PRZEMIANA

TRYPTOFANU DO

MELATONINY

Bartosz Biedroń gr. 1

Tryptofan

Tryptofan

(nazwa skrótowa Trp) to obojętny elektrycznie

aminokwas kodowany, posiadający łańcuch boczny oparty

na szkielecie indolu.

Wchodzi w skład białek (białka mleka, ciałka krwi, produktów

zbożowych), należy do aminokwasów niezbędnych (nie

może być syntetyzowany w organizmie człowieka i musi

być dostarczany z pożywieniem). Zdolność do jego syntezy

mają niektóre rośliny i bakterie.

Przemiany tryptofanu są źródłem istotnych związków, m.in.

tryptaminy, serotoniny

Tryptofan -> Serotonina

W wyniku hydroksylacji tryptofanu do 5-hydroksytryptofanu

katalizowanej przez wątrobową hydroksylazę tyrozynową i

następnie

dekarboksylację powstaje

serotonina

.

Serotonina

- biologicznie czynna amina, hormon pełniący

funkcję m.in. ważnego neuroprzekaźnika w ośrodkowym
układzie nerwowym i w układzie pokarmowym.

Serotonina jest niezbędna do snu - u zwierząt
doświadczalnych blokowanie jej syntezy powoduje
bezsenność. Poziom tej substancji w mózgu wpływa
również na potrzeby seksualne, zachowania impulsywne
i apetyt

Serotonina c.d.

Leki wpływające na mechanizmy działania serotoniny są stosowane

w lecznictwie w postaci takich grup leków jak inhibitory MAO oraz SSRI
takie jak na przykład fluoksetyna (Prozac). Są to leki przeciwdepresyjne
działające dopiero po dłuższym czasie zażywania (tydzień-dwa).
Mechanizm leków czy substancji psychoaktywnych wpływających na
poziom serotoniny w mózgu polega zwykle na blokowaniu jej wychwytu
zwrotnego. Należy uważać przy ich stosowaniu, by nie doprowadzić do

zespołu serotoninowego

.

Zespół serotoninowy - stan wywołany zbyt dużą ilością
serotoniny w mózgu. Objawy: ból głowy, halucynacje,
podwyższona temperatura ciała, sztywność mięśni,
nudności, wymioty, biegunka, drgawki.

Serotonina c.d.

Serotonina ma działanie dwojakie, zależne od spożytego

pokarmu:

hamuje apetyt po spożyciu węglowodanów, zaś pobudza go po
spożyciu produktów białkowych. Działanie serotoniny

odczujemy po

około pół godzinie od zjedzenia posiłku z węglowodanów

złożonych. Po

tym czasie powinniśmy poczuć się spokojniejsi i chętni do

działania. W

każdej diecie, wybrane posiłki mogą być tak skomponowane,

aby

pobudzić wydzielanie serotoniny w ośrodkowym układzie

nerwowym

Serotonina ->

Melatonina

Synteza polega na acetylacji pod wpływem

N-

acetylotransferazy

serotoniny

(jej aktywnośc podlega wahaniom dobowym) z

powstaniem

N-acetyloserotoniny

, która ulegając metylacji z udziałem

transferazy

hydroksyl-indolo-O-metylowej

z wytworzeniem

5-metoksy-N-acetylotryptaminy

, czyli

melatoniny

Melatonina

Synteza melatoniny zachodzi w pinealocytach szyszynki.

Odpowiada

za regulację dobowego cyklu snu i czuwania oraz 'zegara
biologicznego' (rytm pór roku).
Wytwarzanie melatoniny pozostaje pod hamującym wpływem

światła.

Ekspozycja człowieka w porze snu na oświetlenie powoduje

znaczne

zmniejszenie syntezy i uwalniania melatoniny. Impulsy

nerwowe

przekazywane są drogą nerwowa rozpoczynającą się w

neuronach

siatkówki i kończącą w przestrzeniach okołonaczyniowych w

pobliżu

ciała pinealocytów.

Niemowlęta do 12 tygodnia nie mają ściśle określonego
rytmu

dobowego (ich organizm prawie wcale nie produkuje

melatoniny,

dziecko śpi kiedy jest najedzone), dopiero około 20 tygodnia

pojawia

się wyraźny zarys tego cyklu. Wraz ze starzeniem się

organizmu

dochodzi do zwapnienia szyszynki, zmniejsza to ilość

zsyntezowanej

melatoniny (dlatego osoby w wieku 80 i więcej lat maja

problemy ze

snem, często sypiają w dzień i budzą się wcześnie rano)

Obecnie sprzedawana jest w postaci tabletek bez recepty jako

lek (ATC

N 05 CM 17) ułatwiający zasypianie w zaburzeniach rytmu

dobowego u

pacjentów niewidomych oraz w zaburzeniach snu związanych

ze

zmianą stref czasowych (zespół nagłej zmiany strefy

czasowej). Jest

szybko metabolizowana w organizmie na 2 metabolity:
6-hydroksymelatonine i 6-sulfotoksymelatoninę. Melatonina

posiada

także działanie antygonadotropowe. Zniszczenie szyszynki

powoduje

przedwczesne pokwitanie u dzieci.

Przeciwwskazań do przyjmowania tego środka jest niewiele.

Nie

powinny go brać kobiety przed planowanym zapłodnieniem

(gdyż może

mieć działanie antykoncepcyjne), podczas ciąży i laktacji,

osoby

mające depresję pochodzenia endogennego, chorzy

psychicznie, a

także chorzy na ciężkie alergie, choroby autoimmunologiczne,
niewydolność nerek oraz niektóre nowotwory (np. białaczkę).

PODSUMOWANIE

REAKCJI

Tryptofan

5-hydroksytryptofan

Serotonina

N-acetyloserotonina

Melatonina

Wątrobowa
hydroksylaza
tyrozynowa

dekarboksylazy 5-
hydroksytryptofanu

N-
acetylotransferaza
serotoniny

transferaza hydroksyl-
indolo-O-metylowa

Bibliografia



"Zarys endokrynologii klinicznej pod red. M.
Pawlikowskiego" rozdz."Rola szyszynki u człowieka"
prof. Dr hab. Michał Karasek



Artykuł Barbary Michalik z czasopisma "Żyjmy dłużej"
1 (styczeń) 2001 konsultowany z prof. dr hab. med.
Stefanem Zgliczyńskim, przewodniczącym Polskiego
Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy



"Fizjologia człowieka w zarysie" Władysław Z. Traczyk