dr Tomasz Czub

Mechanizmy

motywacji społecznej

Mechanizmy motywacji

społecznej

W psychologii takie tendencje jak:

 tworzenie grup, podtrzymywanie kontaktów
 kierowanie się aprobatą / unikanie

dezaprobaty
 tworzenie więzi opartych na serdecznych

uczuciach
 zachowania altruistyczne

uznawane są za przejawy motywacji społecznej

Mechanizmy motywacji

społecznej

Jaka jest natura (źródło) motywacji

społecznej?

 pierwotna, wrodzona, oparta na instynktach

(Darwin, James, McDougall)

 wtórna, wyuczona, oparta na popędzie wtórnym

(Allport, Hull, Dollard i Miller)

 pierwotna, oparta na mechanizmach wrodzonych,

jej działanie jest jednak zależne od doświadczeń,
uczenia się (Harlow, Bowlby, Ainsworth)

Pierwotne mechanizmy

motywacji społecznej

Karol Darwin

„(...) społeczny instynkt sprawia, iż zwierzę
znajduje przyjemność współżyjąc w
gromadzie przedstawicieli własnego
gatunku, odczuwa pewnego rodzaju
sympatię wobec nich, lubi nawet oddawać
im pewne przysługi.”

Pierwotne mechanizmy

motywacji społecznej

William James

„W doskonale precyzyjnym rozwoju człowieka

każdy z instynktów wytwarza nawyk w
odniesieniu do jednych przedmiotów i
powstrzymuje nawyk w odniesieniu do innych.
(...) zdarza się, że odpowiedni wiek upływa w
stanie jakby głodu przedmiotów, a wówczas
człowiek wzrasta z lukami w ustroju
psychicznym, których przyszłe doświadczenia
nie są w stanie zapełnić.”

Wtórne mechanizmy

motywacji społecznej

Gordon W. Allport

 motyw stadny jest nabyty
 wymagania dziecka, kierowane do

matki w zakresie zaspokojenia potrzeb
fizycznych, przemieniają się w
pragnienie stosunku przyjaźni i
koleżeństwa

 sympatia, czy towarzyskość stanowią

transformację motywów fizjologicznych,
takich jak głód i ból

Wtórne mechanizmy

motywacji społecznej

J. Dollard, N. Miller

„Przywiązanie do matki opiera się na
fakcie, iż matka zaspokaja podstawowe
popędy pierwotne dziecka, karmiąc je,
chroniąc przed zimnem, przynosząc ulgę
we wszystkich dolegliwościach. Dzięki
temu staje się ona wtórną nagrodą, a więc
miłość do niej rodzi się na podłożu głodu,
bólu i innych popędów pierwotnych.”

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Konrad
Lorenz

(1903-1989)

Opisał instynktowną reakcję piskląt gęsi, która

polegała na podążaniu tych piskląt za
matką, w kilka godzin po urodzeniu.
Skutkiem podążania piskląt za matką było
zjawisko

nazwane

przez

Lorenza

wdrukowaniem (ang. imprinting).

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Skutki wdrukowania

 trwałe przywiązanie - podążanie za obiektem

wdrukowania do czasu osiągnięcia
samowystarczalności przez pisklęta

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Skutki wdrukowania

 po osiągnięciu dojrzałości płciowej,

dorosłe osobniki podejmują zaloty i
czynności seksualne wobec osobników
należących do gatunku obiektu
wdrukowania

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wdrukowanie

 zachodzi u wielu gatunków zwierząt: od ryb

kostnych, przez ptaki, aż po ssaki – np. kozy,
owce, jelenie, czy bawoły

 obiektem wdrukowania mogą być nie tylko

istoty żywe, ale także przedmioty martwe

 istnieje krótki okres wrażliwości, po upływie

którego wdrukowanie staje się niemożliwe

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Badania nad wdrukowaniem

 wykazały istnienie specyficznej wrodzonej

reakcji instynktownej (podążanie),
odpowiedzialnej za powstawanie więzi
pomiędzy osobnikami tego samego gatunku

 wykazały, iż u wielu gatunków zwierząt

więzi między osobnikami rozwijają się
niezależnie od zaspokajania popędów
fizjologicznych.

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Harry Harlow

(1905-1981)

W latach 50-tych Harlow rozpoczął

systematyczne badania, których celem
było ustalenie mechanizmów
decydujących o powstawaniu więzi
uczuciowej między dzieckiem a matką.

Harlow postanowił porównać wpływ aktu

karmienia, z wpływem zwykłego kontaktu
cielesnego, na powstanie miłości

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wyniki badań Harlowa

 przeczą teorii, że przywiązanie jest reakcją

wyuczoną, powstającą w efekcie
zaspokojania potrzeb fizjologicznych

 wskazują na istotną rolę kontaktu

cielesnego w nawiązywaniu trwałych
relacji uczuciowych

 dokumentują znaczenie więzi uczuciowej

dla zachowania poczucia bezpieczeństwa i
utrzymywania równowagi emocjonalnej

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

John Bowlby

(1907-1990)

Zdaniem Bowlby’ego dziecko przychodząc na

świat dysponuje specyficzną motywacją
oraz zestawem wrodzonych reakcji
instynktownych, których funkcją jest
uzyskiwanie i podtrzymywanie bliskości z
opiekunem

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Zachowania przywiązaniowe



ssanie

 przywieranie
 uśmiech
 płacz/krzyk
 podążanie za (wodzenie wzrokiem za)

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Reakcje opiekunów na zachowania
przywiązaniowe

Mary Ainsworth

(1913-1999)

 stabilna wrażliwość i właściwe reagowanie

na sygnały niemowlęcia

 emocjonalna sztywność i niedostępność

opiekuna, ignorowanie lub odrzucanie
dążenia do bliskości

 niestabilność reakcji, naprzemienne

zainteresowanie oraz
ignorowanie/odrzucanie

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Wzorce przywiązania u niemowląt

 dające poczucie bezpieczeństwa (B)
 pozabezpieczne/unikające (A)
 pozabezpieczne/ambiwalentne (C)

Wrodzone mechanizmy

motywacji społecznej

Emocje i uczucia związane z

przywiązaniem

 uzyskanie bliskości – radość i uczucie
bezpieczeństwa
 formowanie przywiązania – zakochiwanie się
 trwanie przywiązania – kochanie kogoś
 groźba utraty kontaktu z figurą przywiązania -
lęk
 faktyczna utrata figury przywiązania – smutek
 obie sytuacje mogą wywołać złość