Wulkany Trzęsienia Ziemi

Osuwiska

Piotr Sałaj

Marian Geletii

Dorian Nalazek

2 Definicje

Osuwisk

Osuwisko, forma powierzchni Ziemi występująca na
stokach górskich, powstająca w wyniku procesu
osuwania. Osuwisko składa się z niszy osuwiskowej
(miejsce oderwania materiału) i zwału osuwiskowego
(miejsce depozycji materiału) oraz niekiedy z rynny
osuwiskowej (droga transportu materiału). Zwał
osuwiskowy w zależności od lokalnych warunków
przybiera różne formy, najczęściej jęzora
osuwiskowego, wachlarza lub niewyrównanej,
sfalowanej powierzchni.
W zależności od rodzaju materiału, jaki podlegał
osuwaniu, dzielimy osuwiska na: zwietrzelinowe,
ziemne i skalne, a także mieszane (np.
zwietrzelinowo-skalne). Różnego wieku osuwiska
spotykane są często w Beskidach.

Osuwisko - nagłe przemieszczenie się mas
ziemnych, powierzchniowej zwietrzeliny i mas
skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody
lub działalnością człowieka (podkopanie stoku
lub jego znaczne obciążenie). Jest to rodzaj
ruchów masowych, polegający na przesuwaniu
się materiału skalnego lub zwietrzelinowego
wzdłuż powierzchni poślizgu (na której nastąpiło
ścięcie), połączone z obrotem. Ruch taki
zachodzi pod wpływem siły ciężkości. Osuwiska
są szczególnie częste w obszarach o
sprzyjającej im budowie geologicznej, gdzie
warstwy skał przepuszczalnych i
nieprzepuszczalnych występują naprzemiennie.
Miejsca występowania osuwisk to naturalne
stoki i zbocza dolin i zbiorników wodnych,
obszary źródłowe rzek (gdzie erozja wsteczna
zwiększa spadek terenu), skarpy wykopów i
nasypów oraz wyrobisk.

Osuwisko w 2001 r.
w San Salvador

Klasyfikacja

Do zjawisk wywołujących osuwisko
należą:
wzrost wilgotności gruntu
spowodowany długotrwałymi opadami
lub roztopami,
podcięcie stoku przez erozję, np. w
dolinie rzecznej lub w wyniku
działalności człowieka, np. przy
budowie drogi,
nadmierne obciążenie stoku, np. przez
zabudowę,
wibracje związane np. z robotami
ziemnymi, ruchem samochodowym,
eksplozjami,
trzęsienia ziemi.

Osuwisko w
Lachowicach

Główne elementy

osuwiska:

nisza osuwiskowa - zagłębienie w
miejscu, w którym osunęła się ziemia
jęzor osuwiskowy - przemieszczona
dolna część materiału
koluwium - przemieszczone masy
powierzchnia poślizgu - powierzchnia,
po której przemieszcza się koluwium
taras osuwiskowy - pozioma (lub
zbliżona do poziomu) powstałą przez
przemieszczenie się materiału
szczelina osuwiskowa - nieciągłość w
materiale zbocza

Największe rozpoznane osuwisko na
Ziemi znajduje się w Iranie.

W Polsce osuwiska występują
najczęściej w Beskidach.

W 2010 roku w Małopolsce wystąpiło ponad 1300
osuwisk . Głównie - po więcej niż 100 - w gminie
Lanckorona (powiat wadowicki), powiecie
limanowskim (gminie Laskowa, gminie Limanowa
- głównie w Kłodne ok. 30, (Tymbark) i powiecie
nowosądeckim (ok. 200 - głównie w gminie
Łososina Dolna (111) i gminie Gródek nad
Dunajcem (65 domów)). Uszkodzonych i
zagrożonych uszkodzeniem zostało ponad 1000
domów, a około 500 osób przesiedlono. Osuwiska
uszkodziły również budynki i infrastrukturę w
powiecie myślenickim (prawie 90 osuwisk),
wielickim, nowosądeckim (ponad 50),
nowotarskim, oświęcimskim, suskim (głównie w
Zembrzycach), tarnowskim, bocheńskim,
brzeskim, miechowskim oraz w Krakowie i Nowym
Sączu. W Kurowie droga 975 całkowicie osunęła
się do Jeziora Rożnowskiego.

Z powodu ulewnych deszczów osunęło się
również zbocze krakowskiego kopca Piłsudskiego.
W czerwcu uaktywniły się następne osuwiska. W
Kłodnem zniszczonych zostało 30 budynków, a
kolejne są zagrożone, z wioski ewakuowano 434
osoby. Uaktywniły się osuwiska w miejscowości
Łapszanka i Szczawnica w powiecie nowotarskim,
a także w Mniszku nad Popradem oraz w gminie
Tuchów, gdzie doszło przez to do wykolejenia
pociągu osobowego. W Krzeczowie osuwisko na
kilka godzin zatarasowało drogę krajową nr 7,
podobnie w Tenczynie na tej drodze. Osuwiska
nastąpiły również na wielu innych drogach, które
zostały czasowo zamknięte (m.in. na drogach
krajowych: w Radoczy, Czchowie,
Wytrzyszczkach, czy w Muszynce). Na
Podkarpaciu zagrożonych nimi pozostaje ponad
240 budynków i kilkanaście mostów. Najbardziej
zagrożone tereny to powiaty: jasielski, strzyżowski
(145 budynków), dębicki (52 budynki), rzeszowski
(23 budynki).

W 2001 roku osuwisko w Lachowicach zniszczyło 15
zabudowań mieszkalnych, osuwisko w Jachówce
zagroziło osiedlu Straczkówka, osuwisko w Nowym
Sączu zniszczyło kilka zabudowań mieszkalnych i
gospodarczych, itd.), a także na zboczach Wisły
oraz na bałtyckich klifach. Osuwiska powodują
rozmaite straty: degradację objętych nimi terenów i
zniszczenie całej posadowionej na nich
infrastruktury (budynki mieszkalne, sieć drogowa,
kanalizacyjna, linie telekomunikacyjne, elektryczne,
gazociągi, uprawy, lasy).Pierwsza próba zliczenia
osuwisk, przeprowadzona w końcu lat 60. wykazała
istnienie na stokach karpackich ponad 3000
osuwisk. Dalsze prace doprowadziły do rozpoznania
w Karpatach około 20 000 osuwisk. Na obszarze 6%
powierzchni kraju, jaką stanowią Karpaty,
występuje ponad 95% wszystkich osuwisk w Polsce.
Ocenia się również, że w Karpatach występuje
średnio jedno osuwisko na 5 km drogi jezdnej i na
10 km linii kolejowej.

Podział osuwisk

Osuwisko skalne
w Górach
Skalistych w
Kanadzie.
Miejsce
katastrofy Frank
Slide w 1903
roku.

Ze względu na kształt

powierzchni poślizgu

rotacyjne - o cylindrycznej
powierzchni poślizgu, masy
koluwialne obracają się,
ześlizgowe - o płaskiej powierzchni
poślizgu, (występującej najczęściej
na kontakcie warstw), masy
koluwialne przesuwają się.

asekwentne - tworzą się w jednorodnych,
niewarstwowanych skałach (glinach, iłach),
konsekwentne - powstają w wyniku ruchu
mas skalnych po jakiejś powierzchni
strukturalnej (wyróżnia się osuwiska
konsekwentno-strukturalne, konsekwentno-
zwietrzelinowe, konsekwentno-
szczelinowe),
insekwentne - tworzą się, gdy osunięcie
nastąpi w poprzek powierzchni
strukturalnych.
obsekwentne
subsekwentne
złożone

Ze względu na

czas

występowania

periodyczne - występują
przy obfitych opadach,
chroniczne - są w
ciągłym ruchu dopóki
nachylenie stoku nie
stanie się minimalne.

Ze względu na

sposób rozwoju

Osuwisko w
Lachowicach

Bibliografia

Centrum
Doskonałości Badań
Środowiska
Abiotycznego, IX,X
2003
Instrukcja

ITB

nr

424/2006 Ocena
stateczności skarp i
zboczy

•RUCHY MASOWE – to procesy

przemieszczania się skał po powierzchniach

nachylonych, pod wpływem działania sił

grawitacji; zaliczają się do nich m. in.:

spełzywanie – to
powolne
przemieszczanie si
ę zwietrzeliny
w dół stoku,
na przykład
w wyniku
zamarzania
i rozmarzania
gruntu; często
występuje
na obszarach
objętych
wieloletnią
zmarzliną
(soliflukcja);

spływy błotne
– bywają
tragiczne
w skutkach,
powstają
na stokach
o dużym
nachyleniu
w wyniku
nasiąknięcia
gruntu wodą po
obfitych opadach
lub roztopach;

osuwisko –
tworzy się
na skutek
ześlizgiwania
wzdłuż
powierzchni stoku
zewnętrznej
warstwy gruntu
w wyniku
zmniejszenia
tarcia; wystąpienie
osuwiska może
być spowodowane
np. trzęsieniem
ziemi lub
podcięciem stoku
(osuwanie klifu).

Sposoby zapobiegania osuwiskom
- sadzenie drzew na osuwiskach
- budowanie specjalnych rowów
odprowadzających
- stawienie specjalnych murów
- brak zezwoleń na budowę domów na
zboczach stoków
- stosowanie specjalnych siatek na
stoki lub osuwiska

Trzęsienie ziemi:

naturalny, krótki i gwałtowny wstrząs (lub ich seria)
gruntu, powstały pod powierzchnią Ziemi (

ognisko trzęsienia ziemi

) i rozchodzący się w postaci

fal sejsmicznych

od ośrodka -

epicentrum

,

znajdującego się na powierzchni, gdzie drgania są
najsilniejsze.

W zależności od siły obserwuje się drgania
przedmiotów lub przy silniejszych wstrząsach
pękanie ścian, niszczenie budynków, powstanie
szczelin w ziemi, zapadanie się terenu.

Przy określeniu siły trzęsienia ziemi używa się skali
magnitud (

Richtera skala

), gdzie wartość 8,8 stopnia

jest przeszło 10 tys. razy większa niż energia bomby
atomowej zrzuconej na Hiroszimę.

Trzęsienia ziemi:

są rejestrowane na stacjach

są rejestrowane na stacjach

sejsmologicznych przy pomocy

sejsmologicznych przy pomocy sejsmografu

sejsmografu

.

.

Występują bardzo często, ok. 8-10 tys.

Występują bardzo często, ok. 8-10 tys.

rocznie, przypuszcza się nawet, że do 40

rocznie, przypuszcza się nawet, że do 40

tys., gdyż nie wszystkie wstrząsy są

tys., gdyż nie wszystkie wstrząsy są

rejestrowane z braku stacji pomiarowych

rejestrowane z braku stacji pomiarowych

(dna oceanów, tereny bezludne).

(dna oceanów, tereny bezludne).

Oblicza się, że silne trzęsienia ziemi, tzw.

Oblicza się, że silne trzęsienia ziemi, tzw.

światowe (rejestrowane przez wiele stacji na

światowe (rejestrowane przez wiele stacji na

świecie) pojawiają się co 52 dni na lądzie i

świecie) pojawiają się co 52 dni na lądzie i

28 dni na dnach oceanów, ale nie wszystkie

28 dni na dnach oceanów, ale nie wszystkie

z nich wywołują katastrofy.

z nich wywołują katastrofy.

Ze względu na głębokość ogniska wyróżnia się

trzęsienia ziemi:

płytkie (do 50 km), średnio głębokie (50-300 km) i
głębokie (300-700 km), natomiast ze względu na genezę:

1)

tektoniczne, stanowiące ok. 90% wszystkich trzęsień

ziemi, zachodzące na terenie związanym z
występowaniem młodych ruchów górotwórczych,

2)

wulkaniczne, powstałe w wyniku wdzierania się

magmy

w warstwy skalne i rozprężenia się gazów.

Do najsilniejszych w historii zalicza się trzęsienia ziemi:
1906 w

San Francisco

, zginęło ok. 50 tys. ludzi (8,25

stopnia), 1908 w

Mesynie

- 80 tys. (7,5 stopnia), 1950 w

Chinach - 100 tys., 1923 w

Tokio

i

Jokohamie

- 150 tys. (8,2

stopnia), 1933 w Indiach - 200 tys., 1939 w Turcji (8,0
stopni), 1950 w Indiach, w prowincji Assam (8,6 stopni),
1964 na Alasce (8,5 stopnia).

Często podczas podwodnych trzęsień ziemi powstają fale (

tsunami

), powodujące katastrofalne zniszczenia na

wybrzeżach.

Największe trzęsienia ziemi

Data

Miejsce

Stopnie w skali Richtera

18 kwietnia 1906

Stany Zjednoczone,

San Francisco

8,2

8 grudnia 1908

Sycyclia, Mesyna

7,5

16 grudnia 1920

Chiny, prowincja Gansu 8,6

1 września 1923

Japonia, Tokio

8,3

22 maja 1927

Chiny, Sining

8,3

25 grudnia 1932

Chiny, prowincja Gansu 7,6

30 maja 1935

Pakistan, Kweta

7,5

26 grudnia 1939

Turcja, Erzincan

7,9

22 maja 1960

Chile

9,5

26 lipca 1963

Macedonia, Skopje

6,9

1964

Alaska, Anchorage

9,2

31 maja 1970

Peru

7,8

23 grudnia 1972

Nikaragua, Managua

6,5

28 lipca 1976

Chiny, Tangszan

8,0

Największe trzęsienia

ziemi

Data

19 września 1985

Meksyk, Meksyk

8,1

7 grudnia 1988

Armenia

6,9

20 czerwca 1990

Iran, prowincja Gilan

7,7

16 lipca 1990

Filipiny, Luzon

7,8

19 października 1991

północne Indie, rejon
miast Chamoli i
Uttarkashi

7,0

30 sierpnia 1993

południowe Indie,
okolice miast Latur i
Osmanabad

6,4

16 stycznia 1995

Japonia, południowe
wybrzeże wyspy Honsiu

7,2

27 maja 1995

Rosja, wyspa Sachalin

7,5

10 maja 1997

północny Iran

7,1

4 lutego 1998

Afganistan

6,1

30 maja 1998

Afganistan

7,1

17 lipca 1998

Papua-Nowa Gwinea
(północne wybrzeża)

7,1

25 stycznia 1999

Kolumbia, okolice miast
Armenia, Calarca i
Pereira

6,0

Miejsce

Stopnie w skali
Richtera

17 sierpnia 1999

Turcja, Izmit, Stambuł

7,4

21 września 1999

Tajwan

7,3

12 listopada 1999

Turcja

7,2

13 stycznia 2001

Salwador

7,9

26 stycznia 2001

Indie

6,0

25 marca 2002

Afganistan

6,0

31 paździenika 2002

Włochy

5,4

24 lutego 2003

Chiny

6,8

1 maja 2003

Turcja

6,4

21 maja 2003

Algieria, Algier

6,8

26 grudnia 2003

Iran, Bam

6,8

24 lutego 2004

Maroko

6,5

26 grudnia 2004

wybrzeża Sumatry i

Indonezji

9,0

28 marca 2005

zachodnie wybrzeże

Sumatry

8,7

Podstawowe zagadnienia związane z
trzęsieniami ziemi:

Ognisko trzęsienia ziemi - tj. miejsce, gdzie
zapoczątkowane zostało uwalnianie energii nagromadzonej
na linii uskoku. Należy przy tym pamiętać, iż jest to punkt
czysto teoretyczny (ang. focus =

hipocentrum

), ponieważ

faktycznie energia wstrząsu rozładowuje się zawsze na
pewnej długości uskoku.

Epicentrum

trzęsienia ziemi określa się miejsce na

powierzchni ziemi, położone bezpośrednio nad ogniskiem
wstrząsu. Punkt ten oznacza miejsce, gdzie fale sejsmiczne
rozchodzące się z ogniska we wszystkich kierunkach
najszybciej osiągają powierzchnię. Zazwyczaj właśnie w
epicentrum fale posiadają największą siłę niszczącą i
wprawiają podłoże w największy stopień wibracji (jest to tzw.
obszar epicentralny). Nie stanowi to jednak reguły, gdyż
intensywność wstrząsów w dużej mierze zależy od
uwarunkowań geologicznych i rodzaju podłoża (np. położenie
miasta na terenie bagnistym znacznie intensyfikuje drgania).

Falą sejsmiczną

nazywamy pojedynczą falę

wibracji, w jakiej nagromadzona jest energia
uwolniona w trakcie ruchów mas skalnych na linii
uskoku. Prędkość rozchodzenia się fal zależy od
rodzaju podłoża, jednak wynosi ona średnio 800
km/h. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje fal
sejsmicznych; poniżej zostały one przedstawione w
porządku, w jakim docierają na powierzchnię
Ziemi:

fale P (podłużne) -

skutkują naprzemiennym

rozciąganiem i sprężaniem skał; przenoszą się w
ciałach stałych, jak i w cieczach, co oznacza, że w
przypadku bardzo silnych wstrząsów pokonują całe
wnętrze Ziemi;

fale S (poprzeczne) -

powodują "falisty" ruch

warstw skalnych (skały zachowują się jak fale na
wzburzonym morzu); ten rodzaj fal przemieszcza
się tylko w ciałach stałych co oznacza, że odbijają
się one np. od zewnętrznego jądra Ziemi;

fale powierzchniowe -

docierają na powierzchnię

najpóźniej, poruszają się najwolniej i odpowiadają za
większość zniszczeń spowodowanych przez trzęsienie
ziemi. Fale powierzchniowe (ang. surface waves ) dzielimy
z kolei na:

fale Railegha -

wywołują przemieszczenia w

płaszczyźnie równoległej do gruntu;

fale Love'a -

wywołują przemieszczenia w płaszczyźnie

prostopadłej do gruntu.

Homosejstą

okresla się linię łączącą obszary drgające w

tym samym czasie.
Wstrząsy ziemi, powodowane przez fale sejsmiczne,
podzielić można na ruchy poziome i pionowe. Szczególnie
destruktywne są ruchy pionowe, podczas których - w
przypadku bardzo dużej intensywności drgań gruntu -
budynki mogą zostać nawet wyrzucane w powietrze
(przykładem jest zachowanie niektórych konstrukcji w
trakcie trzęsienia ziemi w

Northridge

,

w roku

1994

).

Niszczące są także uderzenia ukośne - szczególnie, jeśli ich
przebieg jest niezgodny z dłuższą osią budynku.

Oznaczanie siły trzęsień
ziemi i intensywności drgań
gruntu:

Energię wyzwalaną w trakcie trzęsienia ziemi
wyraża się w stopniach magnitudy. Magnituda
równa 0 lub ujemna (stosowana do
oznaczania tzw. "mikrowstrząsów",
rejestrowanych tylko przez bardzo czułe
przyrządy) oznacza wibracje rejestrowane
tylko przez aparaturę pomiarową, zaś
magnituda równa 9,5 (wartość magnitudy
najsilniejszego, udokumentowanego
instrumentalnie trzęsienia ziemi) powoduje
zmiany w otaczającym krajobrazie

.

Sejsmolodzy powątpiewają w istnienie trzęsień ziemi o
magnitudzie większej niż 10, jednak teoretycznie
wszystkie skale pomiarowe zjawisk sejsmicznych (np.
logarytmiczna

skala Richtera

) to skale otwarte. Należy

przy tym zaznaczyć, że każdy kolejny stopień magnitudy
jest mierzony, jako dziesięciokrotnie większy od
poprzedniego, ale faktycznie: każdy kolejny stopień
niesie ze sobą w przybliżeniu 31-krotny wzrost energii.
Do pomiaru intensywności drgań gruntu służy natomiast
szereg skal - dawniej opierających się na sondażach,
wykonywanych na grupie osób dotkniętych konkretnym
trzęsieniem ziemi, obecnie zaś na wynikach pomiarów
przyspieszenia gruntu zmierzonego w trakcie wstrząsów.
Do najpopularniejszych skal należy zmodyfikowana

skala Mercallego

- Mercallego-Cancaniego-Sieberga

(MCS). W skali tej stopień I oznacza wibracje
rejestrowane wyłącznie przez aparaturę pomiarową, a
stopień XII - wstrząsy powodujące zmiany w otaczającym
krajobrazie.

Metody rejestrowania
trzęsień ziemi:

Pomiary wstrząsów sejsmicznych dokonuje się
za pomocą

sejsmografów

.

Sejsmometrem

określa się przyrząd rejestrujący, zaś

sejsmogram

to sam zapis wstrząsu.

Aparatury pomiarowe zainstalowane w
stacjach sejsmicznych zwykle pracują bez
przerwy, w istocie notując nieustanne drgania
(bardzo rzadko zdarza się, aby na
sejsmogramie utrwalona została idealnie
pozioma linia). Jest to najbardziej namacalny
dowód na nieustanny ruch płyt tektonicznych.

Za najstarszy znany sejsmometr uważa się
wynalazek skonstruowany przez chińskiego
uczonego,

Chan Henga

(78-139 n.e.). Było to

metalowe naczynie w kształcie dzbana, do
którego ze wszystkich stron przymocowano
głowy smoków, a na otaczającej dzban
podstawie – figury żab. Każdy ze smoków
trzymał w pysku dokładnie wyważoną kulkę. W
chwili nadejścia wibracji, wywołanych bardzo
silnym wstrząsem sejsmicznym z epicentrum w
dość dużej odległości od urządzenia, kulka,
ustawiona w paszczy smoka przymocowanego
od strony epicentrum, spadała do paszczy
ropuchy. W ten sposób władze cesarskie potrafiły
wysłać pomoc w region klęski żywiołowej jeszcze
przed nadejściem rządowego posłańca.

Rodzaje trzęsień
ziemi:

W strefach sejsmicznych najczęściej położone są kraje
rozwijające się, w których budownictwo jest zupełnie
nieodporne nawet na umiarkowane wstrząsy sejsmiczne.
Na zdjęciu: zniszczenia poczynione styczniowym
wstrząsem z

2001

roku w

Salwadorze

:

Jeden z najgroźniejszych skutków trzęsienia
ziemi: po

trzęsieniu ziemi w regionie Zatoki San Francis
co

18 kwietnia

1906

roku wybuchły liczne

pożary

.

Trzęsienie ziemi, jakie

12 stycznia

2010

roku

nawiedziło

Haiti

, poczyniło olbrzymie

zniszczenia w centrum stolicy kraju,

Port-au-Prince

.

Podział trzęsień ziemi:

ze względu na przyczynę:

ze względu na przyczynę:

tektoniczne (inaczej: dyslokacyjne) –

związane z ruchami

płyt tektonicznych

, mogą

występować jednak w dużej odległości od
stref granicznych kier litosfery (np. w strefach
młodych gór - takich, jak Karpaty czy Sudety);
stanowią około 90% wszystkich zjawisk
sejsmicznych występujących na Ziemi;

wulkaniczne –

związane z gwałtownymi

erupcjami wulkanów lub zapadaniem się
stropów opróżnianych

komór magmowych

czy

zapadaniem

kalder

; stanowią ok. 7%

wszystkich zjawisk sejsmicznych
występujących na Ziemi;

zapadowe (zapadliskowe) –

zapadowe (zapadliskowe) –

związane

związane

z obszarami

z obszarami krasowymi

krasowymi

, na których

, na których

dochodzi do zawalania się stropów

dochodzi do zawalania się stropów jaskiń

jaskiń

lub innych próżni w podłożu; zjawiska

lub innych próżni w podłożu; zjawiska

wyjątkowo lokalne, najczęściej słabo

wyjątkowo lokalne, najczęściej słabo

odczuwalne; stanowią ok. 2% ogółu

odczuwalne; stanowią ok. 2% ogółu

trzęsień ziemi;

trzęsień ziemi;

antropogeniczne

antropogeniczne

–

–

związane z

związane z

działalnością człowieka w litosferze (np.

działalnością człowieka w litosferze (np.

tąpnięcia

tąpnięcia

górnicze, naruszenie równowagi

górnicze, naruszenie równowagi

sił w skałach na skutek napełnienia

sił w skałach na skutek napełnienia tamy

tamy

); na obszarach gęsto zabudowanych

); na obszarach gęsto zabudowanych

mogą spowodować znaczące szkody

mogą spowodować znaczące szkody

materialne, jednak w większości

materialne, jednak w większości

przypadków okazują się niegroźne.

przypadków okazują się niegroźne.

Ze względu na głębokość
ogniska:

płytkie (85%) – do 70 km;
średnie (12%) – 70-350 km;
głębokie (3%) – 350-900 km.

Z

Z

e względu na powiązanie ze

e względu na powiązanie ze

wstrząsem zasadniczym

wstrząsem zasadniczym:

wstępne (ang. foreshock) –

o słabej magnitudzie;

zasadnicze (ang. main shock) –

o największej

magnitudzie;

następcze (ang. aftershock) –

o zmniejszającej się z

upływem czasu magnitudzie (szacunkowo:
najsilniejszy wstrząs wtórny, występujący zazwyczaj
jako pierwszy po głównym wstrząsie, posiada
magnitudę o około 1.3-1.5 razy mniejszą od
wstrząsu zasadniczego).

Rodzaje obszarów aktywności
sejsmicznej:

Ze względu na częstotliwość występowania

Ze względu na częstotliwość występowania

trzęsień ziemi, na danym terenie wyróżnia się

trzęsień ziemi, na danym terenie wyróżnia się

obszary:

obszary:

sejsmiczne

– obszary, na których odczuwalne

trzęsienia ziemi są zjawiskiem niemal
codziennym;

pensejsmiczne

– obszary, na których silne

wstrząsy występują stosunkowo rzadko;

asejsmiczne

– obszary, na których bardzo

rzadko spotykane są umiarkowane wstrząsy
sejsmiczne.

Skutki trzęsień ziemi:

Trzęsienie ziemi może wywołać szereg skutków w otaczającym
krajobrazie. Do najczęściej wymienianych i kojarzących się z tym
zjawiskiem należą:

-

-

rysy i spękania na powierzchni ziemi;

rysy i spękania na powierzchni ziemi;

-

-

szczeliny (niekiedy głębokością dochodzące do kilkunastu

szczeliny (niekiedy głębokością dochodzące do kilkunastu

metrów);

metrów);

-

-

uskoki gruntu ("pocięcie" formy wzgórza na osunięte rzędami

uskoki gruntu ("pocięcie" formy wzgórza na osunięte rzędami

bloki skalne);

bloki skalne);

-

-

przesunięcia poziomie wzdłuż

przesunięcia poziomie wzdłuż uskoku

uskoku

(jest to doskonale

(jest to doskonale

widoczne np. po przesunięciu fragmentów płotów stojących w

widoczne np. po przesunięciu fragmentów płotów stojących w

poprzek uskoku, grządek czy nawet torów lub drogi asfaltowej);

poprzek uskoku, grządek czy nawet torów lub drogi asfaltowej);

-

-

obrywy

obrywy

(na obszarach górskich);

(na obszarach górskich);

-

-

zapadliska

zapadliska

;

;

-

-

podniesienie

podniesienie wybrzeża

wybrzeża

i utworzenie

i utworzenie klifu

klifu

(na skutek albo

(na skutek albo

rzeczywistego podniesienia wybrzeża, albo opadnięcia dna

rzeczywistego podniesienia wybrzeża, albo opadnięcia dna

zbiornika wodnego - przykład

zbiornika wodnego - przykład trzęsienia ziemi w regionie Kanto

trzęsienia ziemi w regionie Kanto

w

w

roku

roku 1855

1855

oraz w regionie

oraz w regionie Pozzuoli

Pozzuoli

k.

k. Neapolu

Neapolu

w roku

w roku 1983

1983

, kiedy

, kiedy

oba porty stały się zupełnie niezdatne do użytku z powodu

oba porty stały się zupełnie niezdatne do użytku z powodu

nagłego podniesienia się lądu);

nagłego podniesienia się lądu);

-

-

odseparowanie części wybrzeża od stałego lądu i utworzenie

odseparowanie części wybrzeża od stałego lądu i utworzenie

płycizny;

płycizny;

nieckowate jeziorka (powstałe na skutek zaburzeń wód

nieckowate jeziorka (powstałe na skutek zaburzeń wód

podziemnych);

podziemnych);

- wodospady

(powstałe na skutek zatamowania

osuwiskiem górnego biegu rzeki);

-

jeziora/rozlewiska (na skutek zatamowania biegu

rzeki przez osuwisko);
- wysychanie lub "przelanie się" części jeziora (na
skutek uskoków gruntu);
- przerwanie biegu rzeki (na skutek powstania
szczeliny prostopadłej do nurtu, w której owa rzeka
"znika");
tsunami;
- zjawisko sejszy na jeziorach i innych - bardzo
dużych, zamkniętych zbiornikach wodnych;
- zjawisko upłynnienia gruntu (na obszarach
podmokłych).

Do pośrednich skutków trzęsienia ziemi zaliczyć
można niszczycielskie pożary (przykład trzęsienia
ziemi w San Francisco, w roku 1906).

Koniec

Dziękujemy za

uwagę