IGRZYSKA SPORTOWE W STAROŻYTNEJ

GRECJI

Igrzyska - greckie zawody sportowe,

które już w starożytności stanowiły
obiekt

fascynacji

i wielkiego zainteresowania swoich
twórców. Dla Greków były czymś
bardzo szczególnym, a i dziś
wzbudzają wielkie emocje. Wiele
greckich

malowideł

i

rysunków

na

naczyniach

przedstawia

starożytnych

zapaśników i sportowców w czasie
rywalizacji w różnych dziedzinach.
Główne igrzyska greckie miały
charakter

uroczystości

ogólnonarodowych.

Najbardziej

znanymi zawodami są igrzyska
olimpijskie,

ale

nie

są

one

jedynymi.
W starożytnej Grecji odbywały się
cztery takie spotkania sportowe w
różnych

częściach

kraju.

Oczywiście każde z nich były
organizowane osobno, miały swój
odrębny charakter i historię, różniły
się przebiegiem oraz programem.

RODZAJE IGRZYSK SPORTOWYCH W

STAROŻYTNEJ GRECJI

Igrzyska olimpijskie – obchodzone w

Olimpii na Peloponezie ogólno greckie
zawody ku czci Zeusa. Za inicjatora igrzysk
olimpijskich uchodzi Herakles. Według
wierzeń starożytnych Greków po tym jak
Herakles wracał spod murów Troi po
zwycięstwie nad królem Laomedonem, na
dworze

króla

Pelopsa,

ukazał

się

Heraklesowi jego ojciec Zeus z zamiarem
wypróbowania siły syna. Po długiej walce
Herakles pokonał swojego ojca. Na
pamiątkę tego wydarzenia sławny heros
ustanowił w Olimpii igrzyska, w których
brali udział najwięksi wojownicy Hellady.
Tak jest powiedziane w mitach. Natomiast
organizatorami byli Likurg ze Sparty i Ifitos
z Elis. Nagrodą w igrzyskach olimpijskich
dla zwycięzcy były wieńce oliwne. To
właśnie w Olimpii znajdował się słynny
posąg Zeusa Olimpijskiego – jeden z
siedmiu

cudów

świata,

przed

którymzawodnicy

składali

ofiary

i

przysięgali grać zgodnie z regułami.

Igrzyska

istmijskie

-

organizowane ku czci boga
mórz – Posejdona, w Istmie na
Przesmyku

Korynckim

(połączenie Peloponezu ze
stałym lądem). Odbywały się
co dwa lata (w drugim
i czwartym roku Olimpiady),
prawdopodobnie od przełomu
VII i VI w. p.n.e. Trwały cztery
dni
i obejmowały biegi (prosty,
podwójny,

długi

i

w

uzbrojeniu),

pięściarstwo,

pankration,

wyścigi

wierzchowców,

wyścigi

rydwanów

czterokonnych,

regaty

łodzi

wiosłowych,

pentathlon, zapasy i zawody
pływackie.

Przeprowadzano

także konkurs gry na cytrze.
Startowali

mężczyźni

podzieleni na trzy grupy
wiekowe.

Zwycięzcy

otrzymywali

wieniec

z gałązek selera, rośliny
poświęconej Posejdonowi.

Igrzyska pytyjskie - rozgrywane w

Fokidzie

niedaleko

Delf,

na

Równinie

Cyrrejskiej.

Przeprowadzano je ku czci Apolla,
który miał tam zabić smoka
Pytona. Odbywały się co cztery
lata, w trzecim roku Olimpiady. W
pierwszym okresie odbywał się
tam tylko konkurs muzyczny (gry
na różnych instrumentach). W
roku 582 p.n.e. rozegrano już
jednak

zawody

sportowe

w

biegach

(dromos,

diaulos,

dolichos, bieg zbrojny) pentathlon,
pięściarstwo,

wyścigi

wierzchowców

i

rydwanów,

pankration. Cały czas odbywały się
też agony śpiewaków i muzyków.
Startowali mężczyźni, chłopcy i
dziewczęta.

Zwycięzcy

otrzymywali wieniec z wawrzynu
(laurowy), do dziś pozostający
synonimem

najwyższego

wyróżnienia honorowego.

Igrzyska nemejskie - w pierwszym

okresie były religijnym świętem ku
czci Zeusa. Od roku 573 p.n.e.
nabrały,

podobnie

jak

igrzyska

olimpijskie, charakteru uroczystości
religijno-sportowych. Rozgrywano je
w Nemei (Argolida na Peloponezie) co
dwa

lata,

w

drugim

i czwartym roku Olimpiady. W
programie sportowym znalazły się
biegi (dromos, diaulos, dolichos,
hoplites

dromos),

wyścigi

wierzchowców i rydwanów, pięciobój,
zapasy, pięściarstwo i pankration.
Prawdopodobnie odbywał się też
agon

muzyczny.

Startowali

mężczyźni

podzieleni

według

wieku

na

trzy

grupy.

Zwycięzcy

otrzymywali

wieniec

dębowy bądź, jak uważają inni
historycy, wieniec z bluszczu.

Panatenaje - tradycyjne święto ku

czci Ateny, obchodzone w okresie
żniw przez mieszkańców Aten. Od
roku 586 p.n.e. obchodzono Wielkie
Panatenaje

(co

cztery

lata),

połączone z zawodami sportowymi.
Organizowane były w trzecim roku
Olimpiady.

Program

sportowy

obejmował zawody muzyczne i
hippiczne.

Najważniejszym

punktem obchodów był lampa
dromos czyli bieg z pochodniami.
Zawodnik musiał pokonać pewien
odcinek dystansu tak, aby płomień
nie

zgasł

i następnie przekazać pochodnię
następnemu biegaczowi swojego
zespołu

(stąd

dzisiejsze

biegi

sztafetowe

i

sztafeta

z pochodnią olimpijska biegnąca na
główny stadion igrzysk). Startowali
wyłącznie mężczyźni w trzech
grupach

wiekowych.

Zwycięzcy

otrzymywali

nagrody

rzeczowe,

wśród których ważne miejsce
zajmowały cenne amfory czarno
figurowe.

KALOKAGATIA

Kalokagatia - greckie pojęcie oznaczające
połączenie dobra z pięknem.
Było ono odzwierciedleniem szlachetnego i
etycznego postępowania. Pierwszą znaną z
imienia osobą, która użyła tego pojęcia, był
Ksenofont.

Według Arystotelesa, kalokagatia oznaczała
życie cnotliwe, a nawet najwyższą z cnót,
którą osiąga się po zdobyciu wcześniejszych,
niższych w hierarchii przymiotów - staje się
więc ona umiejętnością czynienia dobra dla
niego samego. Skierowuje ona ku refleksji
i

kontemplacji

Bytu

Najwyższego

i

podporządkowuje wszystkie inne dziedziny
życia temu aktowi. Ma ona również wymiar
kulturowy, społeczny i polityczny.

Dla Greków wartości piękna i dobra były nierozerwalnie ze sobą
złączone. Również w chrześcijaństwie piękno jest cechą dobra,
choć w innym sensie. Od czasów nowożytnych dobro i piękno
uważa się za odrębne wartości, czego rezultatem jest
rozdzielenie etyki i estetyki. Istotna część osiągania najwyższego
dostępnego człowiekowi dobra, czyli szczęścia.

Kalokagatia w wymiarze kultury

fizycznej

Pojęcie kalokagati w istotny sposób łączy się z kulturą fizyczną.
Wynika to z nakładania się na siebie wartości piękna jakimi są
niewątpliwie wysportowana sylwetka, dobrze zbudowane ciało oraz
dobra, które w kulturze fizycznej znajduje odzwierciedlenie w
zasadzie uczciwego współzawodnictwa i potrzebie współpracy
członków zespołu.

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Igrzyska starożytne a

współczesne - porównanie

●

Odbywają się igrzyska letnie i
zimowe.

●

Organizowane są olimpiady dla

niepełnosprawnych

, tzw.

Paraolimpiady

●

Na widowni mogą zasiadać
wszyscy ludzie, bez względu na
płeć.

●

Zawodnikami mogą być
zarówno kobiety, jak i
mężczyźni.

●

Odbywają się co cztery lata

●

Zmieniają się miejsca
rozgrywek olimpijskich.

●

Odbywają się igrzyska
wyłącznie latem.

●

Organizowane są
olimpiady tylko dla
sprawnych fizycznie osób.

●

Na widowni mogą zasiadać
jedynie mężczyźni.

●

Zawodnikami mogą być
wyłącznie mężczyźni.

●

Odbywają się co cztery
lata.

●

Nie zmieniają się miejsca
rozgrywek olimpijskich -
zawsze są w Olimpii.

Olimpiada starożytna

Olimpiada współczesna

Olimpiada współczesna

●

Jest duża liczba dyscyplin
sportowych

●

Przyznawane są trzy miejsca,
trzy medale: złoty, srebrny i
brązowy

●

Zawodnicy mają specjalne
stroje

●

Zwycięzcy dostają nagrody
pieniężne od organizatorów

●

Wprowadzono punktacje
"państwową"

●

Na czas igrzysk nie zrywa się
wojen i nie zawiera
specjalnych pokoi

●

Nawet zwycięzcy muszą
płacić podatki

●

Całkowicie świeckie

Olimpiada starożytna

●

Jest tylko kilka dyscyplin
sportowych.

●

Przyznawana jest nagroda
tylko za pierwsze miejsce.

●

Zawodnicy występują
nadzy.

●

Zwycięzcy dostają nagrody
pieniężne od państwa.

●

Pozostano przy punktacji
indywidualnej.

●

Na czas igrzysk zawiesza
się działania wojenne i
zawiera się pokój boży.

●

Zwycięzca jest zwolniony z
płacenia podatków.

●

Poświęcone Zeusowi

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Konkurencje sportowe

Olimpiada

starożytna

Olimpiada współczesna

●

Lekkoatletyka:

Biegi:

- krótkim dystansie, do 400 metrów, inaczej

sprinterskie: 60 m, 100 m, 200 m i 400
m,

- na średnim dystansie, od 600 do 2000

metrów: 600 m, 800 m, 1000 m, 1500 m,
1 mila, 2000 m,

- na długim dystansie, 3000 m, 3000 m z

przeszkodami, 5000 m i 10 000 m.

- przez płotki na dystansach: 60 m, 100 m,

110 m, 400 m,

- uliczne: maraton (42 195 metrów),

półmaraton i ultramaratony (dłuższe niż
maraton),

●

Biegi:

- bieg na 192,28 metra

czyli jednej długości
bieżn

- diaulos (bieg na

podwójny dystans)

- dolichos (bieg

długodystnsowy)

- hoplitodromia ( bieg w

panceżu)

●

Pentatlon:

- rzut oszczepem

- rzut dyskiem

- skok w dal

- bieg

- zapasy

●

Sporty walki:

- zapasy

- pankration

- pięściarstwo

- sztafetowe: 4 × 100 m, 4 ×

400 m

- chód, zazwyczaj w terenie:

10 km, 20 km i 50 km,na

●

rzuty:

pchnięcie kulą,

rzut oszczepem,

rzut młotem,

rzut dyskiem,

●

skoki:

skok wzwyż,

skok w dal,

trójskok,

skok o tyczce,

●

wieloboje:

czwórbój

lekkoatletycz
ny,

pięciobój

lekkoatletycz
ny,

siedmiobój

lekkoatletycz
ny,

dziesięciobój

lekkoatletycz
ny.

Olimpiada starożytna

Olimpiada
współczesna

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Konkurencje sportowe

Olimpiada

starożytna

Olimpiada współczesna

●

Zapasy

●

Boks

●

Jeździectwo

●

Gimnastyka
artystyczna,
sportowa,

●

Skoki na trampolinie,
hokej na trawie,

●

Judo, taekwondo,

●

Kajakarstwo górskie,
regatowe,

●

BMX, badminton

●

Kolarstwo górskie,
szosowe, torowe,

●

Dyscypliny konne:

-

wyścigi rydwanów:

- synoris ( zaprzęgi

dwukonne)

- tethrippon (zaprzęgi

czterokonne)

Wyścigi rozgrywane były

przeważnie na
dystansie sześciu
stadionów ( 1200m )

Koszykówka,
łucznictwo,

Pięciobój nowoczesny,

Piłka nożna, ręczna,
wodna

Triathlon,wioślarstwo,
żeglarstwo,
podnoszenie ciężarów

Siatkówka halowa,
plażowa

Pływanie, pływanie
synchroniczne, skoki
do wody

Strzelectwo,
szermierka,

Starożytne konkurencje

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

●

Kliknij, aby edytować format tekstu konspektu

–

Drugi poziom konspektu

●

Trzeci poziom konspektu

–

Czwarty poziom konspektu

●

Piąty poziom konspektu

●

Szósty poziom konspektu



Siódmy poziom konspektuKliknij, aby edytować style
wzorca tekstu

–

Drugi poziom

●

Trzeci poziom

–

Czwarty poziom

●

Piąty poziom

Zapasy

Wyścigi konne

Pentatlon (pięciobój)

Tetrippon (Wyścigi rydwanów)

Boks

Biegi

Wyścigi hoplitów
(Hoplitodromos)

Znaczenie i rola igrzysk

igrzyska olimpijskie – najstarsza i zarazem największa

międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata w

różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i

braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu

Olimpijskiego.

Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i

były rozgrywane co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin

olimpiada oznaczał czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami.

Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e.

Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas

trwania konfliktów ogłaszano "pokój boży" i wojny wstrzymywane

były na 2 miesiące.

Igrzyska olimpijskie odegrały w historii Grecji ogromną rolę.
Zasadnicze ich znaczenie polegało na budzeniu poczucia jedności
narodowej Hellenów. Zawodnikami mogli być tylko wolni i
nieposzlakowani w opinii Hellenowie. Czteroletnie okresy czasu
oddzielające poszczególne igrzyska stanowiły podstawowy cykl w
chronologii Greków. Cykl ten zwany był olimpiadą. Według olimpiad
Grecy liczyli czas poczynając od roku 776 p.n.e.

Grecy uprawiali ćwiczenia fizyczne nie tylko z myślą o zawodach i
nagrodach, ale i po to, aby utrzymać ciało w stanie sprawności. W
ten sposób przygotowywali się również do walki zbrojnej w obronie
ojczyzny. Tak więc igrzyska miały znaczenia religijne, rekreacyjne,
jak i po części militarne.

Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny i otrzymywał tytuł

olimpionika. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego
cześć i pisano wiersze. W murze miasta wygranego zawodnika
robiono dziurę, przez którą wchodził zwycięzca witany przez
mieszkańców. Oznaczało to, że miasto nikogo już się nie obawia,
ponieważ ma takiego obrońcę. Zwycięzca otrzymywał również
nagrody materialne, ale nie dawane oficjalnie. Z czasem, oprócz
wieńca z gałązek oliwnych, otrzymywano pieniądze i przedmioty
wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany.

Organizowane Igrzyska Olimpijskie posiadały również konkretny wpływ
na grecką kulturę starożytną. Arena Igrzysk stała się doskonałym
miejscem dla różnych artystów dla tworzenia albo odwzorowywania
poszczególnych sylwetek zawodników a także później tworzenia
na podstawie ich rzeźb, z jakich jak wiadomo powszechnie słynęli
Grecy.

Twórczość dotycząca Igrzysk miała także literacką formę, która
to przedstawiana była podczas, w zasadzie zaś przed albo już po
zakończeniu Igrzysk na arenie, na jakiej wcześniej walczyli sportowcy.
Można więc powiedzieć, iż kolejną olimpijską dyscyplina stał
się literacki język. Olimpijskie Igrzyska były w starożytnej Grecji czymś
bardzo wyjątkowym, prowadziły do zjednoczenia wszystkich
mieszkańców, znacznie wzmacniały wśród nich wielkie poczucie
jedności, a także przynależności do tego samego społeczeństwa.

Miejsce rozgrywania Igrzysk było zarazem miejscem religijnego kultu
Greków. We wczesnym okresie to znaczy podczas pierwszych oraz
kilku bądź może kilkunastu następnych Igrzysk (żadne ze źródeł
nie podaje konkretnej liczby) sportowe zawody - Igrzyska znajdowały
się w składzie religijnych obrzędów, w zasadzie zaś rozgrywane były
już po zakończeniu tych obrzędów. Z biegiem jednak czasu oraz
kolejnych Igrzysk, te religijne uroczystości zeszły trochę na plan
dalszy zaś punktem głównym stały się wówczas Igrzyska. Oznaczało
to ogromne zwiększenie tak już dużej roli Igrzysk Olimpijskich
w życiu tamtejszych Greków.

Filozof i miłośnik sportu, Epikitos tak opisywał wrażenia z olimpiady
odbywające się w setnym roku naszej ery:

Czyż nie doskwiera wam paląca spiekota? Czy nie miażdży napierający
tłum? Jak można by się odświeżyć? Czy deszcz nie moczy was do
suchej nitki? Czyż nie dokucza wrzawa i harmider? A jednak wydaje mi
się, że wszystko to znosicie doprawdy z zadowoleniem, ciesząc się na
myśl o widowisku, jakiego nigdy dotąd nie mieliście okazji oglądać.

Jakie wartości sakralne i duchowe

spełniał sport w starożytności?

Biblografia:

●

Judith Swaddling, “Starożytne Igrzyska Olimpijskie”, Poznań 2004

●

www.wikipedia.pl

●

www.olimpiady.edu.pl

●

http://www.histurion.pl/historia/starozytnosc/grecja/igrzyska_w_starozytnej_gr

ecji.html

●

W. Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Fundacja Aletheia,

Warszawa 2001

●

I. Marrou, Historia wychowania w starożytności. Państwowy Instytut

Wydawniczy, Warszawa 1969

●

Kazimierz Kumaniecki „Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu” Warszawa

1977