Sprawa administracyjna

Zespół okoliczności faktycznych i prawnych,

w których organ administracji publicznej
stosuje normę prawa administracyjnego w
celu ustanowienia po stronie określonego
podmiotu (podmiotów) sytuacji prawnej w
postaci udzielenia / odmowy udzielenia
żądanego uprawnienia albo w postaci
obciążenia z urzędu określonym
obowiązkiem / cofnięcia uprawnienia

Sprawa administracyjna

Istota rozstrzygnięcia sprawy

administracyjnej polega na
„pierwotnym” ustanowieniu
sytuacji prawnej po stronie
określonego podmiotu
reprezentującego interes oparty
na prawie administracyjnym

Sprawa administracyjna

Sprawa administracyjna ma

charakter „niesporny” w
przeciwieństwie do sprawy
cywilnej, która ma charakter
procesowy – wyraża istnienie
„sporu o prawo” między stronami
stosunku cywilnoprawnego

Uznanie administracyjne

W procesie stosowania prawa zawsze w

pewien wpływ na rozstrzygnięcie sprawy

ma

organ

administracji

publicznej

(ustalenie i ocena stanu faktycznego, z

którymi norma prawna wiąże określone

skutki pr. zależy od wielu czynników:

-         lokalnych
-         indywidualnych
-         subiektywnej oceny organu
-         swobodnej oceny dowodów

Uznanie administracyjne

• Norma prawna nie może przewidzieć

wszystkich przypadków dlatego pozostawia
pewien luz, który jest wypełniany przez
organ stosujący tę normę

• Luzy są wszędzie tam gdzie stosuje się

prawo

• Ustawodawca używa pojęć, które są ostre

tylko wówczas, gdy posługuje się
określeniami matematycznymi (np. że
podatek wynosi X %)

Uznanie administracyjne

Państwo absolutne – brak związania

administracji ustawami. Państwa
parlamentarne w początkowej fazie
ograniczały administrację prawem w
niewielkim zakresie. Szereg działań
administracji pozostawało poza zasięgiem
prawa. Tam gdzie prawnych granic nie było
pojawiało się uznanie. Urzędnik kierował
się co prawda interesem publicznym,
ale na swój sposób go interpretował

Uznanie administracyjne

W państwie prawnym administracja może działać

jedynie na podstawie umocowania prawa (każda
decyzja musi mieć swoja podstawę prawną). Zatem
swobodne uznanie znika na rzecz uznania
wprowadzanego przez ustawodawstwo.

Wpływ instytucji sądownictwa administracyjnego.

Sądy administracyjne badały tylko legalność aktów.
Pozostawienie administracji uznania lokowało takie
rozstrzygnięcie poza kontrolą sądu.

(Zob. art.6 ROZPORZĄDZENIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ z

dnia

27

października

1932

r.

o

Najwyższym

Trybunale

Administracyjnym)

Uznanie administracyjne

teoria R. von Launa (teoria interesu

publicznego)

Swobodne uznanie oprócz wypadków

wyraźnie dopuszczonych przez ustawy
istnieje także wszędzie tam, gdzie
ustawodawca posługuje się pojęciem
interesu publicznego.

Administracja może interpretować to

pojęcie według własnego uznania i tym
samym poszerzać zakres swojej
swobody.

Uznanie administracyjne

teoria W. Jellinka (teoria pojęć

nieoznaczonych)

Ustawodawca celowo używa pojęć

nieoznaczonych (nieostrych)
właśnie po to, aby wyposażyć
organy administracji publicznej w
dodatkowe swobodne uznanie,
wynikające właśnie z nieostrości
ich pojęć i możliwości ich różnej
interpretacji

Uznanie administracyjne

Teorie von Launa i Jellinka

spowodowały znaczne
ograniczenie zakresu kontroli sądu
administracyjnego

Uznanie administracyjne

(teoria F. Teznera)

Każde pojęcie, nawet nieostre, w

tym także kategoria interesu
publicznego, ma treść obiektywną,
która wiąże organ administracyjny,
a interpretacja tych pojęć podlega
kontroli sądowej

Uznanie administracyjne

Jako „wykładnia zwrotów

niedookreślonych”

Jeśli ustawodawca używa pojęć nieostrych „porządek”

bezpieczeństwo” „zagrożenie dla życia i zdrowia”,

dopuszczając różną interpretację tzn. pozostawia

kwestie rozstrzygnięcia swobodnemu uznaniu

administracji, a zatem zwalnia administrację od

związania ustawowego, i w konsekwencji zwalnia

spod kontroli sądownictwa administracyjnego.

NIE

Uznanie administracyjne

Użycie zwrotu „może” nie jest

równoznaczne z wprowadzeniem
uznania.

„Możność” bowiem niejednokrotnie

oznacza obowiązek organu.

(Zob. np. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r.

o środkach żywienia zwierząt)

Uznanie administracyjne

W sytuacji ustawowej dopuszczalności wyboru

następstw prawnych „a lub b” bądź „a albo b”

TAK

Uznanie jest tam, gdzie administracja dla

urzeczywistnienia stanu prawnego może

wybrać między różnymi rozwiązaniami.

Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna

nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku

prawnego lecz pozostawia wyraźnie organowi

wybór następstwa a prawnego między różnymi

możliwościami lub w ramach pewnego luzu.

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

Organy publiczne działające w ramach uznania muszą w

swoich rozstrzygnięciach respektować przede

wszystkim porządek prawny wynikający z Konstytucji i

nie mogą ograniczać się przy prowadzeniu

postępowania tylko do przepisów ustawowych,

mających bezpośrednie zastosowanie w danej sprawie.

Mogą bowiem wystąpić takie przypadki, w których z

norm zawartych w aktach mających w obowiązującym

systemie prawnym pierwszeństwo przed ustawą (czyli

w Konstytucji lub umowie międzynarodowej

ratyfikowanej za uprzednią zgodą wyrażoną w

ustawie) będą wynikały dyspozycje, które ograniczą

swobodę rozstrzygnięcia, wynikającą z przepisu

ustawowego.

(wyrok NSA z 4.11.1999, III SA 7860/98 Glosa 2000/8/22)

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

Korzystanie z uznania administracyjnego

oznacza, że organ ma prawo wyboru
treści rozstrzygnięcia. Wybór taki nie
może być jednak dowolny. Musi on
wynikać z wszechstronnego i
dogłębnego rozważenia wszystkich
okoliczności faktycznych sprawy

(wyrok NSA z 2.02.1996, II SA 2875/95,

Wokanda 1996/6/32)

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

W celu wydania prawidłowego orzeczenia

w sytuacji uznania - organ

administracyjny obowiązany jest

szczegółowo zbadać stan faktyczny i

utrwalić w aktach wyniki badania, przy

czym szczególną rolę w tej decyzji

odgrywa jej zgodność z interesem

społecznym i słusznym interesem strony.

(wyrok

NSA z 27.02.1998 r., III SA 395/97 LEX nr

44819)

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

W przeciwieństwie do innych rodzajów luzów decyzyjnych

uznanie jest możliwością wyboru konsekwencji prawnej. W

celu wydania prawidłowego orzeczenia w sytuacji uznania

administracyjnego organ (...) obowiązany jest szczegółowo

zbadać stan faktyczny i utrwalić w aktach wyniki badania.

Obowiązki organu (...) w zakresie postępowania dowodowego

są nawet większe niż przy ustawowym skrępowaniu, gdyż

w poszukiwaniu materialnego kryterium do wydania

decyzji powinien on najwszechstronniej zbadać stan

faktyczny, w wymiarze wychodzącym poza okoliczności

typowe w sytuacjach związania, mając na uwadze

szczególną rolę w decyzji uznaniowej jej zgodności z

interesem społecznym i słusznym interesem obywatela z

art. 7 kpa.

(wyr. NSA 11.16.1999)

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

Rola Naczelnego Sądu Administracyjnego

sprowadza się do kontroli zgodności
zaskarżonej decyzji z prawem. W zakresie
decyzji uznaniowej kontrola sprowadza
się do kontroli decyzji w świetle
przepisów prawa procesowego oraz w
zakresie prawa materialnego - czy nie
nastąpiło przekroczenie granic uznania
administracyjnego

(wyrok, NSA z 23.01.1998, III SA 1651/96 LEX nr 44815)

Uznanie administracyjne

w świetle orzecznictwa

Decyzje o uznaniowym charakterze także

podlegają sądowej kontroli legalności.

Kontrola ta ma jednakowoż ograniczony

charakter, albowiem sprowadza się do

oceny, czy przy wydawaniu zaskarżonej

decyzji naruszono przepisy postępowania

administracyjnego i to w taki sposób, że

mogło mieć ono istotny wpływ na wynik

sprawy. Tylko stwierdzenie takiego stanu

daje podstawę do uchylenia decyzji

(wyrok NSA z 16.11.2000 r., III SA 764/00 LEX nr 51265)

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Przyjęta 11 marca 1980 r.

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zakres: kompetencje, które dają władzy

administracyjnej pewien zakres oceny
swobody przy podejmowaniu decyzji.

Wyraża się w możliwości dokonania

przez administrację wyboru
najodpowiedniejszego (sprawiedliwego
i słusznego) rozwiązania spośród kilku
prawnie uzasadnionych

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Wyznacznikami wyboru są:
- wymagania dobrej i skutecznej

administracji,

- interesy osób trzecich
- ważny interes publiczny

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza administracyjna:
1) Kierowała się celem, dla którego

kompetencja ta została jej przyznana
(pożądane jest równocześnie, by cel ten
był w sposób jawny i jasny oznaczony;
jeśli prawodawca nie konstruuje
wyraźnie tego celu, właściwe jest
uwzględnienie celu odpowiadającemu
interesowi publicznemu)

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza administracyjna:
2. Postępowała obiektywnie (niezależnie

od subiektywnych odczuć) i bezstronnie
(bez faworyzowania i popierania
kogokolwiek lub czegokolwiek) – mając
na uwadze wszystkie stosowne dla
rozpatrywanego przypadku elementy
(fakty, względy i podstawy prawne)

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza

administracyjna:

3. Przestrzegała zasady równości

wobec prawa, unikając wszelkiej
dyskryminacji

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza

administracyjna:

4. Zachowywała właściwą relację

pomiędzy ingerencją w prawa,
wolności lub interesy osób a
urzeczywistnianym celem

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza

administracyjna:

5. Podejmowała decyzję w

rozsądnym w danej sprawie
terminie

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu

Ministrów Rady Europy dotycząca

wykonywania dyskrecjonalnych

kompetencji administracji

Zalecenie, by władza

administracyjna:

6. Stosowała ogólne dyrektywy

administracyjne w sposób
konsekwentny i stały, przy
uwzględnieniu okoliczności danego
przypadku