Rola pielęgniarki w

realizacji leczenia i

edukacji zdrowotnej

pacjentów z cukrzyca

typu I i II. Ocena

przygotowania pacjenta

z cukrzyca do

samokontroli i

samoopieki.

• Cukrzyca

- jest to zespół różnych uwarunkowanych

genetycznie i nabytych, zaburzeń metabolicznych,
których wspólną cechą jest nietolerancja glukozy i
hiperglikemia oraz pojawienie się z upływem czasu
w układzie naczyniowym, nerwowym i innych
narządach zmian, określanych mianem
przewlekłych powikłań tej choroby. Przyczyną
zaburzeń nietolerancji glukozy jest niedobór
insuliny lub niedostateczne jej działanie tkankowe.

• Cukrzyca jest przewlekłą chorobą przemiany

materii, przebiegającą z pierwotnymi zaburzeniami
gospodarki węglowodanowej oraz wtórnymi
zaburzeniami przemiany tłuszczów i białek.

• Etiologia:

• - choroby zakaźne ( zakażenia

wirusowe),

• - choroby dróg żółciowych,
• - choroby trzustki,
• - otyłość,
• - częściej kobiety,
• - częstość występowania wzrasta

wraz z wiekiem,

• - dziedziczność

• Podział:

• -

Cukrzyca typu I o podłożu

autoimmunologicznym rozwija się u chorych z
genetycznie uwarunkowaną skłonnością do
występowania chorób z autoagresji pod wpływem
nie do końca poznanych czynników
środowiskowych. Autoimmunologiczne zapalenie
prowadzi do zniszczenia komórek beta wysp
trzustki i bezwzględnego niedoboru insuliny. Ta
postać cukrzycy występuje przede wszystkim u
dzieci i osób młodych, charakteryzuje się dość
ciężkim przebiegiem i skłonnością do kwasicy
ketonowej.

• Cukrzyca typu II, występuje u osób starszych, z

otyłością lub innymi zaburzeniami
metabolicznymi. Wydzielanie insuliny przez
trzustkę u tych osób jest najczęściej prawidłowe,
a niekiedy nawet wzmożone. Zaburzone zostaje
oddziaływanie tkanek na ten hormon.

• Objawy:

• Cukrzyca występuje w wielu postaciach u

różnych ludzi i w różnym zakresie.

• - hipoglikemia
• -

cukromocz,

• -

wielomocz,

• -

wzmożone pragnienie,

• -

utrata masy ciała,

• -

patologiczne zmęczenie i złe samopoczucie,

• -

zaparcia,

• -

cuchnące i luźne stolce tłuszczowe

,

• -

oporne i nawracające zakażenia

,

• -

parestezje,

• - zaburzenia wzroku,
• -

świąd,

• -

kurcze mięśniowe,

• -

w cukrzycy typu I na skutek nasilonych

zaburzeń przemiany węglowodanów, tłuszczów i
białek dochodzi do chudnięcia, niedorozwoju
fizycznego, do stłuszczenia i powiększenia
wątroby, mikroangiopatii, niewydolności nerek,

• w cukrzycy typu II występuje przyspieszony

rozwój miażdżycy prowadząca do niedrożności
naczyń tętniczych, zgorzeli palców, rozmiękania
mózgu, nadciśnienia tętniczego,

• Rozpoznanie:
• - badanie moczu,
• - charakterystyczny obraz

choroby,

• - badanie laboratoryjne krwi,
• - krzywa glikemii,

• Leczenie:

• - odpowiednia dieta,
• - właściwy tryb życia,
• - odpowiednie środki

farmakologiczne typ II ( Diabetol,
Chlorpropamid, Metformin),

• - leczenie substytucyjne,
• - systematyczna kontrola u

diabetologa,

• Powikłania:

•1. wczesne:
•-

hipoglikemia,

• a)śpiączka cukrzycowa,
•-

kwasica ketonowa,

•- śpiączka hiperosmolarna

nieketonowa

•- śpiączka mleczanowa

•1. późne:
•a) zmiany w małych naczyniach:
•-

retinopatia,

•- nefropatia,
•- neuropatia,
•b) zmiany w dużych naczyniach,
•-

choroby układu krążenia,

•- choroby naczyń mózgowych
•- choroby naczyń obwodowych

• Śpiączka hipoklikemiczna

- ( inaczej

niedocukrzenie krwi) jest to zmniejszenie stężenia
glukozy we krwi poniżej wartości prawidłowej.
Objawy kliniczne są zależne od stopnia
niedocukrzenia. Objawami wstępnymi są: uczucie
głodu, pocenie się, przyspieszenie czynności serca,
drżenie rąk, ogólny niepokój. Gdy stan umiarkowanej
hipoglikemii utrzymuje się przez czas dłuższy mogą
pojawić się migrenowe bóle głowy, stany lękowe,
zaburzenia psychiczne. Nagła i znaczna hipoglikemia
prowadzi do śpiączki hipoglikemicznej

• Objawami śpiączki hipoglikemicznej są: utrata

przytomności, chory nieprzytomny ma rozszerzone
źrenice, wzmożone napięcie mięśni, niekiedy
występują drgawki, skóra jest różowa, zlana obficie
potem. Leczenie polega na dożylnym podaniu glukozy
w tak dużej dawce aż do obudzenia pacjenta.

– Śpiączka cukrzycowa ( ketonowa)

– jest

następstwem niewyrównania cukrzycy i
wystąpienia kwasicy metabolicznej, spowodowanej
nagromadzeniem się ketokwasów. Objawy:
hiperglikemia, wielomocz, wzmożone pragnienie,
dochodzi do odwodnienia, skóra i błony śluzowe
wysychają, przyspieszony głęboki oddech
( Kussmaula ), z wyczuwalnym zapachem acetonu,
źrenice są wąskie, napięcie mięśniowe
zmniejszone, ciśnienie tętnicze niskie. We krwi
stwierdza się znaczne stężenie cukru, zmniejszenie
zasobu zasad, zmniejszenie stężenia potasu, w
moczu duże stężenie glukozy oraz aceton i kwas
acetooctowy

.

• Leczenie polega na podawaniu wielokrotnie w ciągu

doby odpowiednio dużych dawek insuliny ( ciągły
wlew kroplowy z insuliny). Uzupełnienie wody,
wyrównanie kwasicy i stężenia elektrolitów.

• Zadania pielęgniarki

• a)

diagnostyczne:

• -

przeprowadzenie wywiadu z chorym i

jego rodziną na temat objawów
chorobowych

,

• -

obserwacja pacjenta,

• -

znajomość istoty i celu badań,

• -

umiejętność wykonywania badań ( pobieranie

krwi, obsługa glukometru),

• -

znajomość prawidłowego poziomu glukozy we

krwi,

• -

współudział w badaniu,

• -

poinformowanie pacjenta o istocie badania,

• -

przygotowanie planu opieki

,

• a)

lecznicze:

• -

umiejętność sprawdzania poziomu glukozy

we krwi,

• -

podawanie insuliny,

• -

znajomość rodzaju insulin, miejsca i sposobu

podawania,

• -

podawanie leków,

• -

leczenie dietetyczne,

• -

skrupulatna obserwacja pacjenta,

• -

informowanie lekarza o niepokojących objawach,

• -

c) psychopedagogiczne:

• -

wyjaśnienie choremu i rodzinie istoty choroby,

• -

zapewnienie choremu bezpieczeństwa,

• -

zapewnienie choremu ciszy i spokoju,

• -

podtrzymanie psychiczne chorego i jego rodziny,

• -

motywowanie do dalszego leczenia,

• -

zapewnienie kontaktu z chorym na cukrzycę,

• zapewnienie kontaktu z psychologiem,

• a)

edukacyjne:

• -

umiejętność planowania edukacji ( określenie

celów, planowanie form organizacyjnych,
wdrażanie i realizacja, ocena efektów)

• -

zapoznanie chorego i rodziny z istotą choroby i jej

powikłań,

• -

nauczenie kontroli poziomu stężenia glukozy we

krwi,

• -

nauczenie podawania insuliny,

• -

narysowanie miejsc wstrzyknięć,

• -

wyjaśnienie systematycznego stosowania insuliny

lub doustnych środków hipoglikemizujących,

• -

wyjaśnienie istoty i celowości stosowania diety

cukrzycowej,

• -

nauczenie kontroli masy ciała,

• -

nauczenie samokontroli i samoobserwacji,

• -

przekazanie informacji na temat

samopielęgnacji,

• -

omówienie ćwiczeń przeznaczonych dla diabetyków,

• nauczenie odpowiedniego trybu życia,