Biurokracja jako patologia

organizacji?

Biurokracja jako patologia

organizacji?

Pat_3b

Imperia biurokratyczne

1.

Impulsy powstania administracji
„publicznej” w warunkach
społeczeństwa tradycyjnego.

2.

Równoważenie tradycyjnej
arystokracji przy pomocy biurokracji
przez władców.

3.

Biurokracja a granice rozwoju
racjonalnych metod rządzenia:
pułapka rozwojowa.

1.

Impulsy powstania administracji
„publicznej” w warunkach
społeczeństwa tradycyjnego.

2.

Równoważenie tradycyjnej
arystokracji przy pomocy biurokracji
przez władców.

3.

Biurokracja a granice rozwoju
racjonalnych metod rządzenia:
pułapka rozwojowa.

Początki nowoczesnej
administracji publicznej w
Europie XVIIIw.

Po wojnach rycerzy i kupców, nastał czas zawodowców.

Honor i obowiązki feudalne, podobnie jak wojsko

najemne, gotowe służyć za pieniądze każdemu,

schodzą ze sceny.
Funkcjonariusz państwa, stałe zatrudnienie, regularna

płaca, perspektywa kariery, służba państwu w czasie

pokoju lub wojny. Granica między wojskiem a cywilami.
Oddzielenie personelu od własności środków

wykonywania pracy.
Odpowiedzialność etatowych urzędników państwowych

za innowacje, ulepszanie broni, organizację jej

produkcji i zaopatrzenie wojska, regulowanie

rachunków, itp.
Racjonalizacja systemów podatkowych i finansowania

kosztów wojen przez państwo.

Po wojnach rycerzy i kupców, nastał czas zawodowców.

Honor i obowiązki feudalne, podobnie jak wojsko

najemne, gotowe służyć za pieniądze każdemu,

schodzą ze sceny.
Funkcjonariusz państwa, stałe zatrudnienie, regularna

płaca, perspektywa kariery, służba państwu w czasie

pokoju lub wojny. Granica między wojskiem a cywilami.
Oddzielenie personelu od własności środków

wykonywania pracy.
Odpowiedzialność etatowych urzędników państwowych

za innowacje, ulepszanie broni, organizację jej

produkcji i zaopatrzenie wojska, regulowanie

rachunków, itp.
Racjonalizacja systemów podatkowych i finansowania

kosztów wojen przez państwo.

Państwo narodowe i
powszechny obowiązek służby
wojskowej

Państwo narodowe i
powszechny obowiązek służby
wojskowej

1.

Zmiana charakteru służby wojskowej:
indoktrynacja narodowa i etos
wojskowy.

2.

Zmiana charakteru państwa: ideologia
służby krajowi.

3.

Budowa zdyscyplinowanej,
kompetentnej machiny
administracyjnej, której funkcjonowanie
regulują formalnie przepisy.

1.

Zmiana charakteru służby wojskowej:
indoktrynacja narodowa i etos
wojskowy.

2.

Zmiana charakteru państwa: ideologia
służby krajowi.

3.

Budowa zdyscyplinowanej,
kompetentnej machiny
administracyjnej, której funkcjonowanie
regulują formalnie przepisy.

Max Weber

Pytanie: jakie czynniki spowodowały

powstanie w Europie cywilizacji z

samo-napędem rozwojowym?
Weber a Marks.
Problem cywilizacyjno-porównawczy
Narzędziem analizy są typy idealne.
Tradycyjny, charyzmatyczny i

racjonalno-legalny typ

prawomocności.

Typu idealny biurokracji

1.

Przepisy i normy prawne –
bezosobowość stosunków w
administracji oraz między
urzędnikiem a klientem;

2.

Hierarchia władzy i kompetencji –
dyplomy jako podstawa awansów;

3.

Pozycja społeczna i rola
organizacyjna urzędnika.

Przepisy i normy prawne

Statut organizacji:

Cele organizacji i jej części składowych,
Zakres kompetencji,
Droga służbowa (komunikacja góra-dół),
Zależności między stanowiskami.

Stosunki mają charakter bezosobowy;

posłuszeństwo przepisom, a nie
osobom.

Hierarchia urzędowa

Układ szczebli kariery otwarty przed
każdym, kto spełnia wymogi formalne.
Kariera zależna od formalnych kompetencji.
Komunikacja: przepływ i przechowywanie
dokumentów wedle ściśle określonych.
reguł.
Brak powiązań poziomych.
Hierarchia władzy jest hierarchią
kompetencji.

Pozycja i rola urzędnika

Wszystkie stanowiska, poza najwyższym, obsadzane
przez mianowanie.
Kierownictwo jednoosobowe.
Urzędnicy są osobiście wolni, pozbawieni środków
urzędowania.
Ich podległość określa dobrowolna umowa o pracę i
szczegółowe przepisy związane z funkcją w
organizacji.
Wynagrodzenie pieniężne zależy od pozycji w
organizacji.
Sprawowanie urzędu jest podstawowym zajęciem
urzędnika.

Zalety biurokracji

Kumulacja wiedzy i kompetencji

(przygotowanie formalne urzędników);
Ich obiektywny, profesjonalny

stosunek do problemów;
Ciągłość funkcjonowania,

gromadzenie dokumentów i

doświadczeń.
Szybkość, sprawność, obiektywizm w

działaniu.

Przedsiębiorstwo,
administracja publiczna,
rozwój kultury

Racjonalność formalna a
racjonalność substancjalna;
Czy Weberowski typ idealny był
pochwałą biurokracji?

Typ idealny jako zbiór
empirycznie
weryfikowalnych twierdzeń

Robert K. Merton: rytualizacja
zachowań;
Gouldner: normy a obniżanie
wydajności;
Crozier: błędne koła biurokracji.

Eksplozja biurokratyczna a system

prawny.

Elementy biurokratyczne i
profesjonalne w typie idealnym
biurokracji Webera

Elementy biurokratyczne:
hierarchiczna struktura zależności,
ścisła specjalizacja, zróżnicowanie
płac wg pozycji.
Pozostałe elementy, a przede
wszystkim kompetencje formalne,
mają charakter profesjonalny i stoją w
sprzeczności z administracją
biurokratyczną

Patologia biurokracji w/g
Michela Crozier

Organizacją biurokratyczną jest
każdy system organizacyjny, w
którym obwód: błędy – informacja –
poprawa funkcjonuje źle.
Uniemożliwia to szybką korektę
programów działania w celu
uniknięcia dalszych błędów.

Błędne koła biurokracji
wg Croziera

1.

Bezosobowy, szczegółowy charakter przepisów.

2.

Centralizacja decyzji.

3.

Izolacja szczebli w hierarchii.

4.

Równoległe stosunki władzy.

Elementy błędnego koła wzajemnie wzmacniają

się, co powoduje sztywność organizacji. System
staje się reformowalny dopiero w warunkach
głębokiego kryzysu. Jego reforma niesie jednak
z sobą poważne zagrożenia (Aaron Wildavsky).

Organizacja profesjonalna

Znaczna swoboda decydowania przez
pracowników – zaufanie do ich
kompetencji;
Intensywna komunikacja w poziome;
Oceny efektów a nie trzymania się
procedur;
Motywacja oparta na zainteresowaniu
pracą i samorealizacji.

Struktury organizacji
przemysłowych: internalizacja
innowacji

Dywersyfikacja zależności:
struktury funkcjonalne vs.
wielowydziałowe;
Organizacja organiczna (Burns i
Stalker).
Ewolucja administracji publicznej:
trudności i zagrożenia.

S. N. Eisenstadt

Administracja a jej

otoczenie:
Biurokracja,
Biurokratyzacja,
Debiurokratyzacja.

Eva Etzioni-Halevi

Korupcja polityczna

nie zależy

od cech struktur

klasowych, ani charakteru i kultury politycznej masy
obywateli.

Zależy

od kultury elity politycznej i

opanowanej przez nie struktury władzy, od:

•

powiązania elit politycznych i biurokratycznych w

strukturach władzy;

•

mieszania się polityków i polityki partyjnej w sprawy

biurokracji i korzystania z zasobów biurokratycznych dla
celów polityki partyjnej;

•

kultury politycznej elity, uznającej taki użytek z zasobów

biurokratycznych jako (nieoficjalnie?) do zaakceptowania.