Receptory dla układu dopełniacza



Na komórkach występuje wiele receptorów
dla poszczególnych składników dopełniacza



Pełnią one następujące funkcje:



ułatwiają fagocytozę przez komórki żerne



usuwają kompleksy immunologiczne



regulują aktywację dopełniacza



biorą udział w kilku typach odpowiedzi
immunologicznej

Rodzaje receptorów

komórkowych

dla dopełniacza:



CR1



CR2



CR3



CR5



C3a



C5a



DAF



MCP



HRF



CZYNNIK I

Receptor CR1:



Jeden z naważniejszych receptorów dla

składników dopełniacza



Występuje na erytrocytach (ok. 500-600),

neutrofilach (5-40 tys.), monocytach

(30tys.), limfocytach (40 tys.)



Czynniki aktywujące CR1:



Czynniki chemotaktyczne



Receptory FcR neutrofila przeciwciał IgG

opłaszczających daną cząsteczkę



Fibronektyna i laminina



Choć na jednym erytrocycie jest stosunkowo mało tych
receptorów, to zważywszy na liczbę erytrocytów,
stanowią one 85-90% wszystkich CR1 obecnych we
krwi



Usuwają z krwiobiegu kompleksy immunologiczne
zawierające dopełniacz, które mogłyby się odkładać
np. w nerkach i powodować ich uszkodzenie



Związane na erytrocytach kompleksy immunologiczne
są usuwane z ich powierzchni w trakcie przechodzenia
erytrocytów przez watrobę i śledzionę, po czym
erytrocyty wracają do krążenia



CR1 jest kofaktorem dla czynnika I, dzięki temu
kompleksy immunologiczne transportowane przez
erytrocyty już w drodze są rozkładane przez ten
czynnik



Może się stać potencjalnym czynnikiem
chroniącym przed uszkodzeniem tkanek w
reakcjach zapalnych i autoimmunizacyjnych, w
których dochodzi do aktywacji dopełniacza



CR1 podawany w formie rozpuszczalnej zmniejsza
np. rozmiary zawału serca o ok. 50%, hamuje
reakcję zapalną w oparzeniach, a także wydłuża
przeżycie przeszczepów ksenogenicznych



Przyleganie opłaszczonych przez
dopełniacz kompleksów immunologicznych
bakterii lub wirusów do erytrocytów
nazywamy adherencją immunologiczną



CR1 występuje również w podocytach
kłębuszków nerkowych, co może sprzyjać
inaktywacji i usuwaniu kompleksów
immunologicznych w nerce

Receptor CR2:



Występuje głównie na limfocytach B,
komórkach dendrytycznych i komórkach
nabłonkowych gardła



Bierze udział w odpowiedzi humoralnej



Chroni limfocyty przed apoptozą i wzmaga
ich aktywację



Aktywacja nie zachodzi w sposób
bezpośredni lecz za pośrednictwem
cząsteczek CD19 i CD81



CR2 na grudkowych komórkach
dendrytycznych utrzymują limfocyty B
pamięci



CR2 stanowi receptor dla wirusa
Epsteina-Barr umożliwiając zakażenie
tych komórek



Większość limfocytów B ma na swojej
powierzchni receptory CR1 i CR2, a
nieliczne limfocyty T jedynie CR1

Receptor CR3:



Bierze udział w fagocytozie cząsteczek
lub komórek wiążących składniki
dopełniacza, a także może bezpośrednio
wiązać bakterie poprzez
lipopolisacharyd znajdujący się w
ścianach bakterii



CR3 obecny jest w komórkach K
ułatwiając cytotoksyczność komórkową
zależną od przeciwciał (ADCC)



Niestety receptor CR3 jest
wykorzystywane przez niektóre
bakterie (np. Mycobacterium
tuberculosis), a także wirusy (np.
HIV, wirus Zachodniego Nilu) do
wnikania do makrofagów

Receptor CR4:



Występuje na neutrofilach, monocytach
i makrofagach



Prawdopodobnie bierze udział w
fagocytozie kompleksów
immunologicznych i mikroorganizmów,
ale nie jest to do końca potwierdzone



Jest integryną i spełnia funkcje
„dodatkowej” cząsteczki adhezyjnej na
komórkach żernych

Receptory C3a i C5a:



Wykazują właściwości chemotaktyczne

wobec monocytów i neutrofilów



C5a aktywuje komórki żerne zwiększając ich

właściwości fagocytarne i bakteriobójcze,

ponadto stymuluje uwalnianie z makrofagów

cytokin: interleukiny 1 i 2 i czynnika

martwicy nowotworu (TNF)



C3a hamuje wydzielanie przeciwciał i

indukuje wydzielanie enzymów

lizosomalnych przez neutrofile

DAF – czynnik przyspieszający

rozkład:



Wybitnie przyspiesza spontaniczny rozpad konwertaz C3 i
C5 obydwu dróg



Działa przeciwnie do properdyny



Występuje na krwinkach, komórkach śródbłonka naczyń i
chroni je przed działaniem dopełniacza



Zapobiega również powstawaniu konwertaz C3



DAF jest przymocowany do błony komórkowej za pomocą
łącznika z glikozylofosfatydyloinozytolu



Echowirusy, wirusy Coxsackie, a także niektóre szczepy
Eschericha coli wykorzystują DAF jako receptor podczas
wnikania do komórek

MCP – błonowy kofaktor białkowy:



Wiąże składniki C3b i C4b będące w
stanie wolnym lub obecne w konwertazie



Jest kofaktorem dla czynnika I



Podobnie jak DAF zapobiega formowaniu
na powierzchni błony konwertaz C3



MCP jest obecny prawie na wszystkich
komórkach jądrzastych



Jest receptorem dla wirusa odry

HRF – czynnik restrykcji

homologicznej:



Wiąże C8 i C9



Występuje na limfocytach T i B, neutrofilach i
monocytach



Hamuje on polimeryzacje C9, formowanie
kompleksu atakującego błonę i tworzenie się
kanałów



Podobnie ale bardziej efektywnie działa HRF20,
występujący w błonie komórkowej wszystkich
krwinek i plemników



Podobnie do DAF, HRF i HRF20 są umocowane
w błonie przez łącznik z
glikozylofosfatydyloinozytolu

Wspólna rola DAF i HRF:



Przykładem jak ważne są DAF i HRF dla obrony

komórek własnych organizmu przed atakiem

dopełniacza, jest napadowa nocna

hemglobinuria



W niektórych postaciach tej choroby, w wyniku

braku na komórkach DAF, HRF i HRF20 , dochodzi

do wywoływanego przez dopełniacz niszczenia

krwinek czerwonych, a nawet okresowej

niedokrwistości



Defekt w tym wypadku dotyczy łącznika

glikozylofosfatydyloinozytolowego

Czynnik I – inaktywator C3b/C4b:



Jest proteazą osoczową rozkładającą C3b i C4b zarówno
wolne, jaki i związane w konwertazach



Przecina on łańcuch C3b pozostawiając
cytoplazmatyczny nieaktywny fragment iC3b



Tnąc łańcuch α w obrębie iC3b pozostawia fragment
C3c



Trypsyna, plazmina i inne enzymy również są zdolne do
rozkładu iC3b



Kofaktorem dla czynnika I w błonach komórkowych są
CR1, CR2 i MCP, a płynach tkankowych czynnik H i
białko wiążące C4

Regulacja