Koncepcje zdrowia
rodziny

Dr n. med. Maria Cisek

Dr n. med. Maria Cisek

2011/2012

2011/2012

Zmiany demograficzne rodzin
Skąd te zmiany?



Wzrost tendencji do planowania rodziny, coraz

Wzrost tendencji do planowania rodziny, coraz

szersza oferta środków antykoncepcyjnych;

szersza oferta środków antykoncepcyjnych;



Wzrost aktywności zawodowej kobiet

Wzrost aktywności zawodowej kobiet



Zmiana roli kobiety w rodzinie i społeczeństwie

Zmiana roli kobiety w rodzinie i społeczeństwie



Zwiększone zatrudnienie w zawodach

Zwiększone zatrudnienie w zawodach

pozarolniczych

pozarolniczych



Wzrost kosztów wychowywania i kształcenia dzieci

Wzrost kosztów wychowywania i kształcenia dzieci



Dążenie do osiągnięcia wyższej stopy życiowej

Dążenie do osiągnięcia wyższej stopy życiowej



Wyższy przeciętny wiek zawierania małżeństw

Wyższy przeciętny wiek zawierania małżeństw

Przyczyny zmian……



Zmniejszenie wpływów tradycji



Wiele zadań opiekuńczych przejęły zakłady
opieki, dotyczy to szczególnie starszych i
niepełnosprawnych



Rozwój medycyny- instytucjonalizacja opieki
medycznej



Zapewnienie domowej opieki starszym
ludziom zależy nie tylko od ich sprawności,
ale także od płci.



Proces socjalizacji przejęty głównie przez
szkoły i mass media

Nie wszędzie tak samo…



Znaczne zróżnicowanie kulturowe w odniesieniu do

różnych aspektów rodziny.



Odmienne typy małżeństw:

Poligamia
Poliandria



Różne zasady i kryteria doboru współmałżonków, np.

endogamiczne
egzogamiczne:

CZYM JEST RODZINA?

CZYM JEST RODZINA?



To grupa osób połączonych ze sobą

To grupa osób połączonych ze sobą

więzią małżeństwa, pokrewieństwa,

więzią małżeństwa, pokrewieństwa,

powinowactwa lub adopcji.

powinowactwa lub adopcji.



Wyróżnia ją od innych zbiorowości

Wyróżnia ją od innych zbiorowości

intymność stosunków między jej

intymność stosunków między jej

członkami i trwałość związków

członkami i trwałość związków

emocjonalnych

emocjonalnych



Osoby ją tworzące są powiązane

Osoby ją tworzące są powiązane

systemem stosunków uregulowanych

systemem stosunków uregulowanych

prawnie

prawnie

Cel istnienia rodziny

Cel istnienia rodziny



fizyczne przetrwanie

fizyczne przetrwanie



społeczna ochrona

społeczna ochrona



edukacja i rozwój indywidualny

edukacja i rozwój indywidualny

Rodzina jako grupa

Rodzina jako grupa

posiada:

posiada:



cele wspólne, wymagające

cele wspólne, wymagające

skoordynowanych działań

skoordynowanych działań



tożsamość i odrębność od innych grup

tożsamość i odrębność od innych grup



organizację- strukturę, podział ról,

organizację- strukturę, podział ról,

decyzji

decyzji



ośrodki skupienia

ośrodki skupienia

Przynależność do grupy
oznacza:



Funkcje i zadania do wykonania

Funkcje i zadania do wykonania



Wzory postępowania, którym się

Wzory postępowania, którym się

trzeba podporządkować

trzeba podporządkować



Wzór fizyczny (ubranie, wygląd)

Wzór fizyczny (ubranie, wygląd)



Wzór moralny (zasady

Wzór moralny (zasady

obowiązujące w danej rodzinie).

obowiązujące w danej rodzinie).

Główne determinanty
zdrowia rodziny



wiek, płeć, czynniki dziedziczne

wiek, płeć, czynniki dziedziczne



indywidualne czynniki stylu życia

indywidualne czynniki stylu życia



sieć stosunków społecznych

sieć stosunków społecznych



stres- wydarzenia rodzinne

stres- wydarzenia rodzinne



ogólne społeczno-ekonomiczne, i

ogólne społeczno-ekonomiczne, i

kulturowe i środowiskowe warunki –

kulturowe i środowiskowe warunki –

zapobieganie chorobom(żywienie, palenie)

zapobieganie chorobom(żywienie, palenie)

(

(

żywność, edukacja, śr.pracy i życia, bezrobocie, woda i stan

żywność, edukacja, śr.pracy i życia, bezrobocie, woda i stan

sanitarny,warunki mieszkaniowe)

sanitarny,warunki mieszkaniowe)

Życie rodzinne-
uwarunkowania

:



System komunikowania się

System komunikowania się



System dawania wsparcia

System dawania wsparcia



Uczenie szacunku wobec innych

Uczenie szacunku wobec innych



Poczucie zaufania

Poczucie zaufania



Poczucie uczciwości

Poczucie uczciwości



Przekazywanie systemu wartości

Przekazywanie systemu wartości



Przekazywanie tradycji, religii

Przekazywanie tradycji, religii



Uczenie sposobów spędzania wolnego

Uczenie sposobów spędzania wolnego

czasu

czasu



Uczenie szukania pomocy poza rodziną.

Uczenie szukania pomocy poza rodziną.

STRUKTURA RODZINY



pełna /niepełna i ew. przyczyna
niepełności



liczba wspólnie mieszkających pokoleń



liczebność i układ pokrewieństwa w
rodzinie



obciążenie poszczególnych członków
rodziny obowiązkami

Struktura rodzin w

Struktura rodzin w

Polsce

Polsce

Charakter rodziny

…



nuklearna= rodzice i dzieci, (czyli krewni

nuklearna= rodzice i dzieci, (czyli krewni

pierwszego stopnia)

pierwszego stopnia)



rozszerzona= dziadkowie i dzieci mieszkają

rozszerzona= dziadkowie i dzieci mieszkają

wspólnie), ciotki i wujowie, kuzyni (krewni

wspólnie), ciotki i wujowie, kuzyni (krewni

drugiego i trzeciego stopnia).

drugiego i trzeciego stopnia).



Rodzinne „puste gniazdo”

Rodzinne „puste gniazdo”



Rodzina nietradycyjna (rodzic + dziecko, para

Rodzina nietradycyjna (rodzic + dziecko, para

+ dziecko, para tej samej płci)

+ dziecko, para tej samej płci)

Wzrasta liczba rozwodów oraz liczba dzieci

Wzrasta liczba rozwodów oraz liczba dzieci

pozamałżeńskich

pozamałżeńskich

Typy rodzin w USA



nuklearna bez dzieci

nuklearna bez dzieci



nuklearna z dziećmi w związku formalnym lub nie

nuklearna z dziećmi w związku formalnym lub nie



żona i mąż z poprzednich związków + dzieci

żona i mąż z poprzednich związków + dzieci



komuna

komuna



seriale

seriale



nieformalny związek

nieformalny związek



homoseksualne

homoseksualne



samotne osoby dorosłe

samotne osoby dorosłe

FUNKCJE RODZINY

FUNKCJE RODZINY

A.Biopsychiczne

A.Biopsychiczne

:

:



prokreacyjna

prokreacyjna



seksualna

seksualna

B. Ekonomiczne

B. Ekonomiczne



materialno- ekonomiczna

materialno- ekonomiczna



opiekuńczo- zabezpieczająca

opiekuńczo- zabezpieczająca

C. Społeczno-wyznaczająca:



stratyfikacyjna

stratyfikacyjna



legalizacyjno-kontrolna

legalizacyjno-kontrolna

D.Funkcje społeczno-psychologiczne



socjalizacyjno- wychowawcza

socjalizacyjno- wychowawcza



kulturalna

kulturalna



religijna

religijna



rekreacyjno- towarzyska

rekreacyjno- towarzyska



emocjonalno- ekspresyjna

emocjonalno- ekspresyjna

ETAPY FUNKCJONOWANIA RODZINY W
SPOŁECZEŃSTWIE



Małżeństwo bez dzieci (przeddzietne)

Małżeństwo bez dzieci (przeddzietne)



Małżeństwo z małymi dziećmi

Małżeństwo z małymi dziećmi



Faza odchodzenia dzieci z domu.

Faza odchodzenia dzieci z domu.



Małżeństwo odłączone od dzieci

Małżeństwo odłączone od dzieci

(„puste gniazdo”).

(„puste gniazdo”).

Fazy życia rodziny wg
Duvall’a



faza - para małżeńska

faza - para małżeńska

(bez dzieci) około 2 lata, 

(bez dzieci) około 2 lata, 



faza - para z małym dzieckiem

faza - para z małym dzieckiem

(od urodzenia

(od urodzenia

do 30 miesiąca życia pierwszego dziecka), 

do 30 miesiąca życia pierwszego dziecka), 



faza - rodziny z dzieckiem (dziećmi

faza - rodziny z dzieckiem (dziećmi

) w okresie

) w okresie

przedszkolnym (między 30 miesiącem życia a 6

przedszkolnym (między 30 miesiącem życia a 6

rokiem życia pierwszego dziecka), 

rokiem życia pierwszego dziecka), 



faza - rodziny z dzieckiem (dziećmi)

faza - rodziny z dzieckiem (dziećmi)

w okresie

w okresie

szkolnym (najstarsze dziecko miedzy 6 a 13

szkolnym (najstarsze dziecko miedzy 6 a 13

rokiem życia), 

rokiem życia), 

Fazy życia rodziny wg
Duvall’a



faza - rodziny z nastolatkiem

faza - rodziny z nastolatkiem

(

(

między 13 a 21

między 13 a 21

rokiem życia pierwszego dziecka), 

rokiem życia pierwszego dziecka), 



faza - rodziny z dziećmi opuszczającymi

faza - rodziny z dziećmi opuszczającymi

dom

dom

(od pierwszego do ostatniego dziecka

(od pierwszego do ostatniego dziecka

opuszczającego dom), 

opuszczającego dom), 



faza - rodzice w wieku średnim

faza - rodzice w wieku średnim

(„puste

(„puste

gniazdo”/ postparentalna, wycofanie się z

gniazdo”/ postparentalna, wycofanie się z

aktywności, przejście na emeryturę), 

aktywności, przejście na emeryturę), 



faza – starzenie się członków rodziny

faza – starzenie się członków rodziny

(odejście, śmierć jednego, obu małżonków).

(odejście, śmierć jednego, obu małżonków).

Uwarunkowania
funkcjonowania rodziny w
społeczeństwie



Rodzina bliższa i dalsza (dalecy krewni)

Rodzina bliższa i dalsza (dalecy krewni)



Krąg znajomych i towarzyski, sąsiedzi

Krąg znajomych i towarzyski, sąsiedzi



Zakład pracy

Zakład pracy



Szkoła

Szkoła



Kościół

Kościół



Media

Media



Zakłady usługowe z służbą zdrowia

Zakłady usługowe z służbą zdrowia



Organizacje polityczne i społeczne

Organizacje polityczne i społeczne

Skutki ubóstwa w rodzinie w
kategoriach syndromu



zdrowia somatycznego- stymuluje

zdrowia somatycznego- stymuluje

genetyczne determinanty chorób

genetyczne determinanty chorób

somatycznych (gruźlica, choroby narządu

somatycznych (gruźlica, choroby narządu

ruchu, układu krążenia

ruchu, układu krążenia



zdrowia psychicznego (utrata pracy,brak

zdrowia psychicznego (utrata pracy,brak

satysfakcji życiowej)

satysfakcji życiowej)



zdrowia społecznego (rola i miejsce w

zdrowia społecznego (rola i miejsce w

społeczeństwie)

społeczeństwie)

Zjawiska towarzyszące
bezrobociu

:



kryzys ekonomiczny – stres



niedostatki kultury i edukacji
zdrowotnej, niekorzystne trendy
chorób



zróżnicowana dostępność do
opieki medycznej

Wydolność opiekuńczo-

Wydolność opiekuńczo-

pielęgnacyjna rodziny

pielęgnacyjna rodziny

1.

1.

struktura

struktura

2.

2.

sprawność fizyczna i psychiczna

sprawność fizyczna i psychiczna

członków rodziny.

członków rodziny.

3.

3.

funkcjonowanie społeczne

funkcjonowanie społeczne

4.

4.

sytuacja bytowa rodziny

sytuacja bytowa rodziny

5.

5.

funkcjonowanie emocjonalne

funkcjonowanie emocjonalne

6.

6.

wiedza i umiejętności członków rodziny

wiedza i umiejętności członków rodziny

Współpraca rodziny z..….



Szkoły i inne placówki wychowawcze i

Szkoły i inne placówki wychowawcze i

opiekuńcze;

opiekuńcze;



Zakład pracy;

Zakład pracy;



Instytucje usługowe;

Instytucje usługowe;



Środki masowego przekazu;

Środki masowego przekazu;



Kościół

Kościół



Organizacje polityczne i społeczne

Organizacje polityczne i społeczne

Koncepcje zdrowia

Koncepcje zdrowia

rodziny

rodziny



Model kliniczny

Model kliniczny



Wywiązywania się z ról

Wywiązywania się z ról



Adaptacyjny

Adaptacyjny



Eudajmoniczny

Eudajmoniczny

(A.Smith 1983)

(A.Smith 1983)

Model kliniczny

Model kliniczny



Zdrowie rozumiane jako brak choroby

Zdrowie rozumiane jako brak choroby

Znajduje zastosowanie

Znajduje zastosowanie



w wypadku braku zdrowia spowodowane

w wypadku braku zdrowia spowodowane

oczywistą chorobą fizyczną ,psychiczną,

oczywistą chorobą fizyczną ,psychiczną,



w wypadku pogorszenia lub dysfunkcji

w wypadku pogorszenia lub dysfunkcji

systemu rodziny

systemu rodziny

Zadania pielęgniarki:



koncentracja na chorym w celu likwidacji
choroby, rodzina uwzględniona przy wypisie
pacjenta ze szpitala i w znaczeniu
etiologicznym

Model wywiązywania się z
ról

Oparty na teorii cyklu życia rodziny

Oparty na teorii cyklu życia rodziny

podzielonego na fazy, to dobre

podzielonego na fazy, to dobre

samopoczucie

samopoczucie



Zdrowie utożsamiane jest jako dobre
samopoczucie

ze zdolnością do efektywnego,

skutecznego dobrego funkcjonowania
biopsychospolecznego

i osiągania zadań

wynikających z rozwoju rodziny

Zadania pielęgniarki;



Oddziaływanie na kondycję fizyczną i
psychiczną oraz dobre funkcjonowanie
społeczne w tym rodzinne



rodzina uwzględniona jest w funkcjach
rehabilitacyjnych na rzecz osoby chorej i w
niewielkim zakresie uwzględniany przez
pielęgniarkę

Model adaptacyjny

Model adaptacyjny

Zdrowie rodziny charakteryzowane jest jako

Zdrowie rodziny charakteryzowane jest jako

skuteczne i produktywne interakcje z

skuteczne i produktywne interakcje z

fizycznym i społecznym środowiskiem,

fizycznym i społecznym środowiskiem,

jako sprawność w czynnościach życia

jako sprawność w czynnościach życia

codziennego

codziennego



dostarczenie elastycznych wzorów

dostarczenie elastycznych wzorów

umożliwiających jednostce przystosowanie się,

umożliwiających jednostce przystosowanie się,



lub które przygotowują do zmiany i rozwoju

lub które przygotowują do zmiany i rozwoju

Zadania pielęgniarki;



Wzmocnienie sprawności, zastąpienie albo
pomoc w czynnościach codziennego życia



rodzina zabezpiecza realizacje i pomoc w
czynnościach życia codziennego i głównie
w tym znaczeniu jest partnerem
pielęgniarki rodzinnej

Model Eudajmoniczny

Zdrowie rozumiane jako

Zdrowie rozumiane jako

samorealizacja

samorealizacja

(do osiągnięcia której

(do osiągnięcia której

jednostka czerpie już z osiągniętego

jednostka czerpie już z osiągniętego

rozwoju),

rozwoju),

dla podniesienia ogólnego

dobrostanu (well-being) i osiągnięcia
szczytu własnych możliwości.

(oparta na teorii energii, Pratt’a 1976)

Zdrowie to samodzielne i twórcze życie,
nie tylko bez chorób i niepełnej
sprawności, ale również wraz z nimi jeśli
nie udało się ich uniknąć



Zadania pielęgniarki;

Zadania pielęgniarki;

wsparcie,

zabezpieczenie, potęgowanie , ochrona i
przywracanie optymalnego poziomu samodzielnego ,
aktywnego i twórczego życia



Rodzina jest podmiotem świadczeń, pielęgniarka
doradcą, konsultantem i pomocnikiem.

Ten typ rodziny
charakteryzuje



promowanie wolności i zmian

promowanie wolności i zmian



różny i aktywny kontakt z innymi

różny i aktywny kontakt z innymi

grupami oraz elastycznymi relacjami z

grupami oraz elastycznymi relacjami z

nimi

nimi



w konsekwencji następuje rozwój
indywidualnych kompetencji, które
współdziałają z rozwojem samooceny i
skuteczności. ( wg. Pratt’a)

Rodzina jako zespół
zdrowotny

Negatywny

Negatywny



źródło chorób

źródło chorób –

–

fizycznych,

fizycznych,

psychicznych,

psychicznych,

niedostosowania

niedostosowania

społ.

społ.



niekorzystne wzory

niekorzystne wzory

zachowań

zachowań



niska kultura

niska kultura

zdrowotna

zdrowotna

Pozytywny

Pozytywny



źródło zdrowia

źródło zdrowia

fizycznego i

fizycznego i

psychicznego

psychicznego



dostarczyciel

dostarczyciel

korzystnych wzorów

korzystnych wzorów

zachowań zdrowotnych

zachowań zdrowotnych



wysoka kultura

wysoka kultura

zdrowotna

zdrowotna

Rodzina jako instytucja
realizuje zadania wobec
swoich członków:



w promocji zdrowia

w promocji zdrowia



w profilaktyce

w profilaktyce



w leczeniu i rehabilitacji

w leczeniu i rehabilitacji

ZDROWIE RODZINY

=DYNAMICZNY PROCES WYNIKAJACY
Z AKTYWNOSCI
rodziny zastosowanej DO PROMOCJI zdrowia
rodziny
I OPIEKI
w OSIAGANIU DOBROSTANU (WELL-BEING),
JAKO GRUPY

I INDYWIDUALNIE POSZCZEGÓLNYCH JEJ
CZŁONKÓW

Ochrona zdrowia i Promocja

Ochrona zdrowia i Promocja

zdrowia

zdrowia

Koncepcja zdrowia rodziny
wg.Mauksch’sa(19740

...

...

Stan zdrowia odzwierciedla wzory

całej rodziny, a nie indywidualnie jej
członków, które rozwijają się w jej
obrębie i zawierają wiedzę , postawy,
wartości, zachowania oraz
wyznaczają role i zadania członkom
rodziny.

KOMPETENCJA

KOMPETENCJA

........ważna cecha jednostki z punktu

........ważna cecha jednostki z punktu

widzenia skuteczności interwencji

widzenia skuteczności interwencji

zdrowotnej, dlatego, ze dzięki jej

zdrowotnej, dlatego, ze dzięki jej

posiadaniu ludzie mogą ocenić i

posiadaniu ludzie mogą ocenić i

ewentualnie zmienić swoje

ewentualnie zmienić swoje

zachowanie.

zachowanie.

Kompetencje rodziny obejmują:



Wzory komunikacji

Wzory komunikacji



Spoistość, zwartość

Spoistość, zwartość



Stopień integracji rodziny

Stopień integracji rodziny



Zdolność zmiany

Zdolność zmiany



Popieranie autonomii członków rodziny

Popieranie autonomii członków rodziny



Udział w tworzeniu norm i zasad

Udział w tworzeniu norm i zasad



Udział we władzy

Udział we władzy



Zręczność w negocjacjach

Zręczność w negocjacjach

Petze 1984,Pirdham i Hansen 1977)

Petze 1984,Pirdham i Hansen 1977)

Zachowania Zdrowotne

Zachowania Zdrowotne

wg Grochmana (1988)

wg Grochmana (1988)



Utożsamiane są ze zwyczajami

Utożsamiane są ze zwyczajami



Zawierają atrybuty (przekonania,

Zawierają atrybuty (przekonania,

oczekiwania i przewidywania,motywy,

oczekiwania i przewidywania,motywy,

wartości, spostrzeżenia)

wartości, spostrzeżenia)

Realizacja

Realizacja

pielęgniarstwa

pielęgniarstwa

rodzinnego

rodzinnego

Rodzina źródło zdrowia i/lub

Rodzina źródło zdrowia i/lub

choroby

choroby

Pielęgniarstwo Rodzinne

Pielęgniarstwo Rodzinne



1985 r Instrukcja w sprawie pielęgniarki

1985 r Instrukcja w sprawie pielęgniarki

środowiskowej do zadań zalicza:

środowiskowej do zadań zalicza:

..............”rozpoznanie i ocena sytuacji

..............”rozpoznanie i ocena sytuacji

zdrowotno-społecznej

zdrowotno-społecznej rodziny

rodziny

,

,

poszczególnych osób w

poszczególnych osób w

rodzinie

rodzinie

oraz

oraz

określenie potrzeb zdrowotnych ze

określenie potrzeb zdrowotnych ze

szczególnym

szczególnym

uwzględnieniem rodzin

uwzględnieniem rodzin

(osób) ryzyka zdrowotnego i społecznego.”

(osób) ryzyka zdrowotnego i społecznego.”

Tradycyjna i nowoczesna

Tradycyjna i nowoczesna

rola pielęgniarki

rola pielęgniarki

środowiskowej

środowiskowej

A
•koncentracja na

chorobie i

człowieku chorym
• dominacja

czynności i

świadczeń

usługowych o

charakterze

instrumentalnym

B

• komplementarność
opieki nad zdrowiem i
człowiekiem zdrowym
oraz nad chorobą i
człowiekiem chorym

• wysokie znaczenie
edukacji, doradztwa,
upodmiotowienie
pacjenta, partnerstwo

Tradycja i

Tradycja i

nowoczesność cd.

nowoczesność cd.



minimalna

minimalna

współpraca z

współpraca z

rodziną,

rodziną,

orientacja na

orientacja na

indywidualną

indywidualną

opiekę

opiekę



podejmowanie

podejmowanie

zadań na zlecenie

zadań na zlecenie

lekarza

lekarza

• pacjent/klient –
rodzina, społeczność
lokalna, grupy ryzyka –
przy zachowaniu
indywidualizacji w w
pielęgnowaniu

• umiejętność
wyodrębnienia i realizacji
samodzielnych zadań przy
zachowaniu i doskonaleniu

współpracy z lekarzem

Praca z rodziną

Praca z rodziną

Praca początkowo polegała na:

Praca początkowo polegała na:

- przekazywaniu wiedzy higienicznej

- przekazywaniu wiedzy higienicznej

(rodzina to odbiorca i wykonawca zleceń)

(rodzina to odbiorca i wykonawca zleceń)

- obecnie coraz wyraźne jest traktowanie

- obecnie coraz wyraźne jest traktowanie

rodziny jako specjalnego podmiotu opieki

rodziny jako specjalnego podmiotu opieki

pielęgniarskiej, odrębnego w stosunku do

pielęgniarskiej, odrębnego w stosunku do

poszczególnych członków rodziny;

poszczególnych członków rodziny;

-

-

podmiotem opieki staje się cała rodzina

podmiotem opieki staje się cała rodzina

Praca z rodziną

Praca z rodziną

Rodzina jest bezsprzecznie istotnym

ogniwem opieki nad zdrowiem

Obejmuje zadania pielęgnacyjne,

-

współudział w kształtowaniu pozytywnych

emocji i dobrego samopoczucia w trakcie
hospitalizacji, -

-

udział rodziny w opiece domowej nad chorym

przewlekle przesądza o skuteczności terapii,

-

zabezpieczenie, zachowanie i ochronę

zdrowia jej członków

-

współdziałanie z rodziną i zapewnienie

opieki uwarunkowane jest zwyczajami
kulturowymi rodziny;

-

współdziałanie ma ogromne znaczenie dla

końcowych efektów działań na rzecz zdrowia
, zaangażowanie rodzin w ochronę i
zachowanie własnego zdrowia i pomoc
chorym członkom rodziny

Rodzina powinna być włączona jako

integralna cześć holistycznego systemu
opieki nad członkiem rodziny

Efektywniejszymi metodami współdziałania

z rodziną są doradztwo: edukacja, udzielanie
wsparcia w sytuacji kryzysowej

Podstawy określania
świadczeń pielęgniarki



Częstość występowania problemów

Częstość występowania problemów

zdrowotnych- nierówności zdrowotne

zdrowotnych- nierówności zdrowotne

Region kraju

Region kraju



Środowisko lokalne- wieś, stare dzielnice (starzy

Środowisko lokalne- wieś, stare dzielnice (starzy

ludzie), niski status społeczny, typy rodzin

ludzie), niski status społeczny, typy rodzin

Liczba mieszkańców

Liczba mieszkańców

Koncepcje pielęgniarskie

Koncepcje pielęgniarskie



F. Nightingale

F. Nightingale

:

:

-uzyskanie korzystnych warunków

-uzyskanie korzystnych warunków

higienicznych i środowiskowych

higienicznych i środowiskowych



D. Orem

D. Orem

-

uzyskanie optymalnego poziomu

uzyskanie optymalnego poziomu

samoopieki i samoopielęgnacji

samoopieki i samoopielęgnacji



V. Henderson

V. Henderson

- zabezpieczenie zaspokojenia potrzeb

- zabezpieczenie zaspokojenia potrzeb

Koncepcje pielęgniarskie



C. Roy

C. Roy

-Uzyskanie optymalnego poziomu „radzenia

-Uzyskanie optymalnego poziomu „radzenia

sobie’ jako mechanizmu adaptacji rodziny do

sobie’ jako mechanizmu adaptacji rodziny do

zmian związanych z chorobą przez podjecie

zmian związanych z chorobą przez podjecie

aktywności

aktywności

- na poziomie fizjologicznym,

- na poziomie fizjologicznym,

- koncepcji własnego „ ja”

- koncepcji własnego „ ja”

- kontaktów społecznych’;

- kontaktów społecznych’;

- współzależności

- współzależności

Koncepcje pielęgniarskie

Koncepcje pielęgniarskie



B.Neuman

B.Neuman

- uzyskanie optymalnej

- uzyskanie optymalnej

umiejętności i możliwości

umiejętności i możliwości

radzenia sobie z sytuacjami

radzenia sobie z sytuacjami

stresogennymi i ich skutkami

stresogennymi i ich skutkami

( linie obrony) minimalizacja stresu,

( linie obrony) minimalizacja stresu,

bądź jego skutków)

bądź jego skutków)

Stres rodzinny

Stres rodzinny



kontakt z siłami spoza rodziny jednego członka

kontakt z siłami spoza rodziny jednego członka

rodziny

rodziny



pozarodzinne źródło stresu działające na całą

pozarodzinne źródło stresu działające na całą

rodzinę

rodzinę



stres związany ze zmianą etapu życia rodziny

stres związany ze zmianą etapu życia rodziny



napięcie ogniskujące wokół problemów

napięcie ogniskujące wokół problemów

szczególnie dotkliwych

szczególnie dotkliwych

Stany chorobowe mające
źródło w rodzinie



choroby psychosomatyczne

choroby psychosomatyczne



zaburzenia czynnościowe

zaburzenia czynnościowe



bóle – mowa ciała

bóle – mowa ciała



zburzenia zdrowia psychicznego

zburzenia zdrowia psychicznego



uzależnienia

uzależnienia

Choroby

Choroby

psychosomatyczne

psychosomatyczne



Zmiany patologiczne, w których patogenezie i

Zmiany patologiczne, w których patogenezie i

przebiegu czynniki somatyczne i psychospołeczne

przebiegu czynniki somatyczne i psychospołeczne

odgrywają ważną role

odgrywają ważną role



„…

„…

zaburzenia psychosomatyczne polegają nie tyle

zaburzenia psychosomatyczne polegają nie tyle

na uszkodzeniu fizycznym, ile na ekspresji życiowych

na uszkodzeniu fizycznym, ile na ekspresji życiowych

problemów i niepowodzeń..”

problemów i niepowodzeń..”

Zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne

(

(

emocjonalne przeżycia)

emocjonalne przeżycia)



1.narząd ruchu lub zmysłów-

1.narząd ruchu lub zmysłów-

objawy sugerują

objawy sugerują

próbę rozwiązania konfliktu intrapsychicznego

próbę rozwiązania konfliktu intrapsychicznego



2.Czynnościowe choroby

2.Czynnościowe choroby

, które pojawiają się jako

, które pojawiają się jako

nieokreślone dolegliwości – nerwice narządowe

nieokreślone dolegliwości – nerwice narządowe

(układu sercowonaczyniowego, przewodu

(układu sercowonaczyniowego, przewodu

pokarmowego, układu ruchu, oddechowego,

pokarmowego, układu ruchu, oddechowego,

organicznych, moczopłciowego)

organicznych, moczopłciowego)



3

3.

.

reakcja na stres

reakcja na stres

lub konflikty w których

lub konflikty w których

uczestniczy człowiek - choroby psychosomatyczne;

uczestniczy człowiek - choroby psychosomatyczne;

astma oskrzelowa, nadciśnienie, choroba

astma oskrzelowa, nadciśnienie, choroba

wrzodowa dwunastnicy, anoreksja, RZS

wrzodowa dwunastnicy, anoreksja, RZS

Choroby, których patogeneza jest
zdominowana przez czynniki
emocjonalne, mogą to być zjawiska :

4.Czynniki psychologiczne wpływające na

4.Czynniki psychologiczne wpływające na

stan fizyczny (zmiany morf.„ słabego

stan fizyczny (zmiany morf.„ słabego

narządu)

narządu)

5. Zjawiska somatopsychiczne, które

5. Zjawiska somatopsychiczne, które

określają reakcje psychiczna na chorobę

określają reakcje psychiczna na chorobę

( zaprzeczenie choroby,, depresja, zburzenia

( zaprzeczenie choroby,, depresja, zburzenia

zachowania)

zachowania)

(

(

Luban-Plozza 1995)

Luban-Plozza 1995)

Przejawy dysfunkcji

Przejawy dysfunkcji

rodzinnej

rodzinnej



współuzależnienie

współuzależnienie



walka o dominacje

walka o dominacje



zaprzeczanie lub zakaz uzewnętrzniania uczuć

zaprzeczanie lub zakaz uzewnętrzniania uczuć



kompulsywne zachowania

kompulsywne zachowania



role odgrywane w sposób sztywny

role odgrywane w sposób sztywny



rezygnacja z wolności i własnego rozwoju

rezygnacja z wolności i własnego rozwoju



niewolnik systemu- utrzymanie systemu w

niewolnik systemu- utrzymanie systemu w

równowadze

równowadze

Destrukcyjne wzory

Destrukcyjne wzory

wychowania

wychowania

(Miller 1995)

(Miller 1995)



władza absolutna- zagrożenie, lek u rodziców

władza absolutna- zagrożenie, lek u rodziców



brak zaangażowania się w problemy

brak zaangażowania się w problemy

emocjonalne dziecka

emocjonalne dziecka



przekazywanie dziecku szkodliwych przekonań

przekazywanie dziecku szkodliwych przekonań

związanych z cielesnością i popędami

związanych z cielesnością i popędami

Sposoby komunikacji w

Sposoby komunikacji w

rodzinie

rodzinie



jasny i zrozumiały

jasny i zrozumiały



nie stosować podwójnej komunikacji

nie stosować podwójnej komunikacji



mówić o faktach, a nie domysłach i

mówić o faktach, a nie domysłach i

przypuszczeniach

przypuszczeniach



nie deprecjonować wartości poszczególnych

nie deprecjonować wartości poszczególnych

osób, jeśli poddaje się krytyce ich zachowania

osób, jeśli poddaje się krytyce ich zachowania



komunikaty od rodziców powinny być zgodne

komunikaty od rodziców powinny być zgodne

z postępowaniem

z postępowaniem

Konsekwencje choroby

Konsekwencje choroby

w rodzinie

w rodzinie



Trudności finansowe ( sytuacja

Trudności finansowe ( sytuacja

bytowa)

bytowa)



Zmiana struktury rodziny

Zmiana struktury rodziny



Stresy i napięcia w domu dodatkowe

Stresy i napięcia w domu dodatkowe

obciążenie pracą wszystkich członków

obciążenie pracą wszystkich członków

rodziny

rodziny

Zmiany emocjonalne

Zmiany emocjonalne



wzrost emocji

wzrost emocji



relacje opiekuńcze

relacje opiekuńcze



osłabienie więzi,

osłabienie więzi,



emocjonalny dystans

emocjonalny dystans



porzucenie osoby chorej

porzucenie osoby chorej



dezercji

dezercji



rozpadu

rozpadu



rozwodu

rozwodu

Zmiany emocjonalne

Zmiany emocjonalne



wysoki poziom frustracji związany z

wysoki poziom frustracji związany z

zagrożeniem zdrowia i życia:

zagrożeniem zdrowia i życia:

-

-

bezsenność, drażliwość, złe samopoczucie, brak

bezsenność, drażliwość, złe samopoczucie, brak

apetytu

apetytu

-

dolegliwości bólowe

dolegliwości bólowe

- zwiększenie niekorzystnych zachowań zdrowotnych –

- zwiększenie niekorzystnych zachowań zdrowotnych –

odreagowanie

odreagowanie

Zadania opiekuńcze w
kontekście cech
strukturalnych



Sytuacje rodzinne- wielodzietność,

Sytuacje rodzinne- wielodzietność,



Niepełna rodzina – przyczyna

Niepełna rodzina – przyczyna



Cykle życia rodzinnego i problemy

Cykle życia rodzinnego i problemy

opiekuńcze w nich

opiekuńcze w nich



problemy z chorobą- deficyt,

problemy z chorobą- deficyt,

izolacja, osamotnienie, bezradność,

izolacja, osamotnienie, bezradność,

lęk, poczucie bezsilności

lęk, poczucie bezsilności

Źródła wsparcia rodziny w

Źródła wsparcia rodziny w

sytuacji choroby

sytuacji choroby

•

dalsza rodzina,

dalsza rodzina,

•

przyjaciele,

przyjaciele,

•

znajomi,

znajomi,

•

grupy samopomocy,

grupy samopomocy,

•

wolontariusze

wolontariusze

Rola opiekuńcza kobiet

Rola opiekuńcza kobiet

stereotyp

stereotyp

Standardy w

Standardy w

pielęgniarstwie rodzinnym

pielęgniarstwie rodzinnym

1.

1.

Gromadzenie danych

Gromadzenie danych

2.

2.

Planowanie opieki

Planowanie opieki

3.

3.

Realizowanie planu opieki

Realizowanie planu opieki

4.

4.

Ocena wyników opieki

Ocena wyników opieki

5.

5.

Zakres wiedzy i umiejętności pielęgniarki

Zakres wiedzy i umiejętności pielęgniarki

rodzinnej

rodzinnej

6.

6.

Badania naukowe

Badania naukowe

7.

7.

Cechy i predyspozycje pielęgniarki rodzinnej

Cechy i predyspozycje pielęgniarki rodzinnej

Gromadzenie danych i

Gromadzenie danych i

diagnoza

diagnoza

1.

1.

Standardy zadaniowe- zbieranie

Standardy zadaniowe- zbieranie

danych o rodzinie, dokumentowanie

danych o rodzinie, dokumentowanie

2.

2.

Standardy procesu/ realizacji-

Standardy procesu/ realizacji-

wykorzystanie źródeł i technik,

wykorzystanie źródeł i technik,

gromadzenie, nanoszenie danych,

gromadzenie, nanoszenie danych,

wnioskowanie

wnioskowanie

3.

3.

Standardy wyniku.

Standardy wyniku.

Metody gromadzenia
danych:

Źródła podmiotowe i

Źródła podmiotowe i

przedmiotowe

przedmiotowe



Wywiad

Wywiad



Obserwacja

Obserwacja



Analiza dokumentów

Analiza dokumentów



Pomiary

Pomiary

Diagnoza

Diagnoza



diagnoza jest skorelowana z rodzajem stosowanej

diagnoza jest skorelowana z rodzajem stosowanej

metody

metody



zawiera rodzinne czynniki zagrożenia zdrowia i

zawiera rodzinne czynniki zagrożenia zdrowia i

uwarunkowania choroby,

uwarunkowania choroby,



ustalenie czy i w jakim zakresie rodzina będzie mogła

ustalenie czy i w jakim zakresie rodzina będzie mogła

podjąć opiekę w sytuacji choroby kogoś z rodziny,

podjąć opiekę w sytuacji choroby kogoś z rodziny,



zmiany jakie zaszły w związku z chorobą i w których

zmiany jakie zaszły w związku z chorobą i w których

rodzina wymaga pomocy z zewnątrz

rodzina wymaga pomocy z zewnątrz

Diagnoza wg ICNP

Diagnoza wg ICNP



przedmiot

przedmiot



ocena

ocena



odbiorca

odbiorca



działanie

działanie

Karta środowiskowa

Karta środowiskowa

rodziny

rodziny



Zapis graficzny rodziny

Zapis graficzny rodziny



Dane o mieszkaniu

Dane o mieszkaniu



Dane o członkach rodziny

Dane o członkach rodziny



Zagrożenia zdrowia

Zagrożenia zdrowia



Sprawność, prawidłowość,

Sprawność, prawidłowość,

niepełnosprawność ( ADL)

niepełnosprawność ( ADL)



Sytuacja społeczna- praca, nauka

Sytuacja społeczna- praca, nauka



Planowanie, realizacja, ocena

Planowanie, realizacja, ocena

Genogram ( charakterystyka
pokoleń)

Genogram ( charakterystyka
pokoleń)

Działanie….

Działanie….



Planowanie- cechy dobrego planu?

Planowanie- cechy dobrego planu?



Realizowanie – aktywność

Realizowanie – aktywność

-metody pracy

-metody pracy

/

/

zasoby osobiste i środowiskowe/

zasoby osobiste i środowiskowe/



Ocena wyników opieki - ewaluacja

Ocena wyników opieki - ewaluacja

Metody pracy pielęgniarki
rodzinnej

1.

1. Proces Pielęgnowania:

Proces Pielęgnowania:

- dynamiczna

- dynamiczna

- uniwersalna dająca się zastosować

- uniwersalna dająca się zastosować

do indywidualnych potrzeb i wymagań,

do indywidualnych potrzeb i wymagań,

warunków w jakich jest realizowany:

warunków w jakich jest realizowany:



2.

2. Metody pracy środowiskowej

Metody pracy środowiskowej

zastosowane w

praktyce

:



metody pracy środowiskowej

metody pracy środowiskowej

/zasoby ludzkie, materialne,grup, środowisk/

/zasoby ludzkie, materialne,grup, środowisk/



metody procesu pielęgnowania

metody procesu pielęgnowania



metody case study (indywidualnego przypadku)

metody case study (indywidualnego przypadku)

umiejętność wykorzystania;

umiejętność wykorzystania;

- obowiązującej dokumentacji medycznej

- obowiązującej dokumentacji medycznej

- dokumentacji do prowadzenia badań naukowych

- dokumentacji do prowadzenia badań naukowych

- wyników badań naukowych do praktyki

- wyników badań naukowych do praktyki

pielęgniarskiej

pielęgniarskiej

PROCES PIELĘGNOWANIA

PROCES PIELĘGNOWANIA

ETAPY:

ETAPY:

1. gromadzenie danych –

1. gromadzenie danych –

rozpoznanie pielęgniarskie,

rozpoznanie pielęgniarskie,

2. planowanie,

2. planowanie,

3. realizacja planu,

3. realizacja planu,

4. ocena

4. ocena

Case study;

1.Dane pacjenta

1.Dane pacjenta

2.Historia choroby

2.Historia choroby

3.Wywiad rodzinny

3.Wywiad rodzinny

;

;

-

-

członkowie rodziny

członkowie rodziny

-Wydarzenia

-Wydarzenia

-Zainteresowania

-Zainteresowania

-Styl życia; błędy żywieniowe, wolny czas, przeciążenie

-Styl życia; błędy żywieniowe, wolny czas, przeciążenie

psychiczne,

psychiczne,

-Wsparcie społeczne

-Wsparcie społeczne

4. Wywiad środowiskowy

4. Wywiad środowiskowy
-

miejsce zamieszkania; stan mieszkania

-

- zagrożenia zdrowia, w domu, w pracy, system pracy,

-

- komunikacja społeczna

-

- higiena osobista

-

- aktywność fizyczna, sen zasypianie

Rozwiązywanie problemu

Rozwiązywanie problemu

/p. s/

/p. s/

Realizowanie

Realizowanie

Wybranie rozwiązania

Wybranie rozwiązania

Giełda pomysłów

Giełda pomysłów

Sformułowanie problemu

Sformułowanie problemu

Odczucie problemu

Odczucie problemu

Literatura;

Literatura;

1.Kawczyńska-Butrym Z.:

Rodzina- Zdrowie-Choroba.

Wyd. CZELEJ,

Lublin 2003 ;

2.Kawczyńska-Butrym Z.:

Wyzwania Rodziny; zdrowie, choroba,

niepełnosprawność, starość

.

Wyd. Makmed, Lublin 2008 ;

3.Sito A, Bożkowa K.: „

Opieka zdrowotna nad rodziną”

PZWL.

Warszawa 2003

4.Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska- Butrym Z (red)

Elementy socjologii dla pielęgniarek

.wyd. CZELEJ. Wyd., Lublin

2000.

5. McGoldrik M. i wsp.;

Genogramy. Rozpoznanie i interwencje

, wyd.

Zysk i

S-ka, 2007 6.Kawczyńska-Butrym Z:

Wsparcie społeczne w zdrowiu i

chorobie

CEM, Warszawa 1997

6. Kawczyńska- Butrym Z:

Specyfika pomocy społecznej

. Katowice

1998

7. Kilańska Dorota (red.)

Pielęgniarstwo w podstawowej opiece

zdrowotnej

. Wyd. Makmed, Lublin 2010

8.

Medycyna rodzinna

. Praca zbiorowa. Wyd. PZWL, Warszawa 2005

9.Lesińska-Sawicka M.;

Metoda Case study w pielęgniarstwie

.

BORGIS Wydawnictwo Medyczne. Warszawa 2009