Struktura społeczno-
zawodowa ludności
miejskiej

Starożytność…



Warstwę ludności miejskiej stanowili
właściciele posiadłości ziemskich.

Średniowiecze…



Źródło utrzymania stanowiły handel i
rzemiosło.



Zawód – specjalny
rodzaj zatrudnienia,
który dla jednostki
(lub też dla
jednostki i
utrzymywanej
przez nią rodziny)
jest źródłem
utrzymania

Zawód w znaczeniu:



Subiektywnym –
rodzaj czynności, które
pracująca jednostka
spełnia; ,,stanowisko”
w zawodzie



Obiektywnym – gałąź
gospodarki czy też
szerzej rozumianej
działalności zbiorowej,
w której jednostka
wykonuje pracę
będącą jej źródłem
utrzymania.



Szkolnictwo



Służba zdrowia

Wybrane problemy struktury
zawodowej ludności miejskiej:



1. Ogólna kategoryzacja działów
gospodarki na trzy dziedziny

a.) produkcję pierwotną
b.) produkcje wtórną
c.) usługi (typu gospodarczego oraz

pozagospodarczego)

Typologia miast



Małe miasteczka – największy odsetek

ludności zatrudnionej w dziale produkcji

pierwotnej;



Miasta przemysłowe – największe

skupienia ludności zatrudnionej w

produkcji wtórnej;



Miasta handlowe, rekreacyjne - dominuje

odsetek ludności zatrudnionej w usługach.

Podział ludności czynnej
zawodowo na samodzielnych i
niesamodzielnych.



Samodzielni – ci, którzy utrzymują się z

będących ich własnością warsztatów; ci,

dla których źródłem utrzymania jest nie

ujęta instytucjonalnie działalność w

zakresie tzw. wolnych zawodów.



Niesamodzielni – pracownicy najemni

3. Podział na pracowników
fizycznych i umysłowych.



Pracownicy fizyczni
– robotnicy
niewykwalifikowani
i kwalifikowani



Pracownicy
umysłowi – podział
na stopnie w
zależności od
poziomu
wykształcenia i
zakresu spełnianych
czynności.



Podział na czynnych i biernych zawodowo

-

Czynniki demograficzne: wzrost ludności w wieku przed- i

poprodukcyjnym

-

Czynniki demograficzno-społeczne: zmniejszająca się

dzietność rodzin miejskich

-

Czynniki społeczno-ekonomiczne: zwiększanie się liczby

kobiet pracujących zawodowo



,,Pomagający” członkowie rodziny

-

wśród ludności wiejskiej, indywidualne gospodarstwa rolne

- W zbiorowościach miejskich w mniejszych warsztatach

rzemieślniczych, drobny handel

Podział ludności
według
pochodzenia.



Starożytne miasta rodowe oraz
miasta zakładane w trybie kolonizacji.



Przynależność do wykształconych w
feudaliźmie stanów

-

Ludność miejscowa

-

Ludność napływowa w celu zarobku i osiedlenia

-

Przebywający okresowo w mieście



Podział ludności na miejscową i napływową w

zbiorowościach lokalnych i terytorialnych jest
podmiotem wykorzystywanym wg kryterium
pochodzenia.



Formalnym kryterium tego podziału jest kryterium
urodzenia. Z socjologicznego punktu widzenia
ludność miejscową tworzą ci, którzy urodzili się w
rodzinach w danym mieście zamieszkałych i w
nich się wychowywali.

Czynniki, które wpływają na stosunek
ilościowy między ludnością miejską a
napływową:



Wielkość miasta



Typ miasta



Nasilenie ruchów migracyjnyh

Na wartości nabiera rozróżnienie na

ludność zasiedziałą i ludność świeżo

przybyłą do miasta.



Badanie struktury ludności pod
względem pochodzenia nie może
opierać się tylko na rozróżnieniu
ludności miejscowej i napływowej.
Musi uwzględniać: z jakiego zasięgu
etnicznego, terytorialnego i
społecznego wywodzą się
poszczególne zbiorowości.

Pochodzenie etniczne



Cechuje nie jednostki lecz rodziny



Miało długotrwałe konsekwencje w starożytności

(miasta greckie)



Współcześnie:



Azja – dążenie do zachowania odrębności

etnicznej;



Europa – wchłanianie nowych przybyszy w

spontanicznym procesie asymilacji społecznej;



Stany Zjednoczone – tworzenie tzw. kolonii

narodowościowych



Zjawisko etnicznego pochodzenia ludności
ma szczególne znaczenie dla
charakterystyki ludności miejskiej, gdyż to
właśnie w miastach skupia się ludność o
różnym pochodzeniu etnicznym. Miasta
dają szczególnie warunki do
przemieszczania różnorodnych grup
ludności.

Pochodzenie z różnych zbiorowości

terytorialno - politycznych



Czynnik o znaczeniu wtórnym



Przybysze z obcych krajów
,,naturalizują się” przyjmując
obywatelstwo danego kraju.

Miasta amerykańskie



Czynnikiem sprzyjającym asymilacji jest

struktura narodu, który tworzył się z

różnych cząstek pochodzenia etnicznego ;

struktura miejskiego stylu życia, sieć

instytucji społecznych i kulturalnych, język;



Tendencja powstawania tzw. etnicznych

dzielnic;



Wytworzenie się podwójnej świadomości

przynależności;

Podział ludności miejskiej wg

jej pochodzenia regionalnego



Region – część macierzystej, narodowej czy też

terytorialno –politycznej zbiorowości, z której

wyrasta i w obrębie której istnieje miasto;



Regiony mają zarówno aspekt etniczny i

terytorialny;



Pochodzenie regionalne charakteryzuje nie tylko

jednostki lecz całe rodziny; ludność pochodzenia

regionalnego szybciej się asymiluje z ludnością

miejscową.

Podział ludności miejskiej wg pochodzenia z

danego rodzaju zbiorowości lokalnej – wieś,

małe miasto, wielkie miasto.



Miasta zawsze wchłaniały ludność ze wsi;



W okresie industrializacji powstawały miasta

nowego typu – miasta przemysłowe, które

wchłaniały masy ludności z pobliskich wsi oraz

dalszych regionów; z ludzi wiejskiego pochodzenia

wytworzyła się ludność robotnicza będąca

podstawą miast przemysłowych;



W dobie urbanizacji nastąpił rozwój miast wielkich

mających najbardziej złożoną strukturę ludności

(ludność miejscowa, ludność z innych miast

wielkich, średnich, miast małych i ze wsi)



Podział ten jest szczególnie ważny w okresie
wczesnej urbanizacji, w okresie masowych
wędrówek ludności wiejskiej do miast, ponieważ
wyznacza część ludności, która nie ma tradycji
miejskiego życia, i która musi się do tej formy
życia przystosować.



Kategoryzacja ta dotyczy jednego pokolenia, dzieci
urodzone i wychowane w mieście, choć należą do
rodzin pochodzenia wiejskiego, to są już formalnie
uważane za jednostki o pochodzeniu miejskim.