Systemy i sposoby

segregacji odpadów

chemicznych

Agnieszka Szklarz

Magdalena Bolesta

II OŚ II st.

Akty prawne dotyczące odpadów

chemicznych



Zasady postępowania z odpadami chemicznymi powstającymi

w laboratoriach chemicznych powinny pozostawać w zgodzie z

podstawowymi aktami prawnymi, którymi są :

1.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 „Prawo ochrony środowiska”

(Dz. U. Nr 62, poz.627),

2.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 „Ustawa o odpadach” (Dz. U.,

Nr 62, poz. 628)

3.

a także z aktami wykonawczymi oraz wojewódzkimi i

lokalnymi.



Zgodnie z art. 17 i art. 10 Ustawy o opakowaniach i odpadach

opakowaniowych z dnia 11 maja 2001

„Użytkownik niebezpiecznych substancji chemicznych

jest obowiązany zwrócić sprzedawcy opakowania

wielokrotnego użytku i odpady opakowaniowe po tych

substancjach”

(sprzedawca pobiera kaucję za opakowanie

przy sprzedaży, z tym że uczelnie są zwolnione z obowiązku

płacenia kaucji).

Odpady chemiczne

(niebezpieczne)



to takie, które ze względu na swoje pochodzenie, skład

chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności

stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz

środowiska,



są one wytwarzane głównie w procesach

technologicznych w przemyśle, rolnictwie i

przetwórstwie rolnym, gospodarce komunalnej,

transporcie, służbie zdrowia, itp.



do odpadów chemicznych nie zalicza się odpadów

komunalnych np. makulatura, opakowania ze szkła i

tworzyw sztucznych, złomu metali i złomowanej

aparatury, z wyjątkiem rtęci wchodzącej w jej skład.

Rodzaje odpadów
niebezpiecznych



typu chemicznego



zużyte lampy
fluorescencyjne, baterie i
akumulatory



zużyte pojemniki na
tonery i tusze



sprzęt komputerowy i
aparatura elektroniczna
przeznaczona do likwidacji

Jako odpady chemiczne możemy
rozumieć też efekt uboczny
działalności laboratoriów
naukowych i dydaktycznych.

Do niebezpiecznych odpadów chemicznych można
zaliczyć:



Zbędne produkty podstawowe i uboczne syntez,



Pozostałości poreakcyjne,



Substancje (próbki) pobrane do analiz,



Próbki (preparaty) po wykonaniu analiz

(doświadczeń),



Materiały powstałe w wyniku prób technologicznych,



Przeterminowane odczynniki,



Zużyte, zanieczyszczone, nie nadające się do

regeneracji rozpuszczalniki.

Klasyfikacja odpadów
chemicznych

Biorąc jako kryterium stan skupienia
odpady chemiczne można podzielić na trzy
kategorie:



odpady ciekłe,



odpady stałe,



odpady w postaci par i gazów.

W skład odpadów ciekłych wchodzą:



zużyte rozpuszczalniki organiczne,



ciekłe substancje organiczne,



roztwory stałych i ciekłych substancji organicznych,



roztwory i zawiesiny wodne zawierające materiały

nieorganiczne.

W skład odpadów stałych wchodzą:



sole metali, tlenki metali i niemetali wyłączając tlenki

krzemu i glinu,



stałe substancje organiczne,



pozostałości organiczne (smoły, paki) i inne stałe odpadowe

materiały organiczne,



zużyty żel krzemionkowy, tlenek glinu, sączki, katalizatory.

Do odpadów gazowych można zaliczyć:



substraty lub produkty reakcji chemicznych,



pary rozpuszczalników opuszczające środowisko reakcyjne z

gazami inertnymi lub gazami wydzielającymi się podczas

reakcji.

Istnieją pewne ogólne grupy

odpadów wspólne dla większości
państw:

1. Ciekłe organiczne, zawierające fluorowce
2. Ciekłe, organiczne, nie zawierające

fluorowców,

3. Ciekłe, nieorganiczne, zawierające fluorowce,
4. Ciekłe, nieorganiczne, nie zawierające

fluorowców

5. Stałe, palne
6. Stałe, niepalne
7. Metale ciężkie
8. Bardzo toksyczne

Klasyfikacja i zbieranie odpadów

Zasada ogólna:

Pojemniki na odpady
niebezpieczne

Ze względu na skład, stan skupienia i sposób
utylizacji odpady chemiczne dzielimy na
następujące klasy:

Roztwory wywoływaczy i utrwalaczy fotograficznych

Fot

dające się regenerować rozpuszczalniki organiczne

(minimum 80 % rozpuszczalnika w odpadach)

Różne

rtęć i związki rtęci

R

bardzo toksyczne, palne

TP

bardzo toksyczne, niepalne

TN

roztwory soli, pH = 6 - 8

S

niepalne, stałe

N

palne, stałe

P

ciekłe, organiczne, zawierające fluorowce

F

ciekłe, organiczne, bez fluorowców

O

Skład odpadów

Oznaczenie

Segregacja

to podział odpadów według rodzaju

materiału z jakiego zostały wykonane;

oddzielenie materiałów nadających się do

powtórnego wykorzystania.

Zgodnie z kryteriami ogólnymi:



oddziel odpady

STAŁE

od

CIEKŁYCH



oddziel odpady

REAKTYWNE

od

PALNYCH



oddziel

KWASY

od

ZASAD



oddziel odpady

KORODUJĄCE

od

PALNYCH



oddziel

UTLENIACZE

od

WSZELKICH INNYCH

ODPADÓW



większość odpadów

ORGANICZNYCH

REAKTYWNYCH

musi być oddzielona od

NIEORGANICZNYCH REAKTYWNYCH

Postępowanie z odpadami należącymi

do grup O, F



Odpady ciekłe należące do grup O (organiczne bez

fluorowców), F (organiczne z fluorowcami), , powinny

być zbierane osobno w kanistrach o pojemności 5 l

wykonanych z HDPE. Kanistry muszą mieć atest świadczący

o ich zdolności do przechowywania i przewożenia w nich

agresywnych produktów chemicznych. Każdy z kanistrów

musi posiadać czytelną etykietę świadczącą o rodzaju

zbieranych w nim odpadów. Kanistry po wypełnieniu do 4/5

ich objętości należy przekazać do magazynu centralnego

odpadów wraz z deklaracją składu ich zawartości. Opis

składu odpadów musi ponadto znajdować się na etykiecie

kanistra.



Ponadto odpady typu O nie mogą zawierać więcej

niż 3 % fluorowców (łącznie). W odpadach typu F

mogą znajdować się związki organiczne nie

zawierające fluorowców. Podział ten wynika z tego

że substancje chemiczne zawierające fluorowce (o

ile nie są odzyskiwane z odpadów) powinny być

spalane oddzielnie, bowiem w trakcie ich spalania

w niewłaściwych warunkach powstają niezwykle

toksyczne dioksyny. O przynależności mieszaniny

do typu F decyduje całkowita zawartość

fluorowców wyższa niż 3%. Odpady zawierające

poniżej 3 % fluorowców mogą zostać zaliczone do

grupy O.



Pewną odmianę wyżej opisanych odpadów

chemicznych stanowią rozpuszczalniki o zawartości

co najmniej 80% danego rozpuszczalnika (Różne).

Zalecane jest ich odrębne zbieranie. Takie

mieszaniny nadają się do ewentualnego recyklingu

i odzyskania odpowiedniego rozpuszczalnika.

Postępowanie z odpadami

należącymi do grup P, N



Każdy odpad stały należący do
grup P (stałe palne) lub N
(stałe niepalne) pakuje się
oddzielnie w woreczek foliowy z
polietylenu lub w oryginalne
nietłukące się opakowania
producenta, zaopatruje w trwały
opis składu i gromadzi się w
pojemnikach z HDPE lub PP z
szerokimi wlotami, przy czym
każdy rodzaj odpadów gromadzi
się w oddzielnych pojemnikach.

Postępowanie z odpadami

należącymi do grup TN, TP



Odpady T zawierające toksyczne substancje organiczne

jak i nieorganiczne przed wprowadzeniem do

pojemników zbiorczych z odpadami, powinny być

chemicznie dezaktywowane. Zaniedbanie tego

obowiązku może spowodować niebezpieczne dla

zdrowia a nawet życia wypadki zarówno w laboratorium,

w którym takie odpady powstały i są czasowo

przechowywane, jak i wśród personelu służby utylizacji i

eliminacji odpadów lub firm utylizujących odpady.

Dezaktywację należy przeprowadzać z największą

ostrożnością wg znanych sprawdzonych instrukcji lub

wg instrukcji z Karty substancji chemicznej.



W wyjątkowych przypadkach, gdy toksycznych

substancji organicznych jak i nieorganicznych nie

można dezaktywować, gromadzi się je w oddzielnych

pojemnikach. Odpady zawierające takie substancje

należy umieścić w szczelnym i nietłukącym się

opakowaniu, zaopatrzyć w wyraźny opis składu,

czasowo przechować w pojemnikach oznaczonych

jako TP lub TN, a następnie przekazać służbie

gromadzenia utylizacji i eliminacji odpadów celem ich

eliminacji. Miejsca przechowywania pojemników z

odpadami TP i TN powinny być zgodne z instrukcją o

przechowywaniu substancji trujących. Dostęp osób

postronnych do tych pojemników powinien być

uniemożliwiony.

Postępowanie z odpadami typu S

(roztwory soli nieorganicznych),

zawierającymi jony metali ciężkich



Zlewki odpadów typu S powinny być systematycznie

kontrolowane pod względem kwasowości. Należy je

neutralizować, aby pH mieściło się w zakresie 6-8. Z

roztworów zawierających jony metali ciężkich należy

wytrącić wodorotlenki lub siarczki tych metali.

Nierozpuszczalne osady należy oddzielić od roztworu

przez dekantację lub odsączyć, zapakować w worki

polietylenowe, umieścić w szczelnym i nietłukącym się

opakowaniu, zaopatrzyć w trwały opis składu, czasowo

przechować w pojemnikach oznaczonych TN i

przekazać służbie utylizacji i eliminacji odpadów.

Postępowanie z odpadami

zawierającymi rtęć, grupa R



Odpady chemiczne zawierające rtęć R należą do

szczególnie toksycznych i niebezpiecznych dla

środowiska naturalnego. Dlatego wyróżnia się je w

osobną grupę odpadów. Odpady te gromadzi się w

osobnych pojemnikach i oznacza symbolem R.



Zużytą rtęć metaliczną pochodzącą z nieużytecznej

aparatury, rozbitych termometrów, manometrów lub

innych aparatów należy starannie zgromadzić,

oddzielić od zanieczyszczeń mechanicznych, umieścić

w szczelnym i bezpiecznym opakowaniu i przekazać

służbie utylizacji odpadów. Nie należy przechowywać

jej dłużej w pomieszczeniach laboratoryjnych,

bowiem istnieje ryzyko inhalacji parami rtęci, które są

toksyczne.



Rozlaną rtęć należy bardzo starannie zebrać i

postąpić z nią tak jak z rtęcią pochodzącą ze

zużytej aparatury. Pozostałe resztki rtęci należy

zestalić amalgamując cynkiem, poddając reakcji z

siarką lub absorbując przy użyciu specjalnych

firmowych preparatów jak np. Chemisorb Hg firmy

E. Merck. Następnie zapakować w worki

polietylenowe, czasowo przechować w

pojemnikach oznaczonych etykietą R i przekazać

służbie utylizacji odpadów.



Czyste sole rtęci o znanym składzie należy

bezpośrednio przekazać służbie utylizacji

i eliminacji odpadów w bezpiecznych

opakowaniach producenta.



Roztwory zawierające sole rtęci takie jak octan lub

chlorek należy pozbawić zawartości jonów rtęci

przez związanie jej na żywicy jonowymiennej.

Bardzo rozcieńczone roztwory wodne zawierające

jony Hg2+ można pozbawić zawartości tych jonów

poprzez redukcję w kolumnie wypełnionej pyłem

żelaza do rtęci metalicznej.

Postępowanie z odpadami powstałymi

podczas obróbki fotografii



Powstające podczas zajęć z fotografii odpady należy

zbierać w oddzielnych pojemnikach: wodne roztwory

wywoływaczy i aktywatorów oznaczone wg Katalogu

Odpadów kodem 090101*, oraz wodne roztwory

utrwalaczy oznaczone 090104*. Ponadto należy

oddzielnie zbierać zniszczone lub zbędne błony i

papier fotograficzny zawierające srebro oznaczone

090107. Zebrane odpady należy protokolarnie

przekazać uprawnionej firmie do utylizacji.
(* - odpad niebezpieczny)

Odpady w postaci par i gazów



Prowadzone badania czy też zajęcia dydaktyczne mogą

prowadzić do wytworzenia substancji chemicznych w

postaci par lub gazów. Jest to jedyny rodzaj odpadów, który

musi być bezpośrednio, w trakcie generowania

wyłapywany lub chemicznie dezaktywowany. Do takich

odpadów należą przede wszystkim toksyczne lub szkodliwe

dla zdrowia gazy i pary lotnych substancji jak chlor, brom,

siarkowodór, cyjanowodór, chlorowodór, bromowodór,

fosgen, amoniak, tlenki siarki, tlenki azotu, tlenek węgla,

dwusiarczek węgla, karbonylki metali i inne podobne

substancje. Do tej grupy odpadów należą drażniące i

cuchnące pary lotnych związków organicznych takich jak

akroleina, akrylany alkili, tiole (merkaptany), sulfidy, itp.

Należą tu również pary różnych rozpuszczalników

organicznych takich jak metanol, etanol, aceton,

czterochlorek węgla, chloroform, dichlorometan, eter

etylowy, węglowodorów aromatycznych jak np. benzen,

toluen, węglowodory alifatyczne jak pentan, heksan itp.



Pary i gazy substancji toksycznych i szkodliwych dla zdrowia jak

również substancji charakteryzujących się nieprzyjemnym

zapachem takich jak chlor, brom, siarkowodór, cyjanowodór,

chlorowodór, bromowodór, fosgen, amoniak, tlenki siarki, tlenki

azotu, muszą być absorbowane w płuczkach lub skruberach

wypełnionych odpowiednimi cieczami absorpcyjnymi,

dobranymi odpowiednio do chemicznych właściwości

wydzielających się substancji gazowych (patrz część

szczegółowa dotycząca metod destrukcji chemicznej różnych

typów związków). Nie wolno dopuścić do wydzielania się takich

substancji bezpośrednio do atmosfery. Najczęściej stosuje się

roztwory kwasu siarkowego lub solnego do absorpcji substancji

zasadowych, roztwory wodorotlenku sodowego lub węglanu

sodu do absorpcji kwasów lub substancji hydrolizujących pod

wpływem zasad, roztwory chloranu(I) (podchlorynu) sodu lub

wapnia do utleniania, roztwory tiosiarczanu sodu, siarczanu(IV)

sodu (pirosiarczynu sodu) lub alkaliczne roztwory borowodorku

sodu do redukcji. Po zakończeniu reakcji zawartość absorberów

traktuje się tak jak odpowiednie odpady ciekłe.



Inne łatwo lotne substancje wydzielające się w postaci par z

mieszanin reakcyjnych lub w toku różnych operacji

chemicznych mogą stwarzać poważne zagrożenia dla zdrowia

(np. rozpuszczalniki chlorowcowane lub benzen), oraz

zagrożenia pożarem lub wybuchem (np. mieszaniny

węglowodorów lub alkoholi czy eterów oraz acetonu z

powietrzem). Substancje te należy skroplić stosując odpowiedni

sprawny układ chłodzący lub w szczególnych wypadkach

zaadsorbować na odpowiednim materiale adsorpcyjnym.

INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI

Przechowywać w
oryginalnych
opakowaniach w celu
przekazania do utylizacji
lub odesłać do producenta.

Nie zużyte lub zużyte odczynniki chemiczne

160506

*

Chemikalia laboratoryjne i
analityczne (np. odczynniki
chemiczne) zawierające
substancje niebezpieczne, w tym
mieszaniny chemikaliów
laboratoryjnych i analitycznych

9.

Przechowywać w
oryginalnych ampułkach w
celu przekazania do
utylizacji lub odesłać do
producenta.

Niebezpieczne gazy w ampułkach np. chlor, tlen

160504

*

Gazy w pojemnikach (w tym
halony) zawierające substancje
niebezpieczne

8.

Zbierać w słoiku w celu
przekazania do odzysku
srebra.

Srebro metaliczne, stałe związki srebra,
wytrącone osady zawierające srebro

090106

*

Osady z zakładowych
oczyszczalni ścieków zawierające
srebro

7.

Zbierać w słoiku w celu
przekazania do utylizacji.
Nie mieszać z
substancjami zapalnymi.

Odpady stałe zawierające niebezpieczne
substancje nieorganiczne utleniające

160507

*

Zużyte nieorganiczne chemikalia
zawierające substancje
niebezpieczne (np.
przeterminowane odczynniki
chemiczne)

5.

Zbierać w słoiku w celu
przekazania do utylizacji.

Odpady stałe zawierające niebezpieczne
substancje nieorganiczne nie utleniające

160507

*

Zużyte nieorganiczne chemikalia
zawierające substancje
niebezpieczne (np.
przeterminowane odczynniki
chemiczne)

4.

Zbierać w butelce w celu
przekazania do utylizacji.

Odpady rozpuszczalników organicznych i innych
niebezpiecznych substancji organicznych

160508

*

Zużyte organiczne chemikalia
zawierające substancje
niebezpieczne (np.
przeterminowane odczynniki
chemiczne)

3.

Zbierać w butelce.
Zebraną porcję odpadów w
ilości ok. 0,5 l zobojętnić w
zależności od potrzeby
kwasem albo zasadą i
wylać do zlewu. Zlew
przepłukać dokłanie wodą.

Roztwory wodne kwaśne albo zasadowe, nie
zawierające metali ciężkich lub innych substancji
niebezpiecznych

161002

Uwodnione odpady ciekłe inne
niż wymienione w 161001

2.

Zbierać w butelce w celu
przekazania do utylizacji.

Roztwory wodne kwaśne albo zasadowe
zawierające metale ciężkie lub inne substancje
niebezpieczne nieorganiczne albo organiczne

161001

*

Uwodnione odpady ciekłe
zawierające substancje
niebezpieczne

1.

Sposób postępowania

Skład chemiczny lub opis zbieranych odpadów

Kod
odpadu

Rodzaj odpadu według

katalogu odpadów

L.
p.

Utylizacja bezpośrednia



Niezależnie od kategorii i
formy odpadu istnieje
niewielka liczba związków
chemicznych, które nie
szkodzą środowisku
naturalnemu i mogą zostać
usunięte razem z odpadami
komunalnymi w postaci stałej,
lub wprowadzone do systemu
kanalizacyjnego w postaci
rozcieńczonych roztworów
wodnych, o ile ich ilość nie
przekracza jednorazowo 100
g. Listę tych związków
przedstawia tabela.

Na, K, Mg, Ca NH

4

+

Wodorowęglany

Na, K, Ca, NH

4

+

Węglany

B, Mg, Ca, Al, Si,

Fe

Tlenki

Na, K, Mg, Ca,

NH

4

+

Siarczany

Ca, Na, K, NH

4

+

Octany

Na, K, Mg, Ca

Krzemiany

Na, K

Jodki

Na, K, Mg, Ca,

NH

4

+

Fosforany

Ca

Fluorki

Cukry

Na, K, Mg, Ca

Chlorki

Na, K

Bromki

Na, K, Mg, Ca

Borany

Na, K, Mg, Ca

Aminokwasy i ich

sole

Kation

Rodzaj związku

chemicznego/s

ól

Oznakowanie pojemników do

przechowywania odpadów

chemicznych



Wszystkie odpady powinny być zbierane w specjalnie

do tego przeznaczonych pojemnikach, umieszczonych

w wyznaczonych miejscach zbierania odpadów.



Miejsca te muszą być wyraźnie oznakowane i

przeznaczone wyłącznie do tego celu.



Pojemniki, w których przechowuje się odpady

chemiczne muszą być oznakowane w sposób

jednoznaczny i czytelny przy pomocy odpowiednich

etykiet. Niezależnie od oznakowania, pojemniki muszą

posiadać atesty wydane przez upoważnione jednostki

(Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań w

Warszawie), które powinny być przechowywane w

dokumentacji zarządzającego systemem.

Procedury ogólne:

1. Zbieraj substancje w ich oryginalnych

pierwotnych lub innych odpowiednich
pojemnikach.

2. Odpowiednio oznacz pojemniki co do

zawartości i niebezpieczeństw.

3. Odpowiednio przechowuj pojemniki do

momentu gdy gotowe są do przekazania do
eliminacji lub utylizacji.

4. Gdy ilość zebranych odpadów przekracza

dopuszczalne limity zorganizuj przekazanie
odpadów do magazynu odpadów.

Pojemniki na odpady

Wszystkie pojemniki na odpady muszą

być:

a)

wykonane z materiału odpornego na ich

zawartość

b)

w dobrym stanie, nie posiadać żadnych

uszkodzeń, rys czy pęknięć,

c)

zamknięte z wyjątkiem momentu dodawania

odpadów,

d)

oddzielone od innych niezgodnych z nimi

odpadów,

e)

jeżeli to konieczne umieszczone w

dodatkowych kontenerach

f)

zaopatrzone w odpowiednią etykietę

specyficzną dla odpadów niebezpiecznych

Etykietowanie pojemników na

odpady



Każdy pojemnik musi być zaopatrzony w etykietę

charakterystyczną dla odpadów chemicznych, która jasno i

dokładnie wskazuje chemiczne lub zwyczajowe nazwy

każdego ze składników mieszaniny.



Należy wskazać stężenia substancji gdy jest to możliwe.



Przykład: Kwas solny może być 10%, 28% lub 36%.



Nie używaj wzorów chemicznych, symboli, równań i skrótów.



Wskaż niebezpieczeństwa fizyczne i/lub zdrowotne

powodowane przez substancje, o ile są znane.



Wskaż osobę odpowiedzialną za wytworzenie odpadów.



W przypadku substancji mogących z czasem ulegać reakcjom

chemicznym jak np. etery podaj datę rozpoczęcia zbierania

odpadów w pojemniku lub datę otwarcia pojemnika.



Usuń stare etykiety lub napisy nie mające związku z aktualną

zawartością pojemnika.



Nie dopuść do powstania nieoznakowanych pojemników z

nieznaną zawartością poprzez brak lub nieczytelne

wypełnienie etykiety.

Przykłady etykiet stosowanych na

Politechnice Śląskiej dla odpadów

niebezpiecznych:

Przekazanie zebranych odpadów

chemicznych do magazynu

centralnego



Odpady chemiczne zebrane na stanowisku

zbierania są przekazywane protokolarnie do

magazynu centralnego odpadów przez wytwórcę

odpadów lub przez wyznaczonego magazyniera w

danej jednostce. Przekazanie musi być prowadzone

systematycznie w celu uniknięcia nadmiernego

gromadzenia się odpadów i obejmować wszystkie

stanowiska zbierania odpadów w jednostce..



Przekazanie odpadów chemicznych do miejsc ich

gromadzenia (magazyn odpadów) odbywa się na

podstawie protokołu przekazania. Każdy

przekazywany pojemnik z odpadami musi być

zaopatrzony w tzw.

deklarację składu

, za którą

odpowiedzialność bierze wytwórca odpadów.

Deklaracja składu musi uwzględniać:



możliwie szczegółowy skład jakościowy i ilościowy

odpadów znajdujących się w pojemniku: należy podać

wszystkie substancje znajdujące się w ilościach powyżej

5% wagowych oraz te substancje znajdujące się w

mniejszych ilościach, które mogą stwarzać zagrożenie

przy przechowywaniu odpadów lub ich eliminacji,



nazwisko osoby, która wytworzyła odpady i

odpowiedzialnej za prawidłowe podanie składu

odpadów,



nazwę (ewent. Symbol) jednostki organizacyjnej

(zakładu, katedry), w której odpady powstały,



datę powstania odpadów,



masę odpadów znajdujących się w pojemniku,



podpis osoby przekazującej odpady,



kod klasyfikacyjny –na podstawie - Rozp. Min.

Środowiska z dn 27. 09. 2001 r. (Dz. U. Nr 112, poz.

1206) w sprawie katalogu odpadów. Za prowadzenie i

kompletowanie dokumentacji odpowiedzialny jest

kierownik jednostki lub jego pełnomocnik.

Organizacja magazynu centralnego

odpadów chemicznych

Magazyn centralny odpadów jest miejscem, w którym

gromadzone są odpady chemiczne pochodzące z

poszczególnych miejsc zbierania oraz odpadowe

(przeterminowane) odczynniki chemiczne, które są

następnie przekazywane wyspecjalizowanym firmom

utylizacyjnym. W Instytucie Chemii AP jest to

pomieszczenie wydzielone obok magazynu odczynników

chemicznych. Pomieszczenie to zostało wyremontowane

w roku 2001. Magazyn centralny spełnia następujące

wymogi:



zapewnia możliwość bezpiecznego przechowywania

różnego rodzaju odpadów, w tym odpadów toksycznych,



jest wyposażony w sprawnie działającą instalację

wyciągową mechaniczną,



posiada instalację wodno-kanalizacyjną i jest to

pomieszczenie ogrzewane.



usytuowanie magazynu daje możliwość bezpiecznego

dojazdu dla pojazdów przystosowanych do przewożenia

substancji odpadowych,

Odpady których nie należy mieszać ze
sobą



Przed zmieszaniem jakichkolwiek substancji chemicznych należy
sprawdzić karty bezpieczeństwa odczynników lub zapytać
opiekuna aby zweryfikować ich zgodność.

Inne odpady i postępowanie z nimi:

Opakowania aerozoli



Niepotrzebne opakowania po aerozolach muszą
być opróżnione przed utylizacją.



Opróżnij je do końca przed wprowadzeniem ich do
śmieci. Niektóre opakowania jak np. po farbach
mogą być opróżnione przez natryskanie kawałka
tektury i wprowadzenie zarówno opakowania po
farbie jak i pomalowanej tektury do śmieci.



Wszystkie opakowania aerozoli zawierających
pestycydy, toksyczne chemikalia lub freony
muszą być traktowane jak odpady niebezpieczne.

Baterie i akumulatory



Należy usprawnić sposób zbiórki zużytych baterii i

akumulatorów, szczególnie z rozproszonych miejsc ich

powstawania. Obowiązek odzysku z rynku tych odpadów

został nałożony na podmioty wprowadzające je na rynek, a

egzekwowany przy zastosowaniu opłaty produktowej i

depozytowej.

Z racji faktu, iż są to odpady niebezpieczne wymagają

szczególnego postępowania, a przede wszystkim nie mogą

być mieszane z odpadami bytowymi. Skierowane są do

sortowni a następnie - po mechanicznym i chemicznym

rozdzieleniu będą przekazane do:



odzysku (dotyczy to baterii cynkowo-węglowych Zn-C i

cynkowo-manganowych Zn-Mn),



recyklingu dotyczy akumulatorów niklowo-kadmowych,

baterii guzikowych (do 5 g) i baterii cynkowo-powietrznych.

Zamiast baterii, które są odpadem problemowym można

używać kadmowo niklowe, które można ładować 500 razy.

Puste pojemniki po chemikaliach



Wszystkie puste opakowania po odczynnikach

muszą być trzykrotnie umyte wodą i wysuszone na

powietrzu. Po umyciu mogą być wprowadzone do

odpadów komunalnych.



Jeżeli pojemniki te zawierały toksyczne lub trujące

substancje to pojemnik musi być trzykrotnie

przemyty odpowiednim rozpuszczalnikiem, w

którym substancje te się rozpuszczają.



Roztwory po przemywaniu muszą być zebrane i

traktowane jako "odpady niebezpieczne".

Następnie opakowanie musi być trzykrotnie

przemyte wodą i wysuszone na powietrzu zanim

pojemnik zostanie skierowany do odpadów

komunalnych.



Zamiast wyrzucić go do odpadów pojemnik można

użyć do gromadzenia odpowiednich zgodnych z

nim odpadów (które nie są agresywne w stosunku

do materiału z którego został wykonany).

Butle gazowe



Powinny zostać zwrócone do producenta lub

pośrednika, od którego zostały zakupione. Należy

to połączyć z najbliższą dostawą świeżo

napełnionych butli. W przypadku gdy w

laboratorium napotkasz pozostawione butle po

gazach należy skontaktować się z wytwórcą i

zorganizować ich zwrot. Transport butli musi być

zorganizowany zgodnie z obowiązującymi

przepisami, a butle przewożone w odpowiednich

pojemnikach.

Wyposażenie laboratorium /

Przedmioty szklane



Mogą być usuwane z odpadami komunalnymi o
ile nie są skażone toksycznymi substancjami.



Jeżeli są skażone to należy zapakować je w
odpowiedni kontener i zaetykietować go jako
odpady niebezpieczne.



Substancja którą są skażone takie przedmioty
musi być wyszczególniona na etykiecie.

Silikażele / środki suszące



Zużyte żele krzemionkowe i środki suszące, które
są silnie zanieczyszczone muszą być traktowane
jako odpady niebezpieczne.

Termometry / odpady zawierające rtęć

• Ciekłą rtęć można poddać recyklingowi, lecz jego
koszty są wysokie. Do usuwania rozlanej rtęci
można użyć odpowiednich zestawów. Cała zebrana
rtęć musi zostać
wprowadzona do odpowiedniego pojemnika i
oznakowana jako odpad niebezpieczny.

Podsumowanie



W Polsce stopień zagospodarowania odpadów
niebezpiecznych jest kształtowany przez rynek
odbiorców. Obecnie istnieje możliwość odbioru z
rynku i zagospodarowania: akumulatorów
samochodowych, lamp rtęciowych i olejów
przepracowanych.



Prowadzi się też akcje zbiórki baterii,
przeterminowanych leków, świetlówek i
termometrów rtęciowych oraz złomu metali
kolorowych.

Literatura:



Zarządzanie gospodarką odpadami, autor
zbiorowy, Poznań 2006.



Odpady niebezpieczne podstawy teoretyczne, J.
W. Wandrasz, J. Biegańska.



Podstawy gospodarki odpadami, Cz. Rosik-
Dulewska.



http://isip.sejm.gov.pl



http://www.chem.univ.gda.pl/informacje/dla_praco
wnikow/odpady_niebezpieczne/poradnik_odpady.p
df