Wybrane zagadnienia prawa

Wybrane zagadnienia prawa

Warszawa, 21 listopada 2008

Warszawa, 21 listopada 2008

r.

r.

Przestępstwo

Przestępstwo

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony

pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość

jest znikoma.
Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można

mu przypisać winy w czasie czynu.
Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

– Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na

czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

– Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30

stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia

wolności przekraczającą miesiąc.

Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także

nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.

– Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar

jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość

jego popełnienia, na to się godzi.

– Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając

zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania

ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość

popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

Wyłączenie odpowiedzialności

karnej

Obrona konieczna:

Obrona konieczna:

– Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera

bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione

prawem.

Stan wyższej konieczności:

Stan wyższej konieczności:

– Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego

niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu

prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro

poświęcone przedstawia wartość, która nie jest oczywiście wyższej od

dobra ratowanego.

Eksperyment:

Eksperyment:

– Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia

eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub

ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie

poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia,

celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w

świetle aktualnego stanu wiedzy.

– Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym

jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych

korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz

prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości

odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

Wyłączenie odpowiedzialności

karnej

Błąd:

Błąd:

– Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w

błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

– Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego

w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności.

Niepoczytalność:

Niepoczytalność:

– Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej,

upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności

psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia

lub pokierować swoim postępowaniem.

– Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania

znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym

stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenie kary.

– Przepisów o niepoczytalności nie stosuje się, gdy sprawca wprawił

się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub

ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł

przewidzieć.

Obowiązywanie w czasie i

Obowiązywanie w czasie i

przestrzeni

przestrzeni

Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca

działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.
Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca

działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie

skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według

zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn

zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na

polskim statku wodnym lub powietrznym.
Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił

przestępstwo za granicą, pod warunkiem podwójnej przestępności

czynu.
Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za

granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko polskiemu

pokrzywdzonemu do cudzoziemca, który popełnił za granicą

przestępstwo o charakterze terrorystycznym – pod warunkiem podwójnej

przestępności czynu.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia czynu

zabronionego, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego

oraz cudzoziemca w razie popełnienia:

– przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu RP, Narodowi Polskiemu

– przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom

publicznym, w tym fałszywych zeznań

– przestępstwa, do którego ścigania RP jest zobowiązana na mocy

umów międzynarodowych.

Formy popełnienia

Formy popełnienia

przestępstwa

przestępstwa

Formy stadialne:

– zamiar – niekaralny

– przygotowanie – karalne, jeśli ustawa tak stanowi (niższa kara)

– usiłowanie – karalne zawsze, z zagrożeniem karą, jak za dokonanie

– dokonanie

Formy zjawiskowe – karane tak samo:

– sprawstwo:

kto wykonuje czyn zabroniony sam
kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną

osobą,
kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę
kto wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej

wykonanie takiego czynu.

– podżeganie - kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu

zabronionego, nakłania ją do tego.

– pomocnictwo - kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu

zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w

szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając

rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto

wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do

popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia

innej osobie jego popełnienie.

Kary

Kary

Kary:

grzywna – od 10 do 360 stawek (po od 10 do 2.000 zł za stawkę)
ograniczenie wolności – od m-ca do 12 m-cy, połączony z obowiązkiem

pracy nieodpłatnej w wymiarze od 20 do 40 godz. m-cznie
pozbawienie wolności – od 1 m-ca do 15 lat

25 lat pozbawienia wolności

dożywotnie pozbawienie wolności

Środki karne:

pozbawienie praw publicznych
zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego

zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej
zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem,

edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi
obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych

środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi

osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody

sądu
zakaz prowadzenia pojazdów

– od 1 roku do lat 10, w pewnych okolicznościach – na zawsze

przepadek – korzyści i narzędzi
obowiązek naprawienia szkody
nawiązka, świadczenie pieniężne – na organizację społeczną
podanie wyroku do publicznej wiadomości

Obowiązki przy warunkowym

Obowiązki przy warunkowym

zawieszeniu wykonania kary

zawieszeniu wykonania kary

informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

przeproszenie pokrzywdzonego,
wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej

osoby,
wykonywanie pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do

zawodu,
powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków

odurzających,
poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub

rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu

w programach korekcyjno-edukacyjnych – za zgodą skazanego
powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub

miejscach,
powstrzymywanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi

osobami w określony sposób,
opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części
uiszczenie świadczenia pieniężnego
grzywna do 180 stawek przy zawieszeniu pozbawienia wolności
dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo

organizacji społecznej

Środki zabezpieczające

Sąd może orzec środek zabezpieczający związany z umieszczeniem w

zakładzie zamkniętym tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, aby zapobiec

ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z

jego chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem

od alkoholu lub innego środka odurzającego; przed orzeczeniem tego

środka sąd wysłuchuje lekarzy psychiatrów oraz psychologa.

– Jeżeli sprawca, w stanie niepoczytalności popełnił czyn zabroniony o

znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie

prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn ponownie, sąd orzeka

umieszczenie sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

– Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd orzeka zwolnienie

sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest

konieczne.

– Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie tego sprawcy w

odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, jeżeli zachodzi wysokie

prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn ponownie; zarządzenie nie

może być wydane po upływie 5 lat od zwolnienia z zakładu.

Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego

zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w stanie

ograniczonej poczytalności, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w

zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub

rehabilitacyjne.

Środki zabezpieczające

Środki zabezpieczające

Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego

zawieszenia jej wykonania za przestępstwo skierowane przeciwko

wolności seksualnej, popełnione w związku z zakłóceniem jego czynności

psychicznych o podłożu seksualnym, innym niż choroba psychiczna, sąd

może orzec umieszczenie sprawcy, po odbyciu tej kary w zakładzie

zamkniętym albo skierowanie go na leczenie ambulatoryjne.
Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego

zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w związku z

uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego, sąd może

orzec umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia

odwykowego, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego

popełnienia przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.

– Środka tego nie orzeka się, jeżeli sprawcę skazano na karę

pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.

– Czasu pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego nie

określa się z góry; nie może on trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż

2 lata. O zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników

leczenia, po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.

– Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie skazanego w zamkniętym

zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, jeżeli

skazany w okresie próby uchyla się od poddania się leczeniu lub

rehabilitacji albo popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek

prawny albo regulamin placówki leczniczo-rehabilitacyjnej.

Do zobaczenia za tydzień

Do zobaczenia za tydzień

!

!