Wykłady

Pedagogika porównawcza

2008/09

O p i s:

Geneza pedagogiki porównawczej.

Znaczenie przedmiotu dla teorii i

praktyki pedagogicznej. Koncepcje i

metody badań w pedagogice

porównawczej.

Znaczenie kontekstu społeczno -

kulturowego oraz polityczno -

ekonomicznego i jego rola w

kształtowaniu się oświaty w

poszczególnych krajach.

Podstawowe bariery i problemy edukacyjne we

współczesnym świecie, zwłaszcza związane z

zarządzaniem oświatą.

Zadania międzynarodowych instytucji,

organizacji i ośrodków zajmujących się edukacją.

Współczesne reformy edukacyjne i ich

uwarunkowania.

Międzynarodowe standardy edukacyjne a

polskie zakłady kształcenia.

Pedagogika innowacyjna w wybranych krajach

rozwiniętych, w tym koncepcje szkoły

współczesnej.

Szkoły niepubliczne w systemach

oświatowych wybranych krajów.

Oświata i szkolnictwo w państwach

członkowskich Unii Europejskiej.

Współczesne tendencje w kształceniu ogólnym

i zawodowym.

Niepowodzenia szkolne i sposoby ich

przezwyciężania na przykładach wybranych

krajów.

Praca z młodzieżą trudną wychowawczo, na

tle porównawczym.

Współczesne tendencje w kształceniu i

doskonaleniu zawodowym nauczycieli

Z a ł o ż e n i a:

Zaprezentowanie wizji nowoczesnej

oświaty początków XXI wieku.

Zapoznanie ze współczesnymi

systemami edukacyjnymi i ich

reformami, zwłaszcza w krajach

rozwiniętych, ze szczególnym

uwzględnieniem państw

członkowskich Unii Europejskiej.

Teorie naukowe w badaniach

porównawczych.

Teoria ustala (kreuje) przedmiot badań.

Zaletą poprawności teorii jest to, iż określa

ona

jakie pytania można stawiać w

badaniach naukowych,

jakie pytania mają sens,

co wynika z uzyskiwanych odpowiedzi.

Musi ona być cały czas poddawana

empirycznym próbom, które prowadzą

do jej odrzucenia lub ograniczanie

zakresu jej stosowności.

Nie dysponujemy dzisiaj, iż pewnie nie

będziemy dysponować w najbliższym

czasie teorią jednego rodzaju.

Należy raczej mówić, że istnieje wiele

teorii w różnym zakresie stosowania i,

że wiele jeszcze takich teorii powstanie

w przyszłości.

Komparatystyka zajmuje te zjawiska

ped., których kształt określony jest w

znacznym stopniu przez specjalne dla

danego kraju, regionu czy epoki

historycznej lub warunki społeczno-

kulturalne.

W celu wprowadzenia badań porów.

musimy uwzględnić pewne zmienne np.

zmienne określające cechy danej

kultury i społ. organizacje tj. charakter

narodowy, ustrój polityczny, dominujące

typy więzi między ludźmi zmienne

dotyczące organizacji wych.

publicznego tj. ustrój. szkolny, typy

placówek wychowawczych, metody

selekcji szkolnej czy prog. nauczania.

Zmienne 1-go rodzaju są z natury

traktowane przez badania porównawcze

jako niezależne.

Inaczej przedstawia się ze zmiennymi

określającymi organizacje wych.

publicznego. Mogą one być traktowane

jako zależne jak i niezależne. Zależy od

typu badań.

Jeśli chcemy ustalić związek organizacji

społ. i systemów kształcenia danego

kraju z organizacjami wych. publicznego,

zmienne dotyczą organizacji wych. pub.

traktowane jako zależne. Jeżeli jednak

interesuje nas ustalenie wpływu

organizacji oświaty na pewne zmiany

zachodzące w wych. np. poziomie

osiągnięć szkolnych to

zmienne te są

traktowane jako niezależne. Istnieje więc

potrzeba podejmowania nie oświatowych badań

porównawczych. Chodzi o studia, które

interesują się ustaleniem zwitków między

pewnymi cechami społ. a indywidualnymi

cechami.

Cechą każdej poprawniej teorii jest

to, że upraszcza ona obraz

rzeczywistości i cała gama

możliwych zjawisk.

Badacz musi każdorazowo podać

decyzję jaki aspekt rzeczywistości
skłonny jest uczynić przedmiotem

swego badania, a przede

wszystkim to teoria jego

wyrazami.

Konstruowanie przedmiotu badań

stwarza nadzieje na rozwiązanie kilku

trudnych problemów nękających tę

dyscyplinę. Jednym z nich jest dobór

kroków do badań. Utrzymywanie się

przekonania, że nie wszystkie kraje

można porównać z równym

powodzeniem, nie nadawały się do tego

jakieś kraje szczególnie silnie różniące

się.

W takich przypadkach pedagogika

porównawcza może ustalić

ograniczenie związane z rokiem,

semestrem do jakiego odnosi się

główna teoria.

Teoria nie zakłada, że wszystkie

badania przyp. są podobne a jedyne

to, że dają się one porównać dzięki

stwierdzeniu pewnych wspólnych

wymogów.

W tym wypadku niezbędna jest

znajomość społeczno-kulturowych

kontekstów badanych krajów.

Jak przeprowadzać badania

porównawcze-dylematy

metodologiczne

Czym jest pedagogika

porównawcza?

Wg W.W. Brickmana:



Pedagogika porównawcza

to analiza

systemów i problemów pedagogiki w dwóch

lub kilku krajach, w kontekście ich

historycznych, społeczno-ekonomicznych,

politycznych, kulturowych, religijnych i innych

znaczących uwarunkowań. Pedagogika

porównawcza jest interdyscyplinarną dziedziną

badań, czerpiącą z socjologii i ekonomii

procesów kształcenia, z informacji o ich

rozwoju historycznym i współczesnej polityce

oświatowej.

Czym jest pedagogika

porównawcza cd.



Wg H. J. Noaha



Pedagogika porównawcza jest nauką, która

wykorzystuje dane z jednego lub wielu regionów:



-do opisywania systemów oświaty, ich

funkcjonowania i wyników,



-do wspierania rozwoju instytucji oświatowych i

praktyki oświatowej,



-do wyjaśniania powiązań między edukacją a

społeczeństwem,



-do określania tendencji rozwojowych

występujących powszechnie w większej liczbie

państw.

Dylematy metodologiczne

pedagogiki porównawczej i jej

główni przedstawiciele



Marc-Antoine Julien de Paris

- jego

koncepcja miała na celu podniesienie

poziomu szkolnictwa francuskiego

poprzez wykorzystywanie najlepszych

wzorów, jakie występowały w innych

krajach z zakresu teorii i praktyki

pedagogicznej. Uważał, że

wychowanie można by poznać na

podstawie faktów i obserwacji.



Pedro Rossello (Hiszpan),

zm. 1970 -

pedagogika porównawcza ma stanowić

instrument porozumiewania

międzynarodowego, badania miały objąć

cały świat, a ich rezultatem miało być

wykrycie prądów w obrębie wychowania.

Utworzył dwie stosowane do dziś zasady

interpretujące powstawanie prądów w

zakresie wychowania:



-życie społeczne i szkoła wzajemnie na

siebie oddziałują



-fakty oświatowe pozostają wobec siebie w

stosunku wzajemnej zależności



Michael Sadler

: w badaniach

porównawczych należy wnikać w siłę

duchową narodów. Wysunął dwie

ciągle aktualne tezy:



-to, co się dzieje poza szkołą znaczy

więcej niż to, co się dzieje w szkole



-praktyczna korzyść z badań

porównawczych zagranicznych

systemów oświaty polega na tym, że

zaczynamy lepiej rozumieć nasz

własny system oświatowy



Izaak Kandel

uważał, że badania

porównawcze należy prowadzić

różnymi metodami:



-opis



-metoda statystyczna



-analiza tradycji oświatowych pełny

obraz badań porównawczych



-analiza kultury kraju



-analiza społeczno-ekonomiczna



Nikolas Hans

: należy dokonać analizy

historycznej sił, które miały wpływ na

oświatę. Są trzy grupy sił

kształtujących oświatę:



siły naturalne (środowisko

demograficzne, ekonomiczne, rasa,

język)



siły religijne (chrześcijaństwo, islam,

hinduizm)



czynniki świeckie (humanizm,

socjalizm, nacjonalizm)



George Berday

(Zygmunt

Fijałkowski): aby prowadzić skuteczne

badania porównawcze należy stworzyć

metodologię prowadzenia tych badań:



należy wybrać jedno zjawisko



gromadzić i porządkować dane

dotyczące problemu



dokonać interpretacji z wykorzystaniem

wiedzy z innych dyscyplin naukowych



sformułować hipotezy



dokonać weryfikacji hipotez



Brian Holmes

- wg niego pedagogika

porównawcza jest środkiem do

planowego rozwoju reformy i polityki

oświatowej; służy ustaleniu zasad,

układów czy praw, które pomagają w

wyjaśnieniu funkcjonowania systemów

oświatowych. By osiągnąć te cele

zaleca wybór metody problemowej,

dzięki której będzie można tworzyć

teorie i ułatwić formułowanie predykacji

(relacja łącząca dwa elementy w

odpowiedniej konfiguracji strukturalnej)

- w tym przypadku wyników możliwych

wariantów polityki oświatowej. W

opracowaniu metody problemowej

Holmes sięgnął do analizy myślenia

refleksyjnego Johna Deweya.



Analiza ta jest wyrażona w następującej

sekwencji:



-Niejasność lub problem,



-Hipoteza lub sformułowanie rozwiązania,



-Intelektualizacja problemu (lub analiza

problemu),



-Analiza kontekstu,



-Logiczna dedukcja konsekwencji,



-Praktyczna wersyfikacja.



Holmes przyczynił się do wzbogacenia

metodologii badań porównawczych w

pedagogice - jego celem było "unaukowienie"

pedagogiki porównawczej, tak by mogła nie

tylko pomagać w rozwiązywaniu problemów ale

również przyczynić się do tworzenia teorii szkoły

Główne zadania pedagogiki

porównawczej:



Badanie systemów oświatowo-

wychowawczych



Porównywanie ich wzajemnie całościowo,

jak i pod kątem poszczególnych danych

jednostkowych



Rozpoznawanie i interpretowanie

poszczególnych systemów, uwzględniając

podstawowe warunki ekonomiczne,

społeczno-polityczne, ideologiczne,

kulturowe, a także dotychczasowe tradycje.

Na czym polegają badania

porównawcze?



Badania porównawcze to jedna z

podstawowych metod naukowych, obok

indukcji i dedukcji. Badania porównawcze

polegają na analizie cech badanych

przedmiotów i zjawisk pod kątem

ustalenia podobieństw i różnic.

Warunkiem ich stosowania jest

porównywalność przedmiotów badań ze

względu na istotę, gatunek, kategorię lub

formę.

W jakim celu badamy



Gdyż jesteśmy zainteresowani stanem

oświaty za granicą



Gdyż chcemy wykorzystać wiedzę o

systemach oświatowych do planowania i

prowadzenia polityki oświatowej we własnym

kraju czy też do rozwiązywania problemów

oświatowych



Do wykrywania zasad i prawidłowości

dotyczących relacji między oświatą a

społeczeństwem w celu tworzenia naukowo

uzasadnionych uogólnień i teorii.

Metody stosowane w badań

pedagogicznych

 wywiad,

 obserwacja uczestnicząca,

 studium przypadków,

 analiza dokumentów,

 ankieta,

 testy,

eksperyment

Podstawowe kategorie w

badaniach porównawczych

Wg Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych W.
Kopalińskiego

Ekwiwalencja

etym. - łac. aequivalentia 'równoważność'

S. Nowak przedstawia następującą klasyfikację:

1. EKWIWALENCJA KULTURY opiera się na założeniu, że przedmioty i
zjawiska mogą być postrzegane lub oceniane w podobny sposób w
różnych kontekstach kulturowych.

2. EKWIWALENCJA KONTEKSTU występuje wtedy, gdy obiekty (osoby,
instytucje, społeczności) należące do zbiorów wyższego rzędu są
klasyfikowane jako podobne ze względu na ich specyficzne
właściwości.

3. EKWIWALENCJA STRUKTURY może wystąpić wtedy, gdy obiekty
zajmujące tę samą pozycję wewnątrz pewnych systemów
organizacyjnych zostały poprzednio zdefiniowane jako podobne ze
względu na pewne ich właściwości;

4. EKWIWALENCJA FUNKCJI może być stosowana
wtedy, gdy porównywane obiekty odgrywają tę
samą rolę w funkcjonowaniu porównywalnych
systemów;

5. EKWIWALENCJA KORELACJI występuje wtedy,
gdy badane zjawiska są skorelowane w podobny
sposób wobec zmiennej kryterialnej albo
fenomenologicznie identycznej we wszystkich
porównywalnych systemach, albo ustalonej w
wyniku poprzednich badań jako ekwiwalentna w
pełnym zakresie tego słowa. Ekwiwalencja korelacji
stosowana jest do wyrażenia relacji statystycznych
w danych z obserwacji, jak również do pewnych
badań złożonych analiz statystycznych;

6. EKWIWALENCJA POCHODZENIA stosowana
wtedy, gdy uznaje się, że zjawiska porównywalne
pochodzą z podobnego źródła.

Podstawową rolę w badaniach

porównawczych odgrywa ekwiwalencja

funkcji.

Ocena ekwiwalencji wynika głównie ze

znajomości kraju, który jest przedmiotem

badania. Dobra znajomość kontekstu

społeczno-kulturowego badanych krajów

stwarza atmosferę wiarygodności wobec

wniosków badań porównawczych.

kontekst

etym. - łac. contextus 'łączność; związek'

(Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych
W. Kopalińskiego);
związek między przedmiotem badań a warunkami w
jakich zachodzi badanie (np. warunki ekonomiczne,
społeczne, kulturowe)

Etapy tworzenia badań

porównawczych



konceptualizacja inaczej operacjonalizacja badań-

badacz koncentruje się na sformułowaniu hipotez

dotyczących każdego zjawiska, które zostanie

poddane badaniu empirycznemu



przedstawienie przedmiotu badań, który jest

znaczący, jeśli idzie o porównywanie jednostki



dobór narzędzi badań-najczęściej stosowanym

narzędziem w badaniach porównawczych

międzynarodowych jest ankieta



dobór próby



praca w terenie



analiza i interpretacja danych

Bibliografia



R. Pachociński,

Pedagogika

porównawcza,

Wyd. Uniwesyteckie

Trans Humana, Białystok, 1995.



R. Pachociński,

Pedagogika

porównawcza. Zarys teorii metodologii

badań,

PWN, Warszawa 1991.



J. Prucha

, Pedagogika porównawcza.

Podstawy międzynarodowych badań

oświatowych,

PWN, Warszawa 2004.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34

Wykłady Pedagogika porównawcza

Document Outline