Rozwój układu

Rozwój układu

wewnątrzwydzielniczego

wewnątrzwydzielniczego



GRASICA



TRZUSTKA



NADNERCZA



GONADY

GRASICA – siedziba

GRASICA – siedziba

duszy

duszy



POWSTAJE Z
TRZECIEJ
KIESZONKI
SKRZELOWEJ.

GRASICA

GRASICA



Początek rozwoju pod koniec 4 tyg.



Początkowo

parzyste zawiązki

– po

oddzieleniu od nabłonka kieszonek
skrzelowych wędrują w kierunku
ogonowym.



W śródpiersiu następuje połączenie
w

dwupłatowy narząd.

GRASICA

GRASICA



Ze sznurów komórek
endodermalnych

powstają komórki

siateczki nabłonkowej części
korowej i rdzennej przyszłych
zrazików grasicy.



Stem cell

wnikają między sznury

endodermalne dając

początek

populacji limfocytów.

GRASICA

GRASICA



Część komórek endodermalnych
przekształca się w

komórki

wydzielnicze

.



Z uwstecznionych komórek
siateczki endodermalnej części
rdzennej zrazików powstają

ciałka

grasicze – ciałka Hassalla

.

GRASICA

GRASICA



Hormony grasicze( np. tymozyna) –
ważna rola w dojrzewaniu

limfocytów T

.



Limfopoeza

największa w okresie

życia prenatalnego i w okresie
noworodkowym.



Po okresie dojrzewania grasica
ulega inwolucji.

GRASICA – zaburzenia

GRASICA – zaburzenia

rozwoju.

rozwoju.



Wrodzony brak grasicy i
przytarczyc – Zespół Di George’a.



Nieprawidłowe różnicowanie endodermy 3 i 4 kieszonki
skrzelowej, w wyniku tego istotne zaburzenia w
wykształcaniu odporności immunologicznej i
nieprawidłowości przytarczyc. Dodatkowo liczne wady
ucha, nosa, tarczycy, serca, łuku aorty.



Dodatkowa grasica.



Występowanie ognisk tkanki grasiczej na drodze
„zstępowania” zawiązków grasicy.

TRZUSTKA

TRZUSTKA



Dwa zawiązki(pączki) –

grzbietowy i

brzuszny

(powstałe z nabłonkowych

komórek endodermalnych części

bliższej dwunastnicy).



Grzbietowy rozrastając się wnika do

krezki grzbietowej żołądka.



Brzuszny rozwija się w pobliżu ujścia

przewodu żółciowego dwunastnicy.

TRZUSTKA

TRZUSTKA

TRZUSTKA

TRZUSTKA



Pączek brzuszny – główne części
trzustki –

górna część głowy, cieśń,

trzon, ogon.



Pączek brzuszny –

wyrostek

haczykowaty i dolna część głowy.



Z obu zawiązków tworzą się
przewody odpowiadające przyszłym

przewodom wyprowadzającym.

TRZUSTKA

TRZUSTKA



Komórki wysp Langerhansa

:



Powstają w 3 miesiącu życia

płodowego.



Komórki wysp, oddzielając się od

nabłonka tworzą lite, ograniczone

pasma leżące między pecherzykami

zewnątrzwydzielniczymi.



należą do układu APUD i są

pochodzenia neuroektodermalnego.

TRZUSTKA

TRZUSTKA



Wydzielanie

insuliny i

glukagonu

rozpoczyna się w

około

20 tygodniu

życia

płodowego.

NADNERCZA

NADNERCZA



Część korowa

– z mezodermy.

–

Zawiązek mezodermalny powstaje z
nabłonka mezotelialnego jamy ciała

.



Część rdzenna

– z ektodermy.



Nadnercza w życiu płodowym
stanowią 1/3 wielkości nerek.

NADNERCZA

NADNERCZA



5 tydzień życia płodowego:

–

Indukcyjne działanie przewodu
śródnercza

– nabł. mezotelialny

namnaża się i wnika do mezenchymy
– powstaje kora pierwotna.

–

Kora pierwotna – duże komórki

kwasochłonne

.

NADNERCZA

NADNERCZA



12 tydzień życia płodowego:

–

Kolejne wniknięcie kom.
mezotelialnych do mezenchymy
otaczającej – powstaje

kora ostateczna.

–

Komórki kory ostatecznej – mniejsze,

zasadochłonne



Z nich powstaje warstwa

kłębkowata i

pasmowata

kory nadnerczy.

NADNERCZA

NADNERCZA

NADNERCZA

NADNERCZA



5 miesiąc życia płodowego:

–

Rozwój kory uzależniony od

ACTH

przysadki

płodu.

–

Kora płodowa ulega zanikowi –
pozostaje tylko warstwa zewnętrzna –

warstwa siatkowata

kory. Proces ten

następuje pod koniec 1 roku życia
pozapłodowego.

NADNERCZA

NADNERCZA



Część rdzenna – zawiązek ok. 45 dnia.



Sympatogonia

– komórki ektodermalne

zwoju współczulnego – po utworzeniu
kory wnikają do części środkowej kory
i zaczynają tworzyć skupienia i sznury
komórek.

–

Noworodkowa część rdzenna jest słabo
wykształcona i

nie wydziela hormonów

.

GONADY

GONADY



Określenie

płci gonadalnej

– 6

tydzień.



W rozwoju gonad wyróżnia się
dwa okresy:

–

I – nie występują jeszcze różnice
morfologiczne,

–

II – proces różnicowania odbiega
odmiennie u obu płci.

GONADY

GONADY



Źródła pochodzenia komórek
gonad:

–

Mezotelialny nabłonek

pochodzenia

mezodermalnego pokrywający tylną
ścianę jamy brzusznej,

–

Komórki mezenchymalne

leżące tuz

pod tym nabłonkiem,

–

Pierwotne komórki płciowe

.

GONADY- stadium

GONADY- stadium

niezróżnicowania

niezróżnicowania



Grubienie nabłonka mezotelialnego
(wyścielającego śródnercza).



Namnażanie się wraz z tym
nabłonkiem mezenchymy.



Powstają uwypuklenia –

grzebienie

płciowe (gonadalne)

–

Leżą one po obu stronach wzdłuż linii środkowej
zarodka między środnerczem a krezką grzbietową
jelita tylnego.

GONADY – stadium

GONADY – stadium

niezóżnicowania

niezóżnicowania

GONADY – stadium

GONADY – stadium

niezróżnicowania

niezróżnicowania



Powstają pierwotne sznury płciowe – palczaste

wypustki wnikające do mezenchymy.



W tym stadium gonada składa się z:

–

części korowej,

–

części rdzennej

.

Dalszy rozwój zależy od zdeterminowanej płci.

GONADY – stadium

GONADY – stadium

niezróżnicowania

niezróżnicowania

GONADY - różnicowanie

GONADY - różnicowanie



U płodu żeńskiego

część korowa

przekształca się w

jajnik

, część rdzenna

zanika.



U płodu męskiego

część rdzenna

przekształca się w

jądro

a korowa zanika.



Chromosom Y determinuje płeć poprzez

gen

SRY.



Gen SRY koduje białko wytwarzane przez

komórki Sertolego – przy jego braku

niezróżnicowana gonada rozwija się w jajnik.

GONADY - różnicowanie

GONADY - różnicowanie



W 6 tygodniu do grzebieni
płciowych wnikają

pierwotne

komórki płciowe

.

–

Powstają one z endodermy
pęcherzyka żółtkowego, mają
zdolność

indukowania dalszego

rozwoju gonady.

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA



W 7 tygodniu gonada zaczyna
różnicować się w jądro.



Pierwotne sznury płciowe
rozgałęziają się tworząc

sieć jądra

.



Powstaje

osłonka biaława:

–

Oddziela sznury pierwotne od
nabłonka i odtąd nazywają się one

sznurami krętymi

.

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA





Z

sznurów krętych

powstają:

–

Kanaliki kręte,

–

Kanaliki proste,

–

Sieć jądra

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA



Z komórek mezenchymalnych
(oddzielających poszczególne
kanaliki) powstają

komórki

śródmiąższowe - komórki Leydiga

.

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA



Nabłonek kanalików nasiennych –
dwa typy komórek :

–

Komórki podpórkowe (Sertolego),

pochodzą z nabłonka
mezodermalnego.

–

Spermatogonia

, pochodzą z komórek

prapłciowych.

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA



Jądro stopniowo oddziela się od
zanikającego śródnercza (uzyskuje też
własną kreskę).



Sieć jądra wraz z kanalikami
śródnercza biorą udział w tworzeniu

przewodów (kanalików)
wyprowadzających jądra

–

Kanaliki te uchodzą do przewodu najądrza
pochodzącego z przewodu śródnercza

.

GONADA MĘSKA

GONADA MĘSKA



Komórki śródmiąższowe wydzielając

testosteron

stumulują rozwój:

–

przewodu śródnercza,

–

zewnętrznych męskich narządów
płciowych.

Komórki podporkowe wydzielają czynnik

hamujący rozwój przewodu
przyśródnerczowego –

MIF

.

GONADA ŻEŃSKA

GONADA ŻEŃSKA



Brak chromosomu Y

– wolniejszy

rozwój grzebieni płciowych i
pierwotnej gonady.



Słabiej rozwinięte pierwotne sznury
płciowe – dochodzą one jednak do
części rdzennej sieć jajnika.

–

sieć jajnika jak i pierwotne sznury
uwsteczniają się i zanikają.

GONADA ŻEŃSKA

GONADA ŻEŃSKA



Intensywnie namnażający się
nabłonek mezotelialny wnika do
mezenchymalnego podścieliska –

powstają sznury wtórne (korowe).



Do sznurów wtórnych (korowych)
wnikają pierwotne komórki
płciowe –

gonocyty.

GONADA ŻEŃSKA

GONADA ŻEŃSKA



Sznury korowe zaczynają się rozpadać

tworząc skupienia –

pęcherzyki

pierwotne.



Pęcherzyk pierwotny:

–

pojedyncza warstwa

spłaszczonych komórek

pęcherzykowych

pochodzących ze sznurów

wtórnych (spełniają rolę odżywcza),

–

oogonia

w środku – pochodząca z komórek

prapłciowych,

–

estrogen wydzielany w życiu płodowym

pobudzają rozwój jajników.

GONADA ŻEŃSKA

GONADA ŻEŃSKA



Komórki mezenchymalne
otaczające pęcherzyki tworzą

zrąb

jajnika

.



Jajnik otoczony jest cienką

błoną

białawą

i oddzielony jest od

śródnercza własną kreską.