Makroekonomia

Makroekonomia

dr inż. Paweł Perz

dr inż. Paweł Perz

Rzeszów 2005

Rzeszów 2005

Ekonomia

Ekonomia

ekonomia – nauka o procesach

ekonomia – nauka o procesach

gospodarczych, próbuje wykrywać i

gospodarczych, próbuje wykrywać i

opisywać prawidłowości rządzące

opisywać prawidłowości rządzące

tymi procesami

tymi procesami

nauka o tym jak jednostki i

nauka o tym jak jednostki i

społeczeństwo decydują o

społeczeństwo decydują o

wykorzystaniu rzadkich zasobów

wykorzystaniu rzadkich zasobów

mikroekonomia, makroekonomia

mikroekonomia, makroekonomia

ekonomia pozytywna i normatywna

ekonomia pozytywna i normatywna

Makroekonomia

Makroekonomia

makroekonomia – analizuje

makroekonomia – analizuje

zachowania gospodarki jako całości

zachowania gospodarki jako całości

bada zmiany wielkości agregatowych

bada zmiany wielkości agregatowych

występujących w życiu gospodarczym

występujących w życiu gospodarczym

w centrum zainteresowania jest:

w centrum zainteresowania jest:

ogólny poziom produkcji,

ogólny poziom produkcji,

zatrudnienia, bezrobocia i cen w

zatrudnienia, bezrobocia i cen w

danym kraju

danym kraju

Znacznie makroekonomii

Znacznie makroekonomii

rozstrzyga o sukcesie lub

rozstrzyga o sukcesie lub

niepowodzeniu całych narodów

niepowodzeniu całych narodów

USA - UE

USA - UE

nowi członkowie UE i „hamulcowi”

nowi członkowie UE i „hamulcowi”

Irlandia – Grecja

Irlandia – Grecja

możliwość wywierania wpływu na

możliwość wywierania wpływu na

efekty ekonomiczne

efekty ekonomiczne

Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza

rola państwa w gospodarce

rola państwa w gospodarce

wysokość podatków

wysokość podatków

polityka pieniężna

polityka pieniężna

polityka fiskalna

polityka fiskalna

Stopy wzrostu PKB w Polsce

Stopy wzrostu PKB w Polsce

Zmiany inflacji w Polsce

Zmiany inflacji w Polsce

Cele polityki

Cele polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej

Produkcja

Produkcja

- zarówno wysoki poziom bezwzględny, jak i w

- zarówno wysoki poziom bezwzględny, jak i w

stosunku do potencjału

stosunku do potencjału

- wysoka stopa wzrostu

- wysoka stopa wzrostu

Zatrudnienie

Zatrudnienie

- wysoki poziom zatrudnienia

- wysoki poziom zatrudnienia

- niski poziom bezrobocia przymusowego

- niski poziom bezrobocia przymusowego

Inflacja – stabilność poziomu cen przy swobodnej

Inflacja – stabilność poziomu cen przy swobodnej

grze sił rynkowych

grze sił rynkowych

Bilanse wymiany z zagranicą

Bilanse wymiany z zagranicą

-

równowaga eksportu i importu

równowaga eksportu i importu

-

stabilność kursu waluty

stabilność kursu waluty

Narzędzia polityki

Narzędzia polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- wydatki publiczne

- wydatki publiczne

- podatki

- podatki

Polityka monetarna – kontrola podaży pieniądza

Polityka monetarna – kontrola podaży pieniądza

wywierająca wpływ na stopy procentowe

wywierająca wpływ na stopy procentowe

Polityka dochodowa – od swobodnego

Polityka dochodowa – od swobodnego

kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli

kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli

Stosunki międzynarodowe

Stosunki międzynarodowe

–

–

polityka handlu zagranicznego

polityka handlu zagranicznego

- interwencjonizm w stosunku do kursów

- interwencjonizm w stosunku do kursów

walutowych

walutowych

Nakłady i efekty w

Nakłady i efekty w

makrogospodarce

makrogospodarce

Trzy typy zmiennych:

Trzy typy zmiennych:

zmienne zewnętrzne

zmienne zewnętrzne

zmienne polityczne

zmienne polityczne

zmienne indukowane – wynik procesu

zmienne indukowane – wynik procesu

gospodarczego

gospodarczego

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

globalna podaż – ta wielkość produkcji,

globalna podaż – ta wielkość produkcji,

którą wytworzą i sprzedadzą podmioty

którą wytworzą i sprzedadzą podmioty

gospodarcze przy danych istniejących

gospodarcze przy danych istniejących

cenach, mocy wytwórczej i kosztach

cenach, mocy wytwórczej i kosztach

globalny popyt – suma, którą przy

globalny popyt – suma, którą przy

danych cenach, dochodach oraz

danych cenach, dochodach oraz

innych zmiennych ekonomicznych

innych zmiennych ekonomicznych

wydadzą konsumenci,

wydadzą konsumenci,

przedsiębiorstwa oraz rząd.

przedsiębiorstwa oraz rząd.

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstwa

Usługi czynników

produkcji

Dochody czynników

produkcji

Dobra i usługi

Wydatki na dobra i

usługi

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

Produkt krajowy brutto (PKB) – miara

Produkt krajowy brutto (PKB) – miara

produkcji wytworzonej przez czynniki

produkcji wytworzonej przez czynniki

wytwórcze zlokalizowane na terytorium

wytwórcze zlokalizowane na terytorium

danego kraju

danego kraju

Trzy sposoby mierzenia:

Trzy sposoby mierzenia:

1.

1.

Suma wydatków na dobra i usługi

Suma wydatków na dobra i usługi

2.

2.

Suma dochodów czynników

Suma dochodów czynników

wytwórczych

wytwórczych

3.

3.

Wartość wytworzonych dóbr

Wartość wytworzonych dóbr

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

wartość dodana – przyrost wartości

wartość dodana – przyrost wartości

dóbr w wyniku procesu produkcji

dóbr w wyniku procesu produkcji

dobra finalne – nabywane przez

dobra finalne – nabywane przez

ostatecznego użytkownika. Są to

ostatecznego użytkownika. Są to

dobra konsumpcyjne lub kapitałowe

dobra konsumpcyjne lub kapitałowe

dobra pośrednie – częściowo

dobra pośrednie – częściowo

przetworzone, są wykorzystywane

przetworzone, są wykorzystywane

(przetwarzane) w procesie produkcji

(przetwarzane) w procesie produkcji

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

inwestycje – zakupy nowych dóbr

inwestycje – zakupy nowych dóbr

kapitałowych przez przedsiębiorstwa

kapitałowych przez przedsiębiorstwa

oszczędności – ta część dochodu,

oszczędności – ta część dochodu,

która nie została wydana na zakup

która nie została wydana na zakup

dóbr i usług

dóbr i usług

S = Y – C, Y = C + I stąd S = I

S = Y – C, Y = C + I stąd S = I

rola państwa

rola państwa

podatki bezpośrednie i pośrednie

podatki bezpośrednie i pośrednie

Sposób liczenia PKB

Sposób liczenia PKB

PKB w cenach rynkowych

PKB w cenach rynkowych

PKB = C + I + G

PKB = C + I + G

PKB w cenach czynników

PKB w cenach czynników

wytwórczych (produkcji)

wytwórczych (produkcji)

PKB = C + I + G – T

PKB = C + I + G – T

e

e

PKB w gospodarce otwartej

PKB w gospodarce otwartej

eksport (X) dobra wytworzone w

eksport (X) dobra wytworzone w

kraju i sprzedane za granicę

kraju i sprzedane za granicę

import (Z) dobra, produkowane za

import (Z) dobra, produkowane za

granicą i tam kupowane na użytek

granicą i tam kupowane na użytek

gospodarki krajowej

gospodarki krajowej

eksport netto NX = X – Z

eksport netto NX = X – Z

PKB = C + I + G + NX

PKB = C + I + G + NX

PNB i dochód narodowy

PNB i dochód narodowy

Produkt narodowy brutto (PNB) –

Produkt narodowy brutto (PNB) –

całkowity dochód osiągany przez

całkowity dochód osiągany przez

obywateli danego kraju (niezależnie

obywateli danego kraju (niezależnie

od miejsca świadczenia usług przez

od miejsca świadczenia usług przez

czynniki produkcji)

czynniki produkcji)

PNB = PKB + dochody netto z tytułu

PNB = PKB + dochody netto z tytułu

własności za granicą

własności za granicą

Dochód narodowy

Dochód narodowy

amortyzacja – miara zużycia istniejących

amortyzacja – miara zużycia istniejących

zasobów kapitału w danym okresie

zasobów kapitału w danym okresie

produkt narodowy netto (PNN) lub

produkt narodowy netto (PNN) lub

dochód narodowy:

dochód narodowy:

PNN = PNB w cenach czynników produkcji

PNN = PNB w cenach czynników produkcji

- amortyzacja

- amortyzacja

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

deflator PNB jest to stosunek PNB

deflator PNB jest to stosunek PNB

w cenach bieżących (nominalnego

w cenach bieżących (nominalnego

PNB) do PNB w cenach stałych

PNB) do PNB w cenach stałych

(realnego PNB)

(realnego PNB)

deflator z przykładu:

deflator z przykładu:

600/350=1,714

600/350=1,714

jako wskaźnik: 171,4

jako wskaźnik: 171,4

Miary dobrobytu

Miary dobrobytu

realny PNB per capita – realny PNB

realny PNB per capita – realny PNB

podzielony przez liczbę mieszkańców

podzielony przez liczbę mieszkańców

danego kraju

danego kraju

wskaźnik dobrobytu ekonomicznego

wskaźnik dobrobytu ekonomicznego

netto – W. Nordhaus, J. Tobin

netto – W. Nordhaus, J. Tobin

Uniwersytet Yale – uwzględnia „plagi”

Uniwersytet Yale – uwzględnia „plagi”

i dodaje dobra i usługi o charakterze

i dodaje dobra i usługi o charakterze

nierynkowym, korekta o czas wolny

nierynkowym, korekta o czas wolny

PNB

ceny

rynkow

e

PKB

ceny

rynkowe

dochód

netto z

własności

za granicą

C

NX

G

I

dochód

netto z

własności

za granicą

AMORTYZACJA

PNN

ceny

rynkow

e

Podatki

pośrednie

Dochód

narodowy

(PNN

ceny

czynnikó

w

produkcji)

ZYSKI

Wynagrodzeni

a i płace

dochody z

pracy na

własny

rachunek

Dochody z

czynszów

Determinanty dochodu

Determinanty dochodu

narodowego

narodowego

rozmiary produkcji są zdeterminowane

rozmiary produkcji są zdeterminowane

przez wielkość globalnego popytu

przez wielkość globalnego popytu

AD = C + I

AD = C + I

rozporządzalne dochody osobiste –

rozporządzalne dochody osobiste –

dochody, jakie gospodarstwa domowe

dochody, jakie gospodarstwa domowe

mogą przeznaczyć na wydatki lub

mogą przeznaczyć na wydatki lub

oszczędności

oszczędności

Funkcja konsumpcji

Funkcja konsumpcji

zależność pomiędzy konsumpcją a

zależność pomiędzy konsumpcją a

osobistym dochodem rozporządzalnym

osobistym dochodem rozporządzalnym

C = 10 + 0,8 * Y

C = 10 + 0,8 * Y

S = Y – C

S = Y – C

krańcowa skłonność do konsumpcji

krańcowa skłonność do konsumpcji

(KSK) – ta część każdej dodatkowej

(KSK) – ta część każdej dodatkowej

złotówki, która jest przeznaczona na

złotówki, która jest przeznaczona na

konsumpcję

konsumpcję

KSO + KSK = 1

KSO + KSK = 1

Produkcja na poziomie

Produkcja na poziomie

równowagi

równowagi

popyt globalny – suma jaką,

popyt globalny – suma jaką,

przedsiębiorstwa i gospodarstwa

przedsiębiorstwa i gospodarstwa

domowe planują wydać na dobra i

domowe planują wydać na dobra i

usługi przy każdym poziomie dochodu

usługi przy każdym poziomie dochodu

ruch po krzywej AD i przesunięcia

ruch po krzywej AD i przesunięcia

krzywej

krzywej

równowaga rynkowa – w sytuacji gdy

równowaga rynkowa – w sytuacji gdy

globalny popyt (planowane wydatki)

globalny popyt (planowane wydatki)

dokładnie zrównają się z rozmiarami

dokładnie zrównają się z rozmiarami

faktycznie wytworzonej produkcji

faktycznie wytworzonej produkcji

Mnożnik

Mnożnik

mnożnikiem nazywamy stosunek

mnożnikiem nazywamy stosunek

zmiany produkcji zapewniającej

zmiany produkcji zapewniającej

równowagę do powodującej ją zmiany

równowagę do powodującej ją zmiany

w wydatkach autonomicznych

w wydatkach autonomicznych

ile wzrośnie produkcja gdy wydatki

ile wzrośnie produkcja gdy wydatki

autonomiczne zmienią się o 1

autonomiczne zmienią się o 1

jednostkę?

jednostkę?

mnożnik = 1/(1-KSK)

mnożnik = 1/(1-KSK)

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

polityka stabilizacyjna

polityka stabilizacyjna

deficyt budżetowy – nadwyżka

deficyt budżetowy – nadwyżka

wydatków państwa nad jego dochodami

wydatków państwa nad jego dochodami

dług publiczny – suma pozostałych do

dług publiczny – suma pozostałych do

spłacenia pożyczek państwowych

spłacenia pożyczek państwowych

krańcowa skłonność do konsumpcji z

krańcowa skłonność do konsumpcji z

dochodu narodowego

dochodu narodowego

KSK’=KSK(1-t)

KSK’=KSK(1-t)

Mnożnik zrównoważonego

Mnożnik zrównoważonego

budżetu

budżetu

Wzrost wydatków państwa, któremu

Wzrost wydatków państwa, któremu

towarzyszy taki sam wzrost

towarzyszy taki sam wzrost

podatków, powoduje zwiększenie

podatków, powoduje zwiększenie

produkcji

produkcji