Podział Dochodu Otrzymanego możemy
zapisać następująco:
DO = Ti + A + C + To + Sn

 DN = PNN w cenach cz prod



TU WLICZONE SĄ TAKŻE

DOCHODY Z TYTUŁU
WŁASNOŚCI CZYNNIKÓW
PRODUKCJI UŻYTE ZA
GRANICĄ

Dd = C + Sp

Dochodem tym społeczeństwo rozporządza

już bez żadnych ograniczeń instytucjonalnych.

Dalsze jego rozdysponowanie polega głównie na

zakupie dóbr i usług.

Łącząc podatki dochodowe i pośrednie w jedną grupę podatkową i

oznaczając je przez „ T” uzyskamy podatek ogółem:

T = Ti + To

Jeżeli podobnie postąpimy z amortyzacją (Am )( przecież jest to

kwota na jakiś czas odłożona na koncie w banku) i oszczędnościami,

wówczas uzyskamy tzw. OSZCZĘDNOŚCI BRUTTO sektora

prywatnego, czyli firm i gospodarstw domowych

( Sf+Sp)

.

Sp

B

= Sn + Am

Jeśli to wszystko wstawimy do dochodów

otrzymanych czyli do DO to uzyskamy:

DO = C + T + Sp

B

JEST TO OSTATECZNY PODZIAŁ

DOCHODÓW OTRZYMANYCH ,

„C”

- informuje nas o tym jakie dochody

gospodarstwa domowe skierowały na rynek dla

zakupu dóbr konsumpcyjnych.

Wymowa pozostałych pozycji nie wiele nam

jeszcze mówi.

Można powiedzieć na razie, że „ T + Sp

B

” to

fundusze własne, którymi dysponowały firmy i

rząd .

Nie wiemy w tej chwili jednak sprawy

najważniejszej.

Nie potrafimy odpowiedzieć na

pytanie , jaka wartość tych środków wydana

zostanie

przez firmy

a jaka

przez rząd.

Dlaczego nie wiemy ?

Chodzi o to , że rząd może zaciągnąć pożyczkę i przez

to wydać na zakupy dóbr i usług wydać więcej niż

wskazują na to wpływy podatkowe.

Podobnie firmy- nie muszą wszystkich środków

wydać na inwestycje, część środków mogą ulokować

zagranicą, część pożyczyć rządowi.

W tym przypadku potrzebna jest dodatkowa

informacja – informacja

o skali dobrowolnego

przesunięcia dochodów , która dokonała się pomiędzy

tymi sektorami.

W rachunku według SNA informację tę uzyskuje

się poprzez porównanie

sum wydanych już przez

poszczególne podmioty na rynku

z funduszami

własnymi , jakimi pierwotnie dysponowały.

Różnica , jaka zachodzi pomiędzy tymi

wielkościami, to właśnie poszukiwana informacja o

skali przepływu dochodu z sektora do sektora.

Budżet państwa składa się więc z

wpływów

:

( Ti+ Tf+ Ts + Tp)

i wydatków

:

( G + Ps + Bd)

Jeśli wpływy podatkowe równoważą wydatki,

mówimy wówczas o zrównoważonym budżecie

państwa. Co oznacza, że rząd wydaje dokładnie

tyle ile otrzymuje z osiąganych kwot

podatkowych.

T – ( G + Ps + Bd) = 0 budżet zrównoważony

Ujemne oszczędności :

T- ( G + Ps + Bd) = - Sg

wskazują, że rząd

musi sięgnąć do poza podatkowych źródeł zasilania budżetu.

Może tego dokonać poprzez przepompowanie części

oszczędności sektora prywatnego do sektora rządowego. Dokonuje

tego przez emisję obligacji skarbu państwa (

ΔB)

czyli tworzenie

długu narodowego.

Może także sięgnąć po dodatkową emisję pieniądza (

ΔM),

Takie zjawisko nazywamy rentą senioralną

- jest

to wprawdzie bardzo specyficzny i rzadko

spotykany środek zasilania budżetu- daje bowiem

rządowi „

darmową

” niejako możliwość sięgania

do dóbr stworzonych przez sektor prywatny.

Dlatego taka oryginalna nazwa tego zjawiska.

Sp

B

AKCJE

DEPOZYTY

OBLIGACJE

I

B

Sg

Obligacje odciągają oszczędności od inwestycji

TO ZJAWISKO NAZYWAMY
WYPYCHANIEM INWESTYCJI PRZEZ

DEFICYT

I jeszcze jedna uwaga w tym względzie. Informacje o wysokości sum

przekazanych przez sektor prywatny rządowi w postaci części

oszczędności nie są wyrażone w RPiDN w sposób bezpośredni,

źródłem wiedzy o nich jest równanie :

oszczędności prywatne brutto

minus wartość dokonanych inwestycji.

To zestawienie nazywane jest RÓWNANIEM ZGODY, czyli

porównanie ze sobą rachunku

metodą wydatkową i

dochodowo-

kosztową

Równanie zgody w SNA

Zestawienie poczynionych zakupów z funduszami

własnymi to porównanie z sobą strony dochodowej ze

stroną wydatkową, czyli :

DW = DO

C + I

B

+ G + En = C + T + Sp

B

Po lewej stronie „C” występuje w postaci środków

wydanych przez gospodarstwa domowe na dobra i usługi, a

po prawej odzwierciedla ono środki jakimi na ten cel

dysponowały. Można zatem równanie skrócić i w efekcie

uzyskać postać:

I

B

+ G + En =

T + Sp

B

Jeśli przyjąć, że eksport netto =0, to:

I

B

- S

B

p

=

T + G

Wielkość funduszy kierowana przez firmy na

inwestycje moglibyśmy zapisać

: S

B

p – ΔB = I

B

Problem polega na tym, że w rachunku SNA

informacje o wysokości sum przekazanych przez

sektor prywatny rządowi nie są wyrażone w

sposób bezpośredni.

Źródłem wiedzy o nich jest równanie:

oszczędności prywatne brutto - wartość

zakupionych inwestycji.

Występujące dysproporcje pomiędzy tymi

wielkościami w faktycznie funkcjonującej

gospodarce towarzyszy analogiczna dysproporcja

w rozliczeniach z zagranicą. W tym ostatnim

przypadku dochodzi do

odpływu

bądź

napływu

kapitału

z zagranicy, co jednocześnie przywraca

równowagę na rynku krajowym.

Gdy eksport netto jest ujemny ma miejsce

napływ obcego kapitału.

Gdy eksport netto jest dodatni, występuje

odpływ krajowych oszczędności za granicę.

Oszczędności krajowe w zależności od znaku

salda bilansu handlowego są albo

powiększone albo pomniejszone.

Tę zmianę oszczędności krajowych pod

wpływem stanu bilansu handlu zagranicznego

nazywamy oszczędnościami zagranicznymi

oznaczymy to „Sr”

Sr = - En

Jeżeli tę tożsamość wstawimy do

poprzedniego równania , możemy otrzymać

wielkość środków jakie firmy skierują na

inwestycje:

I

B

= (T-G) – En + S

B

p

I

B

= S

B

p + Sg + Sr

To równanie stwierdza prawidłowość, że

w

procesie przekształcania się oszczędności w

inwestycje- oszczędności sektora prywatnego

krajowego muszą koniecznie zostać skorygowane

o oszczędności rządu i oszczędności zagraniczne.

Znajomość wielkości tych czynników , czyli

czynników, które determinują poziom inwestycji,

pozwala w sposób empiryczny objaśniać

przyczyny zmian w poziomie potencjału

wytwórczego.

W dalszych spotkaniach spróbujemy te

czynniki zidentyfikować i określić od czego zależy

ich wielkość.

ZAGADNIENIA:

• Istota polityki fiskalnej w modelu

makroekonomicznym

• ekonomia podażowa- krytyka

polityki fiskalnej

• Pasywna polityka budżetowa,
• aktywna polityka budżetowa

Każdy kraj rozporządza szerokim wachlarzem

instrumentów polityki gospodarczej, które może
stosować

w

celu

realizacji

swoich

zadań

makroekonomicznych. Najważniejszymi są:

1. Polityka

fiskalna,

(polityka

budżetowa)

dotycząca

wydatków

rządowych

opodatkowania, pomaga określić sposób alokacji
wydatków pomiędzy dobra konsumpcji prywatnej i
zbiorowej;

2. Polityka dochodowa

wyraża podejmowane przez

rząd wysiłki, których celem jest hamowanie inflacji
przez bezpośrednie oddziaływanie na ruch płac i
cen;

3. Polityka monetarna

, którą prowadzi bank centralny,

określając podaż pieniądza (oddziałująca zwłaszcza
na stopy procentowe i warunki kredytowania)

4. Polityka stosunków gospodarczych z zagranicą

dążenie do utrzymania równowagi na rynkach
walutowych i do unikania nadmiernej rozpiętości
między importem a eksportem.

Polityka

walutowa

Rynek dóbr

i usług

Rynek dóbr

i usług

Rynek

pieniężny

Rynek

pieniężny

Polityka handlu

zagranicznego

Polityka

pieniężna

Polityka fiskalna

Rynek

walutowy

Rynek

walutowy

Rynek

pracy

Rynek

pracy

Przypływ

zasobu

pracy

Przepływ

kapitału

finansoweg

o

Zagranica

Eksport

-

import

Stan

bilansu

płatniczego

Równowa

ga bilansu
płatniczeg

o wzrost

lub

spadek

rezerw

walutowy

ch

Polityka

rynku pracy

Podstawowe związki makroekonomiczne w gospodarce

otwartej

Z punktu widzenia makroekonomicznego polityka
fiskalna jest przede wszystkim narzędziem
kształtowania ogółu wydatków w gospodarce, a
więc popytu zagregowanego.

Wpływ polityki fiskalnej na wydatki zaznacza się
dwojako:

- Przez kształtowanie salda budżetu,
- Przez redystrybucję dochodów między
grupami ludności o różnej skłonności do ich
wydatkowania.

Zmiany produkcji osiągnięte dzięki dodatkowym
wydatkom rządowym wynoszą ∆Y= ∆G* 

 = 1/ 1-b(1-t)

Mnożnik wydatkowy

W tej krytyce pomocna okazała się pewna

graficzna interpretacja relacji dwóch wielkości-

stopy opodatkowania i wpływów podatkowych.

Utrwalona w literaturze jako krzywa Laffera.

Twórca tego grafu Artur Laffer- 1937, był

pracownikiem naukowym Uniwersytetu w Chicago i

w Los Angeles a przez pewien czas pracował w

administracji Reagana.

Merytorycznym uzasadnieniem

jest

krzywa Laffera

i wyprowadzona

z niej

krzywa Beenstocka.

Stanowią te krzywe,

że wzrost

obciążeń podatkowych w pewnym
momencie uruchamia
dysmotywację dla aktywności
ekonomicznej

, czego efektem jest

zarówno spadek wpływów
budżetowych, jak i PKB.

U podstaw rozumowania leży bardzo

proste założenie:

Wpływy podatkowe

wyniosą zero przy dwóch stopach
opodatkowania: zero i sto %.

Każda inna stopa opodatkowania daje

wpływy podatkowe. Przy funkcji o dwóch
miejscach zerowych

istnieje jedna stopa

podatkowa

, przy której poziom wpływów

podatkowych jest maksymalny. Do tego
punktu wzrost stopy podatkowej powoduje
wzrost wpływów podatkowych, a po jego
przekroczeniu uruchamia się proces
odwrotny.

T

t

0

100

40

T

t

0

100

40

C

B

D

Punkt szczytowy oznaczony

symbolem C daje wpływy
maksymalne, jednak w praktyce
bardzo trudno go wyliczyć, stąd
regułą jest przybliżanie się do
niego możliwie blisko.
Paradoks sytuacji obrazowanej na
grafie polega na tym, że istnieją
zawsze dwie stopy opodatkowania
dające takie same przychody dla
państwa. ( np. B i D ) z podatków.

Jest to sytuacja , która w

postaci wniosku wskazuje, że
państwo może przez obniżenie stopy
opodatkowania osiągnąć takie same
dochody, jak i przy podwyższeniu tej
stopy.
Na wstępie ukazano , iż tym
szczytowym poziomem jest stawka
40%.

Badania prowadzone przez R. Barro,
nie potwierdzają tej tezy, wskazują
iż punkt szczytowy kształtuje się na
poziomie powyżej 70%

(

B. Winiarski - Polityka

ekonomiczna, Wrocław 1994, s. 307-
312).

Zależnością pomiędzy stopą

podatkową a PKB

zajął się

Beenstock.

Wzrost stopy

podatkowej prowadzi cały czas do
spadku PKB. Wpływy podatkowe
rosną tylko do punktu „D”, który
koresponduje z punktem

C

na

krzywej Laffera.

Dlaczego tak jest?

PKB

t

*

*

40 %

D

PKB

t

*

*

40 %

D

T

t

0

100

40

C

B

D

Po pierwsze

, wzrost podatków

zawsze prowadzi do spadku
oszczędności, a tą drogą inwestycji.

Po drugie,

w takich sytuacjach

wiele firm zaczyna ograniczać skalę
swojej działalności, gdyż
opłacalność bieżących przedsięwzięć
maleje. Inni przechodzą do szarej
strefy.

Wzrost opodatkowania

oznacza także spadek płacy realnej.

W związku z tym maleje

motywacja

do podejmowania pracy i podaż
pracy

jest ograniczona.

Pasywna polityka budżetowa jest

oparta na założeniu, że

określone

elementy dochodów i wydatków
budżetowych cechuje - na gruncie
ustawowych zasad poboru

i

wydatkowania-

tendencja do

automatycznego reagowania na
zmiany sytuacji gospodarczej

w celu

wyzwalania kompensujących przeciw
ważnych impulsów wobec wahań
koniunktury.

Ta forma polityki opiera

się na koncepcji działania
„automatycznych stabilizatorów”.

Pasywna polityka budżetowa jest oparta na założeniu,

że

określone elementy dochodów i wydatków

budżetowych cechuje

- na gruncie ustawowych zasad

poboru i wydatkowania-

tendencja do automatycznego

reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej

w celu

wyzwalania kompensujących przeciw ważnych

impulsów wobec wahań koniunktury. Ta forma polityki

opiera się na koncepcji działania

"automatycznych

stabilizatorów".

Automatyczne stabilizatory są w swym działaniu

całkowicie pozbawione elementów woluntarystycznych.

Mają bowiem tę cenną właściwość,

że automatycznie , czyli

bez żadnych specjalnych decyzji parlamentu, rządu

uruchamiają bodźce, które parlament zatwierdził w

ustawie około budżetowej, które zmniejszają podatność

gospodarki na wstrząsy.

Kiedy gospodarka tego potrzebuje stabilizatory same

się włączają i same się wyłączają, gdy gospodarka

przestaje ich potrzebować. Siła zaś i zakres ich działania

zależy od skali zmian poziomu aktywności gospodarczej.

Do najważniejszych automatycznych

stabilizatorów zaliczmy:

 podatki od dochodów ludności;

 podatki od przedsiębiorstw;

 podatki pośrednie;

 zasiłki dla bezrobotnych;

 programy pomocy dla rolnictwa

( subwencje, polityka gwarantowanych cen

produktów rolnych).

Aktywną politykę budżetową ( politykę fiskalną

dyskrecjonalną)

stwierdzamy wówczas,

gdy rząd

stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania

niekorzystnym zjawiskom w gospodarce

( cyklicznym fluktuacjom, zbyt długim okresie

znajdowania się gospodarki w fazie dna cyklu).

Polityka ta wymaga wprowadzenia zmian

legislacyjnych w programach budżetowych.

Podstawowymi rodzajami aktywnych

posunięć polityki budżetowej są:

- zmiany stawek i struktury podatków;

- zmiany wypłat przelewów ( np. zwiększenie

subwencji rządu dla władz lokalnych z tytułu

ich udziału w ponoszeniu ciężaru lokalnej

pomocy społecznej;

- oddziaływanie zwiększające popyt na siłę

roboczą- subwencjonowanie płac i zatrudnienia,

tworzenie nowych miejsc pracy, popieranie

przedsiębiorczości oraz-zmiany wydatków na

roboty publiczne.

- Inne wydatki rządu na dobra i usługi

zmiana stopy podatkowej. Spadek stopy podatkowej

prowadzi zawsze do zmniejszenia odpływu, czyli do

ograniczeniu skali redukcji.

Dzięki temu

rośnie wartość mnożnika

, co sprawia, że

te same co poprzednio wydatki autonomiczne przynoszą

teraz wyższy poziom dochodów, z których przy mniejszym

reduktorze podatkowym zdecydowanie więcej niż

poprzednio dociera do dochodu do dyspozycji.

ZMIANA STOPY PODATKOWEJ PRZY STAŁEJ

WARTOŚCI :

b= 0,9

A= 450 mln

t

α

PNB

( doch.)

C

T

0,10

5,26

2368

1918

237

0,15

4,25

1915

1465

287

0,20

3,57

1606

1157

321

DZIAŁANIA ZWIĘKSZAJĄCE POPYT NA PRACĘ:

1. Subwencjonowanie płac i zatrudnienia:



Subwencje w stosunku do nowo przyjętych

pracowników;



W stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych;



Subwencjonowanie różnicowane regionalnie w

przekroju wieku pracowników lub działów

gospodarki ( gałęzi przemysłu).

WADY TEJ FORMY ZAKUPÓW RZĄDOWYCH:

 Niebezpieczeństwo nieuczciwych praktyk przedsiębiorców;

 Wzrost kosztów administracyjnych związanych z badaniem i

oceną sytuacji przedsiębiorstw;

 Niebezpieczeństwo woluntaryzmu w kwalifikowaniu firm do

grupy subwencjonowanych.

2.

Selektywne programy zatrudnienia w sektorze

państwowym:

- tworzenie firm państwowych w dziedzinach

gospodarki gdzie występuje wysoki poziom

bezrobocia;

- rozwój istniejących firm państwowych w takich

dziedzinach gdzie występuje niebezpieczeństwo

bezrobocia ( programy zwiększania produkcji,

nowych asortymentów, np. w stoczniach programy

produkcji sprzętu gospodarstwa domowego - Polska

koniec lat 80- tych).

KRYTYKA TAKICH DZIAŁAŃ-

niska

wydajność pracy w takich warunkach.

3 Popieranie prywatnej przedsiębiorczości:

 System zasiłków na zakładanie własnych firm;

 Tworzenie wolnych stref gospodarczych;

 Tworzenie oraz rozwój małych i średnich firm:

 kredyty przez specjalnie powołane instytucje

finansowe,

 przyznawanie ulg podatkowych,

 tworzenie systemu ochrony przed bankructwem,

 gwarantowanie zamówień rządowych,

 rozwijanie inicjatyw lokalnych na rzecz małych i

średnich firm.

ROBOTY PUBLICZNE :

ORGANIZOWANIE PRZEZ PAŃSTWO I

WŁADZE

LOKALNE

DZIAŁAŃ GOSPODARCZYCH ZWIĄZANYCH Z

ROZWOJEM INWESTYCJI

NIE DAJĄCYCH W EFEKCIE

PRODUKTU KONSUMPCJI INDYWIDUALNEJ NA RYNKU:

- budowa dróg ( także linii kolejowych), linii energetycznych

- budowa i rozbudowa lotnisk,

- regulacja rzek,

- budowa kanałów,

- melioracja wodna,

W Stanach Zjednoczonych w 1933 roku została

powołana specjalna instytucja rządu federalnego (Zarząd

Dróg Publicznych) dla organizowania takich działań-

bardzo skuteczne działanie w celu ograniczenia

bezrobocia.

Francja- 1982 Fundusz Specjalny Robót Podstawowych-

spełnia wymienione zadanie

Wydatki z budżetu państwa na tę formę działalności

służą zarówno

oddziaływaniu państwa na koniunkturę

, jak

również bezpośrednio na

strukturę ekonomiczną i

społeczną

, poprawiając stan zagospodarowania kraju.

Wzrost zakupów rządowych.

Działanie takie - przy założeniu

niezmienności stopy podatkowej - wywołuje wzrost produktu

narodowego o wielkość równą iloczynowi mnożnika i przyrostu

zakupów rządowych.

Wydatki rządowe zachowują się w tym

procesie dokładnie tak samo jak inne składniki popytu

autonomicznego.

Oznacza to, iż chcąc zrekompensować spadek PNB

wywołany redukcją inwestycji, wystarczy powiększyć wydatki

rządowe dokładnie o taką samą wielkość, o jaką zmalały

inwestycje.

Do tej samej metody mogą odwołać się władze również i

wówczas, gdy chcą, aby gospodarka szybciej osiągnęła poziom

granicznych możliwości wytwórczych.

Zakupy rządowe są, jak wynika z wcześniejszych

tez, drugim co do wielkości składnikiem wydatku

autonomicznego, a zarazem najbardziej stabilnym

elementem popytu agregatowego.

Prawidłowość ekonomiczna jest taka, że:

ZAKUPY RZĄDOWE PRZEZ SWĄ WYSOKOŚĆ

I STABILNOŚĆ POWAŻNIE OSŁABIAJĄ

SKALĘ CYKLICZNYCH WAHAŃ BIEŻĄCYCH

Zmiany w poziomie zakupów rządowych i zmiany

w stopie opodatkowania brutto to instrumenty tzw.

aktywnej ( dyskrecjonalnej) polityki fiskalnej.

Aktywna polityka budżetowa obejmuje następujące

fazy:

- Faza rozpoznania ( od powstania zakłócenia w

gospodarce do jego ujawnienia się w danych

sprawozdawczych umożliwiających ocenę sytuacji);

- Faza decyzyjna ( ustalenie form i zakresu

niezbędnych zmian w polityce budżetowej- wybór

instrumentów oddziaływania, jakościowe określenie

zmian);

- Faza instrumentalna ( postępowanie administracyjne

i legislacyjne związane z realizacją zamierzonych

zmian w polityce budżetowej).

Przypuśćmy, że Parlament

uchwala ustawę

zwiększającą wydatki na obronę.

Wiemy, że wzrost

wydatków państwa przesuwa krzywą IS na prawo.

Rysunek poniższy pokazuje, jak reaguje stopa

procentowa i PNB. Widać z niego, iż wzrost wydatków

państwa zwiększa stopę procentową i dochód.

Ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost stóp

procentowych

.

Co dzieje się w gospodarce, gdy

państwo zakupuje więcej dóbr?

Poprzez zestawienie prawej strony równania z prawą stroną

równania i rozwiązanie ze względu na Y, poziom dochodu,

który spełnia model IS-LM, może być zapisany jako funkcja

stałych, realnej podaży pieniądza i zakupów państwowych:

M

Y = 2015 +2,887 --- + 1,155 G.

P

Przypuśćmy, że podaż pieniądza M wynosi 900 mln zł., a

zakupy państwowe 1200 mln złotych oraz że poziom cen jest

równy 1

.

Wówczas powyższe równanie mówi, że PNB jest

równy 6000 mln zł

. Podstawiając tę wartość Y do

równania krzywej IS albo krzywej LM, znajdujemy

stopę procentową równą 5%.

Rysunek poniższy jest

wykreślony dokładnie według tych wartości.

Prezentowane równanie wskazuje, że wzrost

wydatków państwa o 1 mln zł powoduje wzrost

realnego PNB o 1,155 mln zł tj. według mnożnika 1,155.

Stopa proc. (R) (%)

Krzywa IS przesuwa się w prawo

10 -

-

LM

8 -

-------------------------------

6 -

---------------------

4 -

nowa IS

-

2 -

stara IS

PNB rośnie

. . . .

5,8 6,0 6,2 PNB (Y)

stary poziom

nowy poziom

PNB PNB

Wzrost wydatków Rządu

Wzrost popytu ze strony państwa zwiększa PNB poprzez

efekt mnożnikowy.

Jednakże wzrost PNB zwiększy popyt na pieniądz.

Więcej

pieniądza będzie potrzebne dla celów transakcyjnych.

Ponieważ Bank centralny nie zmienia podaży pieniądza,

wiemy, że do skompensowania wzrostu popytu na pieniądz,

wynikającego ze wzrostu PNB, niezbędny jest wzrost stopy

procentowej.

Wzrost stopy procentowej zmniejszy popyt inwestycyjny

oraz eksport netto i w ten sposób częściowo skompensuje

stymulujący wpływ wydatków państwa na wzrost PKB.

UJEMNY EFEKT KOMPENSUJĄCY NAZYWANY JEST

EFEKTEM WYPIERANIA.

Działania fiskalne umożliwiają wzrost produkcji tylko

wówczas, gdy spadek inwestycji jest mniejszy od wzrostu

zakupów rządowych.

O skali wzrostu PNB decyduje

przyrost netto wydatku autonomicznego.

Polityka pieniężna

Weźmy pod uwagę politykę pieniężną. Co

zdarzyłoby się, gdyby Bank Centralny zwiększył

podaż pieniądza?

Teraz wiemy, że wzrost podaży pieniądza przesuwa

krzywą LM na prawo. Wpływ takiej zmiany na stopę

procentową i dochód jest pokazany na rysunku.

J ak wskazuje lewy rysunek, teoria przewiduje, że

gdy podaż pieniądza zwiększa się, stopa procentowa

spada, a PNB rośnie.

Ten wzrost PNB będzie prawdopodobnie

wywierał presję na wzrost cen, lecz szczegóły tej

kwestii rozpatrzymy w trakcie innych spotkań.

Natychmiast po takiej operacji podaż pieniądza

przewyższa popyt.

To z kolei powoduje obniżenie stopy procentowej i

wzrost popytu na pieniądz. Gospodarka dotrze do nowego

punktu równowagi - ale nie od razu, dotrze tu po ok.6- 9

miesięcy.

DLACZEGO???- TO J EST PYTANIE DLA PAŃSTWA

Niższa stopa procentowa stymuluje inwestycje i eksport

netto, a to zwiększa PNB dzięki efektowi mnożnikowemu.

Krótko mówiąc, PNB zwiększa się, a stopa procentowa

spada.

Kiedy polityka fiskalna jest względnie nieskuteczna?

Ekspansywna polityka fiskalna będzie mieć

relatywnie słaby wpływ na globalny popyt, jeżeli stopy

procentowe znacznie wzrosną i będą mieć duży ujemny

wpływ na inwestycje i eksport netto.

Spadek inwestycji i eksportu netto będzie

rekompensowany pozytywnym wpływem, jaki na popyt

zagregowany wywierają wydatki państwa.

Spadek inwestycji i eksportu netto będzie duży w dwóch

przypadkach:

1. J eżeli wrażliwość popytu inwestycyjnego i eksportu

na stopy procentowe jest bardzo duża, to wzrost stóp

procentowych znacznie zmniejszy inwestycje i eksport

netto.

2. J eżeli wrażliwość popytu na pieniądz na stopy

procentowe jest bardzo mała, to jego wzrost wskutek

zwiększonych wydatków państwa spowoduje duży wzrost

stóp procentowych. (Mała wrażliwość na stopę procentową

oznacza konieczność znacznego jej wzrostu).

Inną cechą gospodarki, która oddziałuje na

efektywność polityki fiskalnej,

jest mnożnik

wydatków

.

Wysoki mnożnik wydatków wskazuje na

bardziej skuteczną politykę fiskalną.

J ednakże jeżeli w gospodarce występuje wysoka

wrażliwość inwestycji i eksportu netto na stopę

procentową oraz niska wrażliwość popytu na

pieniądz, to nawet bardzo duży mnożnik nie

spowoduje silnych efektów polityki fiskalnej.

Kiedy polityka fiskalna jest względnie skuteczna?

Ekspansywna polityka fiskalna będzie mieć

względnie silny wpływ na popyt, jeżeli stopy

procentowe niewiele wzrastają lub mają nikły wpływ na

inwestycje i eksport netto.

To zdarza się w warunkach przeciwnych do

wymienionych w przypadku mało skutecznej polityki

fiskalnej.

R

10-

st LM

8

nowa LM

6 R spada Eo

5 ----------------------------. Z

4 -------------------------- E

1

Efekt płynności

efekt

W .

dochodowy

PNB rośnie

IS

.

. . . .

Y

5,8 5,9 6,0 6,1 6,2

Dlaczego?

Gospodarka zaraz po wprowadzenlu impulsu monetarnego przebywa na linii LM

w punkcie Z; a na linu IS w tym co była, czyli Eo:

W tym stanie rzeczy pojawia się od razu nadwyżka zdolności transakcyjnej nad

PNB rzędu (odcinek Eo- Zo) Na linii LM gospodarka przesuwa się szybko do

punktu W , od tego momentu zaczyna się ona sukcesywnie przesuwać już po

obu liniach,dążąc do punktu E

1

Spadek stopy procentowej, spadek

wywołany wykupem obligacji, nazywamy

EFEKTEM PŁYNNOŚCI WZROSTU

PODAŻY PIENIĄDZA.

Zindukowany przez spadek stopy

procentowej wzrost rzeczywistego wydatku

autonomicznego PNB nazywamy: EFEKTEM

DOCHODOWYM WZROSTU PODAŻY

PIENIĄDZA.

Ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost PNB, ale

także i stopy procentowej, co w końcowym efekcie osłabia jej

efektywność. Z kolei ekspansywna polityka monetarna

wywołuje wzrost PNB drogą obniżania stopy procentowej. Te

właściwości ukazują, iż drogą stosownego połączenia obu tych

bodźców można zapewnić prawie każdą kombinację zmian PNB

i stopy procentowej. Szczególną mieszanką obu tych polityk jest

tzw:

polityka akomodatywna.

Polityka akomodatywna to ogół działań zmierzających do

takiego regulowania masą pieniężną, które zapewniają

stały poziom stopy procentowej.

PNB

IS

0

IS

1

LM

0

LM

1

R