Organizacja zajęć

poza salą

gimnastyczną

WYCHOWANIE FIZYCZNE

POZA SALĄ GIMNASTYCZNĄ

W OKRESIE JESIENI I WIOSNY

Prowadzenie zajęć z wychowania fizycznego poza

salą gimnastyczna w okresie jesiennym i

wiosennym nie dostarcza większych trudności,

jeśli tylko nauczyciel wf zwróci dużo uwagi na

przygotowanie warunków materialnych do

prowadzenia zajęć ruchowych. Praktycznie w

każdej szkole można stworzyć warunki do

prowadzenia podstawowej gimnastyki, zabaw i

gier, gier drużynowych, sportowych, lekkoatletyki,

ćwiczeń terenowych, tenisa stołowego czy hokeja

na trawie.

GIMNASTYKA PODSTAWOWA

Gimnastyka to najbardziej wszechstronny dział

wychowania fizycznego. Powinna być

prowadzona

na każdym etapie nauczania.

Jeśli szkoła nie posiada ani sali gimnastycznej,

ani zastępczej, gimnastyka powinna odbywać się

poza gmachem szkolnym.

Wyróżnia się 3 warianty:
1.

„zielona sala gimnastyczna”

2.

boiska trawiaste

3.

dziedziniec szkolny

GIMNASTYKA

W „ZIELONEJ SALI GIMNASTYCZNEJ”

„

Zieloną salą gimnastyczną

” nazywamy

wydzieloną część boiska szkolnego o trawiastym

podłożu, wyposażoną w podstawowe urządzenia

gimnastyczne, zazwyczaj otoczoną żywopłotem.

Dobrze urządzona „zielona sala gimnastyczna”

posiada praktycznie wszystkie walory szkolnej sali

gimnastycznej, jeśli chodzi o możliwość realizacji

programu szkolnego. Przewyższa ją natomiast pod

względem warunków zdrowotnych ze względu

na ciągły przepływ świeżego powietrza i brak w

nim kurzu, a także ze względu na skuteczne

działanie

na organizm promieni słonecznych.

GIMNASTYKA NA PODŁOŻU TRAWIASTYM

Jeśli szkoła nie posiada „zielonej sali

gimnastycznej”, należy postarać się o to, by w

otoczeniu szkoły urządzić specjalne boisko

trawiaste do ćwiczeń gimnastycznych o

wymiarach 30x15 m lub przynajmniej 20x10 m.

Na miękkim i czystym podłożu dzieci będą mogły

wykonywać ćwiczenia w niskich pozycjach.

Gimnastyczne boisko trawiaste powinno być

zawsze czyste, bez szkieł, kamieni, patyków itp.

Jest to istotne ze względu na zachowanie

bezpieczeństwa, a także ze względów

estetycznych. Można również wykorzystać

trawnik w pobliskim parku lub łąkę.

GIMNASTYKA NA DZIEDZIŃCU SZKOLNYM

W niektórych szkołach nauczyciel z konieczności

musi prowadzić zajęcia gimnastyczne na małym,

nie urządzonym placyku przyszkolnym

(dziedzińcu). Wówczas stosunkowo łatwo można

zorganizować

gry i zabawy. Z gimnastyką są jednak pewne

trudności, gdyż ze względów higienicznych

trzeba wyeliminować niskie pozycje, tj. leżenie,

siad i klęk, oraz zabawy na czworakach.

Preferować należy natomiast ćwiczenia w

pozycjach wysokich, ćwiczenia w parach oraz

wszelkie ćwiczenia z przyborami, takimi jak

skakanki, liny, kółka do gry w ringo, obręcze czy

woreczki.

ZABAWY I GRY RUCHOWE

Są to najprostsze formy ruchu, które nie wymagają

specjalnych urządzeń, lecz tylko wolnej przestrzeni.

Może to być boisko szkolne, szkolny dziedziniec,

pobliska łąka, park czy nieużytki. Jedynym, ale

istotnym warunkiem wykorzystania tych terenów dla

potrzeb zabaw

i gier, jest uprzednie ich uporządkowanie.

Gry i zabawy, ze względu na swą atrakcyjność,

powinny być podstawową treścią stosowaną w

klasach I-III, jednak wskazane są także w klasach

starszych, gdyż kształtują umiejętność pracy w

drużynie, cechy motoryczne, doskonalą elementy

taktyczne i są zabawowymi formami uczenia się.

GRY DRUŻYNOWE

Tok lekcji gier drużynowych powinien być

następujący:

I.

1.

czynności porządkowo-organizacyjne

2.

podanie celów wiodących

3.

rozgrzewka z ćwiczeniami korektywnymi

II.

1.

zabawy lub gry zawierające elementy

techniczne i taktyczne typowe dla gry drużynowej

2.

gra drużynowa

III.1.

zabawa, gra lub ćwiczenia uspokajające

2.

czynności porządkowo-organizacyjne

3.

nastawienie na działania samodzielne,

pożegnanie

GRY SPORTOWE

Do gier sportowych, które można realizować w szkole w

okresie jesiennym i wiosennym poza salą gimnastyczną

należą:

piłka ręczna, koszykówka, siatkówka

i

piłka nożna

.

Przygotowanie do gier sportowych w szkole podstawowej

powinno się odbywać głównie za pomocą zabaw, gier,

mini-gier, ćwiczeń w formie ścisłej i gier drużynowych.

Zabawy i gry ruchowe mają tę wielką zaletę, że

wprowadzają atmosferę pogody, odprężenia i radości

oraz zainteresowanie. Dobrze rozwijają sprawność

fizyczną, umożliwiają lepsze oddziaływanie

wychowawcze, wyrabiają podstawowe nawyki techniczne

i taktyczne.

Gra uproszczona (mini-gra)

polega na

wyeliminowaniu części przepisów

szczególnie uciążliwych dla początkujących

graczy.

Jej zadaniem jest, poza wyrabianiem zasad

taktycznych, pobudzenie zainteresowania

zajęciami. Stosuje się ją wtedy, gdy małe

umiejętności początkujących nie pozwalają

na prowadzenie gry o normalnych

przepisach.

Z prowadzeniem tego typu gry nie można

przesadzać ze względu na możliwość

ugruntowania się błędnych nawyków.

Zadaniem

gry szkolnej

jest utrwalenie

nawyków technicznych i umiejętności

taktycznych w normalnej grze według

założeń i pod kontrolą nauczyciela.

Realizacja tych założeń odbywa się na

zasadzie akcentowania przez zespoły

konkretnych zadań, przerywania gry i

udzielania „na gorąco” wskazówek przez

nauczyciela. W grze szkolnej ustalić

można pewne drobne odstępstwa od

obowiązujących przepisów.

Najwyższym stopniem gry jest

gra

właściwa

. Może odbywać się między

zespołami wyłonionymi z grupy

ćwiczebnej. Obowiązują w niej w pełni

oficjalne przepisy gry.

Na lekcji gier sportowych nauczyciel wf

powinien stosować następujący tok zajęć:

I.

1.

czynności organizacyjne i sprawdzenie gotowości do

zajęć

2.

podanie zadań wiodących

3.

rozgrzewka za pomocą ćwiczeń kształtujących lub

zabaw i gier

II.

1.

wyrabianie sprawności specjalnej

2.

kształtowanie elementów gry

3.

nauka elementów taktycznych gry – fragmenty gry

4.

gra (uproszczona lub szkolna)

III.

1.

uspokojenie organizmu

2.

omówienie lekcji

3.

nastawienie do samodzielnej aktywności fizycznej

4.

pożegnanie

LEKKOATLETYKA

Nauczyciel wf powinien jesienią i

wiosną eksponować

lekkoatletykę

.

Jest typową dyscypliną

boiskowo-terenową, ma duże walory

zdrowotno-wychowawcze i

sprawnościowe, a dobrze

prowadzona, jest bardzo atrakcyjna.

Najbardziej realne i dostępne dla większości szkół,

a równocześnie najlepiej spełniające zadanie

przygotowania dzieci do lekkiej atletyki, są zajęcia

w terenie przeprowadzane jesienią i wiosną.

Urozmaicony teren (las, park, pola, łąki) stwarza

ogromne możliwości zastosowania różnorodnych i

ciekawych ćwiczeń.

Do

biegów

można wykorzystać ścieżki, pochyłości

i wzniesienia, fałdy terenowe, tereny porośnięte

trawą, mchem, krzewami, tereny piaszczyste,

wystające pnie po ściętych drzewach, rowy,

krzewy, opadłe liście itp. Do

rzutów

– kamienie

różnej wielkości, szyszki, kasztany, żołędzie,

gałęzie, trzcinę itp. oraz przybory sztuczne –

woreczki czy piłki

.

Ścieżka do biegów

– może zostać wytyczona na

równej, suchej łące, mało uczęszczanej drodze lub

ścieżce leśnej. Często wystarczy wyczyścić grunt,

na piaszczyste miejsca dodać trochę żwiru,

wymierzyć dystans i już ścieżka jest gotowa do

najprostszych ćwiczeń i zawodów.

Bieżnia

– teren należy wyrównać do jednego

poziomu, wytyczyć bieżnię na długość i szerokość

(jeden tor powinien mieć

122 cm

szerokości) i

wkopać krawężniki tak, aby wystawały ponad

powierzchnię boiska na

50 cm

(można do tego

wykorzystać cegły). Następnie należy warstwami

ułożyć nawierzchnię, którą ubija się walcem o

nacisku przynajmniej 1 tony, zwilżając ją

jednocześnie wodą.

Skoczna uniwersalna (do skoku w dal i wzwyż)

–

może nią być piaskownica. Na końcu rozbiegu do skoku

w dal

(

1,5 m

przed piaskownicą) musi być wkopana drewniana

belka o wymiarach

10x20x122 cm

. Zeskocznia

wypełniona jest piaskiem na głębokość co najmniej

40

cm

. Jej ramy tworzą drewniane deski. Zarówno rozbieg

do skoku w dal,

jak i do skoku wzwyż powinien mieć nawierzchnię

żużlową.

Rzutnia piłeczką palantową

– może być na bieżąco

wyznaczana na dogodnym terenie chorągiewkami i

kredą

lub odpowiednio do tego celu przygotowanymi taśmami.

Marszobiegi

– powinny być realizowane w możliwie

urozmaiconym terenie pozaszkolnym: w parku, w lesie,

a tylko w ostateczności na boisku czy dziedzińcu

szkolnym.

Sztuczne urządzenia nie są potrzebne.

ĆWICZENIA, ZABAWY

I GRY TERENOWE

Ćwiczenia terenowe

stanowią jedną z

najbardziej atrakcyjnych forma zajęć

poza salą gimnastyczną. Ich dużym

walorem jest to, że odbywają się w

naturalnym środowisku przyrodniczym,

bez potrzeby użytkowania drogiego

sprzętu i przyborów, a jeśli się go

używa, to w niewielkich ilościach.

Ćwiczenia terenowe można i powinno się
organizować w ramach:

a)

godzin przeznaczonych na obowiązkowe

wychowanie fizyczne:

- lekcje 45-minutowe w pobliżu szkoły, a

nawet

niekiedy w klasie, jeśli lekcja ma na

celu opanowanie umiejętności posługiwania się

kompasem, szkicowanie itp.
- w ramach łączonych dwugodzinnych lekcji
wychowania fizycznego w terenie niedaleko
siedziby szkoły
- na półdniowych lub całodniowych

wycieczkach

b)

zajęć połączonych z innymi przedmiotami

szkolnymi, np. środowiskiem

c)

wycieczek szkolnych

Lekcje w terenie pozaszkolnym muszą być

szczególnie dobrze zorganizowane. W tym celu
należy zadbać o:

a)

odpowiednio wczesne poinformowanie dzieci o
zajęciach terenowych

b)

ustalenie trasy marszu i okolicy ćwiczeń

c)

ustalenie miejsca zbiórki na ćwiczenia i czasu

powrotu z zajęć

d)

ustalenie znaków i sygnałów komunikowania się

na odległość

e)

poinformowanie dyrektora szkoły o wyjściu z

dziećmi na ćwiczenia terenowe

Atletyka terenowa

polega na pokonywaniu

przestrzeni i przeszkód terenowych. W jej ramach

N. Nonas

proponuje realizację następujących

zadań:
- marsze, marszobiegi i biegi terenowe
- skoki terenowe
- rzuty
- wspinania i zwisy
- pełzanie (czworakowanie i czołganie)
- dźwiganie i przenoszenie ciężarów
- ćwiczenia równowagi
- ćwiczenia i zawody na torach przeszkód
naturalnych i sztucznych
- sport terenowy w postaci: marszów,
marszobiegów i biegów z pokonywaniem
naturalnych przeszkód terenowych, zgadywanki
terenowej, marszów na orientację według
odręcznego szkicu lub mapy

Ćwiczenia, zabawy i gry terenowe

są

zajęciami ruchowymi odbywanymi w terenie,

których celem jest nauka zachowania się i

orientowania w terenie. Ich zadania

mogą dotyczyć zdobywania wiedzy i

umiejętności takich jak rozwijanie zmysłów

słuchu i wzroku poprzez zbieranie informacji

w terenie, orientowanie się w terenie,

umiejętne krycie się oraz wyszukiwanie

ukrytych w terenie ludzi i przedmiotów,

pomiary oraz ocena długości,

terenoznawstwo itp.

Wycieczki

mogą mieć cel czysto

przyjemnościowy, ale mogą być też łączone z

atletyką terenową oraz ćwiczeniami terenowymi,

mogą służyć realizacji celów wychowania

fizycznego i innych przedmiotów, np.

środowiska.

Każda wycieczka musi zawsze mieć swój

regulamin i plan realizacji.

W klasach I-III przewiduje się wycieczki, których

celem jest poznanie okolicy, poruszanie się w

grupie zgodnie z zasadami ruchu, obserwacja

przedmiotów i zjawisk przyrody, zabawy

terenowe. Ich czas może się wydłużyć do 2 godzin

wraz z wiekiem dzieci.

Wychowanie fizyczne poza gmachem

szkolnym w okresie późnej jesieni i zimy

Przy braku sali gimnastycznej najtrudniej jest
prowadzić zajęcia z wychowania fizycznego w okresie
późnej jesieni i zimy. Nie oznacza to jednak, iż takich
zajęć nie da się zorganizować. Istnieje wiele
atrakcyjnych rodzajów zajęć, które można realizować
poza salą gimnastyczną, takich jak:

ćwiczenia,

zabawy i gry ruchowe na śniegu i lodzie,
saneczkarstwo, łyżwiarstwo, narciarstwo, atletyka i
gry terenowe, hokej na lodzie

.

Jeżeli mróz, wiatr i roztopy nie pozwalają na
przeprowadzenie zajęć poza szkołą, wówczas można
takie zajęcia przeprowadzić w gmachu szkolnym:

w

sali zastępczej, na korytarzu, a nawet w pewnych
okolicznościach w izbie lekcyjnej

.

Efektywne prowadzenie procesu wychowania
fizycznego poza salą gimnastyczną zależy od :

• dobrego rozeznania warunków terenowych

• racjonalnego zaplanowania zajęć w roku szkolnym

• dobrej organizacji warunków materialnych (przybory,
sprzęt sportowy i gospodarczy, proste obiekty i
urządzenia sportowe przygotowane systemem
gospodarczym)

• umiejętności szybkiego przestawiania się na
prowadzenie innego typu zajęć, gdy zmieni się pogoda

• właściwego stroju uczniów (najlepiej dresy i dobre
obuwie)

Zapobiegliwy nauczyciel już w jesieni zorganizuje akcję
zakupienia przez dzieci dresów i pozyska do tej akcji
rodziców i radę pedagogiczną

Przeprowadzenie w zimie zajęć ruchowych poza
gmachem szkolnym jest bardzo celowe, ponieważ:

•

przyzwyczaja dzieci i młodzież do przebywania na świeżym

powietrzu

• zapoznaje z możliwościami wszechstronnego usprawniania się
w trudnych zimowych warunkach

• ruch dziecka na świeżym, czystym i mroźnym powietrzu jest
czynnikiem nie tylko rozwojowym, ale również hartującym

• wentylacja mroźnym powietrzem zahartuje płuca i górne drogi
oddechowe, a tym bardziej uodporni na zaziębienie

Przy przeprowadzaniu takich zajęć trzeba jednak
spełniać dwa podstawowe warunki:

1.Im zimniej, tym bardziej na zajęciach należy przestrzegać
zasady ciągłości ruchu (nie może być podczas lekcji przerw tylko
ruch o małym i większym natężeniu)
2.Młodzież musi właściwy do warunków atmosferycznych strój i
obuwie

Dostosowując zajęcia ruchowe do tych warunków, można je
prowadzić nawet przy temperaturze od - 8° C do -10 °C, a przy
silnym wietrze temperatura powinna być wyższa. Młodzież z klas
starszych może ćwiczyć przy jeszcze niższej temperaturze od –
12° C do – 14° C

Ćwiczenia, zabawy i gry na śniegu

W skład tego typu zajęć wchodzą zabawy i gry bieżne,
rzutne, skoczne oraz orientacyjno porządkowe. Lekcje
powinny być uzupełnione ćwiczeniami kształtującymi i
równowagi. Dobór treści i sposób prowadzenia lekcji
powinien być podporządkowany hasłu:

,,Dziecko

rozgrzewa się przez ruch, dziecko nie może
zamarznąć”

. Z tego założenia wynikają następujące

wnioski:

1.Należy wybierać takie zabawy i gry, w których udział biorą
wszystkie dzieci jednocześnie
2.Należy stosować gry i zabawy znane dzieciom, aby
uniknąć przestojów na długie tłumaczenie przepisów
3.W lekcji nie może być bezruchu, dzieci powinny
wypoczywać w czasie ćwiczeń i zabaw o mniejszym
natężeniu wysiłku fizycznego
4.Szczególną uwagę należy zwracać na współpracę dzieci i
pomaganie słabszym

Ćwiczenia, zabawy i gry na śniegu suchym ( bez
przyborów)

Na śniegu suchym można przeprowadzać gry i zabawy znane z
programu jesienno zimowego, a także takie które są specyficzne
dla warunków zimowych

Przykład zajęć:

1.Zbiórka na korytarzu, sprawdzenie gotowości do zajęć
2.Podanie zadań wiodących i wskazówek co do zachowania się
3.Wyjście parami na boisko
4.Chodzenie śladami pierwszego. Nauczyciel idzie pierwszy
drobnymi krokami , dzieci za nim rzędem po śladach
5.Wracamy własnym śladem. Dzieci stoją w szeregu. Nauczyciel
wskazuje cel do którego dzieci powinny dotrzeć i wrócić własnym
śladem.
6.Torujemy drogę do osiedla. Dzieci ustawiają się klinem, jak
żurawie w locie, idą na przód drobnymi kroczkami, udeptując
śnieg, na którym zostaną przeprowadzone następne zabawy i gry
7.Tam i z powrotem. Dzieci ustawione w szeregu biegną na sygnał
na koniec udeptanego placu i szybko wracają. Pierwszy na mecie
wygrywa
8.Podskoki konika. Dzieci biegają po udeptanym śniegu,
naśladując zachowanie konika
9.Omówienie zajęć, pożegnanie

Zabawy i gry na śniegu mokrym (bez przyborów)

Śnieg mokry sprzyja przede wszystkim przeprowadzeniu zabaw i
gier rzutnych oraz takim zajęciom, jak: lepienie bałwana, rzeźbienie
w śniegu itp.

Przykład zajęć:

1.Zbiórka, czynności organizacyjno-porządkowe
2.Podanie celów wiodących
3.Dzień i noc. Dwa szeregi: jeden stanowi dzień, drugi- noc,
ustawione są tyłem do siebie. Na hasło noc – noc goni, dzień ucieka.
Za dogonienie i dotknięcie ręką przeciwnika zalicza się 1 punkt.
Wygrywa szereg który po równej ilości gonitw ma więcej punktów
4.W lekkim biegu: krążenie ramionami
5.Koguciki: dzieci w parach, stojąc na jednej nodze z rękami
założonymi z tyłu, walczą barkami o wytrącenie z równowagi
6.W staniu dwa podskoki- w miejscu, na trzy- wyskok w górę
7.Ślizganie się na butach na lodowej ścieżce z przyjmowaniem w
ślizgu różnych pozycji
8.Rzuty do tarczy. Na murze wolnym od okien rysuje się 3 tarcze o
średnicy jednego metra. Trzy zespoły uczniów rzucają do swych
tarcz śnieżkami z określonej odległości i w określonym czasie.
Zwycięża zespół, który uzyskał najwięcej trafień
9.Omówienie zajęć pożegnanie

Saneczkarstwo

Saneczkarstwo jest sportem zawsze atrakcyjnym dla dzieci.
W celu lepszej organizacji lekcji, należy ją zapowiedzieć
wcześniej, tak aby dzieci na czas zdążyły przygotować sanki.
Ze względów praktycznych rozróżnia się prowadzenie zajęć
saneczkarskich na terenie płaskim i w terenie
pagórkowatym.

•Saneczkarstwo na terenie płaskim

W terenie płaskim prowadzi się zajęcia w klasach młodszych
(I-III), jak również wtedy, gdy na dojście na pagórkowaty
teren trzeba by zużyć za dużo czasu.

Przykład zajęć:

1.Zbiórka zaprzęgami w szeregu
2.Podanie zadań wiodących
3.Jazda na sankach na około dziedzińca szkolnego.
4.Podnoszenie podczas jazdy przedmiotów ułożonych na drodze,
na zmianę, raz z jednej, raz z drugiej strony
5.Lepienie śnieżek przez wożonych i celowanie w czasie jazdy we
wskazany obiekt np. w drzewo, bałwana
6.Klękanie obunóż i trzymanie rąk na biodrach w czasie jazdy
(ćwiczenie równowagi)

7. Skoki przez saneczki. Najpierw wszyscy ćwiczą w miejscu, potem

wożony wykonuje w marszu przeskoki zawrotne z ugiętymi
nogami

8. Zaprzęgi w alejach. Ruch zaprzęgów jest kierowany. Zaprzęgi

zgodnie z zasadami ruchu drogowego przejeżdżają przez
skrzyżowanie

9. Zbiórka zaprzęgami, omówienie lekcji, pożegnanie

Saneczkowanie w terenie pochyłym

W okolicy niemal każdej szkoły można znaleźć tereny

pagórkowate. Dla potrzeb małych dzieci spadek nie powinien
przekraczać 30° ,w przypadku starszych dzieci spadek może być
nieco większy. Trasa zjazdowa powinna być bezpieczna, wolna od
drzew, słupów telefonicznych, progów, kamieni itp.) Jeżeli w
pobliżu szkoły nie ma pochyłych terenów odpowiednich do
uprawiania saneczkarstwa, to dla potrzeb małych dzieci może
wystarczyć sztuczne wzniesienie ziemne, przygotowane jeszcze w
jesieni, a nawet górka usypana ze śniegu. Bezpieczeństwo
saneczkarzy zależy od:

sprawnej organizacji jazdy i zabaw, nieprzeciążania sanek,

zachowania pomiędzy zjeżdżającymi odpowiednich odstępów,
sprawdzenia przed zajęciami trasy zjazdu i sprzętu,
metodycznego doboru i nauczania ćwiczeń.

Proces nauczania saneczkarstwa powinien przebiegać
metodycznie niezależnie od wieku ćwiczących (w
przypadku osób starszych proces powinien przebiegać
szybciej)

1.Zjazd na wprost
2.Nauka hamowania
3.Kierowanie sankami, skręt uzyskuje się dzięki większemu
obciążeniu płozy przez ciało saneczkarza
4.Start na sankach. Saneczkarz najpierw rozpędza sanki, po
czym zajmuje pozycję zjazdową w ruchu
5.Jazda podwójna. Obydwaj saneczkarze odchylają tułów do
tyłu, rękami obejmują środkową lub tylną część listew do
siedzenia, nogi proste wyciągnięte ku przodowi. Cięższy siedzi
z tyłu. Obydwaj saneczkarze powinni zgodnie współpracować
podczas akcji skręcania i hamowania.
6.Jazda w pozycji leżącej
7.Współzawodnictwo w zjazdach

Zimowe ćwiczenia i gry terenowe

Ćwiczenia i gry terenowe w zimie odbywają się w bardzo
trudnych warunkach, stąd prowadząc je powinniśmy
przestrzegać następujących wskazań:
1.Dopilnować odpowiedniego ubrania dzieci
2.Dzieci powinny być w ciągłym ruchu
3.Wykorzystywać w jak najszerszym zakresie narty
4.Wykorzystywać na takie ćwiczenia dni słoneczne, suche,
możliwie bezwietrzne
5.Unikać zamarzniętych stawów, jezior, bagien itp.
6.Dokładnie zaplanować trasę, ustalić miejsca ćwiczeń i
odpoczynku
7.Zawiadomić o grach terenowych i wycieczkach kierownictwo
szkoły

Przykład zajęć:

1.Zbiórka zastępami. Czynności organizacyjno porządkowe
2.Podanie celów wiodących
3.Pogoń za wilkiem. Należy odszukać tropy wilka i upolować go.
Trop zaznaczony jest żółtym kolorem, lecz może to być także
trop odciśniętych, charakterystycznych podeszew butów wilka.
Zastępy najpierw znajdują trop, potem podążają za tropem, aż
do odszukania wilka i upolowania go śnieżką. Wygrywa zastęp,
który jako pierwszy tego dokona.

4. Orientowanie się w terenie według słońca i określenie stron świata
5. Marsz na przełaj według słońca
6. Powrót do szkoły z pokonywaniem przeszkód terenowych
7. Omówienie zajęć
8. Pożegnanie

Łyżwiarstwo

Łyżwiarstwo jest jednym z najzdrowszych sportów. Wpływa

na rozwinięcie koordynacji, wyczucia rytmu, a nade wszystko
na kształtowanie zmysłu równowagi. Ponadto łyżwiarstwo
jest niezwykle atrakcyjne dla dzieci i młodzieży. W szkołach
należy eksponować łyżwiarstwo podstawowe z elementami
łyżwiarstwa figurowego i szybkiego, a także grę w hokeja na
lodzie. Chcąc rozwinąć prowadzenie zajęć z łyżwiarstwa
nauczyciel powinien najpierw przygotować odpowiednie
warunki. Czyniąc to , powinien przeprowadzić w szkole akcję
zakupu przez dzieci i szkołę sprzętu łyżwiarskiego, następnie
jeszcze na jesień przygotować grunt pod wylewane
lodowisko przyszkolne lub zorganizować konserwację już
istniejącego.

Urządzenie lodowiska naturalnego:

•

Należy wybrać miejsce osłonięte od wiatrów, blisko brzegu i szkoły

• Dobrze gdyby udało się je oświetlić

• Na lód wolno wejść z grupą, gdy osiągnie on grubość 15cm, mowa tu o
lodzie z okresu pełni zimy

• Lodowisko powinno być odpowiednio wytyczone

• Należy lodowisko odśnieżyć, dlatego też wcześniej trzeba wcześniej
przygotować odpowiedni sprzęt w postaci łopat z dykty, zwykłych łopat,
mioteł.

•Po zakończeniu zajęć najlepiej lodowisko zalać wodą tak aby przez noc
pod wpływem mrozu powstała nowa, bardzo gładka powierzchnia

• Aby zapobiec tworzeniu się niebezpiecznych dla łyżwiarzy szczelin w
lodzie, należy dookoła całego lodowiska wyrąbać przeręble o wymiarach
2m x 0,5m, w odległości co 25m

Urządzenie lodowiska wylewanego:

•

Powinno być urządzone na podłożu twardym i mało przepuszczalnym,

może to być boisko asfaltowe, kort lub twardy dziedziniec szkolny

• Pierwsze polewanie powinno być bardzo skąpe, aby wytworzyło się
pierwsze cienkie podłoże

•Ważne aby był łatwy dostęp do wody i do źródła światła elektrycznego

• Do wylewania lodowiska przystępuje się nie od razu, lecz po kilku
dniach trwania mrozu

• Po wytworzeniu się warstwy lodu o grubości 2cm, można rozpocząć na
lodzie zajęcia

Hokej na lodzie

Z doświadczenia wiadomo, iż chłopcy mając do wyboru różne
dyscypliny łyżwiarskie, z reguły najbardziej zainteresowani są grą w
hokeja na lodzie.
Jak głosi aneks do programu wychowania fizycznego (klasy I-IV szkoły
podstawowej. Mini gry sportowe),,zajęcia z mini- hokeja na lodzie
można organizować z dziećmi od II klasy szkoły podstawowej, kładąc
nacisk na technikę jazdy na łyżwach i opanowanie podstawowych
umiejętności gry”

Każdy uczeń rozpoczynający grę w mini- hokeja z piłką na lodzie
powinien dążyć do opanowania następujących elementów jazdy na
łyżwach:

-jazda w przód z szybką zmianą kierunku w lewo i w prawo

-jak najszybsze zatrzymanie się po wykonaniu dowolnego elementu
technicznego, zrealizowanego w ruchu na prawą i lewą stronę

-jazda tyłem w różnych kierunkach i ze zmianą tempa

-szybkie zmiany kierunku jazdy w przód i w tył

-równomierne obciążenia zarówno nogi lewej, jak i prawej

Zasady gry

-Drużyna składa się z 12 osób (10 graczy, 2 bramkarzy)

- Zespół w grze liczy 5 graczy i 1 bramkarza lub 6 graczy bez
bramkarza
( zmiany graczy są nieograniczone, bramkarz zmienia się podczas
przerwy
w grze)

-Czas gry wynosi 2x 10 minut, ze zmianą bramek w przerwie

- Przerwa trwa 5 - 10 min w zależności od grupy wiekowej

- Spotkanie sędziuje 1 arbiter

W czasie gry w mini- hokeja nie wolno:

-Przepychać się, uderzać, napadać, blokować przeciwnika

-Chwytać i wybijać z ręki kija przeciwnikowi

-Grać bez kija lub ze złamanym kijem

Grający w czasie gry może:

-Zatrzymywać piłkę łyżwą, lecz tylko w zasięgu swego kija

-Uderzać piłkę o lód lub przetrzymywać ją przy bandzie nie dłużej niż
5 sek., gdy gracz nie jest aktywny

-Trzymać piłkę w ręku nie dłużej niż 5 sek., lub prowadzić ją nie więcej
niż
5 sek., w sytuacjach, gdy istnieje możliwość podania piłki partnerowi.

Boisko i urządzenia:

-Wymiary boiska: długość 40-45m, szerokość 20-25m.

-Boisko podzielone linią środkową na dwie równe części

-W odległości 8m od linii środkowej bramki znajduje się punkt rzutów
karnych

-Bramka o wymiarach 120x180cm lub mniejsza, nietypowa,
ustawiona około
3-4m od bandy, przed bramką wytycza się półkole pola bramkowego
o promieniu 7-9m

Sprzęt

Do gry w mini- hokeja na lodzie stosuje się prosty sprzęt i ubiór, a
mianowicie:
-buty z łyżwami
-mały kij hokejowy typowy lub nietypowy, bez metalowych
wzmocnień
-piłkę z gumy gąbczastej lub tenisową
-spodnie od dresów, getry, ochraniacze piłkarskie, ochraniacze
hokejowe popularne, rękawiczki
-czapkę lub kask z tworzywa

Przewinienia

W mini- hokeju z piłką na lodzie stosuje się następujące kary za
naruszanie przepisów gry: wybicie piłki z boku, rzut wolny, rzut
karny, usunięcie z gry na 5-10 minut, a nawet do końca gry. W
odniesieniu do dużego hokeja z piłką na lodzie nie stosuje się rzutów
rożnych.

Przykładowy zasób ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych z elementami
mini- hokeja z piłką

Ćwiczenia:
1.W miejscu krótkie odbicie piłki kijem z prawej i lewej strony
2.Prowadzenie piłki kijem w marszu slalomem
3.Prowadzenie piłki w lekkim biegu po stronie prawej tułowia
krótkimi uderzeniami. Piłka nie może oderwać się od kija na większą
odległość niż 20cm
4.Jak wyżej, lecz zakończenie strzałem na bramkę

5. Krótkie podanie piłki w dwójkach z wykonaniem obrotu przez

przyjmującego

6. Żonglerka kijem i piłką w różnych sytuacjach w miejscu i w ruchu
7. ,,Mieszanie” piłki w miejscu lub ruchu
8. Prowadzenie piłki w dwójkach w biegu z pokonywaniem przeszkód

(przeskok przez duża piłkę, okrążenie przeszkody itp.)

Przykład zabawy ruchowej:
1. Tam i z powrotem na lodzie. Dzieci ustawione parami naprzeciwko

siebie, z rękami opartymi na barkach partnera jeżdżą po lodzie w
tył i w przód płynnymi ruchami.

2. Berek z dzwonkiem. Zadaniem goniących jest schwytanie

dzwonka, chowającego się między dziećmi i od czasu do czasu
dającego sygnał dzwonkiem, przez okrążenie go przez co najmniej
czterech goniących.

3. Gonitwa z kołem. Dzieci jadąc na łyżwach starają się toczyć małą

oponę samochodową, nie przewracając jej na lód.

Przykład gier ruchowych
1. Strzelcy. W grze uczestniczą 2 zespoły 10- osobowe. Każdy gracz

ma kij hokejowy i piłeczkę tenisową. Grę można prowadzić na
boisku i na lodzie.

Na wyznaczonym placu gry o wymiarach 15x15m ustawiony jest

pierwszy zespół. Natomiast drugi ustawia się na zewnątrz w
odległości 5-8m od linii. Na sygnał prowadzącego, pierwszy zespół
wybija piłeczkę poza pole gry, natomiast drugi celnymi podaniami
odsyła je. Wygrywa zespół, który w określonym czasie ma mniej
piłek na swoim placu.

2. Hokejowa strzelnica. Grający ustawieni są 2- lub 4- osobowych
zespołach naprzeciwko bramek- strzelnic utworzonych z desek, w
których wycięto różnej wielkości otwory. Odległość pomiędzy
zespołami a bramką wynosi około 5-6m. Na sygnał prowadzącego
grający strzelają w otwory bramek. Trafienie piłką w otwór liczy się
jako 1 punkt. Grający rywalizują pomiędzy sobą lub między
zespołami.

Narciarstwo

W ramach procesu wychowania fizycznego bardzo trudno jest
realizować narciarstwo. Uwzględnianie narciarstwa w programie
szkolnym wychowania fizycznego jest realne tylko w takich szkołach,
które położone są w terenie górskim Polski Południowej lub w Polsce
Wschodniej, i w tych które posiadają odpowiedni sprzęt. Pozostałe
szkoły mogą prowadzić zajęcia z narciarstwa tylko na specjalnych
kursach i obozach zimowych. Najbardziej pożądane i realne w
polskich szkołach jest prowadzenie nauki narciarstwa nizinnego. Jest
ono zdecydowanie tańsze od narciarstwa zjazdowego i można je
realizować na większości terenów Polski oraz jest doskonałym
przygotowaniem do masowej turystyki narciarskiej. Jedyną barierą
jest kwestia posiadania przez młodzież odpowiedniego sprzętu: nart
biegowych lub tzw. śladowych, kijów i butów.
Narciarz- biegacz pokonuje trasę biegową różnymi rodzajami kroków.
Mają one charakter cykliczny, w związku z czym wystarczy opisać ten
cykl, aby go poznać i zorientować się na czym polega jego technika.

Wszystkie kroki biegowe można podzielić na trzy podstawowe
rodzaje:

1.Kroki z równoczesną pracą ramion( bezkrok, jednokrok, dwukrok,
trójkrok oraz czterokrok zwykły)
2.Kroki z przemienną pracą ramion ( krok z odbicia, czterokrok
złożony)
3.Krok półłyżwowy

Bezkrok –

narty rozstawione są na szerokość bioder. Narciarz porusza

się do przodu dzięki odepchnięciu się kijkami z równoczesną pracą
ramion.

Jednokrok –

w tym kroku równoczesne odbicie się kijkami przypada po

wykonaniu wykroku jedną nartą w fazie dostawiania narty zakrocznej.
Po odepchnięciu się kijkami poślizg odbywa się na obydwu,
jednakowo obciążonych nartach.

Dwukrok –

W tym kroku równoczesne odepchnięcie się kijkami

przypada po dwu krokach, w czasie dostawiania nogi zakrocznej do
wykrocznej po wykonaniu drugiego kroku.

Trójkrok –

wykonuje się podobnie jak dwukrok. Różnica polega na tym,

że równoczesne odepchnięcie się kijkami i poślizg na obydwu nartach
odbywa się po trzech krokach. Dwa pierwsze kroki są krótsze, trzecie
odbicie jest silniejsze i połączone długim wypadem.

Czterokrok zwykły –

podobnie jak przy dwukroku i trójkroku, z tym że

odepchnięcie i poślizg obu na nartach przypada po czterech
krokach

Krok z odbicia –

polega na naprzemianstronnym odbijaniu się i

ślizganiu na obciążonej narcie wykrocznej, oraz
naprzemianstronnym odpychaniu się pojedynczym kijem

Czterokrok złożony –

w czterokroku złożonym wykonuje sie dwa

pierwsze kroki krótsze bez pomocy kijków, natomiast dwa
następne kroki są dłuższe i wykonane są z naprzemianstronną
pracą ramion, jak w kroku z odbicia

Krok łyżwowy –

wykonując krok łyżwowy należy przenieść ciężar ciała

na jedną z nart, drugą natomiast unieść ponad śniegiem, dziobem
na zewnątrz. Noga odbijająca powinna być przed odbiciem silnie
ugięta w kolanie. Po odbiciu, niemal prosta noga wraz z nartą,
uniesiona jest ponad śnieg, i przygotowuje się do następnego
odbicia. Krok łyżwowy wykonuje się na lewej i prawej nodze bez
odepchnięcia kijkami lub z użyciem kijków naprzemianstronnie
bądź też z równoczesną pracą ramion.

Krok półłyżwowy –

polega na odepchnięciu się jedną nartą ustawioną

kątowo do narty kierunkowej. Stosuje się go w jeździe po
trawersie, powtarzając odbicie nartą dolną nastawioną dziobem
na zewnątrz. Po każdym odbiciu narta odbijająca zostaje
uniesiona ponad śnieg.

W okresie jesieni i zimy pogoda często jest tak zła, że

pomimo szczerej chęci nie można prowadzić zajęć z

wychowania fizycznego na wolnym powietrzu.

Przeciwwskazaniami do wyjścia w teren są : deszcz,

błoto, gęsta mgła, silny mróz, silny wiatr. W takiej sytuacji

nauczyciel musi umieć przeprowadzić zajęcia w gmachu

szkolnym , pod dachem. Mogą to być zajęcia w sali

gimnastycznej zastępczej, w korytarzu, lub izbie lekcyjnej

albo świetlicy. Niezależnie od pogody powinny być

prowadzone w izbach lekcyjnych ćwiczenia śródlekcyjne,

szczególnie w klasach młodszych szkoły podstawowej.

Wychowanie fizyczne w zastępczej sali gimnastycznej

Jeżeli nauczyciel przy pomocy dyrektora szkoły potrafi doprowadzić

do urządzenia zastępczej sali gimnastycznej w jednej z klas

lekcyjnych, będzie można w niej realizować większość programu

przewidzianego do przeprowadzenia w sali gimnastycznej.

Na zastępczą salę gimnastyczną powinno się przeznaczyć izbę

szkolną usytuowaną na parterze. Ważne jest aby ćwiczenia w takiej

sali nie przeszkadzały w nauce innym klasom. Sala zastępcza

powinna być tak urządzona, aby można było w niej realizować

możliwie wszechstronny program zajęć, w tym także niektóre

ćwiczenia z piłkami. W związku z tym należy zabezpieczyć okna i

lampy przed zbiciem. W pobliżu sali zastępczej musi się znaleźć

pomieszczenie na szatnię dla dzieci. W zastępczej sali gimnastycznej

najlepiej prowadzić zajęcia z zakresu gimnastyki podstawowej,

ćwiczeń muzyczno- ruchowych, elementy takich gier sportowych jak:

piłka ręczna ( chwyty i podania, prowadzenie piłki, zwody),

koszykówka ( chwyty i podania, zwody), zabawy i gry, ćwiczenia

rozwijające siłę, zwinność, moc, zręczność, koordynację.

Lekcje wychowania fizycznego na korytarzu szkolnym

Korytarz, jako miejsce ćwiczeń ruchowych, jest złem koniecznym.

Korytarz, aby mógł być wykorzystywany musi posiadać co najmniej

wymiary: 2,5 – 3m szerokości i 20m długości. Jeżeli szkoła posiada

większą przestrzeń rekreacyjną w korytarzu, to można przystosować

ją do zajęć wychowania fizycznego, umocowując drabinki

gimnastyczne na stronie okiennej. Miejsce na zajęcia ruchowe

powinno być tak dobrane, aby odgłosy zajęć nie przeszkadzały w

prowadzeniu lekcji innym nauczycielom i uczniom. Układając osnowę

należy pamiętać, iż ze względu na brudną podłogę należy pominąć

ćwiczenia w pozycjach niskich, chyba że będą wykonywane na

materacach. Jeżeli chodzi o ustawienie ćwiczących, to zachodzi

konieczność stosowania kolumn w szeregach i rzędach.

Zajęcia WF w izbie lekcyjnej

Wyróżnia się cztery warianty lekcji ćwiczeń ruchowych w klasie –
izbie lekcyjnej ( za M. Niewiadomskim):

1.Dwa razy w tygodniu usunięcie wszystkich ławek z klasy i
prowadzenie lekcji wf jak w sali zastępczej
2.Przesunięcie ławek pod ścianę i prowadzenie odpowiednio
dobranych ćwiczeń gimnastycznych oraz zabaw i gier ruchowych na
tak nieco powiększonej, wolnej powierzchni izby lekcyjnej
3.Wykorzystanie klasy tylko do przeprowadzenia części wstępnej i
końcowej lekcji i przeprowadzenie części głównej na dziedzińcu
szkolnym
4.Przeprowadzenie ćwiczeń w ławkach szkolnych

Ćwiczenia śródlekcyjne

Ćwiczenia śródlekcyjne są ważnym elementem walki ze zmęczeniem
szkolnym. Ćwiczenia śródlekcyjne stanowią dla dzieci wypoczynek
czynny który jak wiadomo, ma przewagę nad wypoczynkiem biernym.
Ćwiczenia śródlekcyjne dają uczniowi:

•odprężenie nerwowo – psychiczne przez zwrócenie uwagi dziecka na
inne tory

•ożywienie funkcji wegetatywnych, pobudzenie czynności płuc, serca,
przesunięcie masy krwi z miednicy, kończyn dolnych i mózgu do
okolic niedokrwionych, przede wszystkim do mięśni szkieletowych
oraz odciążenie kończyn górnych, zwłaszcza ręki prawej

•korekcję postawy ciała przez rozciąganie mięśni przykurczonych i
zmuszenie do pracy mięśni rozciągniętych, co ma pośrednio
modelujący wpływ na kościec, a głównie na kręgosłup narażony na
skrzywienia

•odciążenie analizatora wzrokowego, polegające na zmianie
akomodacji oka ustalonej stale jednakową odległością książki, zeszytu
lub tablicy

•odciążenie analizatora słuchowego, w wypadku względnie głośnej
lekcji

•korzyść dydaktyczna ( przerwa śródlekcyjna może być wykorzystana
jako poglądowa nauka prawidłowego oddychania, wzorowej postawy
ciała, poprawnego wstawania i siadania)

Ważne aby wyrobić u uczniów trwały nawyk stosowania aktywnego
wypoczynku w toku pracy umysłowej, w czasie nauki w szkole i w
domu

Organizacja i programowanie ćwiczeń śródlekcyjnych
sprowadza się do następujących spraw:

1.Ćwiczenia śródlekcyjne należy organizować na każdej lekcji w
momentach, w których występuje znużenie i zmęczenie uczniów
2.Miejscem ćwiczeń śródlekcyjnych są pomieszczenia, w których
odbywają się lekcje z uczniami. Ćwiczenia śródlekcyjne należy
prowadzić przy otwartych oknach
3.Ćwiczenia śródlekcyjne organizuje i przeprowadza nauczyciel
prowadzący zajęcia dydaktyczne w danej klasie.
4.Ćwiczenia śródlekcyjne powinny zawierać proste zadania,
pobudzające układ oddechowy i krążenia oraz wprowadzające
moment odprężenia psychicznego
5.Przy opracowywaniu zestawów ćwiczeń śródlekcyjnych należy
wykorzystać treści zawarte w programie nauczania wychowania
fizycznego oraz w wydawnictwach programowych Szkolnego Związku
Sportowego, zawierające m.in. przykładowe zestawy ćwiczeń
śródlekcyjnych
6.Opracowanie, względnie dostosowanie wzorcowych zestawów do
warunków i potrzeb zespołu ćwiczącego

Przykładowy zestaw ćwiczeń śródlekcyjnych

Zestaw 1

1.Prawidłowe wychodzenie i wchodzenie do ławki( wstawanie i
siadanie)
2.Potakiwanie i przeczenie: wolne skłony w przód i w tył( tak, tak),
wolne skręty głowy w lewo, w prawo (nie, nie)
3.Małe piłeczki: podskoki w miejscu, obunóż na palcach
4.Zwiędły kwiatek – kwiatek podlany (siedząc w ławce)
5.Balonik: głęboki wdech nosem i wydech ustami z długim
wymawianiem sss

Zestaw 2

1.Zegar tika: skłony głowy w bok na tik – tak
2.Wskazywanie ręką ściany za sobą lewą i prawą ręką
3.Zapinanie guzików na plecach: w siadzie na ławce, dzieci dotykają
łopatek dwoma rękami
4.Zrywanie kwiatków na ławce (wielokrotne przysiady)
5.Dmuchanie na gorące mleko ( ćwiczenie wymaga silnego wdechu i
wydechu)