WPŁYW

EMOCJI NA

PAMIĘĆ

Paula Salamon

Oliwia Wierzchoń

WIARYGODNOŚĆ

ZEZNAŃ NAOCZNYCH

ŚWIADKÓW

.

Jako pierwszy, problemem mało

wiarygodnych zeznań, przez które

więziono niewinnych, zainteresował się

Hugo Munsterberg.

AKTYWNA PAMIĘĆ



Umysł działający
niczym aparat
fotograficzny.



Niezdolność
świadków do
przypominania
faktów, tłumaczona
„lenistwem”,
„niechęcią”.



Na procesy

spostrzegania i

pamięci wpływają

także nasze postawy i

przekonania.



Wynikiem fałszywych

zeznań będą

nieświadome

zniekształcenia w

zakresie percepcji.

WYMIAR
SPRAWIEDLIWOŚCI

PSYCHOLOGOWIE

EKSPERYMENT.
ELIZABET LOFTUS I JOHN
PALMER

Czy pamięć naocznych świadków mogą

zniekształcać informacje pojawiające się

zaraz po wypadku?



1

. „Z jaką szybkością jechał samochód, gdy

walnął w drugi wóz?”



2. „ Z jaka szybkością jechał samochód, gdy

zderzył się / stuknął / wszedł w kolizję /

uderzył w drugi wóz?”



Badani, którym zadawano pierwsze pytanie ,

podawali wyższą prędkość, niż osoby

odpowiadające na pytanie drugie, średnio o 16

km/h.

c.d. badania…



1. „ Jak szybko jechały samochody, które się

roztrzaskały ?”



2. „ Jak szybko jechały samochody, które się

zderzyły?”



Badani, którym zadawano pierwsze pytanie ,

podawali wyższą prędkość, niż osoby odpowiadające

na pytanie drugie.

WNIOSKI :



Uległość na zniekształcenia i wrażliwość naszej

pamięci.



Różnice w formułowaniu pytania mogą prowadzić do

‘pamiętania’ pewnych szczegółów, które nie

wystąpiły.

NAKŁADANIE SIĘ
INFORMACJI



Odkrycie Loftus i Palmer – twierdzili, że naoczni
świadkowie niebezpiecznych wydarzeń
zapamiętują dwa rodzaje informacji:

a) oryginalne dane o wypadku.
b) informacje nie związane z samym wypadkiem,

lecz pojawiające się zaraz po nim.



Po pewnym czasie oba rodzaje informacji ulegają
wymieszaniu i wtedy nie jesteśmy w stanie
ocenić, z którego źródła pochodzi wybrany
szczegół.

Czy forma zadawanych
pytań świadkom naocznym
ma znaczenie?



Na pozór banalne zmiany w brzmieniu

pytania mogą mieć znaczny wpływ na

zapamiętywanie szczegółów.



Pytania, które przez swą treść lub formę

sugerują świadkowi określoną odpowiedź,

nazywane są w sądzie „pytaniami

naprowadzającymi”



Istnieje niebezpieczeństwo, że rozmowy

świadków naocznych z innymi ludźmi

obserwującymi zdarzenie może

powodować systematyczne zniekształcenia

zapamiętanych faktów.

TRANSFER PAMIĘCIOWY



Zjawisko tzw „nieświadomym transferem”

występuje wtedy, gdy mylimy ze sobą dwie osoby,

które widzieliśmy wcześniej przy kilku różnych

okazjach.



Przykładem występowania tego zjawiska może

być rzeczywisty przypadek napadu z bronią w

ręku na kasjera kolejowego. Podczas konfrontacji

ofiara rozpoznała złodzieja w pewnym

marynarzu, który miał jednak żelazne alibi.

Okazało się później, że zanim doszło do kradzieży

marynarz trzykrotnie nabył u kasjera bilety.

Wynika z tego, że kasjer błędnie powiązał

znajomość twarzy marynarza z napadem, bo

znajomość ta wynikała z częstego zakupu

biletów.

Eksperyment Elizabeth

Loftus i Guido Zanniego



Badanym puszczano film, na którym
samochód wycofujący z parkingu przed
sklepem potrącił lekko kobietę niosącą
siatkę z zakupami. Następnie badano
uczestników o szczegóły, których nie było
na filmie. Osoby odpowiadające na
pytanie „Czy widziałeś butelkę?” ponad
trzykrotnie częściej odpowiadały
twierdząco niż badani odpowiadający na
pytanie „Czy widziałeś jakąś butelkę?”

WYNIKI



56% badanych, którym zadano pytanie
naprowadzające wskazało rzeczywistego
sprawcę, a 24% wybrało mężczyznę w
kapeluszu.



Natomiast aż 80% osób odpowiadających
na neutralne pytanie trafnie
zidentyfikowało sprawcę i tylko 6%
wskazało mężczyznę w kapeluszu.

NA SCENIE ZBRODNI.
GORDON ALLPORT



Przedstawił badanym rysunek na którym było
kilkanaście osób w metrze. Wśród nich stał
Afroamerykanin, a obok biały mężczyzna
trzymający w ręku brzytwę.



Badanie wykazało że 50% badanych błędnie
twierdziło, mówiąc że to Murzyn trzymał
brzytwę.



Oznacza to że na nasze zniekształcenia mają
wpływ stereotypy, które uznajemy,
przeszła wiedza, przekonania, to co
chcielibyśmy widzieć.

Peter Powers

Zauważamy to co nas interesuje.



Eksperymentator przedstawił badanym film

przedstawiający spacerującą parę, która mijając

parking samochodowy dostrzegła bójkę.

Mężczyzna ruszył w kierunku walczących, chcąc

ich rozdzielić, kobieta natomiast podbiegła do

telefonu, aby wezwać pomoc.



Badane kobiety dokładniej przypominały sobie

wygląd bohaterki filmu, natomiast mężczyźni

bohatera.



Zwracamy uwagę na te aspekty sytuacji, które

nas interesują.

Czy na zapamiętywanie
wpływają tylko nasze
przekonania???



Badania wskazują na to że ludzka pamięć jest bardzo

dobra. Dlatego pytanie skąd omylność?



Warunki badania laboratoryjnego są całkowicie

odmienne od sytuacji rzeczywistego przestępstwa.



Będąc w laboratorium jesteśmy powiadomieni o tym

co będziemy wykonywać i nie jest to dla nas

zaskoczeniem jak zdarzenie rzeczywiste, w którym

zaczynamy bardziej interesować się własnym

bezpieczeństwem niż zapamiętywaniem szczegółów

ważnych dla śledztwa.



Oprócz wcześniejszych przekonań na naszą pamięć

ma również wpływ LĘK.



Mniej szczegółowe charakterystyki sprawców

otrzymujemy w wypadkach wzbudzających silny

lęk( gwałt), bardziej zaś dokładne opisy w sytuacjach

mniej zagrażających (kradzież).

Waga przestępstwa



Badanym zaprezentowano film przedstawiający
kradzież.



Powiedziano im że skradziony przedmiot ma
wartość:



1 funta



25 funtów



Trafnie zidentyfikowało sprawcę 56% gdy
wartość skradzionej rzeczy była większa. 19%
osób trafnie, dla rzeczy mało cennej.



Jednak osoby gdy doświadczają poważniejszego
zdarzenia, zapamiętują bardziej ogólne elementy,
np. twarz, a nie szczegóły. Dlatego nie należy do
końca krytykować zeznań świadków, uważać ich
za omylne.

Zdjecia i konfrontacje.



Zakłada się, że istotne jest, aby osoby
przedstawiane w czasie konfrontacji oraz
zdjęcia pokazywanych świadków twarzy w
dużej mierze przypominały ogólny wygląd
podejrzanego.



Robert Buckhout twierdzi, że podczas
indetyfikacji na podstawie zdjęc mogą
pojawic się błędy wynikające z ukrytego
założenia, że świadek przestępstwa będzie
w stanie rozpoznac sprawcę. Są oni
poddani silnemu naciskowi, by
„współpracowac” z policją.

Eksperymenty Roberta
Buckhout'a



Buckhout zaaranżował scenę, w której

jeden student w obecności stu czterdziestu

świadków „napadał” na jednego z

profesorów . W pobliżu przebywała inna

osoba w podobnym wieku. Później podczas

indetyfikacji wykorzystano dwa komplety

zdjęc. Pierwszy był utrzymany w podobnej

tonacji zdjęc osób podejrzanych, drugi

natomiast dobrano tendencyjnie tzn zdjęcie

napastnika ułożono na skraju pozostałych

zdjęc oraz miał on odmienny wyraz

twarzy.Ponadto pierwszą grupę świadków

zapytano „Czy rozpoznajesz kogoś na tych

zdjęciach?”, zaś drugiej grupie osób

tendecyjnie powiedziano, że jedno ze zdjęc

przedstawia napastnika.

WYNIKI



Okazało się, że tendecyjny dobór zdjęc tak

jak sugerujące pytania miały duży wpływ

na indetyfikację sprawcy- świadkowie

częściej rozpoznawali napastnika, bo aż

60% trafnych rozpoznań i byli pewniejsi

swojego wyboru.



Natomiast w grupie kontrolnej było tylko

40% trafień.



Niepokojący był fakt, że aż 25% za

napastnika uznało niewinnego obserwatora

zdarzenia, który był w podobnym wieku.



Buckhout wysnuł z kolejnego doświadczenia

wniosek, że świadkowie gotowi są rozpoznac

kogokolwiek, byle tylko uniknąc poczucia, że

są bezużyteczni i marnują czas innych.



Eksperyment polegał na zaaranżowaniu sceny

kradzieży portfela wśród 52 studentów. W

pierwszej grupie znajdował się rzeczywisty

przestępca, a w drugiej człowiek podobny do

niego.



Aż 80% świadków zidentyfikowało sprawcę, ale

większośc z nich błędnie. Tylko 14 osób trafnie

wskazało złodzija!

Trudności w identyfikacji



Skąd ja ją znam ?? - zdarza się, że

rozpoznawszy pewną osobę zastanawiamy się,

skąd ją właściwie znamy. Najczęściej takie

wątpliwości nękają nas wtedy, gdy widzimy

znajomego człowieka w innych niż zazwyczaj

okolicznościach.



W eksperymencie pokazano studentom 25

zdjęc twarzy w jednym pokoju, a po upływie

dwóch godzin drugie tyle w innym

pomieszczeniu.



Okazało się, że badani aż w 96% potrafili

rozpoznac widziane zdjęcia, ale nie umieli

określic, w którym pomieszczeniu.



Niekorzystna jest, więc sytuacja gdy świadek

widzi podejrzanego w odmiennych

okolicznościach niż przestępstwo.



Na trafnośc identyfikacji wpływa również to

czy podejrzany na zdjęciu wygląda tak samo

jak podczas popełnienia przestępstwa.



Jeśli wygląd na zdjęciu nie został zmieniony to

91% poprawnie rozpoznało sprawcę , jeśli

przedstawiono go w innym ujęciu to trafnośc

zmalała do 82%. Natomiast, gdy użyto

sztucznej brody, wąsów czy okularów

poprawnie rozpoznało przestępcę tylko 45%.

Parady podejrzanych



Zaaranżowano parade podejrzanych, jednak

efektem badania było stwierdzenie, że żadna z

osób widzianych wcześniej na zdjęciu nie była

częściej rozpoznawana jako sprawca

przestępstwa podczas parady podejrzanych



Natomiast,gdy badani nie widzieli wcześniej

zdjęc podejrzanych odsetek błednych

rozpoznań znacznie spadł.



Kolejnym źródłem zniekształceń indetyfikacji

jest działanie oficerów ( zamierzone lub nie)

przez subtelne zmiany w mimice twarzy mogą

komunikowac swą wiedzę świadkowi.

WNIOSKI



Psychologowie zbyt radykalnie podchodzą

do zeznań naocznych świadków.



W rzeczywistości mogą być one bardzo

cenne o ile uwzględni się ich delikatną
nature.



Brak ostrożności podczas przesłuchania i

nie przemyślane pytania mogą
zniekształcić zapamiętane fakty.

BIBLIOGRAFIA



Hans i Michael Eysenck (2003).

Podpatrywanie umysłu. Część D,
Rozdział 16.

DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ 