

Zastosowanie ziemniaków staje się z biegiem lat

coraz szersze. Zajmują one stałą pozycję w żywieniu,

nabierają jednak również coraz większego znaczenia

w sferze poza konsumenckiej. Uzyskiwana z

ziemniaków skrobia wykorzystywana jest w produkcji

papieru, kleju, kosmetyków, jako materiał budowlany,

stosowana jest w biotechnologii, jako środek

czyszczący oraz w produktach farmaceutycznych. O

rentowności uprawy ziemniaków świadczy wysokość

plonów oraz ich jakość. 



Decydującymi czynnikami są wybór odpowiedniego

stanowiska, dobór odmian zgodnych z

przeznaczeniem oraz kontrola uprawy. Obok

zabiegów pielęgnacyjnych dużą rolę odgrywa

nawożenie, gdyż ziemniaki charakteryzują się

wysokim zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe.

Nawożenie dostosowane do oczekiwanej wysokości

plonów wpływa na wzrost jakości produktu, zwiększa

odporność roślin oraz polepsza zdolności

przechowalnicze bulw.



Ziemniaki są roślinami klimatu umiarkowanego.
Najlepiej udają się w rejonach o niezbyt wysokich
temperaturach w czasie wegetacji i o umiarkowanych
opadach. Są natomiast dość wrażliwe na wiosenne i
jesienne przymrozki. Klimat Polski pozwala na uprawę
ziemniaków na terenach całego kraju. Należy jednak
pamiętać, że im krótszy jest okres wegetacji
uprawianej odmiany, tym większe są jej wymagania
glebowe. Odmiany wczesne, o krótkim czasie
wegetacji, powinny być uprawiane na glebach
zasobniejszych.



Zwykle przyjmuje się, że przy uprawie ziemniaka
temperatura optymalna wynosi ok. 20°C w ciągu dnia
i ok. 15°C w nocy.



W kompleksowym nawożeniu ziemniaków należy

uwzględnić nawożenie naturalne i organiczne oraz

uzupełniające nawożenie mineralne.



Ziemniaki do uzyskania plonu 40 t/ha potrzebują pobrać z

gleby ok. 200 kg N, 60 kg P2O5, 300 kg K2O, 45 kg CaO,

25 kg MgO oraz niewielkie ilości mikroskładników. Przy

wyższych plonach potrzeby są proporcjonalnie wyższe. Z

obornika lub poplonów zielonych (łubin, gorczyca)

przyoranych jesienią w ilości ok. 25-30 t/ha, ziemniaki

wykorzystują w pierwszym roku do 50 kg N/ha. Aby nie

nastąpiło obniżenie żyzności gleby brakujące ilości azotu

należy uzupełnić nawozami mineralnymi lub nawożeniem

dolistnym. Pobieranie składników pokarmowych

rozpoczyna się po 3-4 tygodniach od sadzenia, a osiąga

maksimum w okresie kwitnienia.

Nawożenie mineralne stosowane równolegle z

organicznym pozwala na uzyskanie większych plonów.



Azot służy głównie do tworzenia części
wegetatywnych, w związku z czym zbyt
wysokie lub jednostronne nawożenie
azotem powoduje wybujanie części
nadziemnych przy jednoczesnym
niedorozwoju bulw, opóźnia
dojrzewanie, obniża zawartość skrobi i
pogarsza przydatność bulw do
przechowywania. Zwiększa również
podatność na infekcje zarazą ziemniaka,
chorobami wirusowymi i parchem
zwykłym. Nawozy azotowe, najlepiej w
formie mocznika, należy stosować
wiosną w dawkach w zależności od
zasobności gleby i odmiany ziemniaków.



Zastosowanie pod uprawę ziemniaka

wyłącznie obornika lub innych nawozów

organicznych nie wystarcza, gdyż nawozy te

zawierają zbyt mało fosforu w stosunku do

wymagań rośliny, a ponadto ziemniak wykazuje

bardzo małe zdolności do wykorzystania

fosforu ze związków trudno rozpuszczalnych.

Stąd wskazane jest stosowanie każdorazowo

pod uprawę ziemniaka nawozów

wieloskładnikowych. O niedostatecznym

zaopatrzeniu ziemniaka w fosfor świadczy

powolny wzrost roślin oraz ciemnozielone,

niebieskawe zabarwienie liści. Ziemniak

dobrze zaopatrzony w fosfor dobrze się krzewi,

silnie kwitnie, wytwarza obfity plon bulw o

korzystnych cechach odżywczych, smakowych i

technologicznych, zaś dzięki dobrze

wykształconej skórce dobrze przechowuje się

podczas zimy.



Ziemniak jest rośliną „potasolubną” ze
względu na szczególną rolę potasu w
syntezie skrobi i białka. Zastosowanie
dużych dawek nawozu potasowego w
formie chlorku potasu prowadzi do
obniżenia zawartości skrobi w bulwach.
Natomiast zastosowanie nawozu
potasowego w formie siarczanowej
gwarantuje wyższą zawartość skrobi w
bulwach i jednocześnie doskonałe
właściwości przechowalnicze, co ma
ogromne znaczenie z uwagi na
przetwórstwo ziemniaków i ich
całoroczną konsumpcję.



Wpływ nawożenia potasem w formie
siarczanowej na plon bulw i skrobi
(wieloletnie badania Zakładu
Przechowalnictwa ATR – Bydgoszcz).

Nawożenie
potasowe

(kg/ha K

2

O)

Plon ogólny
(dt/ha)

Plon skrobi
(dt/ha)

Zawartość
skrobi (%)

0

226

30,5

13,5

80

255

33,9

13,3

160

271

36,8

13,6

240

282

40,3

14,0

240 K

2

O +

80MgO

294

45,6

15,5

Z powyższej tabeli wynika, że najlepsze efekty nawożenia
potasem w formie siarczanowej uzyskuje się poprzez
zastosowanie dodatkowego nawożenia magnezem.



Ziemniak korzystnie reaguje na obecność

siarki w glebie. Siarka wpływa bowiem

dodatnio na ilość białka, szczególnie jego

wartość odżywczą, a także gwarantuje dobry

smak ziemniaków konsumpcyjnych.

Niedobory siarki u ziemniaka najczęściej

bywają utajone, szczególnie w warunkach

nadmiernego nawożenia azotowego i

potasowego. Dlatego w nawożeniu ziemniaka

konieczne jest stosowanie nawozów

zawierających siarkę.



Ziemniak, podobnie jak wszystkie rośliny,

wymaga do swego wzrostu i rozwoju

obecności wapnia w glebie. Na glebach

kwaśnych, ubogich w wapń, obserwuje się

zamieranie wierzchołków pędów lub zawijanie

górnych liści na łodygach oraz zamieranie

stolonów. Łodygi przełamują się i obumierają

przed kwitnieniem.



Przy nawożeniu dolistnym pobieranie składników

pokarmowych jest znacznie szybsze niż przez

system korzeniowy. Już w ciągu 4 - 5 godzin od

wykonania zabiegu aż 80% nawozu jest pobrana

przez roślinę. Przyjmuje się, że wykorzystanie

składników mineralnych z nawozów

dostarczonych dolistnie wynosi 90%.



Nawozy dolistne charakteryzują się całkowitą

rozpuszczalnością w wodzie i nie przedostają się

do wód gruntowych. Dolistne nawożenie może

przyczynić się do zwyżki plonu nawet o

kilkadziesiąt procent. Lepszemu pobieraniu

składników przez liście sprzyja wysoka

wilgotność i temperatura powietrza 12 - 15 °C.

Jednak nie powinno wykonywać się takich

zabiegów, gdy temperatura przekracza 20 °C,

gdyż można wtedy doprowadzić do uszkodzeń

blaszki liściowej.



Największe zastosowanie w dolistnym
nawożeniu ma mocznik. W wypadku
ziemniaka zaleca się stosowanie ok. 8%
roztworu (25 kg mocznika rozpuszczonego w
300 l wody). Jednak do pierwszego zabiegu
na młodsze rośliny powinno się stosować
stężenie niższe - ok.6 %. Nawożenie
roztworem mocznika można przeprowadzić 2
- 3 razy w okresie wegetacji (w zależności od
wczesności odmian oraz wysokości dawek
nawożenia doglebowego) i powtórzyć je w
odstępach 7 - 14 dniowych.



Nawożenie dolistne należy traktować
głównie jako zabieg uzupełniający lub
interwencyjny, a nie naprawianie błędów
agrotechnicznych.



Odpowiednia wilgotność w różnych

stadiach wzrostu uprawy jest istotna dla

jakości bulw. Prawidłowa wilgotność na

krótko przed lub w trakcie wiązania bulw

(tj. około 3 tygodnie po wzejściu) ma

kluczowe znaczenie. Większa ilość wody

zwiększa ilość i wielkość bulw. Większa

wilgotność podczas zawiązywania się bulw

obniża ponadto ryzyko pojawienia się

parcha. Wilgotne warunki podczas

zawiązywania się bulw zawsze przynoszą

większą ilość bulw. Jednak jeśli krótko

później wystąpią warunki suche, może

dojść do absorpcji bulw mniejszych.



Istnieją dwa zasadnicze czynniki, które chronią

uprawę przed chorobami i szkodnikami:

-

a) stosowanie zdrowych i kwalifikowanych

sadzeniaków,

-

b) przestrzeganie zasad higieny w uprawie, jak

np. płodozmian.
Zdrowe sadzeniaki obniżają ryzyko chorób

wirusowych i bakteryjnych. Płodozmian, w

którym ziemniaki nie są uprawiane częściej niż

raz na cztery do sześciu lub więcej lat, znacznie

obniża ryzyko pojawienia się szkodników glebo-

pochodnych (mątwik ziemniaczany) oraz

grzybowych (rizoktionioza i werticilioza). Kiedy

już szkodniki części nadziemnej (mszyce) lub

choroby (zaraza ziemniaka) są obecne, należy

podjąć regularne opryski zwalczające choroby

odpowiednimi środkami chemicznymi.



Podczas zbiorów mogą nastąpić poważnie

straty jakościowe przy kopaniu bulw z gleby,

wskutek czego w ziemniakach pojawiają się

niepożądane podskórne odbarwienia.

Prawdopodobieństwo wewnętrznego

ciemnienia jest największe, gdy ziemniaki są

zbierane w suchych warunkach ze zbrylonej

gleby. Niekorzystne warunki można, do

pewnego stopnia, skorygować poprzez lekkie

nawodnienie na krótko przed zbiorem

ziemniaków. Prawdopodobieństwo ciemnienia

zwiększa się, jeśli zbiory odbywają się przy

niskich temperaturach gruntowych. Aby

zapobiec wewnętrznym uszkodzeniom,

ziemniaki nie powinny być zbierane przy

temperaturach gleby niższych niż 12°C.



Ziemniak jest organizmem żywym i w dogodnych

warunkach może być przechowywany przez długi

okres (7 – 9 miesięcy). W trakcie przechowywania

mogą jednak nastąpić straty wagowe i

jakościowe. Ograniczenie tych strat ma

nadrzędne znaczenie dla produkcji ziemniaków

przeznaczonych do przetwórstwa.



Przy przechowywaniu ziemniaków

przeznaczonych do przetwórstwa należy zwrócić

szczególną uwagę na:

-

wentylację,

-

wilgotność powietrza (92%),

-

kontrolę temperatury (3 - 5°C),

-

przygotowanie ziemniaków przed załadunkiem do

fabryki

Dziękujemy za uwagę