Krenoprofilakt
yka

Prof.dr hab. Irena Ponikowska

Katedra Balneologii i Medycyny
Fizykalnej Collegium Medicum UMK

Klasyfikacja wód
mineralnych



1. Mineralne wody lecznicze-

stosowane do zabiegów
balneologicznych( podlegają prawu
farmaceutycznemu)



2.

Butelkowane wody mineralne

,

zaliczane są do środków spożywczych

(muszą odpowiadać Zarządzeniu MZ z dnia
24. kwietnia 2004( Dz.U.nr 120 p.1256 i
Dz.U.nr 276.p.2738)

Wody lecznicze



Są to wody podziemne, czyste pod
względem chemicznym i
mikrobiologicznym, o małej
zmienności w składzie chemicznym
spełniające odpowiednie warunki
co do : mineralizacji, temperatury,
lub zawartości składników
swoistych

Złoża wód leczniczych



Wody za lecznicze są uznawane na
podstawie Rozp. Rady Ministrów z
dnia 14.02, 2006, Dz. U. nr 32
poz.220



Eksploatacja złoża objęta jest
przepisami prawa geologicznego i
górniczego(Ustawa z dnia 4.02
1994, Dz.U. nr 27 poz.96)

Butelkowane wody
lecznicze



Pochodzą z 3 uzdrowisk: Krynica,
Polanica, Wysowa; z 6 żródeł



Zuber, Jan i Słotwinka z Krynicy



Wielka Pieniawa z Polanicy



Józef i Henryk z Wysowej



Wody te należy pić wg zaleceń lekarskich,
odpowiednio dozowane

Butelkowane wody
lecznicze



Nie mogą zawierać składników
potencjalnie toksycznych w
ilościach przekraczających
wartości uznane za graniczne

Wody mineralne
butelkowane(

Zarz. Min.Zdr. z

dnia

24 kwietnia 2004)

Zarządzenie zawiera:



Szczegółowe wymagania jakie powinny

spełniać wody ze żródła i w opakowaniu

jednostkowym



Wzorcowy zakres badań



Szczegółowe warunki sanitarne



Wymagania dotyczące znakowania wód

opakowanych

Wody butelkowane-
kryteria bezpieczeństwa
zdrowotnego



Kryteria mikrobiologiczne: brak bakterii

chorobotwórczych, ogólna liczba bakterii

do 5 kolonii w 1ml(37stop. przez 24 godz)



Kryteria chemiczne, woda powinna być

pierwotnie czysta, nie dopuszczalne są

składniki :



a)potencjalnie toksyczne naturalnego

pochodzenia o stężeniu uważanym za szkodliwe



b) składniki antropogeniczne- pochodzące ze

środowiska zewnętrznego lub wprowadzone do

wody podczas rozlewania

Składniki potencjalnie
szkodliwe w wodach
butelkowanych



Arsen, Bar, Bor, Ołów, kadm,
antymon, rtęć mangan, chrom, bar,
nikiel, miedż, cjanki, azotany,azotyny



W czasie butelkowania i przechowywania As
częściowo się wytrąca na FE(OH)2, co obniza
jego wartość w wodzie pitnej

Maksymalne(dopuszczalne)
zawartości składników
potencjalnie szkodliwych ( w
mg\litr

)



Ołów 0,01



Kadm, 0, 003



Rtęć

0, 001



Mangan

0,5



Chrom

0, 05



Bor

1,0



Arsen 0,01



Miedż

1,0



Azotany

50,0



Azotyny

0,1

Naturalna
promieniotwórczość w
butelkowanych wodach



Normy WHO:

Globalna promieniotwórczość wód
do picia nie powinna przekraczać
0,1- 1,0 Bq\m3

Globalna
promieniotwórczość wód
butelkowanych w Polsce



Badania wykazały ze butelkowane wody

mineralne z obszaru Polski nie przekraczają

dopuszczalnych norm wg WHO pod

względem biochemicznym i radiologicznym.



Im wyższa mineralizacja wody tym większa

promieniotwórczość



Dopuszczalna aktywność promieniowania

alfa i beta 0,1- 1,0 Bq\dm3



Badania wykonane przez AGH w 2007

Butelkowane wody
mineralne- rodzaje



Naturalne wody mineralne



Naturalne wody żródlane



Wody stołowe

Naturalne wody
mineralne



Są to wody podziemne, które przy
ujęciu i po zabutelkowaniu
zawierają co najmniej 200 mg\l
rozpuszczonych składników
mineralnych lub co najmniej 250
mg\l wolnego dwutlenku węgla
naturalnego pochodzenia

Naturalne wody
żródlane



Są to wody podziemne, które
nie różnią się właściwościami i
składem mineralnym od wody
spożywanej przez ludzi

Wody stołowe



Są to wody podziemne do
których dodano: sole
mineralne o znaczeniu
fizjologicznym(Na,Mg,Ca, Cl,
SO4, HCO2) lub naturalną
wodę mineralną

Zawartość składników
mineralnych o znaczeniu
fizjologicznym



wodorowęglany powyżej

600 mg\l



siarczany powyżej 200 mg\l



sód powyżej 200 mg]l



chlorki powyżej 200 mg\l



wapń powyżej

150 mg\l



magnez powyżej

50 mg\l



żelazo powyżej 1 mg\l



kwasowęglowe powyżej 250 mg\l



w diecie niskosodowej zaleca się wody nie przekraczające 20

mg)l Na

Etykietki- zasady
oznakowania butelek



Podaje się zwykle



mineralizacje(chociaż nie jest to
najważniejsza cecha)



opis może zawierać określenie:„zawiera
wapń”, zawiera „siarczany, odpowiednia dla
diety ubogiej w sód” pod warunkiem że
składniki te znajdują się w ilościach o
znaczeniu fizjologicznym( jak podano w
poprzedniej tabeli)



Termin trwałości przeciętnie 12 miesięcy

Stopień mineralizacji
wód butelkowanych



1. Niskozmineralizowane od 500
mg\l



2. Sredniozmineralizowane od
1500mg\l



3. Wysokozmineralizowane
powyżej
1500 mg\l

Stopień nasycenia CO2
wód butelkowanych



Wody nienasycone- niegazowane



Wody niskonasycone do 1500
mg\lCO2



Wody średnionasycone 1500 –
4000 mg]l CO2



Wody wysokonasycone powyżej
4000 mg\l CO2

Znaczenie
profilaktyczne picia
wód butelkowanych(1)



Naturalne wody mineralne i żródlane
zawierają

składniki mineralne

w formie

jonowej, stąd są bioaktywne, łatwo
przyswajalne



Najważniejsze składniki mineralne to:

wapń,

magnez, sód, chlorki, fluorki, siarczany,

wodorowęglany dwutlenek węgla

( aby

miały działanie powinny występować
przynajmniej w określonych minimalne
ilościach)

Znaczenie

profilaktyczne(2)



Ważna jest nie tylko

mineralizacja

czy zawartość odpowiedniego
pierwiastka ale również

stosunek

ilościowy

pomiędzy makro- i

mikroelementami oraz

postaci

chemicznej

( rodzaje związku

chemicznego) w jakiej występują
wodach

Profilaktyczne
znaczenie(3)



Rozpuszczone składniki mineralne
biorą udział w:



regulowaniu gospodarki

wodno-



elektrolitowej



sprawniejszemu

usuwaniu

produktów

przemiany materii i

redukcji substancji toksycznych



Uzupełnianiu

niedoborów

deficytowych minerałów

Profilaktyczne
znaczenie (4)

Wodorowęglany

w wodzie

mineralnej wpływają na:



równowagę kwasowo-zasadową



regulują pH krwi



biora udział w procesach trawienia



Ludziom zdrowym zaleca się 600 – 1000
mg\l

wodoroweglanów

Profilaktyczne
znaczenie(5)

Wapń (Ca)



-podstawowy składnik układu kostnego



-bierze udział w przewodnictwie

nerwowym i kurczliwości mięśni



ma udział w procesach krzepnięcia krwi



ma działanie p)obrzękowe, p)alergiczne

i p)zapalne



Przecietne zapotrzebowanie 800 – 1500 mg

Profilaktyczne
znaczenie( 6)

Magnez (Mg):



-bierze udział w 300 reakcjach

enzymatycznych



odpowiada za prawidłowe działanie pompy

sodowo-potasowej



reguluje działanie układu nerwowego,

mięśniowego



wpływa na prawidłowy rytm serca i reguluje

cisnienie krwi, działa p)miażdżycowo



Dzienne zapotrzebowanie wynosi 280 – 350 mg

Profilaktyczne
znaczenie(7)

Potas ( K )



Jest najważniejszym wewnątrzkomórkowym

regulatorem wielu procesów

metabolicznych



Reguluje kurczliwość mięśni



Utrzymuje wraz z sodem i chlorem

ciśnienie osmotyczne krwi



Wpływa na prawidłową akcję serca i

ciśnienie krwi

Zapotrzebowanie dobowe wynosi 3 – 4 g

Profilaktyczne
znaczenie (8

)

Sód ( Na )

- Odgrywa podstawową rolę w regulacji gospodarki

wodnej organizmu

- Utrzymuje ciśnienie osmotyczne wraz z potasem

i chlorem

- Zobojętnia reszty kwasowe powstałe podczas

przemiany materii

- Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie nerwów i

mięśni

Dzienne zapotrzebowanie na sód wynosi 6-8 g

Profilaktyczne
znaczenie (9)

Chlor (Cl)



Występuje w 85% w płynach

pozakomórkowych



Jon chlorkowy wraz z sodowym i potasowym

utrzymuje prawidłowe ciśnienie osmotyczne

płynów ustrojowych



Reguluje gospodarkę kwasowo-zasadową



Zapobiega odwodnieniom

Dzienne zapotrzebowanie wynosi 1,0 gram

Profilaktyczne
znaczenie (10)

Fluor ( F)



Jest składnikiem kości



Wpływa na gospodarkę wapniowo-

fosforową



Zwiększa wchłanianie wapnia,

sprzyja lepszej mineralizacji kości



Ułatwia wchłanianie żelaza



Dzienne zapotrzebowanie wynosi 1,5- 4,0 mg

Profilaktyczne
znaczenie(11)

Siarczany (SO4)



Stymulują funkcje wydzielnicze
wątroby



Przyspieszają perystaltykę
jelit, mogą działać
przeczyszczająco

Skład chemiczny( w

mg\l) wody
butelkowanej



„

Krystynka”:



og mineral. 3333



HCO3 470



Ca 174



Mg 62



Na 950



Cl 1659



SO4 55



„

Kropla Beskidu”



370



233



47,4



21



19,2



4,3



55

Dziękuję