NOWOTWORY cd.

Sy00127_.wmf

Sy00127_.wmf

NOWOTWOREM NAZYWAMY:

NIEPRAWIDŁOWY ROZROST

TKANKI,NIE PODLEGAJĄCY

REGULACJI

KLASYFIKACJA
ZE WZGLĘDU NA STOPIEŃ
ZŁOŚLIWOŚCI

• N.ŁAGODNY

:ROZROST JEST POWOLNY,NAJCZ. MA

NIEWIELKI WPŁYW NA STAN ZDROWIA,BEZ SKŁONNOŚCI DO
TWORZENIA PRZERZUTÓW;RZADKO WYSTĘPUJĄ NAWROTY

• N.MIEJSCOWO ZŁOŚLIWY

:O NISKIM STOPNIU

DOJRZAŁOŚCI NOWOTWÓR NABŁONKOWY LUB
POCHODZĄCY Z TKANKI ŁĄCZNEJ, CHARAKTERYZUJĄCY SIĘ
NACIEKAJĄCYM WZROSTEM,ALE PRAWIE NIGDY NIE DAJĄCY
PRZERZUTÓW

• N.ZŁOŚLIWY

:ZE ZNACZNĄ NIEDOJRZAŁOŚCIĄ

KOMÓREK:ROZROST SZYBKI,NACIEKAJĄCY,INWAZYJNY I
NISZCZĄCY;WYWIERA ZNACZNY WPŁYW NA STAN
ZDROWIA(NIEDOKRWISTOŚĆ,WYNISZCZENIE);DAJE
PRZERZUTY

EPIDEMIOLOGIA

W Polsce nowotwory są przyczyną ponad 25%

wszystkich zgonów u mężczyzn i 21,5% u kobiet. W
2000 roku na nowotwory złośliwe zachorowało
około 120 000 osób i zmarło z tego powodu 84 600
chorych. Dynamika wzrostu liczby zachorowań i
zgonów w Polsce należy do najwyższych w Europie.
Wynika to z braku badań przesiewowych na skalę
populacyjną oraz niewystarczającej świadomości
onkologicznej zarówno wśród pacjentów jak i
pracowników ochrony zdrowia. Efektem jest niska
średnia wyleczeń, która w Polsce wynosi 30% a dla
porównania we Francji, Szwecji, Szwajcarii i Austrii
ponad 50%.

Najpełniejsze dane dotyczące
zagrożenia nowotworami w Polsce
pochodzą z dwóch źródeł:

1. Z 16 Wojewódzkich Rejestrów Nowotworów

i Krajowego Rejestru Nowotworów,które
dysponują danymi o zachorowaniach i
zgonach z powodu nowotworów złośliwych.
Obowiązek zgłaszania dotyczy wszystkie
publiczne, niepubliczne i prywatne
jednostki lecznicze na kartach zgłoszenia
nowotworu.

2. Z Urzędów Stanu Cywilnego i Głównego

Urzędu Statystycznego, które dysponują
danymi z kart zgonów

Częstość i trendy
występowania nowotworów
złośliwych w Polsce

Nowotwory złośliwe są drugą co do częstości przyczyną
zgonów po chorobach układu krążenia. W ostatnim
dziesięcioleciu obserwuje się wzrastający udział nowotworów
w strukturze przyczyn zgonów, natomiast maleje udział
chorób zakaźnych i pasożytniczych a od 5 lat również chorób
układu krążenia.
Nowotwory są w Polsce od 2001 roku częstszą przyczyną
zgonów osób w wieku produkcyjnym (25-64 lat) niż choroby
układu krążenia. W krajach Unii Europejskiej sytuacja taka
ma miejsce już od lat 80-tych XX w

.

Średnio tylko 21,9% Polaków i 35,3% Polek dożywało 5 lat od
rozpoznania choroby,natomiast wartości te wynosiły odpowiednio
55,0% i 58,2% w Austrii oraz 44,6% i 58,9% we Francji. Najlepsze na
świecie wyniki leczenia nowotworów osiągane są w USA (pięcioletnie
przeżycie dla wszystkich nowotworów wynosi średnio około 62%), choć
system ubezpieczeń zdrowotnych w tym państwie jest powszechnie
krytykowany.

Fatalna pozycja Polski w statystykach europejskich
wynika między innymi z braku w naszym kraju
profilaktycznych badań przesiewowych
prowadzonych na skalę populacyjną, a także z
niewystarczającej świadomości onkologicznej, tak
pacjentów jak i pracowników ochrony zdrowia .

Poziom umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce należy do
najwyższych w Europie.Uderzającym przykładem jest rak szyjki
macicy, w którym od dziesięcioleci obserwuje się w Polsce
umieralność najwyższą w Europie pomimo potencjalnej
szerokiej dostępności w naszym kraju badania cytologicznego i
ginekologicznego.

Szczególnie

dobitnie

pokazują

to

dane

opublikowanego w 2003 r badania EUROCARE-
3,które uwzględnia informacje z 22 krajów
europejskich

dotyczące

42

rodzajów

chorób

nowotworowych i jest oparte o wyniki pięcioletnich
przeżyć 1,8 milionów pacjentów dorosłych i 24
tysięcy dzieci leczonych w latach 1990-1994.
Najlepsze

wskaźniki

pięcioletniego

przeżycia

uzyskano we Francji, Austrii, Szwajcarii, Szwecji a
najgorsze w Polsce

Tab.Pięcioletnie standardowe przeżycia od momentu
diagnozy w % (EUROCARE-3

KOBIETY

AUSTRIA

CZECHY

NIEMCY

POLSKA

R.ŻOŁĄDKA

37,4

15,2

30,2

12,6

R.OKRĘŻNICY

58,4

36,4

54,5

28,7

R.ODBYTNICY

46,1

38,2

51,5

28,5

CZERNIAK

88,2

78,1

89,9

57,9

R.PIERSI

75,4

64,0

75,4

63,1

R.SZYJKI MAC.

63,6

65,2

63,5

48,2

R.TRZONU MAC.

83,6

73,5

82,4

66,9

R.JAJNIKA

49,3

31,7

40,8

30,2

R.PŁUCA

16,0

8,2

10,5

6,8

BIAŁACZKA

41,5

31,6

40,1

10,3

Tab.Pięcioletnie standardowe przeżycia od momentu
diagnozy w % (EUROCARE-3)

MĘŻCZYŹ

NI

AUSTRIA

CZECHY

NIEMCY

POLSKA

R.ŻOŁĄDK

A

25,9

16,4

24,8

9,0

R.OKRĘŻNI

CY

55,1

38,1

50,5

26,3

R.ODBYTNICY

44,2

26,8

46,9

27,3

CZERNIAK 87,0

60,4

77,6

56,5

R.STERCZ

A

83,6

50,1

75,9

38,6

R.KRTANI

48,0

54,9

59,7

42,4

R.PŁUCA

13,4

6,3

10,8

6,1

BIAŁACZKI 56,9

31,3

41,2

9,5

Tab.Zachorowalność na najczęstsze nowotwory
złośliwe zarejestrowane u mężczyzn w Polsce w
1963 i 2000

UMIEJSCOWIEN

IE

1963

UMIEJSCOWIEN

IE

2000

ŻOŁĄDEK

3700

PŁUCO

15307

PŁUCO

2492

J.GRUBE

5837

WARGA

850

GR.KROKOWY 4598

KRTAŃ

690

PĘCHERZ

MOCZ.

3659

PĘCHERZ

MOCZ.

604

ŻOŁĄDEK

3622

GR.KROKOWY 582

KRTAŃ

2276

PRZEŁYK

438

NERKA

2045

OKRĘŻNICA

415

TRZUSTKA

1626

ODBYTNICA

382

MÓZG

1373

TRZUSTKA

365

PRZEŁYK

978

NERKA

253

Tab.Zachorowalność na najczęstsze nowotwory
złośliwe zarejestrowane u kobiet w Polsce w
1963 i 2000 r.

UMIEJSCOWIEN

IE

1963

UMIEJSCOWIEN

IE

2000

SZYJKA MAC.

4846

PIERŚ

10987

PIERŚ

2476

J.GRUBE

5321

ŻOŁĄDEK

2084

PŁUCO

4132

JAJNIK

1007

SZYJKA MAC.

3597

TRZON MAC.

739

TRZON MAC.

3276

OKRĘŻNICA

495

JAJNIK

2859

ODBYTNICA

475

ŻOŁĄDEK

2012

PŁUCA

475

TRZUSTKA

1490

NERKA

1363

MÓZG

1254

Przyrost liczby zachorowań wynika z kilku
przyczyn:

- wzrost liczby ludności (od 1963 do 2000 r. o około 8
milionów)
- starzenia się ludności – szczególne znaczenie ma
zwiększenie się liczby osób powyżej 65. roku życia
- wzrost narażenia na czynniki rakotwórcze i zmiany
stylu życia sprzyjające powstawaniu nowotworów
złośliwych (palenie tytoniu, wysokoenergetyczna
dieta bogato-tłuszczowa i ubogo-błonnikowa)
- brak populacyjnych programów badań

przesiewowych

.

Strategia postępowania w
profilaktyce nowotworów obejmuje

:

- zmianę nawyków żywieniowych i

zdrowy tryb życia
- ocenę predyspozycji genetycznych
- unikanie karcynogenów
- modyfikację metabolizmu i efektów
działania karcynogenów
- leczenie zmian
przednowotworowych

.

Profilaktyka pierwotna nowotworów

ma na celu zmniejszenie umieralności i zapadalności
na nowotwory złośliwe poprzez unikanie czynników ryzyka
i promowanie czynników ochronnych. Różnice w częstości
występowania nowotworów na różnych obszarach
geograficznych i badania wpływu migracji populacji na
zapadalność sugerują, że
nowotworom można zapobiegać poprzez modyfikację
osobniczych nawyków oraz czynników środowiskowych.

Najważniejszym zadaniem w profilaktyce
pierwotnej nowotworów jest bez wątpienia redukcja
ekspozycji na dym tytoniowy (dotyczy to zarówno
aktywnego palenia jak i biernego narażenia). Około
40% dorosłych mężczyzn i 25% kobiet codziennie pali
tytoń. Szacuje się, że 60% nowotworów u mężczyzn w
wieku 39-69 lat jest następstwem narażenia na dym
tytoniowy (rak płuca, krtani, jamy ustnej, przełyku,
pęcherza moczowego, moczowodów

i

miedniczki

nerkowej oraz trzustki).

Profilaktyka wtórna

Profilaktyka wtórna nowotworów (badania
przesiewowe, skryning, screening) to masowe
badania zmierzające do wczesnego wykrycia
choroby nowotworowej u osób bez
objawów choroby i zmniejszenia związanej z nią
umieralności. W niektórych przypadkach dzięki
wczesnemu wykryciu choroby możliwe jest
zastosowanie mniej okaleczającego leczenia

.

Profilaktyka trzeciej fazy

Profilaktyka trzeciej fazy polega na
przeciwdziałaniu nasilania się inwalidztwa,
będącego następstwem choroby przez działania
rehabilitacyjne. Działania te obejmują
postępowanie medyczne jak i poradnictwo i opiekę
psychospołeczną. W onkologii szczególne istotne
są:
prawidłowe protezowanie, zabiegi odtwórcze i
rekonstrukcyjne, przeciwdziałanie obrzękom u
pacjentów po radioterapii, limfadenektomiach i
rozległych zabiegach operacyjnych oraz opieka
psychologiczna

Zalecenia dotyczące
profilaktyki
pierwotnej i wtórnej
nowotworów

Z badań epidemiologicznych wynika, że ponad 60% nowotworów wywołanych jest
paleniem tytoniu i dietą, a znaczna część z pozostałych 40% - innymi czynnikami
środowiskowymi. Udowodniono, że palenie tytoniu jest najważniejszym czynnikiem
ryzyka rozwoju raka płuca, a zaprzestanie palenia (we wszystkich grupach
wiekowych) przynosi korzyść w postaci zmniejszenia współczynnika
zachorowalności i umieralności. Szacuje się, że paleniem tytoniu spowodowanych
jest 90% przypadków raka płuc u mężczyzn i 78% u kobiet. Do czynników ryzyka
zalicza się również niezamierzone narażenie na dym tytoniowy (second hand
smoking).
Palenie tytoniu zwiększa ryzyko raka pęcherza moczowego 1,5-7-krotnie, a połowa
przypadków tego nowotworu jest wykrywana właśnie u palaczy. Tytoń (papierosy,
fajka, cygara, tytoń do żucia) jest odpowiedzialny za około 90 % raków jamy ustnej
u mężczyzn i około 60% u kobiet. Ryzyko zachorowania wzrasta proporcjonalnie do
ilości zużywanego dziennie tytoniu

Spożywanie alkoholu (zwłaszcza wysokoprocentowego i piwa) jest
drugim głównym czynnikiem ryzyka raka jamy ustnej. Ryzyko wzrasta
proporcjonalnie do ilości konsumowanego alkoholu. Wykazano, że
równoczesne używanie alkoholu i tytoniu jest związane ze znacznie
większym zagrożeniem niż wynikałoby to z prostego zsumowania ich
działania biologicznego

W celu redukcji zachorowań na raka i czerniaka skóry wskazane jest
unikanie oparzeń słonecznych (szczególnie w dzieciństwie i u
nastolatków) oraz minimalizacja całkowitej skumulowanej dawki
pochłoniętego promieniowania UV. Najlepszą metodą redukcji
ekspozycji na ultrafiolet jest unikanie promieniowania słonecznego w
godzinach jego największej aktywności (pomiędzy 11 i 15) oraz
noszenie odpowiednich ubrań(długie rękawy i kapelusz) w momencie
narażenia. Skuteczność filtrów pochłaniających promieniowanie UV jest
wciąż dyskutowane i pozostawia sporo wątpliwości, szczególnie w
aspekcie profilaktyki czerniaka skóry. Ochrona warg przy pomocy
kolorowej pomadki do ust lub filtra przeciwsłonecznego i spędzanie
mniejszej ilości czasu w miejscach nasłonecznionych zmniejszają
ryzyko zachorowania na raka wargi dolnej.

Z rozwojem raka żołądka związane są spożywanie dużej
ilości soli, a także wędzonych, solonych i marynowanych
mięs, ryb i warzyw oraz pokarmów źle przechowywanych. W
większości populacji od wielu lat obserwuje się spadek liczby
zachorowań na raka żołądka związany z unikaniem ww.
czynników etiologicznych (głównie poprawa warunków
przechowywania i transportu żywności).

Profilaktyka pierwotna raka szyjki macicy również nie wymaga
specjalistycznego poradnictwa onkologicznego – polega na
zapobieganiu zakażeniom chorobami przenoszonymi drogą
płciową. Skutecznym zabezpieczeniem jest stosowanie
prezerwatyw w połączeniu z plemnikobójczymi środkami
antykoncepcyjnymi (działanie przeciwwirusowe). Warto też
uświadomić pacjentom, jakie są czynniki ryzyka raka szyjki macicy:
wczesny początek aktywności seksualnej, liczni partnerzy
seksualni, liczne porody, długotrwałe stosowanie doustnych leków
antykoncepcyjnych, palenie papierosów

Czynniki ryzyka raka jelita grubego w
większości związane są z dietą bogatą w
tłuszcz, białko, kalorie, alkohol i mięso w
połączeniu z siedzącym trybem życia.

Należy pamiętać, że polipy jelita

grubego są bezpośrednimi prekursorami
raka i ich usuwanie zmniejsza
zachorowalność i śmiertelność nim
spowodowaną

Spożywanie dużej ilości tłuszczów, w
szczególności pochodzenia zwierzęcego,
związane jest ze wzrostem ryzyka
zachorowania na raka prostaty

.

Nadal jednak nie ustalono, czy dieta

oparta na produktach pochodzenia
roślinnego i o niewielkiej zawartości
tłuszczu będzie miała działanie
ochronne

W przypadku pozostałych nowotworów złośliwych
nie wykazano jednoznacznych korzyści
płynących ze skryningu w populacjach o
podobnej charakterystyce jak społeczeństwo
polskie.

Udowodniono, że badania przesiewowe (polegające na

wykonaniu mammografii lub mammografii i klinicznego
badania piersi) redukują umieralność z powodu raka
piersi u kobiet w wieku 50-69 lat o ok. 30%.
Optymalnym sposobem prowadzenia badań
przesiewowych w kierunku raka jelita grubego jest
wykonanie kolonoskopii co 10 lat i usunięcie wykrytych
polipów (w przypadku osób o przeciętnym ryzyku od 50
roku życia), co prowadzi do zmniejszenia o 75% liczby
przypadków raka.

Wykazano, że test na krew utajoną w stolcu
wykonywany u osób po 50 roku życia zmniejsza
śmiertelność spowodowaną rakiem jelita grubego
(coroczny o 33%, natomiast wykonywany co dwa
lata o 21%).

Wiadomo również, że regularne badania

ginekologiczne i cytologiczne (PAP) zmniejszają

umieralność i zachorowalność na raka szyjki

macicy. Badania te umożliwiają wczesne

wykrycie chorób szyjki macicy, a chirurgiczne

leczenie zmian śródnabłonkowych zmniejsza

ryzyko rozwoju inwazyjnego raka. Badania

ginekologiczne i cytologiczne powinny być

wykonywane regularnie od początków

aktywności seksualnej lub od 18 roku życia

.

No dobrze, a co z dziećmi? Dzieci to nie mali
dorośli, więc inaczej też przedstawia się spis
zgonów:

1)  wypadki 44 %,
2) nowotwory złośliwe 10 %,
3) wady wrodzone 8 %,
4) zabójstwa 5 %,
5) choroby sercowo – naczyniowe 4 %.

Co najmniej 1500 polskich dzieci zapada na
nowotwór złośliwy. Podaje się pięć dużych
grup: 

1)  białaczki 37 %,
2)  guzy ośrodkowego układu nerwowego 15 %,
3)  chłoniaki 11 %,
4)  nerwiak zarodkowy 7,5 %,
5)  guzy tkanek miękkich 7 %.

Dziękuję za uwagę

Auxsetup.exe