Charakterystyka

dochodów samorządu

terytorialnego (cz. 2)

Reforma dochodów j.s.t.

Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach
jednostek

samorządu

terytorialnego

zapoczątkowała, oczekiwaną od czterech lat
reformę finansów samorządu terytorialnego. W
uzasadnieniu do projektu powyższej ustawy
rząd stwierdził, iż nowy system finansowania
j.s.t. zmierza do dalszej decentralizacji zadań i
środków

publicznych,

do

mocniejszego

związania

sytuacji

finansowej

j.s.t.

z koniunkturą gospodarki państwa oraz do
rozbudowania możliwości absorpcji przez j.s.t.
środków unijnych.

W trakcie 5-letniego okresu obowiązywania

tymczasowej

u.d.j.s.t.

1999-2003

podejmowano liczne próby zreformowania

systemu dochodów j.s.t., mające na celu

uchwalenie docelowej i trwałej ustawy w tym

zakresie. Jedna z tych prób doprowadziła

nawet do uchwalenia takiej ustawy przez

Sejm, lecz weto Prezydenta RP udaremniło jej

realizację (ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r.

o

dochodach

jednostek

samorządu

terytorialnego, zawetowana przez Prezydenta

RP w dniu 18 września 2001 r.).

Podjęte ponownie prace nad reformą

finansów j.s.t., spowodowały uchwalenie

przez Sejm ustawy z dnia 13 listopada

2003

r.

o dochodach jednostek samorządu

terytorialnego

. Od l stycznia 2004 r.

obowiązuje więc nowy, zreformowany

system dochodów tych jednostek, który

ma na celu wzmocnienie samodzielności

finansowej przede wszystkim powiatów i

województw samorządowych.

Przedmiotowy

zakres

ustawy

obejmuje

klasyfikacje źródeł dochodów j.s.t. oraz zasady

ustalania

i przekazywania subwencji ogólnych i dotacji dla

tych jednostek.

Z tytułu, jak i z treści powyższej ustawy wynika, że

nie odnosi się ona do przychodów uzyskiwanych

przez j.s.t., np. z zaciąganych pożyczek i kredytów,

emisji papierów wartościowych, które znajdują

swoje uregulowanie w ustawach ustrojowych oraz

w u.f.p.

Klasyfikacja dochodów j.s.t. zastosowana w

u.d.j.s.t. opiera się na

konstytucyjnym podziale

tych

dochodów

,

wyrażonym

w art. 167 ust. 2 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia

1997 r. I tak w art. 3 ust. l u.d.j.s.t. stwierdza, iż

dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

 dochody własne

 subwencja ogólna

 dotacje celowe z budżetu państwa

Następnie w art. 3 ust. 3 u.d.j.s.t. wymienia

trzy fakultatywne źródła dochodów j.s.t., do

których zalicza:

 środki pochodzące ze źródeł zagranicznych

niepodlegające zwrotowi

 środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej

 inne środki określone w odrębnych przepisach

Powyższym zapisem u.d.j.s.t. wypełniła,

istniejącą w poprzedniej u.d.j.s.t.1999-

2003, lukę w postaci braku uregulowania

wpływów

z budżetu Unii Europejskiej.

Należy jednakże zauważyć, iż środki

pochodzące z Unii Europejskiej posiadają

swoje odzwierciedlenie

wyłącznie po

stronie wydatkowej budżetów j.s.t.

Środki unijne są jednak przekazywane

danej j.s.t.

na rachunek specjalny

, nie zaś

na bieżący rachunek budżetowy j.s.t., i to

dopiero po zrealizowaniu danego zadania

na podstawie rozliczonych faktur.

Ujmowanie danego zadania wyłącznie po

stronie wydatków, bez uwzględniania go po

stronie dochodów budżetowych, stwarza

przymus zwiększania deficytu budżetowego

oraz zadłużania się przez j.s.t.

W

przypadku

większych

zadań

inwestycyjnych,

których

koszty

przekraczają połowę ogółu dochodów
budżetowych danej j.s.t., a które mają
być sfinansowane lub współfinansowane
ze

środków

unijnych,

ustawowe

ograniczenia procesu zadłużania się
przez j.s.t., wynikające z art. 113 i 114
u.f.p., stanowią istotną barierę w
pozyskiwaniu przedmiotowych środków.

Dochody własne

Dochody własne gminy, powiatu

i

województwa

samorządowego

,

wymienione w art. 4, 5 i 6 u.d.j.s.t., można

przedstawić

w dwóch grupach:

 dochody własne występujące na każdym

szczeblu samorządu terytorialnego

 dochody własne występujące na danym

szczeblu samorządu terytorialnego

Do

dochodów własnych występujących na

wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego

należą:

 dochody uzyskiwane przez samorządowe jednostki

budżetowe oraz wpłaty samorządowych zakładów

budżetowych

i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych

 dochody z majątku

 spadki, zapisy i darowizny na rzecz j.s.t.

 dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych

w odrębnych przepisach

 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa

w związku z realizacją zadań z zakresu administracji

rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile

odrębne przepisy nie stanowią inaczej

 odsetki od pożyczek udzielanych przez j.s.t., o ile

odrębne przepisy nie stanowią inaczej

 odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

stanowiących dochody j.s.t.

odsetki od środków finansowych

gromadzonych

na

rachunkach

bankowych j.s.t., o ile odrębne

przepisy nie stanowią inaczej

dotacje z budżetów innych j.s.t.

inne dochody należne j.s.t. na

podstawie odrębnych przepisów.

Wśród

dochodów własnych występujących na

danym szczeblu samorządu terytorialnego

można

wyróżnić:

W gminie

– wpływy z podatków:

 od nieruchomości

 rolnego

 leśnego

 od środków transportowych

dochodowego od osób fizycznych,

opłacanego w formie karty podatkowej

od posiadania psów

od spadków i darowizn

od czynności cywilnoprawnych

–

wpływy z opłat



skarbowej



targowej



miejscowej



administracyjnej



eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 4 lutego

1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, póz. 96 z

późn. zm.)



innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie

odrębnych przepisów

udział

we

wpływach

z

podatku

dochodowego od osób fizycznych, od

podatników tego podatku zamieszkałych

na obszarze gminy - w wysokości 35,72%

w 2004 r., zaś docelowo - w wysokości

39,34% (w 2007 roku wynosił 36,22%)

udział we wpływach z podatku dochodowego

od osób prawnych, od podatników tego

podatku, posiadających siedzibę na obszarze

gminy

–

w wysokości 6,71%;

W powiecie:

wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu,

uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów

udział we wpływach z podatku dochodowego od

osób fizycznych, od podatników tego podatku

zamieszkałych na obszarze powiatu - w wysokości

8,42% w 2004 r., zaś od 2005 r. - w wysokości

10,25%

udział we wpływach z podatku dochodowego od

osób prawnych, od podatników tego podatku,

posiadających siedzibę na obszarze powiatu - w

wysokości 1,40%

W województwie:

udział we wpływach z podatku dochodowego

od osób fizycznych, od podatników tego

podatku

zamieszkałych

na

obszarze

województwa

–

w wysokości 1,60%

udział we wpływach z podatku dochodowego

od osób prawnych, od podatników tego

podatku, posiadających siedzibę na obszarze

województwa - w wysokości 15,90%

Zaprezentowane w u.d.j.s.t. katalogi dochodów

własnych gmin, powiatów i województw posiadają trzy

zasadnicze zalety, których nie posiadały regulacje w

u.d.j.s.t. 1999-2003, a mianowicie:



zastosowane zostało pojęcie

„dochody własne”

i to

w odniesieniu do wszystkich szczebli samorządu

terytorialnego



dochodów własnych

nie podzielono

na dochody

obligatoryjne i dochody fakultatywne



w katalogach dochodów poszczególnych szczebli

samorządu terytorialnego

nie ujęto dotacji celowych

otrzymywanych

z budżetu państwa oraz z funduszy celowych, lecz

uregulowano je w odrębnym przepisie ustawy

Rozwiązania przyjęte w u.d.j.s.t.1999-
2003, polegające na podziale dochodów
j.s.t. na obligatoryjne i fakultatywne oraz
na „wymieszaniu”, w ramach tych grup,
typowych dochodów własnych j.s.t.
z dotacjami celowymi z budżetu państwa
i

z

funduszy

celowych,

były

rozwiązaniami

niewłaściwymi,

wywołującymi

wiele

wątpliwości

interpretacyjnych.

Do istotnych zalet regulacji dochodów własnych
j.s.t. w u.d.j.s.t. należy również zaliczyć

pojawienie się nowych źródeł dochodów

tych

jednostek,
a mianowicie: 5% udziału j.s.t. w dochodach
uzyskiwanych w związku z realizacją zadań
z zakresu administracji rządowej oraz innych
zadań zleconych ustawami oraz udziału powiatu
we wpływach z podatku dochodowego od osób
prawnych (powiat bowiem, do l stycznia 2004 r.,
jako jedyna j.s.t. nie posiadał udziału w CIT).

Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach
jednostek samorządu terytorialnego dokonuje
również istotnej nowelizacji ustawy z dnia 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(Dz.

U.

z 2000 r. Nr 46, póz. 543 z późn. zm.), poprzez
którą znacznie zwiększa (z 5% na 25%)
charakterystyczny dla szczebla powiatowego
dochód własny w postaci udziału we wpływach
osiąganych

w

związku

z

gospodarowaniem

przez

starostę

nieruchomościami.

W regulacjach dochodów własnych j.s.t., zawartych

w u.d.j.s.t., należy odnotować również negatywne

rozwiązania, które sprawiają, iż katalogi dochodów

samorządu powiatowego i samorządu województwa

pozostają

nadal

w sprzeczności z art. 168 Konstytucji RP z dnia 2

kwietnia 1997 r. i art. 9 ust. 3 EKST.

Powyższe przepisy nakazują bowiem, przyznanie każdej

jednostce samorządu terytorialnego odpowiednio: „prawa

ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w

zakresie określonym w ustawie” oraz stwierdzają, że

„przynajmniej cześć zasobów finansowych społeczności

lokalnych powinna pochodzić z opłat i podatków

lokalnych”.

Należy wskazać, iż przyznanie powiatom

i województwom zwiększonych udziałów

w podatkach dochodowych nie eliminuje

sprzeczności

ich

systemów

dochodów

z konstytucyjną i międzynarodową zasadą

władztwa podatkowego j.s.t., gdyż zastosowana

w Polsce konstrukcja udziału j.s.t. w podatkach

dochodowych (bez możliwości wpływu j.s.t. na

jego

wysokość)

nie

spełnia

wymogów

powyższej zasady.

Wskazane wyżej normy Konstytucji RP z dnia 2

kwietnia 1997 r. oraz EKST spełniają w Polsce

tylko

gminy

, które

jako jedyne

,

dysponują

w

rzeczywistości

dochodami

własnymi,

pochodzącymi

z

samoistnych

podatków

(władztwem podatkowym).

Dochody z podatków i opłat

samorządowych

Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach

jednostek samorządu terytorialnego jedynie

wymienia podatki i opłaty, stanowiące dochód

budżetu gmin, zaś w kwestii zasad ich ustalania

i pobierania odsyła do odrębnych ustaw.

Szczegółowość tej problematyki wskazuje

bowiem, iż powinna ona być uregulowana w

odrębnych

aktach

materialnego

prawa

podatkowego. Ze względu na swoją ewolucję i

różnorodność podatki i opłaty samorządowe

posiadają niejednolity i niespójny system

podstaw prawnych.

Tylko niektóre podatki i opłaty, ugruntowane

dłuższą tradycją, według ustawodawcy zasługują

na nazwę „podatki i opłaty lokalne” i unormowane

zostały wspólną ustawą z dnia 12 stycznia 1991 r.

o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r.

Nr 9, póz. 84 z późn. zm.).

Są to: podatek od nieruchomości, podatek od

środków transportowych, podatek od posiadania

psów

oraz

opłaty:

targowa,

miejscowa,

administracyjna. Pozostałe podatki i opłaty

samorządowe zostały uregulowane odrębnymi

ustawami.

Podatki i opłaty stanowiące dochody j.s.t.

i wpłacane bezpośrednio na rachunki ich

budżetów:



podatek od nieruchomości



podatek od środków transportowych



podatek rolny



podatek leśny



opłaty:

targowa,

miejscowa,

administracyjna, od posiadania psów.

Podatki i opłaty, które stanowią w całości

dochody j.s.t., lecz pobierane są przez urzędy

skarbowe:

 podatek od spadków i darowizn
 podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych

opłacany w formie karty podatkowej

 podatek od czynności cywilnoprawnych
 opłata skarbowa

Dochody z tych podatków i opłat gromadzone są na

rachunku bankowym urzędu skarbowego, a następnie

odprowadzane są na rachunki właściwych budżetów

gmin w terminie 14 dni od dnia, w którym wpłynęły

na rachunek urzędu skarbowego.

Udzielanie

ulg,

odraczanie,

umarzanie,

rozkładanie na raty oraz zaniechanie poboru w

zakresie podatków i opłat wymienionych w

pierwszej grupie należy do kompetencji wójta,

burmistrza, prezydenta miasta.

Natomiast w przypadku podatków i opłat

wymienionych w drugiej grupie, urząd skarbowy

może odraczać, umarzać, rozkładać na raty,

zaniechać poboru podatków, zwalniać płatnika z

obowiązku pobrania i wpłaty podatku lub

zaliczek na podatek, wyłącznie na wniosek lub

za zgodą wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

Należy tu podkreślić, że wszelkie ulgi
i zwolnienia podatkowe przyznawane na
rzecz przedsiębiorców objęte są nowymi
zasadami udzielania pomocy publicznej
określonymi ustawą z dnia 19 września
2003 r. o zmianie

ustawy o warunkach

dopuszczalności
i nadzorowania pomocy publicznej
dla przedsiębiorców

(Dz. U. Nr 189,

póz. 1850).

Podatek

od

nieruchomości

jest

najważniejszym źródłem dochodów lokalnych

we wszystkich krajach wysoko rozwiniętych.

Również w Polsce ma on najistotniejsze

znaczenie fiskalne dla budżetów gmin.

W strukturze dochodów własnych gmin

(wynoszących w gminach miejskich - 58,6%,

w gminach miejsko-wiejskich - 48,1%, w

gminach wiejskich - 38,2% ogółu dochodów

budżetowych) stanowi on odpowiednio 20,5%,

18,3%, 14,3%.

Zgodnie z art. 2 ust. l u.p.o.l, opodatkowaniu

podatkiem

od

nieruchomości

podlegają

następujące

nieruchomości

lub

obiekty

budowlane:

 grunty

 budynki lub ich części

 budowle

lub

ich

części

związane

z

prowadzeniem działalności gospodarczej

Podatnikami podatku od nieruchomości

są osoby

fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne

niemające osobowości prawnej, w tym spółki

nieposiadające osobowości prawnej, które są m.in.:

 właścicielami

nieruchomości

lub

obiektów

budowlanych

 posiadaczami

samoistnymi

nieruchomości

lub

obiektów budowlanych

 użytkownikami wieczystymi gruntów

Nowelizacja u.p.o.l. nie zmieniła natomiast

reguły, iż w przypadku gdy nieruchomość

stanowi własność Skarbu Państwa lub

jednostki

samorządu

terytorialnego,

obowiązek podatkowy w podatku od

nieruchomości ciąży na posiadaczach, jeśli

ich posiadanie wynika z umowy zawartej z

właścicielem lub Agencją Własności Rolnej

Skarbu

Państwa

lub

innego tytułu

prawnego lub nawet jeśli jest posiadaniem

bez tytułu prawnego.

Podstawę

opodatkowania

dla

budynków oraz ich części stanowi
ich powierzchnia użytkowa, dla
gruntów

-

powierzchnia

tych

gruntów, dla budowli - ich wartość
ustalona

na

dzień

l

stycznia

roku

podatkowego,

stanowiąca

podstawę

obliczania

amortyzacji w tym roku.

Stawki

podatku

od

nieruchomości

obowiązujące na terenie danej gminy

określają rokrocznie w formie uchwały rady

gmin,

z zachowaniem górnych granic ustawowych,

corocznie podwyższanych przez Ministra

Finansów

w

stopniu

odpowiadającym

wskaźnikowi wzrostu cen detalicznych

towarów i usług konsumpcyjnych oraz

ogłaszanych w drodze obwieszczenia

w „Monitorze Polskim”.

W praktyce najczęściej rady gmin uchwalają

stawki zbliżone do stawek maksymalnych. Dla

gruntów, budynków lub ich części stawki

podatku mają charakter kwotowy, naliczane są

od l m powierzchni (w przypadku budynków -

powierzchni

użytkowej)

i w 2009 r. wynosiły one (maksymalnie)

przykładowo: dla gruntów związanych

z prowadzeniem działalności gospodarczej -

0,74 zł, dla gruntów pod jeziorami - 3,90 zł (od

l ha powierzchni), dla gruntów pozostałych -

0,37 zł, dla budynków mieszkalnych - 0,62 zł,

dla budynków związanych z prowadzeniem

działalności gospodarczej - 19,81 zł.

W przypadku budowli natomiast stawka określona

jest procentowo i wynosi 2% ich wartości ustalanej

w sposób wskazany w u.p.o.l.

Przy określaniu wysokości stawek podatku od

nieruchomości rada gminy może różnicować ich

wysokość

dla

poszczególnych

rodzajów

przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w

szczególności cechy wskazane w u.p.o.l., takie jak

np.

lokalizacja

i sposób wykorzystywania gruntu, rodzaj jego

zabudowy, rodzaj prowadzonej na nim działalności,

lokalizacja, stan techniczny i wiek budynków.

W art. 7 u.p.o.l. zawarte są

katalogi

zwolnień

przedmiotowych

i

podmiotowych

z podatku od nieruchomości.

I tak, ustawowo zwolnionymi z tego podatku
są takie przedmioty opodatkowania, jak np.:
budowle kolejowe, budynki gospodarcze
służące działalności leśnej lub rybackiej,
grunty
i

budynki

we

władaniu

muzeów

rejestrowanych, grunty stanowiące nieużytki.

Natomiast do podmiotów zwolnionych z

podatku od nieruchomości ustawodawca

zaliczył np. szkoły publiczne i niepubliczne,

szkoły wyższe, placówki naukowe Polskiej

Akademii Nauk - z wyjątkiem przedmiotów

opodatkowania zajętych przez te podmioty na

działalność gospodarczą.

Do końca 2002 r. zwolnieniem ustawowym

objęte były również nieruchomości stanowiące

własność komunalną oraz te, które spełniały

warunek służenia potrzebom organów gminy i

administracji samorządowej.

Od l stycznia 2003 r. zwolnienie powyższe

zostało

zastąpione

wyłączeniem

z

opodatkowania na mocy art. 2 ust. 3 pkt 3

u.p.o.l. Rada gminy może wprowadzać również

inne zwolnienia od podatku od nieruchomości,

pod warunkiem że będą one miały charakter

przedmiotowy.

Do przykładowych przedmiotów opodatkowania

zwalnianych przez rady gmin należą: grunty

sklasyfikowane w ewidencji gruntów jako drogi

niepubliczne, budynki instytucji kultury, klubów

sportowych i ochotniczych straży pożarnych.

Tryb i warunki płatności podatku od

nieruchomości

określone zostały w art. 6

u.p.o.l.

Podatnicy,

będący

osobami

fizycznymi

,

zobowiązani są składać właściwemu organowi

podatkowemu

(wójtowi,

burmistrzowi,

prezydentowi

miasta)

informację

o

nieruchomościach i obiektach budowlanych,

sporządzoną na formularzu według ustalonego

wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia

okoliczności uzasadniających powstanie albo

wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od

dnia zaistnienia zdarzenia, mającego wpływ na

wysokość opodatkowania.

Podatek od nieruchomości dla osób fizycznych

ustala

w drodze decyzji wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Natomiast osoby prawne i jednostki organizacyjne

niemające osobowości prawnej składają organowi

podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce

położenia przedmiotów opodatkowania deklaracje na

podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy,

sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru,

oraz wpłacają obliczony w deklaracji podatek - bez

wezwania - na rachunek budżetu właściwej gminy za

poszczególne miesiące, w terminie do dnia

15 każdego miesiąca.

W polskim podatku od nieruchomości

występuje

ilościowa podstawa opodatkowania

(powierzchnia

użytkowa budynków, powierzchnia gruntów), co jest

rzadkością w krajach Unii Europejskiej.

Dlatego też od kilku lat trwają w Polsce prace nad

przekształceniem tej podstawy w podstawę ad

valorem (od wartości), opartą na katastrze gruntów.

Reforma podatku od nieruchomości będzie polegała

m.in,

na

utworzeniu

ewidencji

w

postaci

numerycznego

fiskalnego katastru nieruchomości

oraz

zastąpieniu

trzech

obecnie

istniejących

podatków, tj. podatku od nieruchomości, podatku

leśnego oraz podatku rolnego, jednym podatkiem od

wartości nieruchomości (podatkiem katastralnym).

Podatek od środków transportowych

objęty jest również regulacją u.p.o.l.
Istotą tego podatku jest zwiększenie
udziału

użytkowników

dróg

w

finansowaniu

ich

utrzymania

i

modernizacji.

W

krajach

Unii

Europejskiej najczęściej stosuje się
podatki pobierane w cenie paliwa lub
tzw. dodatki samorządowe do ceny
paliwa.

Przekształcenie w tym kierunku polskiego

podatku drogowego nastąpiło w wyniku

uchwalenia

ustawy

z dnia 29 sierpnia 1997

r.

o finansowaniu dróg publicznych

(Dz.

U. Nr 123, póz. 780 z późn. zm.).

Zakres przedmiotowy podatku od środków

transportowych został ograniczony i obecnie

obejmuje on głównie samochody ciężarowe,

ciągniki siodłowe i balastowe, przyczepy i

naczepy, autobusy (art. 8 u. p.o.l).

Obowiązek podatkowy

ciąży na

osobach

fizycznych

i

osobach

prawnych, będących właścicielami
środków

transportowych,

jak

również,

na

jednostkach

organizacyjnych

nieposiadających

osobowości prawnej, na które środek
transportowy jest zarejestrowany.

Wysokość stawek

podatku określa w drodze

uchwały rada gminy, z tym że roczna stawka
podatku od jednego środka transportowego nie
może przekroczyć ustawowych maksymalnych
granic określonych w art. 10 ust. l u.p.o.l..
Począwszy od l stycznia 2002 r. ustawodawca
wprowadził również stawki minimalne dla
samochodów

ciężarowych,

ciągników

siodłowych i balastowych oraz przyczep i
naczep, posiadających dopuszczalną masę
całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton.

W 2009 r.

1) od samochodu ciężarowego, o którym mowa w art. 8 pkt 1, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu:
a) powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie

704,61 zł

b) powyżej 5,5 tony do 9 ton włącznie

1.175,49 zł

c) powyżej 9 ton

1.410,58 zł

2) od samochodu ciężarowego, o którym mowa w art. 8 pkt 2 (z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy

całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w załączniku nr 1 do

ustawy)

2.691,81 zł

3) od ciągnika siodłowego lub balastowego, o których mowa w art. 8 pkt 3

1.645,67 zł

4) od ciągnika siodłowego lub balastowego, o których mowa w art. 8 pkt 4, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej

zespołu pojazdów:

a) do 36 ton włącznie

2.080,58 zł

b) powyżej 36 ton (z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki

podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w załączniku nr 2 do ustawy)

2.691,81 zł

5) od przyczepy lub naczepy, o których mowa w art. 8 pkt 5

1.410,58 zł

6) od przyczepy lub naczepy, o których mowa w art. 8 pkt 6, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu

pojazdów:

a) do 36 ton włącznie

1.645,67 zł

b) powyżej 36 ton (z tym że w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia stawki

podatku nie mogą być niższe od kwot określonych w załączniku nr 3 do ustawy)

2.080,58 zł

7) od autobusu, w zależności od liczby miejsc do siedzenia:
a) mniejszej niż 30 miejsc

1.645,67 zł

b) równej lub wyższej niż 30 miejsc

2.080,58 zł

Podatek jest obliczany i płacony
samodzielnie przez podatników w
dwóch równych ratach (do 15 lutego
i do 15 września) na rachunek
budżetu gminy, na terenie której
podatnik ma miejsce zamieszkania
lub siedzibę.

Podatek od posiadania psów

był trzecim i ostatnim

podatkiem regulowanym u.p.o.l. Obowiązywał do 31

grudnia 2007 roku.

Nie miał on istotnego znaczenia finansowego dla gmin,

a w wielu przypadkach koszty jego poboru

przekraczają wpływy z niego uzyskiwane. Ograniczenie

zakresu podmiotowego tego podatku tylko do osób

fizycznych posiadających psy również zmniejszał jego

rolę fiskalną. Rada gminy zobowiązana była

w drodze uchwały określać corocznie wysokość stawki

podatku, która nie może przekroczyć górnej stawki

kwotowej wyznaczonej w u.p.o.l. od jednego psa (w

2007 r. wynosiła ona 53,10 zł rocznie).

Do dnia 30 listopada 2002 r. gminy

uprawnione były do wprowadzania

generalnego

zwolnienia

swoich

mieszkańców

od

tego

podatku.

Nowelizacja u.p.o.l. pozbawiła gminy

powyższego

uprawnienia,

lecz

pozostawiła im prawo ustanawiania

innych zwolnień przedmiotowych niż

wymienione w ustawie.

Ustawowo zwolnione z podatku

było np.

posiadanie psów będących pomocą dla osób
niepełnosprawnych, posiadanie jednego psa
przez osobę w wieku powyżej 65 lat,
prowadzącą

samodzielnie

gospodarstwo

domowe,

posiadanie

do

dwóch

psów

utrzymywanych

w

celu

pilnowania

gospodarstwa rolnego. Najczęściej podatek
pobierany

był

przez

inkasentów

wyznaczonych przez radę gminy, którymi byli
dozorcy, pracownicy administracji osiedla, itp.

Od 1 stycznia 2008 r. rada gminy może

wprowadzić na terenie gminy

opłatę od

posiadania psów

. Opłatę tę pobiera się od

osób fizycznych posiadających psy.

 

Opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:

 

1)

członków

personelu

przedstawicielstw

dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz

innych osób zrównanych z nimi na

podstawie

ustaw,

umów

lub

zwyczajów

międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami

polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod

warunkiem wzajemności;

2)

osób

zaliczonych

do

znacznego

stopnia

niepełnosprawności

w

rozumieniu

przepisów

o

rehabilitacji

zawodowej

i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

- z tytułu posiadania jednego psa;

3) osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów

ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji

zawodowej

i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

(Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 i Nr 223, poz. 1463) - z

tytułu posiadania psa asystującego;

4) osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących

samodzielnie gospodarstwo domowe - z tytułu posiadania

jednego psa;

5) podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych

- z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch psów.

Zasady ustalania i poboru

oraz

terminy płatności i wysokość stawek
opłaty

określa,

w drodze uchwały, rada gminy. Rada
gminy może zarządzić pobór tej opłaty
w

drodze

inkasa

oraz

określić

inkasentów i wysokość wynagrodzenia
za inkaso. Ponadto rada gminy może
wprowadzić inne niż ww. zwolnienia
przedmiotowe od opłaty od posiadania
psów.

Podatek rolny

, podobnie jak podatek leśny,

nie jest zaliczany do podatków lokalnych,

pomimo

iż

w całości stanowi dochód budżetu gminy.

Wynika to z odrębnego jego uregulowania

ustawą z dnia 15 listopada l984 r. o podatku

rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, póz. 431 z

późn. zm.).

Uznawany jest on za podatek przychodowy,

chociaż posiada również cechy właściwe

podatkom majątkowym.

Opodatkowaniu podatkiem rolnym

podlegają

grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i

budynków jako użytki rolne lub jako grunty

zadrzewione

i zakrzewione na użytkach rolnych

, z wyjątkiem

gruntów zajętych na prowadzenie działalności

gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Powyższa

szeroka

definicja

przedmiotu

opodatkowania podatkiem rolnym, z dniem l

stycznia

2003

r.

zastąpiła

zasadę,

że

opodatkowaniu tym podatkiem podlegają tylko

określone w ustawie grunty gospodarstw rolnych

o łącznej powierzchni przekraczającej l ha.

Podatnikami są osoby fizyczne, osoby
prawne, jednostki organizacyjne, w tym
spółki,

nieposiadające

osobowości

prawnej

będące

właścicielami,

posiadaczami samoistnymi lub zależnymi
użytków

rolnych

lub

gruntów

zadrzewionych

i

zakrzewionych

na

użytkach rolnych o powierzchni zarówno
powyżej,

jak

i poniżej l ha.

Podstawą opodatkowania podatkiem
rolnym

jest:

dla

gruntów

gospodarstw

rolnych

-

liczba

hektarów przeliczeniowych

, zaś

dla pozostałych gruntów - liczba
hektarów

wynikająca

z ewidencji gruntów i budynków.

Liczbę tzw. hektarów przeliczeniowych ustala się

na podstawie przeliczników umieszczonych w

tabeli

w art. 4 ust. 5 u.p.r., które zostały ustalone

w zależności od rodzajów użytków rolnych

(grunty orne, łąki i pastwiska), ich klas (np. I, II,

IVa, IVb, VI) oraz w podziale na 4 okręgi

podatkowe. Okręgi podatkowe zostały ustalone

rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10

grudnia

2001

r.

w sprawie zaliczenia gmin oraz miast do jednego

z czterech okręgów podatkowych (Dz. U. Nr 143,

póz. 1614).

Stawki

podatku

rolnego

mają

charakter

kwotowy

i

zostały

uzależnione

od

aktualnej

ceny

kwintala

żyta.

Dla

gruntów

gospodarstw rolnych stawka ta wynosi
-

od

l

ha

przeliczeniowego

równowartość pieniężną 2,5 q żyta,
zaś dla gruntów pozostałych - od l ha
fizycznego równowartość 5 q żyta.

Równowartość pieniężna kwintali żyta oblicza

się według średniej ceny skupu żyta za

pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego

rok podatkowy, która ogłaszana jest przez

Prezesa GUS w Monitorze Polskim w terminie

20 dni po upływie III kwartału.

W 2009 r. podatek rolny wynosi:

 139,50 zł (od 1 ha przeliczeniowego gruntów),
 279,00 zł (od 1 ha gruntów).

W 2010 r. podatek rolny wynosi:

85,25 zł (od 1 ha przeliczeniowego

gruntów),

170,50 zł (od 1 ha gruntów).

Rada gminy może, w drodze stosownej
uchwały, obniżyć średnią cenę skupu żyta,
przyjmowaną jako podstawa obliczania
podatku rolnego na swoim obszarze.

Osoby fizyczne zobowiązane są składać właściwemu

organowi podatkowemu

informacje o gruntach

,

sporządzone na formularzach według ustalonego

wzoru.

Podatek rolny dla tych podatników ustala, w drodze

decyzji, organ podatkowy właściwy ze względu na

miejsce położenia gruntów. W przypadku osób

fizycznych należności przypadające z tytułu

podatku rolnego, podatku od nieruchomości i

podatku leśnego ustalane są w nakazie płatniczym

wydawanym przez organ podatkowy w kwotach

odrębnych i w kwotach łącznych.

Jest to tzw.

łączne zobowiązanie

pieniężne

, pobierane najczęściej

przez inkasenta w osobie sołtysa.
Rada gminy może bowiem zarządzać
pobór podatku rolnego od osób
fizycznych
w

drodze

inkasa,

określać

inkasentów
i wysokość wynagrodzenia za inkaso.

Osoby

prawne,

jednostki

organizacyjne

nieposiadające osobowości prawnej, jednostki

organizacyjne Agencji Własności Rolnej Skarbu

Państwa oraz Lasów Państwowych składają

właściwemu

organowi,

podatkowemu

deklaracje na podatek rolny

na dany rok

podatkowy

i

ustalony

w nich podatek samodzielnie wpłacają na

rachunek budżetu właściwej gminy. Podatek

płatny

jest

w ratach proporcjonalnych w terminach do 15

marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku

podatkowego.

Artykuł 12 ust. l u.p.r. ustanawia

katalog

zwolnień przedmiotowych

z podatku rolnego,

w którym wymienia m.in.: grunty rolne klasy V,
VI i VIz, grunty orne, łąki i pastwiska objęte
melioracją, użytki ekologiczne, grunty pod
wałami przeciwpowodziowymi. W art. 12 ust. 2
u.p.r. zostały natomiast ustanowione zwolnienia
podmiotowe, które przysługują m.in.: szkołom
wyższym,

placówkom

naukowym

Polskiej

Akademii

Nauk,

jednostkom

badawczo-

rozwojowym.

W konstrukcji podatku rolnego

przewidziane

są również ulgi

, np. ulga inwestycyjna z

tytułu wydatków poniesionych na budowę lub
modernizację

określonych

budynków

inwentarskich, 60% ulga przy opodatkowaniu
gospodarstw rolnych żołnierzy odbywających
zasadniczą

służbę

wojskową,

ulgi

w razie wystąpienia klęski żywiołowej. Od l
stycznia 2003 r. rady gmin mogą wprowadzać
inne zwolnienia lub ulgi w podatku rolnym o
charakterze przedmiotowym.

Podatek leśny

, od l stycznia 2003 r. uregulowany

jest nową

ustawą

z dnia 30 października 2002 r.

o podatku leśnym

(Dz. U. Nr 200, póz. 1682 z

późn. zm.).

Opodatkowaniu tym podatkiem podlegają lasy,

określone w u.p.l., z wyjątkiem lasów zajętych na

wykonywanie innej działalności gospodarczej niż

działalność leśna. W związku z powyższym lasy

zajęte na działalność inną niż leśna podlegają

podatkowi od nieruchomości. Lasem w rozumieniu

u.p.l. są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji

gruntów i budynków jako lasy.

Podatnikiem podatku leśnego

jest osoba

fizyczna,

osoba

prawna,

jednostka

organizacyjna, w tym spółka, nieposiadająca

osobowości prawnej, będąca: właścicielem,

posiadaczem samoistnym, użytkownikiem

wieczystym lasów lub posiadaczem lasów,

stanowiących własność Skarbu Państwa lub

jednostki samorządu terytorialnego.

Podatek jest również pobierany od lasów

pozostających w zarządzie Państwowego

Gospodarstwa Leśnego ,,Lasy Państwowe”

oraz wchodzących w skład Zasobu Własności

Rolnej Skarbu Państwa.

Do końca 2002 r.

podstawę opodatkowania

podatkiem leśnym stanowiła liczba hektarów

przeliczeniowych,

ustalonych

według

przeliczników, uzależnionych od gatunków

drzew

w

drzewostanie

i klas bonitacji głównych gatunków drzew.

W

przeciwieństwie

do

podatku

rolnego,

konstrukcja tzw. hektarów przeliczeniowych, w

podatku leśnym nie sprawdziła się. Obecnie

podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia

lasu,

wyrażona

w

hektarach

fizycznych,

wynikająca

z

ewidencji

gruntów

i budynków.

Stawka podatku

jest kwotowa i wynosi, od l

ha - równowartość pieniężną 0,220 m

3

drewna,

obliczaną według średniej ceny sprzedaży
drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za
pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego
rok podatkowy, którą Prezes GUS ogłasza w
„Monitorze

Polskim”.

Podobnie

jak

w przypadku podatku rolnego, rada gminy, dla
celów obliczania podatku leśnego na swoim
obszarze, ma prawo obniżyć kwotę stanowiącą
średnią cenę sprzedaży drewna.

W 2009 r. podatek leśny wynosi
33,56

zł

(od 1 ha).

W 2010 r. podatek leśny wynosi
30,04

zł

(od 1 ha).

Osobom fizycznym podatek wymierzany jest w drodze

decyzji organu podatkowego właściwego ze względu

na miejsce położenia lasu, któremu osoby te składają

tzw.

informację

o lasach

, sporządzoną na odpowiednim formularzu.

Osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające

osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Lasów

Państwowych oraz Agencji Własności Rolnej Skarbu

Państwa

składają

organowi

podatkowemu

-

deklaracje na podatek

leśny

na dany rok

podatkowy i obliczony w deklaracji podatek są

obowiązane wpłacać na rachunek budżetu właściwej

gminy do 15 każdego miesiąca.

Ustawa z dnia 30 października 2002
r. o podatku leśnym wprowadza
zwolnienia przedmiotowe (lasy z
drzewostanem w wieku do 40 lat,
lasy wpisane do rejestru zabytków)
oraz zwolnienia podmiotowe (szkoły,
szkoły wyższe, placówki naukowe
Polskiej Akademii Nauk, jednostki
badawczo-rozwojowe).

Podatek

od

spadków

i

darowizn

uregulowany jest

ustawą

z dnia 28 lipca 1983

r.

o podatku od spadków i darowizn

(Dz. U.

z 1997 r. Nr 16, póz. 89 z późn. zm.).

Jest to podatek majątkowy - wymierzany od
przyrostu majątku nabytego w sposób
nieodpłatny. Pomimo iż w całości stanowi on
dochód budżetów gmin, pobierany jest nie
przez organy gminy, lecz przez właściwe
urzędy skarbowe.

Opodatkowaniu podatkiem od spadków i

darowizn podlegają następujące sytuacje

faktyczne bądź prawne:

• nabycie przez osoby fizyczne własności

rzeczy i praw majątkowych tytułem spadku,

darowizny,

zasiedzenia,

nieodpłatnego

zniesienia współwłasności, zachowku

• nabycie

praw

do

wkładu

oszczędnościowego

na

podstawie

dyspozycji wkładcy na wypadek śmierci

Podatnikiem tego podatku jest w
zasadzie osoba fizyczna; od 1989 r.
do osób prawnych stosowane są
bowiem przepisy

ustawy

z dnia 31

stycznia

1989

r.

o

podatku

dochodowym

od osób prawnych

, a

następnie ustawy z dnia 15 lutego
1992 r. o podatku dochodowym od
osób prawnych.

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności
rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku
darowizny - solidarnie na obdarowanym i
darczyńcy.

Podstawę

opodatkowania

stanowi

wartość

nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu
długów
i ciężarów (tzw. czysta wartość), ustalona według
stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia
i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku
podatkowego.

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od

jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych

o czystej wartości przekraczającej kwoty wskazane

w art. 9 ust. l u.p.s.d. (kwoty wolne od podatku),

których wysokość uzależniona jest od zaliczenia

nabywcy do jednej z trzech grup podatkowych.

I tak np. dla pierwszej grupy podatkowej, do której

zalicza się nabywców najbliżej spokrewnionych

z darczyńcą lub spadkodawcą, kwotą wolną od

podatku w 2004 r. jest 9637 zł.

Stawki

podatku

mają

charakter

progresywny, procentowy i procentowo-

kwotowy, a ich wysokość jest odmienna

dla każdej z trzech grup podatkowych. W

art. 15 ust. l u.p.s.d. określone są skale

podatkowe, podwyższane przez Ministra

Finansów w drodze rozporządzenia, w

przypadku

wzrostu

cen

towarów

nieżywnościowych trwałego użytku o

ponad 6%, w stopniu odpowiadającym

wzrostowi tych cen.

Od 01.01.2009 r. nastąpiły zmiany w ustawie

o podatku od spadków i darowizn.

Zmiany

w ustawie o podatku od spadków i

darowizn obowiązujące od 01.01.2009 r.

dotyczą przepisu regulującego całkowite

zwolnienie z podatku dla najbliższej

rodziny

.

Wprowadzone zostały

ustawą

z dnia 10

października 2008 r.

o zmianie ustawy o

podatku

od

spadków

i darowizn

(Dz. U. Nr 203, poz. 1267),

Ustawowy

termin

dla

zgłoszenia

w

urzędzie skarbowym nabycia rzeczy lub

praw

majątkowych,

warunkujący

zwolnienie z zapłaty podatku od spadków i

darowizn został wydłużony z miesiąca do

sześciu miesięcy.

Całkowite zwolnienie z podatku od spadków

i darowizn obejmuje nabycie rzeczy lub praw

majątkowych przez małżonka, zstępnych,

wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i

macochę.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

został

wprowadzony

z

dniem

1 stycznia 2001 r. w wyniku reformy konstrukcji
opodatkowania czynności cywilnoprawnych
i administracyjno-prawnych. Na mocy ustawy z
dnia
9 września 2000 r. o podatku od czynności
cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, póz. 959 z późn.
zm.),

ograniczono

zakres

przedmiotowy

dotychczasowej opłaty skarbowej, pobieranej
obecnie wyłącznie od czynności administracyjno-
prawnych.

Podmiotami czynności cywilnoprawne są

oczywiście ci, którzy czynności te zawierają.

Od 2007 r. jednak zmienił się obowiązek

podatkowy w tym zakresie.

Ciąży on w

zależności od dokonanej czynności:

 przy umowie sprzedaży - na kupującym;
 przy umowie zamiany - na stronach

czynności;

 przy umowie darowizny - na obdarowanym;
 przy umowie dożywocia - na nabywcy

własności nieruchomości;



przy umowie o dział spadku lub o zniesienie

współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub

prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we

współwłasności;



przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym

również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności -

na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;



przy

umowie

pożyczki

i

umowie

depozytu

nieprawidłowego - na biorącym pożyczkę lub

przechowawcy;



przy

ustanowieniu

hipoteki

-

na

składającym

oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;



przy umowie spółki cywilnej - na wspólnikach, a przy

pozostałych umowach spółki - na spółce

Stawki podatku mają charakter procentowy lub kwotowy.

Zwolnione z tego podatku są strony czynności

cywilnoprawnych, takie jak:

• jednostki budżetowe

• jednostki samorządu terytorialnego

• Skarb Państwa

• osoby prawne, których celem statutowym jest działalność

naukowa, oświatowa, kulturalna, obrony narodowej,

ochrony zdrowia itp.

Płatnikami podatku

są notariusze - od

czynności cywilnoprawnych dokonywanych w

formie aktu notarialnego lub nabywcy rzeczy

— od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje

te rzeczy do przerobu lub sprzedaży.

W pozostałych przypadkach podatnicy są

obowiązani

bez

wezwania

organu

podatkowego złożyć deklarację w sprawie

podatku od czynności cywilnoprawnych oraz

obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni

od dnia powstania obowiązku podatkowego,

określonego w art. 3 u.p.c.c.

Karta podatkowa

jest uproszczoną

(zryczałtowaną) formą opłacania podatku

dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 24 u.z.p.d.f., podatnicy

prowadzący działalność opodatkowaną

w formie karty są zwolnieni z obowiązku

prowadzenia ksiąg, składania zeznań

podatkowych, deklaracji o wysokości

uzyskanego dochodu oraz wpłacania

zaliczek na podatek dochodowy.

Z opodatkowania w formie karty podatkowej

mogą korzystać

osoby fizyczne, które

prowadzą jeden z rodzajów działalności

wymienionych w art. 23 u.z.p.d.f. i złożą

wniosek

o

zastosowanie

tej

formy

właściwemu urzędowi skarbowemu. Urząd

skarbowy, uwzględniając wniosek, wydaje

decyzje

ustalającą

wysokość

podatku

dochodowego

w formie karty podatkowej, odrębnie na

każdy rok podatkowy.

Stawki podatku

opłacane w formie karty

podatkowej

mają

charakter

kwotowy

i

uzależnione są od rodzaju działalności, liczby

zatrudnionych

pracowników

oraz

liczby

mieszkańców miejscowości, w której działalność

jest prowadzona.

Przykładowo dla podatnika prowadzącego usługi

zegarmistrzowskie w miejscowości o liczbie

mieszkańców powyżej 50 000, zatrudniającego

jednego pracownika miesięczna stawka podatku

dochodowego od osób fizycznych opłacanego

w formie karty podatkowej wynosi - 436 zł.

Opłata skarbowa

uregulowana jest ustawą z dnia

9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr

86, póz. 960 z późn. zm.). Opłacie tej podlegają

określone czynności w sprawach indywidualnych z

zakresu administracji publicznej (np. podania,

zaświadczenia lub zezwolenia wydawane na

wniosek zainteresowanego) lub dokumenty (np.

weksle, dokumenty stwierdzające ustanowienie

pełnomocnika). Przedmiot opłaty skarbowej można

więc podzielić na dwie kategorie: pierwszą -

obejmującą sprawy indywidualne z zakresu

administracji publicznej, i drugą - obejmującą

niektóre dokumenty.

Art. 2 u.o.s. przewiduje liczne

zwolnienia

przedmiotowe

od opłaty skarbowej, np.

podania,

zezwolenia,

zaświadczenia

w sprawach alimentacyjnych, zatrudnienia,

świadczeń socjalnych, nauki, szkolnictwa,

budownictwa mieszkaniowego.

Natomiast

wśród

podmiotów

zwolnionych

od

opłaty

skarbowej

wymieniono m.in.: jednostki budżetowe,

jednostki samorządu terytorialnego.

Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej ciąży na
osobach

fizycznych,

osobach

prawnych,

jednostkach organizacyjnych nieposiadających
osobowości

prawnej,

które

wystawiają

dokumenty, składają podania albo jeżeli na ich
wniosek dokonuje się czynności urzędowych.

Stawki opłaty skarbowej

mają charakter

kwotowy
i uzależnione są od przedmiotów tej opłaty.

Stawki opłaty skarbowej

ulegają

podwyższeniu

w przypadku wzrostu

cen

towarów

i

usług

konsumpcyjnych o ponad 15% w
stopniu odpowiadającym wzrostowi
tych

cen.

Wówczas

Minister

Finansów ogłasza w „Monitorze
Polskim” nowe, podwyższone stawki
opłaty skarbowej.

Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej ciąży na

osobach, które np. składają podania, składają

wnioski o dokonanie czynności urzędowej, o wydanie

zaświadczenia lub zezwolenia, a także na osobach,

które wystawiają (sporządzają) dokumenty.

W konstrukcji opłaty skarbowej przewidziana została

również instytucja płatnika. Płatnikami tej opłaty są

notariusze

-

od

sporządzanych

przez

nich

dokumentów, zaś do l stycznia 2003 r. byli nimi

również

przewoźnicy

-

od

dokumentów

przewozowych, które z powyższą datą przestały

podlegać opłacie skarbowej.

Opłaty:

targowa

i

miejscowa

jako jedyne zaliczane są do opłat lokalnych ze
względu na ich uregulowanie w powoływanej
wcześniej u.p.o.l. Opłaty targowa i miejscowa
mają charakter obligatoryjny.

Opłata administracyjna

miała charakter

fakultatywny, tzn. gmina mogła, ale nie
musiała jej wprowadzić. Została zniesiona 1
stycznia 2008 r.

Uchwały w sprawie zasad ustalania i poboru,
terminów płatności i wysokości stawek opłaty
targowej podejmowane są rokrocznie przez
wszystkie rady gmin. Stosowne uchwały
w sprawie opłaty miejscowej podejmowane
są

wyłącznie

przez

rady

gmin

uzdrowiskowych, zaś podejmowanie uchwał
w sprawie opłaty administracyjnej jest
fakultatywne i występuje tylko w niektórych
gminach.

Maksymalne stawki powyższych opłat zostały

określone w art. 19 u.p.o.l. I tak, stawka opłaty

targowej w 2009 r. nie może przekroczyć 654,49 zł

dziennie; opłaty miejscowej 1,86 zł, opłaty miejscowej

w miejscowościach uzdrowiskowych - 3,69 zł

dziennie, opłaty miejscowej w miejscowościach

posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej

– 2,66 zł, opłaty administracyjnej - 193,31 zł.

Rady gmin mogą zarządzić pobór tych opłat

w drodze inkasa oraz mogą wprowadzać inne niż

wymienione w u.p.o.l. zwolnienia przedmiotowe od

tych opłat,

Opłata targowa

ma największe znaczenie

fiskalne wśród opłat lokalnych; pobiera się ją za

pośrednictwem inkasenta od osób fizycznych,

osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych

niemających

osobowości

prawnej,

dokonujących sprzedaży na targowiskach.

Od opłaty targowej zwolnione są osoby, które są

podatnikami podatku od nieruchomości w

związku

z przedmiotami opodatkowania położonymi na

targowiskach.

Ustanowiona

w

u.p.o.l.

formuła

powyższego zwolnienia interpretowana
była

również

niejednoznacznie.

Prawdopodobnie dlatego ustawodawca z
dniem l stycznia 2003 r. potwierdził, iż
opłacie targowej nie podlega sprzedaż
dokonywana w budynkach lub częściach
budynków, z wyjątkiem targowisk pod
dachem oraz hal używanych do targów,
aukcji i wystaw.

Opłata

miejscowa

ma

charakter

podatku

konsumpcyjnego, pobieranego od osób fizycznych

przebywających

dłużej

niż

dobę

w

celach

wypoczynkowych, szkoleniowych lub turystycznych w

miejscowościach

turystycznych

i uzdrowiskowych, uznanych za takie decyzją wojewody,

wydaną na wniosek gminy.

Opłatę te pobiera się za każdy dzień pobytu w takich

miejscowościach. Zgodnie z art. 17 ust. 2 u.p.o.l., od

opłaty miejscowej zwolnione są m.in.: osoby przebywające

w szpitalach, osoby niewidome, zorganizowane grupy

dzieci

i młodzieży szkolnej. Od l stycznia 2003 r. nie obowiązuje

już zwolnienie od tej opłaty dla osób przebywających

w zakładach uzdrowiskowych oraz sanatoriach.

Opłata administracyjna

była opłatą, co do

której

rada

gminy

ma

najszersze

kompetencje w zakresie jej ustalania. Mogła
być ona pobierana za czynności urzędowe
wykonywane przez organy gminy, jeżeli
czynności te nie były objęte przepisami o
opłacie skarbowej. Ze względu na faktyczną
małą

liczbę

takich

czynności

opłata

administracyjna wykorzystywana była w
niewielkim

zakresie

i miała małe znaczenie fiskalne.

Opłata eksploatacyjna

pobierana jest od

przedsiębiorców wydobywających kopalinę ze

złoża, na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994

r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27,

póz. 96 z późn. zm.).

Ustala się ją jako iloczyn stawki opłaty

eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny i

ilości

kopaliny

wydobytej

w

okresie

rozliczeniowym. Rada Ministrów, w drodze

rozporządzenia, określa stawki opłaty dla

poszczególnych rodzajów kopalin, przy czym nie

mogą one przekroczyć dolnych i górnych granic

stawek, określonych w załączniku do pr.g.g.

Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach

jednostek samorządu terytorialnego przewiduje jako

dochód budżetów gmin „inne opłaty pobierane na

podstawie odrębnych ustaw”. Do opłat tych możemy

zaliczyć, np.:

Opłaty adiacenckie

, pobierane od właścicieli gruntów

zobowiązanych do uczestniczenia w kosztach budowy

urządzeń

infrastruktury

technicznej

(urządzeń

energetycznych lub gazowych), odpowiednio do

wzrostu

wartości

nieruchomości

w

wyniku

wybudowania

na

tych

gruntach

wymienionych

urządzeń. Opłaty adiacenckie są pobierane również od

osób, które otrzymały wydzielone działki budowlane w

wyniku postępowania gminy, związanego ze scalaniem i

podziałem nieruchomości.

Opłaty za parkowanie pojazdów

,

wprowadzane i ustalane przez rady
gmin

(miast)

na

obszarach

charakteryzujących się znacznym
deficytem miejsc postojowych.

Opłaty za korzystanie z zezwoleń

na sprzedaż

napojów

alkoholowych,

wnoszone

przez

przedsiębiorców, prowadzących sprzedaż napojów

alkoholowych, na rachunek gminy w każdym roku

kalendarzowym objętym zezwoleniem w wysokości

określonej zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z 26

października 1982 r, o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr

147, póz. 1231 z późn. zm.).

Ustawa powyższa ustanawia również prawo marszałka

województwa do pobierania opłat za zezwolenia na

obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o

zawartości do 18% alkoholu. Wpływy z powyższych

opłat

samorządy

gmin

i województw muszą przeznaczać na realizację

odpowiednio gminnych lub wojewódzkich programów

profilaktyki

i rozwiązywania problemów alkoholowych

Opłaty

związane

z

gospodarczym

korzystaniem ze środowiska

, pobierane na

podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. -
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, póz.
627 z późn. zm.), np. za wprowadzanie gazów i
pyłów do powietrza, za pobór wód, za
składowanie odpadów. Opłaty za korzystanie ze
środowiska

są

wnoszone

przez

podmioty

korzystające

ze

środowiska

na

rachunek

właściwego urzędu marszałkowskiego, według
stawek ustalonych zgodnie z art. 290 powyższej
ustawy

Wpływy z powyższych opłat stanowią przychody

odpowiednich funduszy ochrony środowiska

i gospodarki wodnej (np. wpływy z opłat i kar za

składowanie i magazynowanie odpadów - w 50%

stanowią przychód funduszu gminnego, w 10%

przychód funduszu powiatowego, w 40% przychód

funduszy: wojewódzkiego i narodowego).

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo

ochrony środowiska przewiduje również opłaty i

kary za usuwanie drzew i krzewów, które w całości

są przychodami gminnych funduszy ochrony

środowiska i gospodarki wodnej.

Do opłat powiatowych możemy zaliczyć m.in.:



Opłaty za dowody i tablice rejestracyjne

pojazdów

, opłaty za wydawane prawa jazdy, pobierane

na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo

o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, póz. 515 z

późn. zm.)



Opłaty za dzienniki budowy

, pobierane na podstawie

ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U.

z 2000r. Nr 106, póz. 1126 z późn.zm.)



Opłaty za karty wędkarskie

, pobierane na podstawie

ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie

śródlądowym (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, póz. 760 z późn.

zm.)

Dziękuję za uwagę!!!