Państwowa Inspekcja

Pracy

Organizacja

Zakres działania

Uprawnienia

Ustawa

z 13 kwietnia 2007 r.

o Państwowej Inspekcji

Pracy

(t.j. Dz.U. z 2007 r., nr 89 poz. 589)

ORGANIZACJA

Organizacja

Państwowej Inspekcji

Pracy

Z a s tę p c a G łó w n e g o In s p e k to r a P r a c y

Z a s tę p c a G ł ó w n e g o In s p e k to r a P r a c y

In s p e k to r z y P r a c y

O k r ę g o w e In s p e k to r a ty P r a c y

O k r ę g o w y In s p e k to r P r a c y

( je s t 1 6 O k r ę g ó w )

P a ń s tw o w a I n s p e k c ja P r a c y

G łó w n y In s p e k to r P r a c y

W a r s z a w a

S E J M R P

R a d a O c h r o n y P r a c y

s p r a w u j e n a d z ó r n a d P IP

k a d e n c ja t r w a 4 la t a

Rada Ochrony Pracy

• Rada jest organem nadzoru nad warunkami pracy i

działalnością Państwowej Inspekcji Pracy.

• Rada Składa się z przewodniczącego, zastępców

przewodniczącego, sekretarza, członków – łącznie 30 osób.

• Radę powołuje się spośród posłów, senatorów, kandydatów

zgłoszonych przez: Prezesa Rady Ministrów, organizacje
związkowe i organizacje pracodawców reprezentatywne w
rozumieniu ustawy o Komisji Trójstronnej, a także przez
inne organizacje społeczne zajmujące się problematyką
ochrony pracy.

• W skład Rady powołuje się także ekspertów i

przedstawicieli nauki.

• Rada działa na podstawie uchwalonego przez siebie

regulaminu, zatwierdzonego przez Marszałka Sejmu.

Rada Ochrony Pracy

Zadania

• Do zadań Rady należy wyrażanie stanowiska w

sprawach objętych zakresem działania Państwowej
Inspekcji Pracy, a w szczególności dotyczących:

1) programów działalności i zadań Państwowej

Inspekcji Pracy,

2) okresowych ocen działalności Państwowej Inspekcji

Pracy oraz wniosków wynikających z tych ocen,

3) problemów ochrony pracy o zasięgu ogólnokrajowym.

• Rada wyraża opinię o kandydatach na stanowiska

Głównego Inspektora Pracy i jego zastępców oraz
okręgowych inspektorów pracy.

Główny Inspektor Pracy

Zadania

• Kieruje Państwową Inspekcją Pracy przy

pomocy zastępców.

• Przedstawia Sejmowi oraz Radzie

Ministrów informacje z działalności
Państwowej Inspekcji Pracy oraz coroczne
sprawozdania z działalności Inspekcji.

• Przedstawia coroczne sprawozdania z

działalności Inspekcji Radzie Ochrony
Pracy oraz podaje je do wiadomości
publicznej.

Okręgowe

Inspektoraty Pracy

Zakres działania

Zakres

działania

• nadzór i

kontrola
przestrzegani
a przepisów
prawa pracy,
w
szczególności:



przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny
pracy,



przepisów dotyczących
stosunku pracy,



wynagrodzenia za pracę i
innych świadczeń
wynikających ze stosunku
pracy,



czasu pracy,



urlopów,



uprawnień rodziców
związanych z
rodzicielstwem,



zatrudniania młodocianych
i osób niepełnosprawnych,

Zakres działania

• kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji
zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i
innych urządzeń technicznych oraz technologii

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej,

wykonywania działalności oraz przestrzegania obowiązków
wynikających z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej

oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców

• uczestnictwo w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych

lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w
zakresie ustalonym w odrębnych przepisach

Zakres działania

• kontrola wyrobów wprowadzanych do obrotu pod względem

spełniania przez nie wymagań dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach

• podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i

eliminowaniu zagrożeń w środowisku pracy

• współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie

kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o
przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska

• kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny

pracy, określonych w ustawie o organizmach genetycznie
zmodyfikowanych

• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa

pracy

Zakres działania

• prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby

zainteresowanej uczestnictwo w postępowaniu
przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie
istnienia stosunku pracy

• ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika

określonych w Kodeksie pracy, wykroczeń, o
których mowa w art. 119—123 ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy a także
innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz
udział w postępowaniu w tych sprawach w
charakterze oskarżyciela publicznego

Zakres działania

• nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na

innej podstawie niż stosunek pracy oraz osobom

wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w

miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę,

niebędącego pracodawcą, na rzecz którego taka praca jest

świadczona; przez podmioty organizujące pracę wykonywaną

przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, w

ramach prac społecznie użytecznych; osobom przebywającym

w zakładach karnych i zakładach poprawczych, wykonującym

pracę, a także żołnierzom w służbie czynnej, wykonującym

powierzone im prace

• nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawców

bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na

jego terenie przez studentów i uczniów niebędących

pracownikami

• podejmowanie działań w zakresie prowadzenia badań oraz

analizowania czynników szkodliwych i uciążliwych w

środowisku pracy

UPRAWNIENIA

Inspektor Pracy

• ma prawo przeprowadzania kontroli bez uprzedzenia o

każdej porze dnia i nocy po okazaniu legitymacji służbowej

• ma prawo przeprowadzania kontroli zakładów pracy oraz

wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w skład
kontrolowanych zakładów pracy; w toku wykonywania
czynności kontrolnych inspektor pracy współdziała z
organami samorządu załogi oraz ogniwami związków
zawodowych w kontrolowanym zakładzie pracy

• jest upoważniony do swobodnego wstępu i poruszania się

po terenie kontrolowanego podmiotu bez obowiązku
uzyskania przepustki oraz jest zwolniony od rewizji
osobistej

• jest zobowiązany do przestrzegania przepisów bhp,

przepisów przeciwpożarowych oraz przepisów o ochronie
informacji niejawnych

UPRAWNIENIA

• żąda od podmiotu kontrolowanego oraz od wszystkich

pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione,

albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz

na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób

wykonujących na własny rachunek działalność

gospodarczą, pisemnych i ustnych informacji w sprawach

objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych

osób w związku z przeprowadzaną kontrolą

• żąda okazania dokumentów dotyczących

przeprowadzanej kontroli

• żąda przedłożenia akt osobowych i wszelkich

dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez

pracowników lub osoby świadczące pracę na innej

podstawie niż stosunek pracy

• zapoznaje się z decyzjami wydanymi przez inne organy

kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich

realizacją

UPRAWNIENIA

• utrwala przebieg i wyniki oględzin, za pomocą

aparatury i środków technicznych służących do

utrwalania obrazu lub dźwięku

• wykonuje niezbędne dla celów kontroli odpisy lub

wyciągi z dokumentów, jak również zestawienia i

obliczenia sporządzane na podstawie dokumentów,

a w razie potrzeby żąda ich od podmiotu

kontrolowanego

• sprawdza tożsamość osób wykonujących pracę lub

przebywających na terenie podmiotu

kontrolowanego, przesłuchuje je i żąda

oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub

prowadzenia innej działalności zarobkowej

• korzysta z pomocy biegłych i specjalistów oraz

akredytowanych laboratoriów

UPRAWNIENIA

• Nakazanie usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym w

nakazie terminie – gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad

bhp

• Nakazanie wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie

powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia

pracowników lub innych osób wykonujących te prace –

natychmiastowe wykonanie

• Nakazanie skierowania do innych prac pracowników lub innych

osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom

przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych,

jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich

kwalifikacji – natychmiastowe wykonanie

UPRAWNIENIA

• nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń

w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie

zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi – natychmiastowe

wykonanie

• zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia

działalności w miejscach, w których stan warunków

pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub

zdrowia ludzi – natychmiastowe wykonanie

• nakazania ustalenia, w określonym terminie,

okoliczności i przyczyn wypadku

• nakazania pracodawcy wypłaty należnego

wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia

przysługującego pracownikowi – natychmiastowe

wykonanie

• skierowania wystąpienia do pracodawcy o usunięcie

stwierdzonych naruszeń, a także w razie potrzeby o

wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych

Współdziałanie

ze społeczną inspekcją

pracy

• udziela pomocy społecznej

inspekcji pracy w realizacji jej
zadań, w szczególności poprzez:

 poradnictwo prawne,
 specjalistyczną prasę,
 szkolenia.
• Na umotywowany wniosek

społecznego inspektora pracy,
uzgodniony z zakładowymi
organizacjami związkowymi,
dotyczący spraw zagrożenia
zdrowia i życia pracowników,
inspektorzy pracy Państwowej
Inspekcji Pracy przeprowadzają
kontrole oraz wszczynają
postępowanie w sprawach o
wykroczenia przeciwko prawom
pracownika

• Państwowi inspektorzy

pracy przeprowadzają
kontrole wykonania zaleceń
i uwag społecznych
inspektorów pracy.

• Społeczni inspektorzy pracy

maja prawo uczestniczyć w
kontrolach
przeprowadzanych w
zakładzie przez inspektorów
Państwowej Inspekcji Pracy
oraz w podsumowaniu
kontroli.

Współdziałanie

ze związkami

zawodowymi

• Uczestniczenie w

nadzorze nad

przestrzeganiem

przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz sprawowanie

kontroli nad

przestrzeganiem prawa

pracy.

• Prawo do występowania

do właściwego organu z

żądaniem spowodowania

usunięcia we właściwym

trybie stwierdzonej

nieprawidłowości.

• Zakładowe organizacje

związkowe:

- sprawowanie kontroli nad

przestrzeganiem w zakładzie

pracy przepisów prawa pracy, a w

szczególności przepisów oraz

zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy,

- kierowanie działalnością społecznej

inspekcji pracy i współdziałanie z

państwową inspekcją pracy,

- wnioskowanie do pracodawcy o

przeprowadzenie odpowiednich

badań, w razie uzasadnionego

podejrzenia, że w zakładzie pracy

występuje zagrożenie dla życia

lub zdrowia pracowników -

jednocześnie powiadamia

właściwego okręgowego

inspektora pracy.

Wykroczenia

przeciwko prawom

pracownika

• Art. 281. Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:

1)

zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których

zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę,

2)

nie potwierdza na piśmie, w terminie 7 dni, zawartej z

pracownikiem umowy o pracę,

3)

wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez

wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy,

4)

stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w

przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej

pracowników,

5)

narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach

pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu

młodocianych,

6)

nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze

stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników

• 7) pozostawia dokumentację w sprawach związanych ze

stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach

grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem

podlega karze grzywny od 1000 do 30000 zł.

Wykroczenia

przeciwko prawom

pracownika

• Art. 282. § 1. Kto, wbrew obowiązkowi:

1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za

pracę lub innego świadczenia przysługującego

pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia

członkowi rodziny pracownika, wysokość tego

wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo

dokonuje bezpodstawnych potrąceń,

2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu

wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego

urlopu,

3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,

podlega karze grzywny od 1000 do 30000 zł.

• § 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie

wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu pracy

lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem

pracy.

Wykroczenia

przeciwko prawom

pracownika

• Art. 283. § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan

bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy albo kierując

pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000

do 30000 zł.

• § 2. Tej samej karze podlega, kto:

• wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie 30 dni

właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego

państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju,

zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie

miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz o

zmianie technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować

zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników

• wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa

obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się

pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów

uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy,

pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców

Wykroczenia

przeciwko prawom

pracownika

• wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny

i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań

dotyczących oceny zgodności,

• wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki

ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań

dotyczących oceny zgodności,

• wbrew obowiązkowi stosuje:

a) materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego

ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia

pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków

profilaktycznych,

b) substancje i preparaty chemiczne nie oznakowane w

sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację,

c) niebezpieczne substancje i niebezpieczne preparaty

chemiczne nie posiadające kart charakterystyki tych

substancji, a także opakowań zabezpieczających przed ich

szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem,

Wykroczenia

przeciwko prawom

pracownika

• wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego

inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu

o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy

oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione

skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za

wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo

podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy

lub choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne z prawdą

informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich

wypadków i chorób,

• nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego

wykonaniu nakazu inspektora pracy,

• utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w

szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu

pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania

jej zadań,

• bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do

wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez

dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia

Przestępstwa przeciwko

prawom osób

wykonujących pracę

zarobkową

• Art. 218. § 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu

prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub
uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze
stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.

• § 2. Osoba określona w § 1, odmawiająca ponownego przyjęcia

do pracy, o której przywróceniu orzekł właściwy organ,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.

• § 3. Osoba określona w § 1, która będąc zobowiązana

orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia za pracę lub
innego świadczenia ze stosunku pracy, obowiązku tego nie
wykonuje podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 3.

Przestępstwa

przeciwko prawom

osób wykonujących

pracę zarobkową

• Art. 219. Kto narusza przepisy prawa o

ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając,
nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych
danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające
wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przestępstwa

przeciwko prawom

osób wykonujących

pracę zarobkową

• Art. 220. § 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i

higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i

przez to naraża pracownika na bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku

na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

• § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie,

karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do

roku.

• § 3. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił

grożące niebezpieczeństwo.

• Art. 221. Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie

właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie

zawodowej albo nie sporządza lub nie przedstawia

wymaganej dokumentacji,

podlega grzywnie do 180 stawek dziennych albo karze

ograniczenia wolności.

Państwowa Inspekcja

Pracy

Organizacja

Zakres działania

Uprawnienia