1

LICZEBNIK

(имя числительное)

2

SPIS TRZESCI

1.Podział liczebników
2. Liczebniki główne

(количественныe)

3. Liczebniki porządkowe

(порядковые)

4. Liczebniki ułamkowe

(дробные )

5. Określenie dat i czasu

3

1.Podział liczebników

Liczebnik jest to odmienna część

mowy, która wskazuje na liczbę lub
porządek

przedmiotów.

Liczebniki

odpowiadają na pytania:

ile?

(сколько?),

który?

(который?),

która?

(которая?),

które?

(которое?),

nр.:

десять,

десятый, десятое

.

Liczebnik w zdaniu występuje w

charakterze

podmiotu,

orzecznika,

dopełnienia

i

przydawki

.

4

Liczebniki, które wskazują na liczbę

przedmiotów,

nazywamy

głównymi

(количественными),

liczebniki

zaś

wskazujące na porządek przedmiotów
nazywamy

porządkowymi (порядковыми)

.

Ze względu na budowę liczebniki dzielą

się na

proste (простые)

i

złożone

(сложные),

zestawowе

(составные)

nр.:

пять, семь, сто

— są to liczebniki

proste,

пятьдесят, семьсот, триста

двадцать пять

— to liczebniki złożone.

5

2.

Liczebniki główne

(количественныe)

1.  

Liczebnik

один

odmienia się

przez rodzaje, liczby i przypadki.

Liczebnik два w mianowniku rodzaju

żeńskiego ma formę

Pozostałe

liczebniki

główne

odmieniają się tylko przez przypadki.

Liczebnik

один

w języku rosyjskim

odmieniamy jak zaimek wskazujący

этот

.

6

2.1 Deklinacja liczebnika

один

И.

один одно одна одни

P.

одного одного одной одних

Д.

одному одному одной одним

B

jak mian. lub dop.

одной одними

T

одним одним одной одними

П

.

об одном об одном об одной об

одних

7

2.  W języku rosyjskim liczebniki

два,

три, четыре

odmieniamy w sposób

następujący:

8

И.

два, три, четыре (кота)

Р.

двух, трёх, четырёх (котов)

Д.

двум, трём, четырём (котам)

В

.

два, три, четыре (дома)

Т.

двумя, тремя, четырьмя (котами)

П.

(о) двух, трёх, четырёх (котах)

9

3. Liczebniki od

пяти

do

двадцати

oraz

liczebnik

тридцать

w języku rosyjskim

odmieniamy jak rzeczowniki trzeciej
deklinacji typu

степь, мышь

10

И.

семь, пятнадцать, тридцать (котов)

Р.

семи, пятнадцати, тридцати (котов)

Д.

семи, пятнадцати, тридцати (котам)

В.

семь, пятнадцать, тридцать (котов)

Т.

семью, пятнадцатью, тридцатью

(котами)

П.

(о) семи, пятнадцати, тридцати

(котах)

11

UWAGA

: W liczebnikach od

5

do

20

oraz

w liczebniku

30

znak miękki

(ь)

piszemy

na końcu wyrazu. W liczebnikach od

60

do

80

i od

500

do

900

znak miękki

piszemy w środku wyrazu.

12

4. Liczebniki

сорок, девяносто, сто

w

języku rosyjskim mają tylko dwie formy: w
mianowniku oraz bierniku —

сорок,

девяносто,

сто,

w

pozostałych

przypadkach —

сорока, девяноста,

ста.

13

И.

сорок, девяносто, сто (котов)

Р.

сорока, девяноста, ста (котов)

Д.

сорока, девяноста, ста (котам)

В.

сорок, девяносто, сто (котов)

Т.

сорока, девяноста, ста (домами)

П.

(о) сорока, девяноста, ста (котах)

14

2.2. Odmiana liczebników
złożonych

5.

Podczas

odmiany

liczebników

złożonych

od

пятидесяти

do

восьмидесяти

występują zmiany w obu

częściach liczebnika, odmieniają się one
według

III deklinacji rzeczowników.

15

И.

пятьдесят, семьдесят (котов)

Р.

пятидесяти, семидесяти (котов)

Д.

пятидесяти, семидесяти (котам)

В.

пятьдесят, семьдесят (котов)

Т.

пятьюдесятью, семьюдесятью

(котами)

П.

(o) пятидесяти, семидесяти

(котах)

16

6.

Podczas

odmiany

liczebników

złożonych w języku rosyjskim od

двухсот

do

девятисот

również występują zmiany

w obu częściach liczebnika, z tym, że
pierwsza część jest odmieniana jak
odpowiadający mu liczebnik główny,
natomiast druga część jak rzeczownik w
liczbie mnogiej.

17

И.

двести,

четыреста,

девятьсот

(котов)

Р.

двухсот, четырёхсот, девятисот

(котов)

Д.

двумстам, четырёмстам, девятистам

(котам)

В.

двести,

четыреста,

девятьсот

(котов)

Т.

двумястами, четырьмястами,

девятьюстами (котами)

П.

(0)

двухстах,

четырёхстах,

девятистах (котах)

18

2.3 Liczebnik

тысяча

миллион,

миллиард

7. Liczebnik тысяча odmieniamy jak

rzeczowniki

I

deklinacji,

миллион,

миллиард

— odmieniamy jak rzeczowniki

II deklinacji

typu дом.

Porównaj

:

тысяча — куча, тысячи —

кучи, тысяче — куче; миллион{ø} —
дом{ø}, миллиона — дома.

19

2.4 Odmiana liczebników
zestawowych

8.

Podczas

odmiany

liczebników

zestawowych

w

języku

rosyjskim

odmieniamy każdy wyraz:

20

И.

две тысячи пятьсот семьдесят

три (кота)

Р.

двух тысяч пятисот семидесяти

трёх (котов)

Д.

двум

тысячам

пятистам

семидесяти трём (котам)

В.

две тысячи пятьсот семьдесят

три (котов)

Т.

двумя тысячами пятьюстами

семьюдесятью тремя (котами)

П

.

(о) двух тысячах пятистах

семидесяти трёх (котах)

21

2.5 Związek liczebnika
głównego z rzeczownikiem

Liczebniki

один, одна, одно

i każdy

liczebnik złożony kończący się na один,
одна, одно łączą się z rzeczownikiem
użytym w mianowniku liczby pojedynczej,
nр.:

один дуб, одна берёза, одно

дерево; пятьдесят один дуб, пятьдесят
одна берёза, пятьдесят одно дерево.

22

Liczebniki

два, две, три, четыре

i

każdy liczebnik złożony z

два, три,

четыре

łączą się z rzeczownikiem w

dopełniaczu liczby pojedynczej, nр.:

два

дуба, два инженера, три берёзы, три

студента, четыре дерева; пятьдесят

два дуба, инженера, пятьдесят три

берёзы, студента, пятьдесят четыре

дерева.

Liczebniki

пять, шесть

i wyżej łączą się

z rzeczownikiem, w dopełniaczu liczby

mnogiej, nр.:

пять дубов, семнадцать

берёз, пятьдесят восемь деревьев.

23

2.6 Liczebniki zbiorowe

W języku rosyjskim istnieje tylko

jedenaście

liczebników zbiorowych:

оба,

обе, двое, трое, четверо, пятеро,
шестеро, семеро, восьмеро, девятеро

и

десятеро

.

24

Najczęściej są używane

оба, обе, двое,

трое, четверо oraz семеро

(np. w

bajkach:

семеро

козлят,

семеро

храбрецов, мудрецов

и т.д).

25

W języku rosyjskim liczebniki

оба, обе

od

reszty liczebników zbiorowych różnią się

tym, że posiadają kategorię rodzaju, a w

związku z tym nie łączą się z rzeczownikami

posiadającymi tylko liczbę mnogą. Liczebnik

оба

łączy się z rzeczownikami rodzaju

męskiego i nijakiego, np.:

оба окна, оба

парня, оба слона

; liczebnik

обе

łączy się z

rzeczownikami rodzaju żeńskiego, np.:

обе

подруги, обе тигрицы, обе красавицы;

уволить (кого? что?) обоих водителей

(водитель

-м.р

.),

обеих

учительниц

(учительница -

ж.р.).

26

И.

оба обе

Р.

обоих обеих

Д.

обоим обеим

В.

оба, обоих обе, обеих

Т.

обоими обеими

П.

об обоих об обеих

Uwaga

: w bierniku formy

оба, обе

używamy w połączeniu z rzeczownikami
nieżywotnymi, np.:

виню

(

кого? что?)

оба

случая

(

случай

-м.р

.),

обе

ситуации

(

ситуация

-

ж.р

.).

27

Odmiana liczebników zbiorowych w
języku rosyjskim (na przykładzie słów:

двое, четверо

)

И.

двое четверо

Р.

двоих четверых

Д.

двоим четверым

В.

двое, двоих четверо, четверых

Т.

двоими четверыми

П.

о двоих о четверых

28

Według typu odmiany

двое

odmienia

się liczebnik

трое

, natomiast reszta

liczebników zbiorowych jest odmieniana
według typu

четверо

.

29

Uwaga:

1.Liczebniki zbiorowe w połączeniu z

rzeczownikami nieżywotnymi występują
TYLKO w formie mianownika i biernika,
np.:

трое суток

(именительный или

винительный) –

нету

(

кого? чего?)

трёх

суток.

W dopełniaczu, celowniku, narzędniku

oraz miejscowniku występują liczebniki
główne.

30

2) W języku rosyjskim liczebniki zbiorowe

łączą się z:

- rzeczownikami żywotnymi oznaczającymi

osoby rodzaju męskiego, np.:

двое мужчин,

трое студентов, семеро учеников;

-

rzeczownikami

дети,

люди

oraz

oznaczającymi nazwy potomków zwierząt,

np.:

двое детей, трое людей, семеро

козлят

;

- rzeczownikami występującymi tylko w

liczbie mnogiej, np.:

двое саней, трое

качелей, трое суток;

- zaimkami osobowymi w formie liczby

mnogiej, np.:

не было их обеих, нас обоих

оштрафовали.

31

3) W bierniku (в вин. пад.) formy

двое,

трое, семеро

używamy w połączeniu z

rzeczownikami nieżywotnymi, np.:

виню

(кого? что?)

двое суток, трое ворот.

Formy

двоих, троих, четверых

używamy w połączeniu z rzeczownikami
żywotnymi, np.:

уволить

(кого? что?)

двоих

водителей,

троих

друзей,

семерых товарищей

32

3. Liczebniki porządkowe
(порядковые числительные)

Liczebniki porządkowe wskazują na

miejsce, jakie przedmiot zajmuje w
szeregu

przedmiotów

do

siebie

podobnych. Odpowiadają one na pytania:

który? która?

które?

(который? которая?

которое?).

33

Liczebniki porządkowe w odróżnieniu od

liczebników głównych odmienia się przez
rodzaje, liczby i przypadki, nр.:

первый

ученик, первой ученицы, первого
изобретения, о первых учениках.

Liczebniki porządkowe odmienia się tak

jak przymiotniki twardotematowe, jedynie
liczebniki

третий,

третья,

третье

odmienia się według wzoru:

волчий,

волчья, волчье.

34

W języku rosyjskim przy liczebnikach

porządkowych zestawowzch odmieniamy
zawsze

tylko

ostatni

wyraz,

nр.:

двадцать восьмой, двести трдицать
седьмой,

пятнадцать

тысяч

сто

двадцать второй

itd., w odróżnieniu od

języka polskiego, w którym odmieniamy
dwa ostatnie wyrazy (a raczej liczebniki
oznaczające dziesiątki i jedności), np.

piętnaście tysięcy sto dwudziesty drugi,

ale:

tysiąc dziewięćset czwarty.

35

И

.

тысяча

девятьсот

пятьдесят

четвёртый год

Р.

тысяча

девятьсот

пятьдесят

четвёртого года

Д.

тысяча

девятьсот

пятьдесят

четвёртому году

В.

тысяча

девятьсот

пятьдесят

четвёртый год

T.

тысяча

девятьсот

пятьдесят

четвёртым годом

П.

в тысяча девятьсот пятьдесят

четвёртом году

36

4. Liczebniki ułamkowe

(дробные числительные)

Oprócz liczebników głównych i porządkowych

rozróżniamy jeszcze liczebniki ułamkowe.

Ułamki:

1/5 1/7 1/10

brzmią w języku

rosyjskim:

одна

пятая, одна седьмая, одна десятая

itp.;

2/5, 3/7, 6/10 — две пятых, три седьмых,

шесть десятых itp.

W liczebnikach ułamkowych odmienia się

każdy wyraz osobno, natomiast występujące z

nimi

rzeczowniki

zawsze

pozostają

w

dopełniaczu liczby pojedynczej.

37

4.1 Deklinacja liczebników

3/8, 1 2/10

И.

три восьмых (метра) одна целая две

десятых (гектара)

Р.

трёх восьмых (метра) одной целой двух

десятых (гектара

)

Д.

трём восьмым (метра) одной целой двум

десятым (гектара

)

В.

три восьмых (метра) одну целую две

десятых (гектара

)

Т.

тремя восьмыми (гектара) одной целой

двумя десятыми (метра)

П.

о трёх восьмых (метра) об одной целой

двух десятых (гектара)

38

4.2 Deklinacja liczebników

полтора, полторы

И.

полтора метра полторы страницы

Р.

полутора метров полутора страниц

Д.

полутора метрам полутора страницам

В.

полтора метра полторы страницы

Т.

полутора метрами полутора

страницами

П.

о

полутора метрах о полутора

страницах

39

5. Określenie dat i czasu

1. Przy określaniu dat na pytanie

какое число?

odpowiedź brzmi:

сегодня первое января

вчера было двенадцатое февраля,
завтра

будет

двадцать

второе

марта,

послезавтра

будет

семнадцатое

апреля,

собрание состоится четырнадцатого

декабря.

40

Przy określaniu roku w korespondencji

używamy liczebnika w dopełniaczu, np.

r

.

1953 — тысяча девятьсот пятьдесят
третьего года

,

r.

1939 — тысяча

девятьсот тридцать девятого гoда

itp.

Na pytanie

в каком году?

odpowiedź

brzmi:

в

тысяча

девятьсот

пятьдесят

третьем,

в тысяча девятьсот тридцать девя

том году.

41

2. Przy określaniu godziny polskim

wyrazom:

pierwsza, druga

, trzecia — w

języku rosyjskim odpowiada:

час, два

часа, три часа.

Polskiemu wyrażeniu:

pól do pierwszej,

pól do drugiej, pół do trzeciej

odpowiada:

половина первого, половина второго,
половина третьего

Polskiemu wyrażeniu:

kwadrans po

dwunastej, za kwadrans trzecia

odpowiada:

четверть первого, без четверти три

.

42

Polskie wyrażenia:

pięć po dwunastej,

dziesięć po pierwszej, dwadzieścia po

drugiej odpowiadają

rosyjskim:

пять

минут первого, десять минут второго,

двадцать минут третьего.

Dla określenia drugiej połowy godziny w

języku polskim często używa się:

za

dwadzieścia pierwsza, za dziesięć druga,

za pięć trzecia,

po rosyjsku zaś mówimy:

без двадцати час, без десяти два, без

пяти три

itd.

43

43

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę