•

cd ćwiczenia 4

Generowanie salw impulsów
bólowych.

Aktywne tkankowe

kalikreiny

Nieaktywne

tkankowe kalikreiny

Kininogeny

tkankowe

Kininy
np.

bradykini
na

Spolaryzowane nagie

zakończenia

nerwowe

Zdepolaryzowane, nagie

zakończenia nerwowe

Bodziec

nocyceptywny

Salwy impulsów bólowych

Ból trzewny może być wywołany przez:

-

rozciągnięcie narządu wewnętrznego,

- skurcz jelit z towarzyszącym niedokrwieniem,
- gromadzenie się metabolitów w niedokrwionych tkankach,
- stan zapalny,

- bodźce mechaniczne

.

Ból trzewny powoduje obronę mięśniową:
Proces chorobowy toczący się w narządach wewnętrznych

powoduje także

wzrost napięcia mięśni poprzecznie prążkowanych i zwiększony

odruch

na rozciąganie.
Podczas badania palpacyjnego, wyczuwa się większy opór mięśni

tzw.

obronę mięśniową. po stronie dotkniętej procesem chorobowym.

Impulsy bólowe z interoreceptorów są przewodzone do
CUN przez:

włókna typu A:
• cienkie, mielinowe,
szybkie (6-30 m/s)
• ulokowane głównie w

powłokach ciała ale także w
mięśniach i stawach

• przewodzą ból ostry,

umiejscowiony np. ukłucie igłą

włókna typu C:
• bezmielinowe, wolne
(0,5-2 m/s)
• przewodzą ból tępy, mniej

precyzyjny, ból trzewny

np. ból przy stanach

zapalnych

• reagują także na temperaturę

i ucisk

Hamowanie przewodzenia bólu zachodzi w obrębie neuronów
posiadających receptory opioidowe tj. dla: enkefalin, endorfin, neoendorfin i
dynorfin.
Receptory takie są obecne w: zakończeniach włókien C (rogi tylne rdzenia
kręgowego), we wzgórzu, podwzgórzu i śródmózgowiu.

Drogi impulsów czuciowych

róg tylny rdzenia kręgowego

Droga swoista

Droga nieswoista

wzgórze

płat ciemieniowy

kory

układ siatkowaty pnia mózgu

śródmózgowie

wzgórze

wszystkie pola kory

z
n.trójdzielneg
o

Badanie czucia dotyku

1. Metoda cyrklowa:

Ostrza cyrkla przystawia się do powierzchni skóry.
Badany informuje, czy czuje jedno czy dwa dotknięcia. W zależności od odległości między

dwoma odróżnianymi punktami wykazuje się okolice wrażliwe i niewrażliwe na dotyk.

Odróżnia się dwa drażnione punkty na skórze opuszki palca, jeśli odległość równa jest 2 –

3 mm,

a na skórze grzbietu, jeżeli wynosi 67,1 mm.

2. Metoda topognozji:

Polega na wskazaniu miejsca dotknięcia na powierzchni skóry.
Badany, mając zamknięte oczy, ma za zadanie postawić tępą
igłę w miejscu dotkniętym przez badającego. Odległość między
obu punktami jest różna w zależności od okolicy ciała.

Korowa reprezentacja czucia powierzchownego

Okolice wrażliwe na
dotyk zajmują dużą
powierzchnię w polu
czuciowym kory mózgu.

Przeciwnie, okolice skóry
mało wrażliwe, są
reprezentowane przez
stosunkowo mniejszą
powierzchnię w korze
mózgu.

GWSH, Kierunek: Fizjoterapia

Przedmiot: Fizjologia człowieka

dr Ryszard Sebesta

Ćwiczenie 5: Fizjologia układu nerwowego
Organizacja czynności ruchowych

Układ piramidowy – kontroluje ruchy dowolne i postawę ciała.

Impulsy pochodzą z dużych, piramidowych komórek Betza, leżących w 4 i częściowo
w 6 polu kory ruchowej (wg Brodmanna)
obwodowy neuron ruchowy to komórka leżąca w rogu przednim rdzenia kręgowego lub w
jądrze ruchowym nerwów czaszkowych, w zależności od tego przez jakie nerwy dany
mięsień jest unerwiany.

:

•

Pierwotna kora ruchowa (MI, obszar 4 Brodmana)

•

Kora przedruchowa (MII, obszar 6 Brodmana)

•

Dodatkowa kora ruchowa (SMA, obszar 6 Brodmana)

Układ piramidowy posiada dwie drogi unerwiające ruchowo mięśnie. Pierwsza z nich to droga korowo jądrowa,
która unerwia mięśnie twarzoczaszki, szyi a także część mięśnia czworobocznego grzbietu.
Druga to droga korowo-rdzeniowa, która unerwia resztę mięśni organizmu.

Obraz kliniczny w zależności od miejsca

uszkodzenia

drogi piramidowej

• uszkodzenie kory mózgu – niedowład lub porażenie

ograniczone do niewielkiej struktury np. dłoni, stopy lub jednej
kończyny (tzw. monoplegia) po przeciwległej stronie od miejsca
uszkodzenia,

• uszkodzenie pnia mózgu – porażenie połowicze po stronie

przeciwnej od miejsca uszkodzenia, zwykle z towarzyszącym
porażeniem nerwów czaszkowych po stronie ogniska
chorobowego, co daje objaw tzw. porażenia połowiczego
naprzemiennego,

• uszkodzenia w obrębie rdzenia kręgowego - porażenie

jest obustronne, powodując objawy tetraplegii lub paraplegii.
Obserwuje się wzmożenie napięcia mięśni typu spastycznego
oraz zaburzenie czucia.

Układ pozapiramidowy (podkorowy, prążkowie

). W

raz z

układem piramidowym bierze udział w organizacji czynności
ruchowej.

Współdziała w wykonywaniu ruchów dowolnych i regulowaniu

napięcia mięśni poprzecznie prążkowanych.

Automatyzuje ruchy - odciąża korę mózgową od skupiania się

nad

czynnościami.

W układzie pozapiramidowym wyróżnia się następujące

składowe anatomiczne:

• prążkowie (jądro ogoniaste + skorupa)

• gałkę bladą

• jądro niskowzgórzowe

• jądra wzgórza: brzuszne przednie, brzuszne boczne i środkowo-

pośrodkowe

• istotę czarną

• jądro konarowo-mostowe

Najważniejsze rodzaje klinicznych zespołów

pozapiramidowych

Mioklonia - mimowolne, nieregularne, szybkie, krótkotrwałe
drgnięcia pojedynczych mięśni lub grup mięśniowych.

Atetoza - ruchy mimowolne, arytmiczne o zmiennym
umiejscowieniu, powolne, ekstremalne wygięcie w stawach.

Balizm i hemibalizm - mimowolne, nierytmiczne, błyskawiczne,
obszerne ruchy kończyn równocześnie.

Móżdżek –nadbudówka układu ruchowego

• decyduje o płynności i precyzji ruchów dowolnych
• zapewnia koordynację ruchową
• równowagę
• Koryguje tonus (napięcie) mięśni
• uczy się zachowań motorycznych (np. jazda na rowerze)

Móżdżek otrzymuje informacje z:

• proprioreceptorów mięśni, stawów i wiązadeł
• narządu wzroku, słuchu, równowagi,
• ze skóry, rąk, stóp,
• z okolicy ruchowej kory mózgu
• z ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego

Informacje docierające do móżdżku dotyczą:

• stanu napięcia mięśni w narządach ruchu
• ruchu aktualnie wykonywanego
• zakłóceń równowagi ciała.

Zespół móżdżkowy

(zespół cerebelarny) – neurologiczny

zespół chorobowy występujący w wyniku uszkodzeniu

móżdżku, objawia się:

• ataksja (niezborność móżdżkowa): bezład w działaniu kończyn -

niezgrabne, sztywne ruchy,

• astazja - zaburzenie postawy, (utrzymanie postawy jest zależne

od funkcji robaka móżdżku)

• mowa skandowana, oczopląs
• drżenie zamiarowe kończyn górnych pojawiające się w czasie

zbliżania kończyny do celu, z tendencją do nasilania w czasie
wykonywanego ruchu.

• atonia - obniżone napięcie mięśniowe.
• astenia lub skrajna postać- miastenia: brak hamującego działania

móżdżku powoduje szybką znużalność mięśni.