WPŁYW WYMIANY

GOSPODARCZEJ Z ZAGRANICĄ

NA PRODUKCJĘ I DOCHÓD

1

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Wymiana gospodarcza z zagranicą w modelu ruchu

okrężnego w gospodarce oraz systemie rachunkowości
dochodu narodowego:

1)

Eksport (X) – wytworzone w kraju dobra nabywane przez

podmioty zagraniczne;

2)

Import (Z) – dobra wyprodukowane zagranicą i nabywane

przez podmioty krajowe;

3)

Saldo dochodów z tytułu własności czynników produkcji

za granicą.

2

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Bilans handlowy (saldo eksportu netto):

NX=X-Z

X>Z – nadwyżka handlowa (dodatnie saldo NX)

Z>X – deficyt handlowy (ujemne saldo NX)

3

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

→ saldo eksportu netto jest wliczane do PKB ujmowanego od

strony dochodów i wydatków;

→ zatem, także i warunek krótkookresowej równowagi w modelu

popytowym musi uwzględniać NX jako kolejne źródło popytu
globalnego:

Y = AD
AD = C + I + G + NX
Y = C + I + G + NX

4

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Kilka dodatkowych pojęć:

bilans płatniczy (BP): zapis wszystkich transakcji podmiotów z

danego kraju z zagranicą;

a)

rachunek obrotów bieżących (ROB): zapis obrotów w zakresie
towarów, usług, dochodów z własności (majątkowych) i przekazów
(przede wszystkim – NX) - inaczej: transakcje, które nie tworzą
dodatkowych zobowiązań w przyszłości;

b)

rachunek obrotów finansowych/kapitałowych (ROF/ROK): zapis
transakcji kraj/zagranica w zakresie aktywów kapitałowych
(związanych z własnością) – transakcje związane ze sprzedażą lub
nabyciem aktywów, na skutek których powstają przyszłe
zobowiązania.

5

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Podstawowa zasada BP: saldo na rachunku obrotów
bieżących oraz saldo na rachunku obrotów finansowych
sumują się do zera:

ROB + ROF = 0

czyli

ROB = - ROF



Dlaczego?



Łączna wartość napływu środków finansowych do

gospodarki danego kraju musi przecież być równa
wartości tego, na co ją wykorzystano!

6

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Można to również przedstawić w postaci równości;

-

dopływów środków finansowych

do gospodarki danego

kraju (płatności dla tego kraju - za dobra i usługi, dochody
czynników produkcji oraz transfery + płatności za aktywa
nabywane w tym kraju przez podmioty zagraniczne)

-

oraz

-

Odpływów środków finansowych z danego kraju (płatności

na rzecz reszty świata - za dobra i usługi, dochody czynników
produkcji oraz transfery + płatności za aktywa nabywane przez
podmioty krajowe w innych państwach)

7

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Równość:

-

dopływów środków finansowych

do gospodarki danego

kraju (płatności dla tego kraju - za dobra i usługi, dochody
czynników produkcji oraz transfery + płatności za aktywa
nabywane w tym kraju przez podmioty zagraniczne)

-

dodatnich pozycji ROB + dodatnich pozycji ROF

-

oraz

-

Odpływów środków finansowych z danego kraju (płatności

na rzecz reszty świata - za dobra i usługi, dochody czynników
produkcji oraz transfery + płatności za aktywa nabywane przez
podmioty krajowe w innych państwach)

-

ujemnych pozycji ROB + ujemnych pozycji ROF

8

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Skoro:

Dodatnie pozycje ROB + dodatnie pozycje ROF

=

ujemne pozycje ROB + ujemne pozycje ROF

-

To:

-

Saldo ROB = - saldo ROF

9

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Saldo na rachunku obrotów bieżących zależy przede

wszystkim od salda wymiany towarowej kraju z zagranicą.

Aby zrozumieć kształtowanie się równowagi BP,

należałoby porozmawiać także o determinantach napływu

kapitału do gospodarki (stopy procentowe, kursy

walutowe, różnice w poziomach inflacji….)

A my musimy wrócić do modelu popytowego:

Y = C + I + G + Ex - Im

10

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

11

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

12

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Co determinuje wielkość eksportu i importu?

→ popyt na eksport zależy przede wszystkim od sytuacji

gospodarczej w innych krajach – stanowi zatem autonomiczny
względem dochodu krajowego składnik popytu globalnego;

→ wielkość importu jest natomiast uzależniona od wielkości

krajowego dochodu: najczęściej kiedy rośnie dochód krajowy,
ceteris paribus rośnie również wielkość wydatków podmiotów
krajowych na zakup dóbr i usług wyprodukowanych za
granicą.

13

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Co determinuje wielkość eksportu i importu?

→ krańcowa skłonność do importu – KSI/MPI: informuje,

jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego
podmioty krajowe chcą wydać na dodatkowy import.

→ zatem: Z=KSIxY

→ przypomnijmy, że import jest odpływem, a eksport –

dopływem do ruchu okrężnego:

S + NT + Im = I + G + Ex

14

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ

Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki

na dobra krajowe zwiększa [KSK’’=(KSK(1-t)-KSI)] złotych.

ΔI

KSK”•ΔI

(KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”

2

•ΔI

KSK”

2

•ΔI•KSK”=KSK”

3

•ΔI…



Czyli M = 1/1-[KSK(1-t)-KSI] =1/1-KSK(1-t)+KSI.



Mnożnik w gospodarce otwartej jest mniejszy niż mnożnik
w gospodarce zamkniętej!

15

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

16

Eksport netto a dochód zapewniający równowagę



w gospodarce otwartej:
AD = C + I + G + X – Z



X to autonomiczny składnik AD, Z (konkretnie KSI) zmienia kąt
nachylenia krzywej AD (część dochodu krajowego jest
wydawana na dobra wyprodukowane za granicą – odpływ!)



wraz ze wzrostem dochodu, popyt na import wzrasta (Z=
KSIxY), lecz eksport, który jest autonomiczny składnikiem
popytu globalnego, pozostaje bez zmian



zatem, wraz ze wzrostem dochodu, planowany eksport netto
spada

Równowaga na rynku dóbr w gospodarce
otwartej

Y

AD

0

45



AD = C + I + G

E’

E

AD’ = C + I + G
+ NX

Y

0

’

Y

0

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

17

Eksport, import i bilans handlowy

Y

Eksport

X, Z

Deficyt

Nadwyż
ka

0

Y

Deficy

t

t

Nadwyż

ka

0

X - Z

a)

b)

Import

Eksport,
import i

bilans

handlowy

18

Y’

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Czy import ogranicza liczbę miejsc pracy w gospodarce?



AD = C = I = G = X - Z



ograniczając import, możemy sprawić, ze wzrośnie popyt na

dobra
krajowe – zatem wzrośnie produkcja i liczba miejsc pracy
(niższa
KSI spowoduje, że linia AD stanie się bardziej stroma, a więc
wzrosną AD i Y w punkcie równowagi)

19

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Czynniki wpływające na saldo eksportu netto:

1)Preferencje konsumentów dot. dóbr krajowych i

zagranicznych.

2)Dochody konsumentów w kraju i za granicą.
3)Ceny dóbr w kraju i za granicą.
4)Kursy walutowe (umożliwiające zamianę waluty krajowej na

waluty zagraniczne).

5)Koszty międzynarodowego transportu dóbr.
6)Polityka handlu zagranicznego.

20

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ



Polityka handlowa to różne formy aktywności ekonomicznej
rządów zmierzających do oddziaływania na rozmiary, kierunki
oraz strukturę obrotów w handlu zagranicznym.



Polityka wolnego handlu vs protekcjonizm: ugrupowania
integracyjne w gospodarce światowej.

21

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Instrumenty polityki handlowej

1) Cła - obciążenia podatkowe przy imporcie produktów. Cło

specyficzne (od ilości) stanowi stałą opłatę nakładaną na każdą
jednostkę produktu importowanego, cło od wartości (ad valorem)
stanowi opłatę stanowiącą ułamek wartości produktu
importowanego.

2) Ograniczenia ilościowe – kontyngenty, kwoty importowe,

embargo.

3) Bariery pozataryfowe – to przepisy administracyjne

dyskryminujące towary zagraniczne w porównaniu z krajowymi.

4) Subwencje eksportowe – to różne formy pomocy finansowej,

udzielanej przez państwo krajowym eksporterom w celu
wzmocnienia ich pozycji konkurencyjne wobec producentów
zagranicznych.

22

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Model popytowy – deserek 



Luka PKB – różnica między produkcją faktyczną a produkcją

potencjalną.

czyli



kiedy Y

F

≠ Y

P

, luka PKB równa się Y

F

– Y

P

.



Dodatnia luka PKB: Y

F

> Y

P



Ujemna luka PKB: Y

F

<Y

P

.

23

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ



Ujemna luka PKB: Y

F

– Y

P

< 0, to Y

F

< Y

P.

24

E

AD

Y

45°

Y

F

0

Y

P

AD

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ



Dodatnia luka PKB: Y

F

– Y

P

> 0, to Y

F

>Y

P

25

E

AD

Y

45°

Y

F

0

Y

P

AD

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

Ujemnej luce

(Y

F

< Y

P

) towarzyszy tzw.

luka deflacyjna –

określa

ona, jak duży powinien być przyrost planowanych wydatków
autonomicznych, aby zapewnić zamknięcie (likwidację) ujemnej
luki PKB

26

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

27

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ



Dodatniej luce PKB

(Y

E

> Y

P

) towarzyszy natomiast

luka

inflacyjna

pokazująca jaki spadek planowanych wydatków

autonomicznych zapewniłby zamknięcie (likwidację) dodatniej
luki PKB.

28

WYMIANA GOSPODARCZA Z

ZAGRANICĄ

29