Katedra i Zakład Medycyny Sądowej

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Kodeks Karny z 1997 r. uchwalony przez Sejm
Rzeczypospolitej w dniu 6.06.1997 r. wszedł w życie
1.09.1998 r.

Poprzednie Kodeksy Karne pochodziły z 1932 r. i 1969 r.

Ewolucja artykułów KK dotycząca

kwalifikacji obrażeń ciała.

Kodeks

Karny

z 1932 r.:

Art. 235

§1. Kto:
a)pozbawia człowieka wzroku, słuchu, mowy,

zdolności płodzenia, albo

b)powoduje inne trwałe kalectwo, ciężką chorobę

nieuleczalną, chorobę zagrażającą życiu, albo
trwałą chorobę psychiczną lub trwałą
niezdolność do pracy zawodowej,

podlega karze więzienia do lat 10.

§2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze więzienia do lat 3.

Art.236

§1. Kto powoduje:
a)uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia,

które nie zagrażają życiu lub zagrażają
mu tylko chwilowo, a naruszają czynność
narządu ciała co najmniej na przeciąg dni
20, albo

b)trwałe zeszpecenie lub trwałe

zniekształcenie ciała,

podlega karze więzienia do lat 5.

§2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze więzienia do roku lub

aresztu do roku.

Art.237

§1. Kto powoduje uszkodzenie ciała lub
rozstrój zdrowia inne, niż określone w art.235
i 236,
podlega karze więzienia do lat 2 lub aresztu
do lat 2.

§2.Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze aresztu do miesięcy 6 lub
grzywny.
§3. Ściganie przestępstw, określonych w §1 i
2, odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art.239

§1.Kto uderza człowieka lub w inny sposób
narusza jego nietykalność cielesną,
podlega karze aresztu do roku lub
grzywny.
§2. Jeżeli czyn został wywołany przez
wyzywające zachowanie się
pokrzywdzonego lub jeżeli pokrzywdzony
odpowiedział czynem tego samego rodzaju
– sąd może sprawcę od kary uwolnić.
§3. Ściganie odbywa się z oskarżenia
prywatnego.

Kodeks Karny z 1969 r.:

art.155

§1. Kto:
1)pozbawia człowieka wzroku, słuchu, mowy,

zdolności płodzenia albo

2)powoduje inne ciężkie kalectwo, ciężką chorobę

nieuleczalną lub długotrwałą, chorobę
zazwyczaj zagrażającą życiu, trwałą chorobę
psychiczną, trwałą całkowitą lub znaczną
niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe
poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do

lat 10.

§2. Jeżeli sprawca nieumyślnie powoduje ciężkie

uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art.156

§1. Kto powoduje inne niż określone w art.155
uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do
lat 5.

§2. Jeżeli czyn określony w §1 nie spowodował
naruszenia czynności narządu ciała na czas powyżej
siedmiu dni, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§3. Jeżeli sprawca nieumyślnie powoduje uszkodzenie
ciała lub rozstrój zdrowia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 2,
ograniczenia wolności albo grzywny.

§4. Ściganie czynu określonego w §2 oraz czynu
określonego w §3, jeżeli naruszenie czynności narządu
ciała nie trwało dłużej niż siedem dni, odbywa się z
oskarżenia prywatnego.

Art.182

§1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób
narusza jego nietykalność cielesną, nie
pozostawiając lub pozostawiając tylko nieznaczne
ślady na ciele,
podlega karze pozbawienia wolności do roku,
ograniczenia wolności albo grzywny.

§2. Jeżeli czyn wywołało wyzywające zachowanie
się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony
odpowiedział czynem tego samego rodzaju, sąd
może odstąpić od wymierzenia kary.

§3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Kodeks Karny z 1997 r.: rozdział XIX
„Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu”

Art.156

§1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności

płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej

lub długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu,
trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej
trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego,
istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

§2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w §1 jest śmierć

człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12

Art.157

§1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia, inny niż określony w art.156 §1,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat
5.

§2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.

§3. Jeżeli sprawca czynu określonego w §1 lub 2 działa
nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§4. Ściganie przestępstwa określonego w §2 lub 3, jeżeli
naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie
trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia
prywatnego.

§5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój
zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba
najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w §3
następuje na jej wniosek.

Art.217

§1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób
narusza jego nietykalność cielesną,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do roku.

§2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało
wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego
albo jeśli pokrzywdzony odpowiedział
naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od
wymierzenia kary.

§3. Ściganie odbywa się z oskarżenia
prywatnego.

Przestępstwa o których mowa w
art.156 i 157 mają charakter
skutkowy – do ich istoty należy
wystąpienie skutku w postaci
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
(art.156) lub naruszenia czynności
narządu ciała lub rozstroju zdrowia
człowieka (art.157).

Uszczerbek na zdrowiu

Przez uszczerbek na zdrowiu należy
rozumieć naruszenie czynności
narządu ciała lub rozstrój zdrowia
(w KK z 1969 r. istniało pojęcie
„ciężkie uszkodzenie ciała”)

Naruszenie czynności narządu ciała

Jest to zaburzenie funkcji narządu.

Rozstrój zdrowia

Zaburzenie funkcji organizmu lub
takie oddziaływanie na organizm,
które nie narusza jego całości, lecz
zakłóca jego funkcję (np. podanie
trucizny)

Art. 156 (§1 pkt.1)

Pozbawienie wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia.

- Utrata całkowita

- Trwałość skutków

Inne ciężkie kalectwo.

- Kalectwo to całkowita utrata lub
znaczne ograniczenie funkcji
najważniejszych organów ciała.

Ciężka choroba nieuleczalna lub długotrwała.

- Pojęcie choroby nieuleczalnej jest zmienne i
zależy od postępów wiedzy medycznej.

Ciężko

przebiegający rozstrój zdrowia lub

naruszenie czynności narządu ciała.

Długotrwałość

uszczerbku na zdrowiu ocenia

Sąd na podstawie rodzaju i cechy rozstroju
zdrowia.

Choroba realnie zagrażająca życiu.

- Jest to rozstrój zdrowia często
kończący się zejściem śmiertelnym.

- Nie ma cech trwałości

Objawy choroby realnie zagrażającej życiu:

• Znaczne zaburzenia czynności serca,

• Spadek ciśnienia tętniczego krwi,

• Zaburzenia oddychania,

• Długotrwała utrata przytomności.

Trwała choroba psychiczna (np.
padaczka pourazowa, encefalopatia
pourazowa)

- Kwalifikacja z udziałem biegłych psychiatrów.

Całkowita lub znaczna trwała
niezdolność do pracy w zawodzie.

- Nie jest równoznaczna z kalectwem.

- Dotyczy tylko niektórych grup zawodowych.

Trwałe istotne zeszpecenie lub
zniekształcenie ciała (kryterium
estetyczne, subiektywne).

- Zeszpecenie – wywołanie takiej
zewnętrznej zmiany na ciele, która na
niekorzyść odbiega od przyjętych norm
estetycznego wyglądu.

- Zniekształcenie ciała – zmiana
anatomicznego kształtu odbiegająca od
normalnego kształtu anatomicznego.

Art.157 (§1)

- Naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia inne niż określone w
art.156 §1.

- Naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia trwające ponad 7 dni.

§2

Naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż 7
dni.

Trudności w opiniowaniu.

- Trudność może polegać na ustaleniu czy w ogóle
doszło do naruszenia czynności narządu ciała lub
rozstroju zdrowia.

- Dokładniejsze ustalenie czasu trwania naruszenia
czynności narządu lub rozstroju zdrowia może
nastręczać trudności.

- Wady w dokumentacji medycznej (niedokładny opis
obrażeń, brak zapisów świadczących o zaburzeniu
funkcji organizmu lub narządu).

- Czy naruszenie czynności narządu ciała jest
wystarczające w przypadku uszkodzenia protezy?

- Czy „wstrząs psychiczny” jest wystarczający do
stwierdzenia rozstroju zdrowia? (brak w obecnym
KK pojęcia „uszkodzenia ciała”)

Najczęstsze błędy w opiniowaniu

- Uszkodzenia zębów i naruszenia czynności narządu żucia

- Błędy w rozpoznawaniu wstrząśnienia mózgu.

- Stłuczenia stawów.

- Złamania kości nosa.

- Błędne wnioskowanie o skutkach obrażeń wg
Zasady – każde odchylenie od stanu prawidłowego
stwierdzone po pobiciu jest jego następstwem.

Art.217 – naruszenie nietykalności cielesnej

§1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza
jego nietykalność cielesną,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.

§2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało
wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo
jeśli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem
nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia
kary.

§3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art.182 Kodeks Karny z 1969 r.

§1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza
jego nietykalność cielesną, nie pozostawiając lub
pozostawiając tylko nieznaczne ślady na ciele,
podlega karze pozbawienia wolności do roku,
ograniczenia wolności albo grzywny.

§2. Jeżeli czyn wywołało wyzywające zachowanie się
pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony
odpowiedział czynem tego samego rodzaju, sąd może
odstąpić od wymierzenia kary.
§3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.