Różne typy źródeł

Różne typy źródeł

historycznych

historycznych

Periodyzacja

Periodyzacja

Dzieje społeczności ludzkich dzielimy

Dzieje społeczności ludzkich dzielimy

na pewne okresy nazywane epokami

na pewne okresy nazywane epokami

historycznymi. Początek i koniec

historycznymi. Początek i koniec

każdej z nich wyznaczają pewne

każdej z nich wyznaczają pewne

cezury czyli daty doniosłych,

cezury czyli daty doniosłych,

znaczących wydarzeń.

znaczących wydarzeń.

Historia a prehistoria

Historia a prehistoria

Historia jako dziedzina naukowa zajmuje

Historia jako dziedzina naukowa zajmuje

się badaniem przeszłości ludzkich

się badaniem przeszłości ludzkich

społeczeństw od momentu pojawienia

społeczeństw od momentu pojawienia

się pisma, którym ok. 3,5 tys. lat p.n.e.

się pisma, którym ok. 3,5 tys. lat p.n.e.

zaczęto posługiwać się w Mezopotamii.

zaczęto posługiwać się w Mezopotamii.

Prehistoria to wcześniejsze dzieje

Prehistoria to wcześniejsze dzieje

człowieka, ale przed pojawieniem się

człowieka, ale przed pojawieniem się

pisma.

pisma.

Paleolit

Paleolit

- Obejmuje czasy od pojawienia się

- Obejmuje czasy od pojawienia się

pierwszych hominidów do końca

pierwszych hominidów do końca

epoki lodowcowej, czyli od ok. 2,8

epoki lodowcowej, czyli od ok. 2,8

mln lat temu (1, 2 mln lat temu) do

mln lat temu (1, 2 mln lat temu) do

ok. 10 tys. lat temu.

ok. 10 tys. lat temu.

Mezolit

Mezolit

- Obejmuje czasy od wykształcenia się

- Obejmuje czasy od wykształcenia się

społeczności zbieracko – łowieckich,

społeczności zbieracko – łowieckich,

czyli od ok. 10 tys. lat temu aż do ok.

czyli od ok. 10 tys. lat temu aż do ok.

5400 lat temu (na ziemiach polskich)

5400 lat temu (na ziemiach polskich)

i 6800 lat temu dla ziem Europy,

i 6800 lat temu dla ziem Europy,

kiedy to pojawiły się nowe modele

kiedy to pojawiły się nowe modele

społeczności.

społeczności.

Neolit

Neolit

Wyznacznikiem neolitu w Europie jest

Wyznacznikiem neolitu w Europie jest

powstanie społeczności operującej

powstanie społeczności operującej

gospodarką rolniczo – hodowlaną

gospodarką rolniczo – hodowlaną

oraz potrafiącą wypalać naczynia

oraz potrafiącą wypalać naczynia

ceramiczne. Koniec tej epoki to ok.

ceramiczne. Koniec tej epoki to ok.

4000. lat B.P i nastanie społeczności

4000. lat B.P i nastanie społeczności

potrafiących wykonywać narzędzia

potrafiących wykonywać narzędzia

miedziane.

miedziane.

Eneolit (epoka miedzi) i

Eneolit (epoka miedzi) i

epoka brązu

epoka brązu

- To epoka charakteryzująca się

- To epoka charakteryzująca się

występowaniem narzędzi miedzianych,

występowaniem narzędzi miedzianych,

czyli na ziemiach polskich jest to okres

czyli na ziemiach polskich jest to okres

od ok. 3700 lat B.P do ok. 2200 lat B.P.,

od ok. 3700 lat B.P do ok. 2200 lat B.P.,

kiedy to pojawia się umiejętność

kiedy to pojawia się umiejętność

wytwarzania narzędzi z brązu. Daje to

wytwarzania narzędzi z brązu. Daje to

początek następnej epoce – brązu

początek następnej epoce – brązu

trwającej od ok. 2200 lat B.P do ok. 1000

trwającej od ok. 2200 lat B.P do ok. 1000

lat B.P.

lat B.P.

Epoka żelaza

Epoka żelaza

-

Epoka ta trwa w Europie od ok. 1000

Epoka ta trwa w Europie od ok. 1000

roku B.P do VI w. n.e.

roku B.P do VI w. n.e.

-

W Polsce okres ten trwa od VII w p.n.e.

W Polsce okres ten trwa od VII w p.n.e.

do VII w .n.e., czyli do pojawienia się

do VII w .n.e., czyli do pojawienia się

Słowian na ziemiach polskich.

Słowian na ziemiach polskich.

-

Epoka żelaza dzieli się na kilka

Epoka żelaza dzieli się na kilka

okresów.

okresów.

Okres halsztacki

Okres halsztacki

Jest pierwszym okresem epoki żelaza,

Jest pierwszym okresem epoki żelaza,

trwającym od ok. 1000 r p.n.e. do IV

trwającym od ok. 1000 r p.n.e. do IV

w. a.C.

w. a.C.

Nazwa pochodzi od ośrodka

Nazwa pochodzi od ośrodka

wzmożonej produkcji metalurgicznej

wzmożonej produkcji metalurgicznej

w Hallstatt w dzisiejszej Austrii.

w Hallstatt w dzisiejszej Austrii.

Okres lateński

Okres lateński

To drugi okres epoki żelaza trwający od

To drugi okres epoki żelaza trwający od

ok. 400 r. a.C do I w. p.C.

ok. 400 r. a.C do I w. p.C.

Często nazywany jest okresem

Często nazywany jest okresem

przedrzymskim, bo poprzedza okres

przedrzymskim, bo poprzedza okres

rzymski.

rzymski.

Nazwa pochodzi od znanego ośrodka

Nazwa pochodzi od znanego ośrodka

kultury celtyckiej – La T

kultury celtyckiej – La T

ène w

ène w

Szwajcarii nad jeziorem Neuchâtel.

Szwajcarii nad jeziorem Neuchâtel.

Okres wpływów rzynskich

Okres wpływów rzynskich

Okres ten przypadał na lata

Okres ten przypadał na lata

oddziaływań Cesarstwa Rzymskiego

oddziaływań Cesarstwa Rzymskiego

na barbarzyńską Europę, czyli od

na barbarzyńską Europę, czyli od

początku I w. p.C. do ok. 375 roku,

początku I w. p.C. do ok. 375 roku,

czyli początku kryzysu Imperium

czyli początku kryzysu Imperium

Romanum

Romanum

Okres wędrówek ludów

Okres wędrówek ludów

Okres ten został zapoczątkowany najazdem

Okres ten został zapoczątkowany najazdem

Hunów na Europę w końcu IV w .n.e. i

Hunów na Europę w końcu IV w .n.e. i

trwał do połowy VI w. n. e. ( Europa) lub

trwał do połowy VI w. n. e. ( Europa) lub

początków VII w .n.e. (Polska). Za koniec

początków VII w .n.e. (Polska). Za koniec

tej epoki naukowcy uznają zajęcie Kotliny

tej epoki naukowcy uznają zajęcie Kotliny

Karpackiej przez Awarów lub też

Karpackiej przez Awarów lub też

dominację Słowian w środkowej Europie w

dominację Słowian w środkowej Europie w

początkach VII w.n.e.

początkach VII w.n.e.

Po tych okresach zaczyna się średniowiecze.

Po tych okresach zaczyna się średniowiecze.

Średniowiecze

Średniowiecze

Za datę symboliczną początku

Za datę symboliczną początku

średniowiecza uznaje się historycznie

średniowiecza uznaje się historycznie

datę 476 r. – upadek Cesarstwa na

datę 476 r. – upadek Cesarstwa na

Zachodzie.

Zachodzie.

Ze względu na mnogość zmian

Ze względu na mnogość zmian

zachodzących w tym czasie tę epokę

zachodzących w tym czasie tę epokę

podzielono na kilka okresów.

podzielono na kilka okresów.

-

Wczesne średniowiecze - od końca V

Wczesne średniowiecze - od końca V

wieku – do końca X wieku (w Polsce

wieku – do końca X wieku (w Polsce

do wieku XII a nawet XIII)

do wieku XII a nawet XIII)

-

Rozkwit średniowiecza - od XI do XIV

Rozkwit średniowiecza - od XI do XIV

wieku; w Polsce są to wieki XII – XIV;

wieku; w Polsce są to wieki XII – XIV;

-

- „jesień średniowiecza” lub schyłek

- „jesień średniowiecza” lub schyłek

średniowiecza – od XIV do XV wieku

średniowiecza – od XIV do XV wieku

w Europie, a w Polsce od poł. XIV

w Europie, a w Polsce od poł. XIV

wieku do początków wieku XVI

wieku do początków wieku XVI

(konstytucja „nihil novi)

(konstytucja „nihil novi)

Koniec średniowiecza

Koniec średniowiecza

Za koniec średniowiecza uznaje się rok 1492 czyli

Za koniec średniowiecza uznaje się rok 1492 czyli

odkrycie nowego kontynentu przez Krzysztofa

odkrycie nowego kontynentu przez Krzysztofa

Kolumba, aczkolwiek historycy podaja kilka innych

Kolumba, aczkolwiek historycy podaja kilka innych

dat:

dat:



wynalezienie druku przez Jana Gutenberga (ok.

wynalezienie druku przez Jana Gutenberga (ok.

1450)

1450)



zdobycie Konstantynopola przez Turków i upadek

zdobycie Konstantynopola przez Turków i upadek

Cesarstwa Bizantyjskiego (1453)

Cesarstwa Bizantyjskiego (1453)



powrót Krzysztofa Kolumba do Hiszpanii (1493)

powrót Krzysztofa Kolumba do Hiszpanii (1493)



wystąpienie Marcina Lutra (1517).

wystąpienie Marcina Lutra (1517).

Epoka nowożytna

Epoka nowożytna

To epoka trwająca od XV wieku ( zależnie

To epoka trwająca od XV wieku ( zależnie

od daty jaką przyjmiemy za koniec

od daty jaką przyjmiemy za koniec

średniowiecza) do 1914 roku …..ale

średniowiecza) do 1914 roku …..ale

Historycy z epoki nowożytnej

Historycy z epoki nowożytnej

wyodrębniają tzw. „długi wiek XIX”,

wyodrębniają tzw. „długi wiek XIX”,

który rozpoczęła Wielka Rewolucja

który rozpoczęła Wielka Rewolucja

Francuska w 1789 a zakończyła I

Francuska w 1789 a zakończyła I

wojna światowa w 1914 roku.

wojna światowa w 1914 roku.

Chronologia prehistorii

Chronologia prehistorii

Najstarszym okresem w dziejach jest

Najstarszym okresem w dziejach jest

tzw.

tzw.

EPOKA KAMIENIA , którą dzielimy na 3

EPOKA KAMIENIA , którą dzielimy na 3

podokresy:

podokresy:

-

Starszy (paleolit)

Starszy (paleolit)

-

Środkowy (mezolt)

Środkowy (mezolt)

-

Młodszy (neolit)

Młodszy (neolit)

Epoka najnowsza

Epoka najnowsza

Trwa od 1914 czyli wybuchu I wojny

Trwa od 1914 czyli wybuchu I wojny

światowej i końca „starego świata” do

światowej i końca „starego świata” do

dziś.

dziś.

Niektórzy historycy uważają, że epoka

Niektórzy historycy uważają, że epoka

najnowsza zakończyła się w 1989

najnowsza zakończyła się w 1989

upadkiem komunizmu lub też wraz z

upadkiem komunizmu lub też wraz z

dniem 11 września 2001 roku – atakiem

dniem 11 września 2001 roku – atakiem

terrorystycznym na WTC w Nowym Yorku.

terrorystycznym na WTC w Nowym Yorku.

Źródła historyczne

Źródła historyczne

Przeszłość można poznać tylko i

Przeszłość można poznać tylko i

wyłącznie na podstawie pozostałości

wyłącznie na podstawie pozostałości

po dawnych epokach. Nazywamy je

po dawnych epokach. Nazywamy je

źródłami historycznymi.

źródłami historycznymi.

Źródła te dzielą się na poszczególne

Źródła te dzielą się na poszczególne

rodzaje. Najpopularniejszy podział

rodzaje. Najpopularniejszy podział

jest taki:

jest taki:

Najmniej źródeł zachowało się z

Najmniej źródeł zachowało się z

najstarszych epok, natomiast badacze

najstarszych epok, natomiast badacze

epoki najnowszej są przysypywani

epoki najnowszej są przysypywani

coraz to nowymi źródłami

coraz to nowymi źródłami

historycznymi.

historycznymi.

Badacze dawniejszych epok musza

Badacze dawniejszych epok musza

korzystać więc nie tylko ze źródeł

korzystać więc nie tylko ze źródeł

pisanych, ale również materialnych,

pisanych, ale również materialnych,

jak pieczęcie, monety, dzieła sztuki

jak pieczęcie, monety, dzieła sztuki

czy architektury. Bardzo pomocna jest

czy architektury. Bardzo pomocna jest

w tym względzie praca archeologów.

w tym względzie praca archeologów.

Badanie

Badanie

Mając do dyspozycji wiele różnych

Mając do dyspozycji wiele różnych

źródeł, historyk powinien poddać je

źródeł, historyk powinien poddać je

badaniu. Dzieli się ono na kilka

badaniu. Dzieli się ono na kilka

etapów, podczas których badacz

etapów, podczas których badacz

postępuje wg ściśle ustalonych reguł.

postępuje wg ściśle ustalonych reguł.

Każde źródło musi na początki zostać

Każde źródło musi na początki zostać

poddane krytyce zewnętrznej.

poddane krytyce zewnętrznej.

Krytyka źródła

Krytyka źródła

- Zewnętrzna – dokonuje się jej na

- Zewnętrzna – dokonuje się jej na

podstawie badania materiału z której

podstawie badania materiału z której

zostało zrobione źródło, typu pisma,

zostało zrobione źródło, typu pisma,

stylu dzieła artystycznego; na tej

stylu dzieła artystycznego; na tej

podstawie każdy historyk powinien

podstawie każdy historyk powinien

stwierdzić gdzie i kiedy oraz w jakich

stwierdzić gdzie i kiedy oraz w jakich

okolicznościach powstało; kto jest

okolicznościach powstało; kto jest

autorem i czy jest ono autentyczne;

autorem i czy jest ono autentyczne;

Krytyka źródła

Krytyka źródła

- Wewnętrzna – celem jest ustalenie

- Wewnętrzna – celem jest ustalenie

wiarygodności źródła na podstawie

wiarygodności źródła na podstawie

informacji w nim zawartych – czy

informacji w nim zawartych – czy

źródło przekazuje prawdziwe treści, czy

źródło przekazuje prawdziwe treści, czy

autor miał dostęp do wiarygodnych

autor miał dostęp do wiarygodnych

informacji o opisywanych faktach, czy

informacji o opisywanych faktach, czy

mógł i chciał przekazać prawdę, czy

mógł i chciał przekazać prawdę, czy

zniekształcał fakty

zniekształcał fakty

Interpretacja i opracowanie

Interpretacja i opracowanie

-

Polega na ustaleniu faktów i zjawisk o

Polega na ustaleniu faktów i zjawisk o

których mówi źródło

których mówi źródło

-

Po interpretacji źródła badacz może

Po interpretacji źródła badacz może

przystąpić do opracowania źródła

przystąpić do opracowania źródła

czyli opisu przeszłości na jego

czyli opisu przeszłości na jego

podstawie.

podstawie.