Jakub Dzieża

Monika Haptar

Olga Kornosz

Gr. I

Jakub Dzieża

Monika Haptar

Olga Kornosz

Gr. I

Jedną z głównych idei jego

twórczości była poruszana

kwestia powrotu do Polski ziem

zachodnich a w szczególności

Pomorza z jak najszerszym

dostępem do Morza

Bałtyckiego.

Był również jednym

z najbardziej zasłużonych

działaczy społecznych

zajmujących się sprawą

chłopską. Poprzez swoją pracę

organiczną oraz pisarstwo

uświadamiał masy wiejskie co

do ich roli w kształtowaniu się

nowożytnego narodu polskiego.

1854-1908

Polityk, publicysta

polityczny, Minister
Spraw Zagranicznych
RP. Delegat polski na
konferencję paryską
w 1919.
Brał udział ze strony
polskiej
w podpisywaniu
traktatu
wersalskiego.

Polityk, publicysta

polityczny, Minister
Spraw Zagranicznych
RP. Delegat polski na
konferencję paryską
w 1919.
Brał udział ze strony
polskiej
w podpisywaniu
traktatu
wersalskiego.

3

W obliczu nowych sytuacji wydał w 1907 r.

książkę „Niemcy, Rosja i kwestia polska”;

uważał, że interes Polski każe jej stanąć

w przyszłej wojnie po stronie Rosji

przeciw Niemcom.

Dmowski stwierdził, że głównym wrogiem

niepodległości Polski są Niemcy, natomiast

polskie dążenia do zjednoczenia podzielonych

między zaborców ziem oraz do odbudowy

samodzielnego państwa powinny oprzeć się

na Rosji.

W obliczu nowych sytuacji wydał w 1907 r.

książkę „Niemcy, Rosja i kwestia polska”;

uważał, że

interes Polski

każe jej stanąć

w przyszłej wojnie

po stronie Rosji

przeciw Niemcom.

Dmowski stwierdził, że

głównym wrogiem

niepodległości Polski są

Niemcy

, natomiast

polskie dążenia do zjednoczenia podzielonych

między zaborców ziem oraz do odbudowy

samodzielnego państwa powinny

oprzeć się

na Rosji

.

4

Roman Dmowski

Zdaniem Dmowskiego, dla

przyszłości Polski największe

znaczenie będą miały ziemie

etnograficzne, które zamieszkuje

ludność posiadająca głębokie

poczucie polskości, wyrażające się

w kultywowaniu tradycji, języka

i znajomości ojczystej historii.

Zdaniem Dmowskiego, dla

przyszłości Polski największe

znaczenie będą miały

ziemie

etnograficzne

, które zamieszkuje

ludność posiadająca

głębokie

poczucie polskości

, wyrażające się

w

kultywowaniu tradycji, języka

i znajomości ojczystej historii

.

5

Roman Dmowski

Przyszła zachodnia część Polski, według planu

Dmowskiego (1907) miałaby ogarniać

Przyszła

zachodnia część Polski

, według planu

Dmowskiego (1907) miałaby ogarniać

6

Prusy
Zachodni
e

Prusy
Wschodnie

Pozn

ańsk

ie

Górny
Śląsk

Średni

Śląsk?

Roman Dmowski

Po zwycięstwie Prus nad Austrią i Francją

politykę niemiecką charakteryzuje

EKSPANSJA,

stawiającą sobie za cel

zdobycie hegemonii w Europie,

a następnie stworzenie imperium

kolonialnego.

Po zwycięstwie Prus nad Austrią i Francją

politykę niemiecką

charakteryzuje

EKSPANSJA

,

stawiającą sobie za cel

zdobycie hegemonii w Europie

,

a następnie

stworzenie imperium

kolonialnego

.

9

Roman Dmowski

11

Ein Volk,

Ein Reich

Ein Fuhrer

„w pierwszej więc kolejności
postanowiono połączyć
w jedno wszystkie ludy
germańskie: Niemców,
Holendrów, Szwajcarów,
Alzatczyków i Austriaków”

Roman Dmowski, 1907

Roman Dmowski

13

Znacznie groźniejsze dla nas były plany

dotyczące Polski. Podstawą ich było dążenie do

połączenia dwóch skupisk niemieckich: w

Prusach Wschodnich i w Prusach Zachodnich,

które oddzielała polska enklawa, biegnąca

wzdłuż Wisły do Gdańska. Odcięcie Polski od

Bałtyku stanowiło pierwszy etap realizacji dążeń

niemieckich.

Znacznie groźniejsze dla nas były plany

dotyczące Polski. Podstawą ich było

dążenie do

połączenia dwóch skupisk niemieckich: w

Prusach Wschodnich i w Prusach Zachodnich

,

które

oddzielała polska enklawa, biegnąca

wzdłuż Wisły do Gdańska

. Odcięcie Polski od

Bałtyku stanowiło pierwszy etap realizacji dążeń

niemieckich.

Roman Dmowski

Równie podstępne plany mieli Niemcy

w stosunku do Rosji. Przede wszystkim
więc, zamierzali odciąć ją od obu mórz:
Bałtyckiego i Czarnego, m.in. poprzez
opanowanie państw nadbałtyckich:
Litwy, Łotwy, Estonii; drugie - w drodze
utworzenia „niepodległej „ Ukrainy
rozciągającej się od Bugu do morza
Czarnego i Kaspijskiego.

Równie podstępne plany mieli Niemcy

w stosunku do Rosji. Przede wszystkim
więc, zamierzali odciąć ją od obu mórz:
Bałtyckiego i Czarnego, m.in. poprzez
opanowanie państw nadbałtyckich:
Litwy, Łotwy, Estonii; drugie - w drodze
utworzenia „niepodległej „ Ukrainy
rozciągającej się od Bugu do morza
Czarnego i Kaspijskiego.

16

Roman Dmowski

Roman Dmowski

niemie

cka ek

spansj

a w

Rosji

Moskwa stawia następne cele

Moskwa stawia następne cele

imperialne:

imperialne:

wybicie „okna na Zachód”

wybicie „okna na Zachód”

poprzez

poprzez

dotarcie do brzegów

dotarcie do brzegów

Morza Bałtyckiego

Morza Bałtyckiego

i Czarnego

i Czarnego

oraz zebranie w jedną całość

oraz zebranie w jedną całość

wszystkich ziem ruskich.

wszystkich ziem ruskich.

Cele to może osiągnąć tylko w walce

Cele to może osiągnąć tylko w walce

ze Szwecją i państwem litewskim,

ze Szwecją i państwem litewskim,

a po Unii Lubelskiej, z Rzeczypospolitą.

a po Unii Lubelskiej, z Rzeczypospolitą.

Moskwa stawia następne cele

Moskwa stawia następne cele

imperialne:

imperialne:

wybicie „okna na Zachód”

wybicie „okna na Zachód”

poprzez

poprzez

dotarcie do brzegów

dotarcie do brzegów

Morza Bałtyckiego

Morza Bałtyckiego

i Czarnego

i Czarnego

oraz zebranie w jedną całość

oraz zebranie w jedną całość

wszystkich ziem ruskich.

wszystkich ziem ruskich.

Cele to może osiągnąć tylko w walce

Cele to może osiągnąć tylko w walce

ze Szwecją i państwem litewskim,

ze Szwecją i państwem litewskim,

a po Unii Lubelskiej, z Rzeczypospolitą.

a po Unii Lubelskiej, z Rzeczypospolitą.

19

Roman Dmowski

Zdaniem Dmowskiego dobre stosunki
rosyjsko -niemieckie są dla Polski
niebezpieczne i odwrotnie: pogorszenie
stosunków niemiecko-rosyjskich działa
na korzyść Polski.

Zdaniem Dmowskiego

dobre stosunki

rosyjsko -niemieckie są dla Polski
niebezpieczne i odwrotnie: pogorszenie
stosunków niemiecko-rosyjskich działa
na korzyść Polski

.

21

Roman Dmowski

24

Polski polityk

Polski polityk

i publicysta

i publicysta

orientacji

orientacji

proniemieckiej

proniemieckiej

.

.

W

W

1910 wydał

1910 wydał

Sprawę polską

Sprawę polską

,

,

w której głosił

w której głosił

potrzebę odbudowy

potrzebę odbudowy

niepodległej Polski w

niepodległej Polski w

oparciu

oparciu

o państwa centralne.

o państwa centralne.

Polski polityk

Polski polityk

i publicysta

i publicysta

orientacji

orientacji

proniemieckiej

proniemieckiej

.

.

W

W

1910 wydał

1910 wydał

Sprawę polską

Sprawę polską

,

,

w której głosił

w której głosił

potrzebę odbudowy

potrzebę odbudowy

niepodległej Polski w

niepodległej Polski w

oparciu

oparciu

o państwa centralne.

o państwa centralne.

25

Przewidując w okresie międzywojennym konflikt

Przewidując w okresie międzywojennym konflikt

mocarstw zachodnich z Niemcami

mocarstw zachodnich z Niemcami

, postulował

, postulował

zbrojną neutralność Polski wobec wojny

zbrojną neutralność Polski wobec wojny

(przed II wojną św.).

(przed II wojną św.).

Oskarżył Anglików o próby wciągnięcia Polski

Oskarżył Anglików o próby wciągnięcia Polski

do wojny

do wojny

. Sojusz Polski z Anglią zostałby uznany

. Sojusz Polski z Anglią zostałby uznany

przez Niemcy za nieprzyjacielski.

przez Niemcy za nieprzyjacielski.

26

Władysław Studnicki

Mogło to mieć dla Polski fatalne skutki.

Mogło to mieć dla Polski fatalne skutki.

W wojnie na dwa fronty szuka się najpierw

W wojnie na dwa fronty szuka się najpierw

przeciwnika słabszego, aby go wyeliminować,

przeciwnika słabszego, aby go wyeliminować,

a w tym przypadku jest nim właśnie Polska.

a w tym przypadku jest nim właśnie Polska.

27

Władysław Studnicki

Z rosyjskiego punktu widzenia

posiadanie polskich ziem

wschodnich ma geopolityczne znaczenie, gdyż

ułatwia

jej pochód na Bałkany i do Środkowej Europy i uzależnia

przy okazji Polskę od Rosji

.

Natomiast

posiadanie Kresów przez Polskę jest

warunkiem utrzymania niepodległości państw bałtyckich

.

29

Władysław Studnicki

Przebieg i wynik II wojny światowej utwierdziły go w

przekonaniu
o słuszności swej postawy przedwojennej.

Na emigracji

ubolewał nad utratą Kresów Wschodnich

i

co najciekawsze, stał się wielkim

przeciwnikiem granicy

na Odrze i Nysie

.

30

Władysław Studnicki

Uważał taką granicę za

dar Stalina

dla pogłębienia antagonizmu polsko-
niemieckiego,

co musi Polskę

przygważdżać do polityki rosyjskiej,
szukać oparcia i obrony ze strony Rosji.

Po wojnie obawiał się

ponownego

porozumienia niemiecko-sowieckiego

,

a taka konfiguracja oznacza dla Polski
katastrofę.

31

Władysław Studnicki

32

Pisał, że politykę rosyjską cechuje współzależność

pomiędzy pozycją Rosji w Azji a jej pozycją

w Europie. Szeroko omówił cele strategiczne Rosji:

Pisał, że politykę rosyjską cechuje współzależność

pomiędzy pozycją Rosji w Azji a jej pozycją

w Europie. Szeroko omówił cele strategiczne Rosji:



kontynuowanie polityki Iwana IV zmierzającej

do opanowania wybrzeża Morza Bałtyckiego;



na zachodzie utrzymać Białą i Małą Ruś (terytorium

Białorusi i Ukrainy);



na południu podtrzymać konflikt z Turcją w celu

nowych zdobyczy, granice Rosji oprzeć na Morzu

Czarnym;



kontynuowanie polityki Iwana IV zmierzającej

do

opanowania wybrzeża Morza Bałtyckiego;



na

zachodzie utrzymać Białą i Małą Ruś (terytorium

Białorusi i Ukrainy

);



na południu

podtrzymać konflikt z Turcją

w celu

nowych zdobyczy,

granice Rosji oprzeć na Morzu

Czarnym;

36

Pisał, że politykę rosyjską cechuje współzależność

pomiędzy pozycją Rosji w Azji a jej pozycją w

Europie. Szeroko omówił cele strategiczne Rosji:

Pisał, że politykę rosyjską cechuje współzależność

pomiędzy pozycją Rosji w Azji a jej pozycją w

Europie. Szeroko omówił cele strategiczne Rosji:



na południowym wschodzie kontynuować politykę

Fiodora Iwanowicza i Borysa Godunowa, Morze

Kaspijskie musi zostać wewnątrzrosyjskim;



w Azji posiadłości rozszerzyć w dwóch kierunkach:

w stronę Azji Mniejszej i Wielkiego Oceanu.



na południowym wschodzie kontynuować politykę

Fiodora Iwanowicza i Borysa Godunowa,

Morze

Kaspijskie musi zostać wewnątrzrosyjskim

;



w Azji posiadłości rozszerzyć w dwóch kierunkach:

w stronę Azji Mniejszej i Wielkiego Oceanu

.

37

M

or

ze

B

ał

ty

ck

ie

Morze
Czarne

Morze
Kaspijskie

Terytorium

Białorusi i

Ukrainy

38

Kierunki ekspansji
Rosji

Studnicki

do

Pa

cy

fk

u

Historyk wojskowości,

inżynier, pułkownik WP.

39

zasadniczym wyzwaniem

dla Polski po I w. św. była

obrona i rozszerzenie

stanu posiadania nad

Bałtykiem.

W odzyskaniu niewielkiego

pasa nad Bałtykiem

upatrywał szansę dla

rozwoju tzw. świadomości

morskiej Polaków.

Głównym warunkiem

istnienia niepodległej

Polski jest jej wolność

na morzu.

zasadniczym wyzwaniem

dla Polski po I w. św. była

obrona i rozszerzenie

stanu posiadania nad

Bałtykiem

.

W odzyskaniu niewielkiego

pasa nad Bałtykiem

upatrywał szansę dla

rozwoju tzw. świadomości

morskiej Polaków.

Głównym warunkiem

istnienia niepodległej

Polski jest jej wolność

na morzu.

40

Henryk Bagiński

Uważał, że pod

względem
geograficznym Europa
dzieli się na dwie
zasadnicze części:



jednostajną rozległą
płytę rosyjską –
Europa wschodnio-
różnokształtna;



różnowiekową resztę –
Europa Zachodnia.

Uważał, że pod

względem
geograficznym Europa
dzieli się na dwie
zasadnicze części:



jednostajną rozległą
płytę rosyjską –
Europa wschodnio-
różnokształtna;



różnowiekową resztę –
Europa Zachodnia.

41

Henryk Bagiński

Polska leży we

wschodniej części Europy

Zachodniej

. Jedną z najważniejszych cech

indywidualności geograficznej Polski jest

jej położenie na pomoście bałtycko-

czarnomorskim i bałtycko-adriatyckim

przy Bramie Morawskiej

.

Obok

pomostowości

, wymienia Bagiński

jeszcze

spójność hydrograficzną

, symetrię

budowy oraz klimat Polski.

42

Henryk Bagiński

pomost

bałtycko

adriatycki

po

m

os

t

ba

łt

yc

ko

cz

ar

no

m

or

sk

i

Henryk Bagiński

Brama Morawska

Indywidualność geograficzna Polski wynika

przede wszystkim z

naturalnych więzów

komunikacyjnych

.

Południkowo rozwinięte

rzeki jak Odra, Wisła

wiążą wał górski

z Bałtykiem lub też umożliwiają połączenia

Bałtyku z Morzem Czarnym.

Polska leży

na skrzyżowaniu ważnych dróg

równoleżnikowych z drogami

południkowymi

. Przez opanowanie tych dróg

stała się Polska wielka i potężna i na tych

drogach rozgrywała się historia Polski.

44

Henryk Bagiński



Naturalny rozwój państwa polskiego został zahamowany według

Bagińskiego przez niemieckie parcie na wschód.



Widzi on trzy kierunki niemieckiego naporu na wschód, które

zdecydowały o rozbiciu politycznym Słowian na pomoście

adriatycko-bałtyckim:

46

Henryk Bagiński



wzdłuż Bałtyku, klinem brandenbursko-pomorskim,

oddzielającym Polskę od Połabian i Pomorza

Zachodniego, w celu zawładnięcia Prusami

Wschodnimi a przez to Żmudzią, Łotwą i Estonią;

klinem łużycko-śląskim oddzielili Polskę od

Czech



klinem dunajskim tworząc Austrię na ziemi

morawskiej, oddzielili Czechów, Morawian

i Słowaków od Słoweńców, Chorwatów i

Serbów

Gęstość sieci hydrograficznej ziem polskich,

spojonej sztucznymi kanałami daje Polsce

olbrzymią szansę uniezależnienia gospodarczego

od dróg wschód-zachód. Trzy wielkie rzeki

narodowe Odra, Wisła i Niemen poprzez liczne

dopływy zbliżające się do rzek zlewiska

czarnomorskiego, tworzą z Europy Środkowej

wspólny, naturalny obszar gospodarczy.

Daje to Polsce możliwość ominięcia Niemiec i

Rosji, celem nawiązania bezpośredniego kontaktu

z zachodem i państwami znajdującymi się na

wysokim szczeblu rozwoju kultury, jak Wielka

Brytania, Francja i Ameryka.

Gęstość sieci hydrograficznej ziem polskich,

spojonej sztucznymi kanałami daje Polsce

olbrzymią szansę uniezależnienia gospodarczego

od dróg wschód-zachód.

Trzy wielkie rzeki

narodowe Odra, Wisła i Niemen

poprzez liczne

dopływy zbliżające się do rzek zlewiska

czarnomorskiego,

tworzą z Europy Środkowej

wspólny, naturalny obszar gospodarczy

.

Daje to Polsce możliwość ominięcia Niemiec i

Rosji, celem nawiązania bezpośredniego kontaktu

z zachodem i państwami znajdującymi się na

wysokim szczeblu rozwoju kultury, jak Wielka

Brytania, Francja i Ameryka.

48

Henryk Bagiński

Geograf, kartograf

i geopolityk,
twórca
nowoczesnej
kartografii polskiej.
Uważany za ojca
polskiej geopolityki
– swoje poglądy
wyłożył w pracy
Ziemia i Państwo.

50

Zauważa, że struktura lądu Europy wskazuje na podział

północ-południe. Badania struktury lądu europejskiego
doprowadziły go do wniosku, że Europa dzieli się na 4 części:

51

Eugeniusz Romer

MAPA EUROPY według E. Romera

52

W

ys

py

B

ry

ty

jsk

ie

ze

Sk

an

dy

na

wi

ą

i F

in

la

nd

ią

;

ob

sza

ry

n

iżo

we

o

d

A

tla

nty

ku

p

o

Ura

l

Eur

opa

Me

dyt

era

ńsk

a,

rozc

iąga

jąca

się

ku

półn

ocy

po

wie

ńce

gór

łań

cuc

how

ych

pa

s g

ór

śre

dn

ich

od A

tlan

tyku

po

Wis

łę

Eugeniusz Romer

Jako pierwszy w Polsce zauważył

geostrategiczną rolę rzek

.

Przypisywał im

rolę rozstrzygającą

o kierunkach i rozmiarach ekspansji państwa

.

Zwracał uwagę na wzajemną współzależność
sieci wodnej z rzeźbą ziem polskich,
co doprowadziło do wykształcenia

równoleżnikowej strefowości terytorialnej Polski

53

rola rzek

Eugeniusz Romer

54

Eugeniusz Romer

Wyróżnia trzy pasy w Polsce

55

Eugeniusz Romer

56

I pas, to szeroka kraina

wielkich dolin

z kolebką jądrem Polski,

Wielkopolską, Kujawami

i Mazowszem;

II pas podgórski w obrębie

wyżyn, wzniesionych po lewym

brzegu górnej Wisły, a ciągnący

się po Sudety

i Karpaty, to Śląsk i Małopolska,

a w ich przedłużeniu Ruś

Czerwoną;

III pas zwany pomorskim

z Pomorzem i Prusami.



Gabiś T.: Powrót geopolityki, Staczyk,
1995, nr 1 (24)



Wapiński R.: Roman Dmowski,
Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1988.



Gabiś T.: Powrót geopolityki, Staczyk,
1995, nr 1 (24)



Wapiński R.: Roman Dmowski,
Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1988.

58