

–

obowiązuje znajomość wyrazów czy
wyrażeń określających stosunki
przestrzenne (np. pod, nad, obok, na
lewo, przed, za, wysoko, nisko,
bliżej, dalej, wzdłuż, dokoła,
powyżej, z boku, z góry, w środku, w
dali, na pierwszym planie, wyżej, w
poprzek).

Ćwiczenia słownikowe występujące

przy opisie wymagają przygotowania

uczniów w zakresie znajomości:

wyrazów oznaczających cechy przedmiotu

(np. barwa, wielkość, kształt);
wyrazów oznaczających części składowe

przedmiotu;
czasowników w stronie biernej (np. jest

zrobiony);
nieosobowych form czasowników (np.

zrobiono, wykonano);
wyrazów oznaczających stosunki

przestrzenne (np. do góry, na dole, pod, nad).

Opis a opowiadanie

Opis zasadniczo różni się od
opowiadania. Wymaga się w nim
znaczenie większego skupienia uwagi,
intensywniejszego wysiłku myślowego
oraz bogatszego zasobu słownictwa.
Opis stanowi trudniejszą formę
wypracowania niż opowiadanie.
Opowiada się „o czymś”, ale nie
można opowiadać „czegoś”.

Opis

przedmiotu

Opowiadani

e

Ujmuje cechy przedmiotu, np.
odnoszące się do barwy,

wielkości, kształtu, materiału,
ciężaru, zapachu, smaku itp.

Przedstawia zespół

zdarzeń przyczynowo-
skutkowych.

Ukazuje obraz statyczny,
dlatego występują w nim

czasowniki oznaczające stan i
niezmienność, np. jest, ma,

znajduje się, wygląda; częsta
jest strona bierna (są

wykonane, jest zrobiona, jest
zbudowana). Coraz częściej

uczniowie używają
czasowników w formie

bezosobowej (np. zrobiono,
zbudowano, uszyto,

pomalowano).

Ukazuje obraz
dynamiczny.

Czasowniki dynamizują
akcję, gdyż ich funkcją

jest wyrażanie ruchu,
stawania się bądź

określonego stanu.

Czasowniki w
opowiadaniu występują

w czasie przeszłym,
mogą wystąpić w

czasie teraźniejszym.

Wykorzystuje przede

wszystkim
przymiotniki – o

najrozmaitszych

odcieniach

znaczeniowych.

Wykorzystuje głównie

czasowniki czynne

oraz wyrazy

oznaczające
następstwo czasowe:

potem, następnie, w

dalszym ciągu, na

koniec, najpierw, po

kilku dniach,

miesiącach itp.

Aktywizuje przestrzeń.

Częste są w nim

przymiotniki,

wyrażenia

przymiotnikowe i
przysłówki (np. pod,

nad, wzdłuż, dookoła).

Aktywizuje czas.

Elementy, na które

zwracamy uwagę

przy opisie

barwa (kolor),
wielkość,
kształt,
użyteczność,
materiał, z którego jest
wykonany przedmiot.

Rodzaje opisów:

W klasach niższych wyróżniamy

najczęściej:



opis naukowy (ścisły)

– staramy się ująć

wszystkie najistotniejsze i drugorzędne

cechy opisywanego przedmiotu, dbamy o

ich odpowiednie uszeregowanie i pełny

obiektywizm,



opis literacki (artystyczny)

– o doborze

cech i ustopniowaniu ich ważności

decyduje w dużym stopniu stosunek

uczuciowy opisującego.

Opisy dzielimy na kilka rodzajów

w zależności od tego, co jest ich

treścią

J. Rytlowa wyróżnia w klasach I-III:



opis pojedynczego przedmiotu o prostej budowie,



opis pojedynczego przedmiotu o budowie bardziej złożonej,



opis grupy przedmiotów umieszczonych na jednym

podłożu,



opis osoby,



opis zwierzęcia,



opis krajobrazu,



opis zjawiska,



opis sytuacji.

Wg S. Szobera:

1.      Opis przedmiotowy – wyszczególnia

cechy przedmiotów zewnętrznych.

Występuje siedem stopni w zakresie opisu

przedmiotowego:



opis pojedynczego przedmiotu (np. liścia),

bezpośrednio przez uczniów postrzeganego

w jednym i tym samym momencie czasu;



opis przedmiotu, rozpatrywanego w dwóch

różnych momentach, z których jeden jej

momentem postrzegania (np. liść zwiędły w

jesieni i ten sam liść, jak on

przypuszczalnie wyglądał w porze

wiosennej);



opis dwóch jakichś przedmiotów, w ten

lub inny sposób ze sobą związanych (np.

opis wiewiórki i drzewa orzechowego);



opisy poszczególnego przedmiotu na tle

innych przedmiotów (np. opis drzewa

na tle całego krajobrazu);



opisy krajobrazów lub przedmiotów

złożonych, postrzeganych w jednym

momencie czasu;



opisy krajobrazów postrzeganych w

dwóch różnych momentach czasu;



opis stylizowany.

Stopnie te ilustrują

zasadę stopniowania

trudności w pracy na opisem

.

2.

Opis podmiotowy

3.

Opis podmiotowo- przedmiotowy

W pracy z dziećmi klas niższych szkoły

podstawowej wychodzimy od opisu przedmiotu.
Uczeń powinien umieć opisywać przedmiot na

podstawie bezpośredniej obserwacji.
Przedmiot opisu może być martwy (np. ołówek)

lub mogą to być istoty żywe (rośliny, zwierzęta).

Wyróżnia się opis przedmiotu:



na podstawie bezpośredniej obserwacji



oraz opis z pamięci.

Tematyka opisu

Podstawą do ćwiczeń w klasach niższych

powinna być najbliższa otaczająca rzeczywistość

ucznia.

Ważnym zagadnieniem jest zainteresowani

uczniów wybraną tematyką.

Nauczyciel wykorzystuje nie tylko naturalne

sytuacje, ale czasami sam musi stwarzać

warunki, w których zainteresuje uczniów danym

tematem. Dobrze jest, gdy poruszony temat

okazuje się przydatny w życiu codziennym.

L. Jeleńska zwraca uwagę na emocjonalny

stosunek dziecka do opisywanego przedmiotu,

opis jakiegoś przedmiotu czy obrazka nie

powinien być dzieciom obojętny.

Nauczyciel klas niższych powinien dobrze

znać zainteresowania uczniów swojej klasy, by

dokonać właściwego wyboru tematu (przedmiotu

lub obrazka do opisu).

Tematyka stanowi podstawę do organizowania

różnorodnych ćwiczeń językowych uczniów.

Opis jako ćwiczenie w mówieniu i pisaniu

jest powiązany z ćwiczeniami gramatyczno-

ortograficznymi, słownikowo-frazeologicznymi

i syntaktycznymi oraz ćwiczeniami w czytaniu.

Planując lekcję poświęconą opisowi należy w

konspekcie lekcji bardzo wyraźnie uchwycić

ten związek i przedstawić go już w tematyce.

W ten sposób powstanie wieloczłonowe ujęcie

tematu lekcji.

Dobór przedmiotów do

opisu

W klasach I-III stosujemy tylko to, o czym już pisaliśmy,

łatwiejsze formy opisów, przede wszystkim opisy

przedmiotów na podstawie bezpośredniej obserwacji.

Przedmioty dzielimy na:

proste, nieskomplikowane

-

zalecane dla klas I-

III – łatwo jest w nich wyróżnić poszczególne części

składowe, wyraźnie wiążące się z jego przeznaczanie,

np. książka, teczka, ołówek, tablica, zegar ścienny,

telewizor, lampa, jabłko, sanki, piłka, półkę na

książki, kurczątko z włóczki;

złożone

- zalecane dla klasy IV – dla dziecka są one

łatwiejsze do opisu, np. szafa biblioteczna, wóz,

samochód, model samolotu, drzewo (kwitnące lub

okryte owocami), szatnia, działka szkolna, ulica,

ilustracja, strój górnika.

Nauczyciel przy wyborze

przedmiotu do opisu powinien

brać pod uwagę:

budowę przedmiotu (czy łatwo w nim

wyróżnić części);

zainteresowania uczniów danej klasy;
możliwości uczniów;
wyposażenie klasy, szkoły w niezbędne

pomoce naukowe (okazy, obrazki);

wymagania programu nauczania.

W klasach niższych występuje nie tylko opis

pojedynczego przedmiotu, ale również

opis

porównawczy

. Do opisu porównawczego

dobieramy przedmioty w wyraźnie dostrzegalnych

cechach wspólnych i różnych, np. kura i kaczka,

śliwka i jabłko. Do porównań należy wybierać dość

wyraźnie różniące się choć należące do tego

samego rodzaju rzeczy (kwiaty, owoce, warzywa,

ptaki, ssaki).

Ćwiczeniom związanym z porównywanie

towarzyszy troska o właściwe słownictwo.

Czuwamy nad tym, aby porównywanie

odbywało się za pomocą wyrazów o znaczeniu

przeciwnym, ale nie zaprzeczonych

, np.:

wysoki – niski (zamiast wysoki – niewysoki)
duży –mały (zamiast duży – nieduży)

Plan opisu

Wg S. Szobera plan opisu powinien się

składać:

I.

Wstęp – uzasadnienie wyboru tematu

(należy wskazać powody, dla których

tematem opisu stał się ten, a nie inny

przedmiot).

II.

Rozwinięcie treści – opis przedmiotu

:

1)

jego kształt,

2)

barwa, czasami niekiedy zapach i smak,

3)

materiał.

III.

Zakończenie – wrażenia i wnioski

.

Przykładowy plan opisu

rośliny:

Opis dębu wg A. Dygasińskiego do wykorzystania w klasach wyższych, ale może

on być również pomocniczy nauczycielowi w klasach niższych do ustalenia

właściwego planu.

1)

wiek dębu

2)

wysokość, grubość (wielkość)

3)

korzenie główne i poboczne

4)

pień wysoki, okrągły

5)

konary silne i gałęzie

6)

korona drzewa piękna

7)

kora porysowana, użyteczna w garbarstwie

8)

liście wcięte

9)

kwiat i owoc (żołędzie)

10)

drzewo mocne, ciężkie i trwałe (drzewo budowane oraz na wyroby sprzętów)

11)

dąb jest godłem siły człowieka.

Przy opisie rośliny możemy posługiwać

się pewnym schematem

, np.:

I.WSTĘP:



informacja odnosząca się do przedstawienia

opisywanego obiektu, np. kto jest jego właścicielem



określenie ogólnego wrażenia.

II.

OPIS WŁAŚCIWY:



informacja stwierdzająca przynależność

opisywanej rzeczy do klasy roślin



określenie struktury rośliny w logicznej

kolejności:



pień



konary



gałęzie



liście



kwiat i owoc



można przyjąć również formę

bardziej uproszczoną, np.:



pień



kształt korony



liście

III. ZAKOŃCZENIE:



w tej części opisu jako formy

wypowiedzi uczniów zwracamy
uwagę na użyteczność opisywanej
rośliny. Mogą również uczniowie
przedstawić ogólne wrażenie, jakie
dana roślina na nich wywarła.

Trudności

związane z

opisem

1)

Zrozumienie istoty opisu

– w opisie brak

jest momentów fabularnych, należy wykryć

związki wewnętrzne bardziej subtelne i

statyczne, które łączą poszczególne części opisu.

2)

Ustalenie odpowiedniej kolejności

opisywanych elementów przedmiotu w

planowaniu opisu

– układając plan opisu,

trzeba się zdecydować na wybór cechy, która ma

być punktem wyjścia dla opisu, a następnie

ustalić kolejność dalszych cech.

3)

Wymaga planowej obserwacji i

umiejętności dokonywania operacji

myślowych

.

Cele opisu jako forma

wypowiedzi ustnej i

pisemnej:

1.

Wzbogacanie i precyzowanie słownictwa.

2.

Doskonalenie umiejętności analizy i

syntezy.

Cel ten można bardziej uszczegółowić, np.:



doskonalenie umiejętności wyodrębniania kształtu



doskonalenie umiejętności rozpoznawania kształtu



doskonalenie umiejętności rozpoznawania wielkości,

materiału, ciężaru, zapachu



rozpoznawanie cech charakterystycznych oraz cech

wyróżniających się

3.

Wyrabianie u uczniów klas niższych

zdolności skupiania uwagi na

obserwowanym przedmiocie.

4.

Zdawanie sobie sprawy z własnego stosunku
do obserwowanego obiektu (przedmiotu
użytkowego, rośliny, zwierzęcia).

5.

Świadome zastosowanie tej formy
wypowiedzi (np. opisując własną szkołę, tak
żeby uczniowie z innej szkoły wyobrażali ją
sobie).

6.

Doskonalenie umiejętności budowania zdań
(wypowiedzi). Ze strukturą opisu wiążą się
następujące cele:



wyrabianie umiejętności wyodrębniania elementów
opisu (wstęp, opis właściwy, zakończenie)



wdrażanie do ustalania planu opisu przedmiotu oraz
kształtowanie umiejętności logicznego porządkowania.

Przykłady formułowania

celów kształcenia

związanych z opisem jako

formą wypowiedzi uczniów

w klasach I- III:

WIADOMOŚCI:

1.znajomość terminologii- słownictwa, np. opis, wygląd,

cecha, plan, struktura, rzecz, przedmiot, barwa,

wielkość, ciężar smak, zapach, materiał, konsystencja
2.zrozumienie istoty opisu
3.zrozumienie różnicy między opisem a opowiadaniem
4.znajomość wyrazów oznaczających nazwy kształtu,

wielkości, materiału, barwy, zapachu, itp.
5.znajomość wyrazów oznaczających statyczność i

niezmienność, np.: jest, ma, wygląda, znajduje się, stoi,

wisi

6.znajomość wyrazów czy wydarzeń

oznaczających stosunki przestrzenne, np. nad,

pod, obok, przed, za wysoko, nisko, bliżej
7.znajomość wyrazów oznaczających części

opisywanego przedmiotu, rośliny, zwierzęcia
8.znajomość struktury opisu:

wstęp
opis właściwy
zakończenie

9.znajomość niektórych środków

stylistycznych, czyniących wypowiedź barwną:

porównań
przenośni.

ROZUMIENIE-

umiejętności:

1.Znalezienie w tekście-

czytance lub lekturze

fragmentu jakiegoś opisu
2.Odróżnianie fragmentu

opisującego od

opowiadającego
3.Wskazanie fragmentu

opisującego obrazek- ilustrację
4.Uzupełnianie w opisie

przedmiotu, rośliny, zwierzęcia

brakujących cech, np. barwy,

wielkości

ANALIZA- umiejętności:

1.Wyróżnianie najistotniejszych i najbardziej

charakterystycznych cech w opisywanym

przedmiocie

2.Wskazywanie w opisie roślin ozdobnych

głównych części (łodygi, liście, kwiat) oraz

określanie ich barwy, kształtu i wielkości

3.Wyróżnianie w opisie zwierzęcia głównych części

jego ciała. Określenie wielkości całego

zwierzęcia wielkości i kształtu różnych jego

części, pokrycia i ubarwienia, zmarszczenia

skóry.

4.Wyodrębnienie w opisie drzew głównych części-

pień, konary, gałęzie, liście oraz określenie ich

barwy, wielkości, kształtu i powierzchni, np. kora

chropowata lub gładka.

SYNTEZA- umiejętności:

1.Zaimprowizowanie krótkiego opisu
2.Redagowanie poprawnego opisu

przedmiotu, rośliny czy zwierzęcia z
podanych zdań- rozsypanki wyrazowej lub
opisu bardziej plastycznego, artystycznego

3.Samodzielne redagowanie poprawnego

opisu przedmiotu z uwzględnieniem
struktury

4.Wdrażanie do ustalania planu opisu

przedmiotu, rośliny czy zwierzęcia oraz
wyrobienie umiejętności logicznego
porządkowania.

Ćwiczenia słownikowe związane

z opisem

Przy zaznajamianiu z opisem jako formą wypowiedzi i

w toku przygotowywania konkretnych opisów należy

prowadzić ćwiczenia:

zapoznające ze słownictwem nazywającym części

składające się na budowę przedmiotu, rośliny, zwierzęcia,

stosunki przestrzenne

polegające na gromadzeniu wyrazów bliskoznacznych do

czasownika być:
- np. przy opisie szkoły (domu) w zdaniu: Szkoła znajduje się

koło parku czasownik znajduje się można zastąpić wyrazami

bliskoznacznymi (jest, istnieje, mieści się);
- np. przy opisie telewizora (Na stoliku jest telewizor) –

czasownik jest można zastąpić wyrazami stoi, znajduje się.

polegające na gromadzeniu określeń przymiotnikowych

nazywających kolor, wielkość i kształt, np. Na boisku

szkolnym rośnie … dąb. (potężny, rozłożysty)

Przykłady ćwiczeń

słownikowych związanych z

opisem wg H. Baczyńskiej:

1.     

Powiększanie zasobu słownictwa

poprzez bezpośrednie doświadczenie

.

Nauczyciel powinien organizować zabawy-
zagadki, w których uczniowie relacjonują,
co dostrzegają wzrokowo: przedmioty,
kształty, wielkość, barwy i ich odcienie; co
można rozpoznać dotykiem: kształt, fakturę,
wielkość, ciężar, miękkość, wilgotność;
rozpoznanie czego ułatwia nam węch lub
smak: zapach, słodycz, gorycz, słoność.

2.

Celowe organizowanie porównawczej

obserwacji.

Pokazujemy np. uczniom dwa

zestawy kredek, ołówków, piłek, teczek,

zabawek. Uczniowie manipulują

wymienionymi rzeczami, ustawiają w różnych

kombinacjach. Zakończeniem pracy powinien

być rysunek, którego elementy

scharakteryzuje uczeń, używając wyrażeń

poznanych podczas manipulacji.

3.

Nauczyciel może wypisać na tablicy

szereg przymiotników

: gładki, równy, śliski,

wypukły, okrągły, pękaty, kulisty, ostry,

podłużny itp., na stole ustawić kilka

niewielkich przedmiotów, a uczniowie mają

doszukiwać się cech tych przedmiotów w

zestawie wyrazów na tablicy.

Zakres ćwiczeń

słownikowych

Do wypowiadania się w formie opisu należy

starannie przygotować słownictwo, przede

wszystkim wyrazy oznaczające cechy, a więc

przymiotniki, a także czasowniki w stronie biernej.
Przy opisach musimy pamiętać o przygotowaniu

właściwego słownictwa, ponieważ uczniowie

powinni wiedzieć, jak się poszczególne części

rośliny czy rzeczy nazywają, po to żeby daną rzecz

dalej opisać. Musimy zwrócić uwagę na:
wspomniane już nazwy części rzeczy
przymiotniki określające cechy rzeczy
czasowniki oznaczające stany

Układanie zdań jako przygotowanie

do opisu:

Etapy:

I.

Pierwsza podstawowa czynność: dostarczenie dzieciom

odpowiedniego materiału: nauczyciel musi przynieść przedmiot,

który ma być treścią opisu, a więc książkę, ołówek, owoc, jakieś

zwierzą- okaz lisa, wiewiórki, kuny lub obraz. Pod kierunkiem

nauczyciela dzieci obserwują, wyodrębniają postrzegane

szczegóły I cechy oraz wyszukują odpowiednie na ich oznaczenie

nazwy. Na tablicy można zanotować niektóre wyrazy.

II.

Druga czynnością będzie wspólne z dziećmi redagowanie kilku

zadań- w postaci ciągłej, wielozdaniowej i spójnej wypowiedzi- i

ich zapis na tablicy. Zdania te mogą być przepisane do zeszytów i

wykorzystane do innych ćwiczeń, np. w czytaniu. Możemy zacząć

od swobodnych wypowiedzi dzieci. Pokazujemy uczniom

określoną rzecz i po krótkiej obserwacji wybranego obiektu

zadajemy dzieciom pytania skłaniające do opisu.

Na przykład pokazując kwiat

róży, możemy zapytać:

Jak się ten kwiat nazywa?
Jaka jest brawa tego kwiatu?
Jaka jest jego wielkość?
Na czym jest sam kwiat osadzony?
Jaki jest kształt łodygi?
Jaki ma kolor?
Gdzie wyrastają liście?
Jakiego koloru są liście?
Jaki jest ich kształt? itp.

Ćwiczenia przygotowujące

do wprowadzenia opisu:

1.

Ćwiczenia polegające na

obserwacji i

wyróżnianiu charakterystycznych cech

i

przedmiotów - na podstawie zgadywanek i zagadek

2.

Organizowanie zabaw

w zgadywanie: „jaki to

przedmiot?” – dany przedmiot ukrywamy w worku lub

zawiązujemy dziecku oczy. Uczeń za pomocą dotyku

na podsumowany przedmiot rozpoznać.

3.

Czytanie i omawianie

pod kierunkiem

nauczyciela odpowiednio dobranych fragmentów z

lektury.

4.

Układanie zdań

o przedmiocie, roślinie i

zwierzęciu jako przygotowanie bezpośrednie do

układania opisu.

Zapoznawanie dzieci z

opisem w postaci pisemnej:

1.

Zaznajomienie uczniów z

istotą opisu

– wg J.

Rytlowej najlepszą formą zapoznania klasy z
charakterystycznymi cechami opisu jest
podanie wzoru. Wzór opisu może nauczyciel
napisać lub wskazać w czytanym tekście.

2.

Zapoznanie ze

strukturą opisu

.

3.

Uczenie konstruowania

wypowiedzi

barwnej

– najlepszym sposobem zapoznania

z wypowiedzią barwną jest przekształcenie
opisu poprawnego w opis bardziej plastyczny,
artystyczny.

Formy pracy

związana z opisem

obejmują:

wykorzystanie wzoru opisu specjalnie

skonstruowanego przez nauczyciela,
wykorzystanie opisu zawartego w

tekście literackim,
zestawienie treści obrazka z

odpowiednim opisem w tekście,
porządkowanie elementów opisu,
opisywanie przedmiotu.

Kontrola efektów

dydaktycznych:

Czynniki jakie mają wpływ na ocenę
wypracowania uczniów w zakresie treści
według Z. Saloni to:

właściwe zrozumienie i ujecie tematu
znajomość materiału i umiejętności posługiwania się nim
umiejętność wnioskowania i motywacji
samodzielność ujęcia tematu- w tym oryginalność, a

nawet próba podważenia sądów wydrukowanych w
podręczniku lub głoszonych przez nauczyciela

umiejętność podporządkowania tematowi wszystkich

elementów wypracowania, zwłaszcza wstępu i zakończenia.

Czynniki jakie mają wpływ na ocenę

wypracowania uczniów w zakresie

formy według Z. Saloni to:

umiejętności kompozycyjne
bogactwo i poprawność języka
walory stylistyczne:



komunikatywność



zharmonizowanie z treścią



jasność



żywość
ortografia i interpunkcja
szata zewnętrzna

Etapy pracy nad opisem w czasie

lekcji języka polskiego

Etapy pracy nad opisem wg G. Grabowskiej:

obserwacje ,
swobodne wypowiedzi na podstawie poczynionych

obserwacji,
ukierunkowane pytania, selekcja materiału poprzez

jego analizę,
zapis materiału słownikowego,
ustalenie logicznego porządku opisywania (np.

materiał, barwa, kształt, wielkość, ciężar,

przeznaczenie, wrażenie jakie wywołują),
redagowanie opisu (wybór odpowiednich wyrażeń i

zwrotów, przestrzeganie logicznego porządku, planu,

dokonanie syntezy).

Uszczegółowiony plan lekcji poświęconej

wspólnemu redagowaniu opisu przedmiotu:

1)

Sprawy organizacyjno-porządkowe (wyszczególnić, na

jakie zwrócimy uwagę w danym dniu).

2)

Sprawdzenie pracy domowej (ilościowe lub

jakościowe).

3)

Krótka pogadanka (lub inne ciekawe sposoby pracy

mające na celu przygotowanie do realizacji tematu

lekcji związanego z opisem).

4)

Podanie tematu i celów lekcji.

5)

Obserwacja (użytkowego przedmiotu).

6)

Swobodne wypowiedzi na podstawie poczynionych

obserwacji.

7)

Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne, ortograficzne

(zapis na tablicy wyrazów lub zwrotów, wyrazów w

układzie logicznym bądź gramatycznym, albo

nieuporządkowanym).

8)

Pytania ukierunkowane nauczyciela odnoszące się

do poszczególnych cech opisywanego przedmiotu.

9)

Ustalenie logicznego porządku opisywania lub

podanie go przez nauczyciela.

10)

Słowne redagowanie opisu przedmiotu.

11)

Redagowanie tekstu opisu – zapis zdań na tablicy.

12)

Czytanie zdań z tablicy (zbiorowe lub

indywidualne).

13)

Korekta tekstu i ocena.

14)

Przepisywanie zdań do zeszytu.

15)

Porównanie uzyskanych wyników pracy z celami

podanymi na początku lekcji.

16)

Utrwalenie wiadomości.

17)

Podsumowanie lekcji.

18)

Zadanie pracy domowej.

Praktyczne wnioski dla

nauczyciela pracującego z

dziećmi nad opisem:

nauczyciel powinien starać się w możliwie

największym stopniu zainteresować uczniów

tematem opisu
powinien dążyć do skupienia ich uwagi na

opisywanym przedmiocie w trakcie obserwacji
w czasie kierowanej obserwacji dążyć do

uchwycenia wszystkich charakterystycznych

cech
opis ustny według wcześniej ustalonego lub

podanego planu powinien zawsze poprzedzać

wypowiedź na piśmie.

Bibliografia:

Maria Węglińska „Opis jako forma
wypowiedzi w klasach początkowych”
Warszawa 1989, Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne

 

R. Wieckowski „Ćwiczenia słownikowo-
frazeologiczne i syntaktyczne w klasach
początkowych” Warszawa 1989,
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne