Narażenie na zakażenia

bakteryjne, grzybicze,

wirusowe, priony (zapalenie

wątroby , AIDS) Odkażanie ,

sterylizacja. Procedury

zapewniające

bezpieczeństwo pracy

stomatologa z punktu

widzenia zagrożeń

biologicznych. Higiena rąk,

rękawice ochronne i inne

wyposażenie ochronne.

Narażenia na

zakażenia

Bakteryjne

Szereg zabiegów wykonywanych przez lekarza, jak:

opracowywania ubytków, szlifowanie zębów, a także
używania aparatów ultradźwiękowych, turbin
powietrznych, piaskarek i innych narzędzi rozpylających
powoduje skażenie bakteryjne powietrza oraz
powierzchni sprzętów znajdujących się w gabinecie. W
miarę upływu czasu pracy zanieczyszczenie powietrza
bakteriami wzrasta trzykrotnie. Głównymi zakażenia w
gabinecie stomatologicznym są:

kiła, gruźlica i sprawy

ropne

. Ryzykiem dla personelu stomatologicznego jest

używanie aerozoli wodno-powietrznych z
wysokoobrotowych turbin dentystycznych. Zawieszone
w powietrzu cząsteczki drogą inhalacji dostają się do
dróg oddechowych lekarza, mają też wpływ na
spojówki. Rozprzestrzenianie zakażeń może mieć
miejsce w relacji pacjent-lekarz lub pacjent – inny
pacjent.



Dobra klimatyzacja



Płukanie jamy ustnej przez pacjenta przed zabiegiem roztworem
glukonianu chlorheksydyny



Pełna higiena pracy z instrumentami i ochrona przy aparaturze
rozpylającej florę bakteryjną



Odpowiednie oczyszczanie, dezynfekcja i sterylizacja sprzętu
medycznego



Używania masek, okularów i rękawiczek ochronnych



Odroczenie leczenie pacjenta z infekcją



Stosowania lamp przeciwbakteryjnych



Przykrywanie trudnych do oczyszczania bądź dezynfekcji powierzchni



Oczyszczanie przez sterylizacja zakażonych instrumentów
detergentami, przecieranie powierzchni środkami dezynfekcyjnymi



Umieszczanie w plastikowych pojemnikach zakażonego sprzętu
jednorazowego użytku



Umieszczanie ostrych przedmiotów w pojemnikach odpornych na
przekłucia



Okresowe monitorowania jakości wody używanej podczas zabiegów
stomatologicznych, szczególnie tej stosowanej w turbinach
stomatologicznych

Profilaktyka zakażeń
bakteryjnych

Narażenia na zakażenia
Grzybicze

Zakaźność grzybami jest znaczna,

sprzyjają jej:

wilgotność, maceracja

naskórka, nadmierne pocenie się,
noszenie gumowych rękawiczek.

Skóra między palcami może być

popękana, zaczerwieniona, może
pojawić się uporczywy świąd. Może
nawet dojść do grzybicy paznokci,
która rozpoczyna się od wolnej części
płytki paznokciowej i bocznych wałów
paznokcia. Płytka paznokciowa może
ulec zniekształceniu, zgrubieniu, staje
się matowa, traci połysk; może się
łamać i kruszyć.



Noszenie gumowych rękawiczek
ograniczone do zabiegu



Po umyciu dokładne wysuszenie rąk



Wkładanie rękawiczek tylko na wysuszone
ręce.

Profilaktyka zakażeń
grzybiczych

Narażenie na zakażenie
prionami

Priony(PrP)- niekonwencjonalne, infekcyjne

patogeny; zbudowane są z białka,
glikoprotein, brak tu kwasu nukleinowego.
Czynnikiem patogennym jest
prawdopodobnie cząstka białka kodowana
przez gen gospodarza, która może
przechodzi w izoformę, działająca
autokatalitycznie. Droga zakażenia jest
dożylna bądź podskórna. Może być
przenoszona jatrogennie. Wśród chorób
wywoływanych przez priony można
wymienić karu, chorobę Creutzfeuldta-
Jacobsa, fatalna bezsenność rodzinna.
Ryzyko przeniesienia chorób z produktów
krwi na stomatologów jest małe.

Narażenia na zakażenia
wirusowe

Najbardziej rozpowszechnionym zakażeniem jest

wirus DNA

opryszczki zwykłej

(Herpes simplex-HSV).Przeniesienie

zakażenia następuje drogą krwi lub śliny lub poprzez
dostanie się kropli śliny bądź krwi do spojówki oka.
Zakażenie może występować w postaci zapalenia dziąseł i
błony śluzowej jamy ustnej, chociaż większość zakażeń
przebiega bezobjawowo.

Pierwotne zakażenie

wirusem cytomegalii

przebiega

bezobjawowo lub objawy są słabo zaznaczone; istnieje
ryzyko przeniesienia wirusa poprzez krew lub ślinę.

Znacznie częściej stomatolodzy w stosunku do innych grup

zawodowych zostają zarażeni mononukleoza zakaźną
wywołaną przez

wirusa DNA Epsteina i Barr(EBV).

Przeniesienie wirusa wymaga ścisłego kontaktu i
najczęściej następuje przez ślinę.

Istnieje duża możliwość zakażenia

wirusem grypy

, dlatego u

lekarzy stomatologów we krwi stwierdza się obecność
przeciwciał wirusa grypy A i B.



Dokładny wyswiad na temat przebytych i
aktualnych chorób pacjenta



Odroczenie zabiegu w przypadku ostergo
stanu w jamie ustnej pacjenta



Szczepienie przeciw grypie

Profilaktyka zakażeń
wirusowych

Chirurgiczne zabiegi wykonywane przez

stomatologów mogą nieść ryzyko
przeniesienia wirusów znajdujących się we
krwi pacjenta na lekarza, min. Wirusów
zapalenia wątroby. Istnieje 6 typów wirusa:
A, B, C, D, E i G. Do infekcji dochodzi przez
krew, płyny ustrojowe i ślinę.

Wirusowe zapalenie wątroby

Wywoływane przez HAV, RNA wirus,

enterowirus. Powoduje bezobjawowa jak i
ostra infekcje gwałtowna lub łagodna. Do
zakażenia dochodzi na drodze pokarmowej.
Istnieje pewne lecz nieznaczne ryzyko
zakażenia lekarza stomatologa w wyniku
ukłucia a także możliwość przeniesienia
wirusa przez ślinę.

Wirusowe zapalenie wątroby
typu A



Efektywność podania immunoglobulin wzw
typu A w formie biernej immunizacji wynosi
90%



Istnieją szczepionki o charakterze aktywnej
immunizacji – HAVRIX, VAQTA.

Profilaktyka wirusowego
zapalenia wątroby typu A

Wywołana przez wirusa DNA (HBV). W służbie zdrowia możliwość

zachorowania na ta chorobę jest 3-7 razy większe niż w innych grupach
zawodowych. Do infekcji wirusem dochodzi najczęściej poprzez
uszkodzona skore bądź błonę śluzowa, szczególnie przy zabiegach
chirurgicznych; przy ukłuciach i skaleczeniach, przy kontakcie ze śliną
krwią, przy używaniu powietrznych bądź wodnych aerozoli czy tez
wiertarek szybkoobrotowych.

Z dyscyplin stomatologicznych szczególnie na zakażenie narażeni są

chirurdzy, periodontolodzy, a następnie pracujący w stomatologii
dziecięcej, zachowawczej, najrzadziej ortodonci i protetycy. Największe
ryzyko występuje u lekarzy mających kontakt ze śliną bądź krwią
chorego. Trzeba dodać ze możliwe jest przenoszenie zakażenia z lekarza
na innych pacjentów.

Największa częstość zachorowań związana jest z postaciami

bezżółtaczkowymi choroby, chorymi z przewlekłym zapaleniem wątroby
typu B, wysokim bezobjawowym stopniem nosicielstwa antygeny HBs i
przyjmowania pacjentów w okresie wylęgania choroby.

Wirusowe zapalenie wątroby
typu B



Dokładny wywiad dotyczący przebycia choroby i nosicielstwa Hbs czy
Hbe



Unikanie zadrapań i skaleczeń



Zakładanie masek, okularów i rękawiczek ochronnych



Przy leczeniu nosicieli niestosowanie dmuchawek, sprayów i aparatów
ultradźwiękowych



Jeżeli pacjent jest nosicielem najlepiej przyjmować go ostatniego w
danym dniu i zachować wszelkie środki ostrożności



Używać dobrze wyjałowionych narzędzi i zestawów jednorazowego użytku



Narzędzia podejrzane o infekcje wirusowa WZW należy przez sterylizacja
umieścić w 5% roztworze chloraminy na 12 godz., podczas sterylizacji w
autoklawie wirus ginie w temp 121°C po 15 min.



Instrumentów endodontycznych należy używać jednorazowo



Konieczne jest zabezpieczenie kątnic i prostnic gumowymi kołnierzykami
lub innymi ochraniaczami



Należy używać kubków, ręczników i serwet jednorazowego użytku

Profilaktyka wirusowego
zapalenia wątroby typu B



Powierzchnie które mogą zostać pokryte ślina lub krwią podczas
zabiegu a nie można ich sterylizować należy pokryć folia
aluminiowa lub plastikowa



Cały materiał zakaźny, wszystkie sprzęty i instrumenty
jednorazowego użytku, szczególnie igły i strzykawki, powinny
być umieszczone w pojemnikach odpornych na przebicie i
nieprzepuszczalnych dla substancji płynnych



Osoby czyszczące i odkażające instrumenty powinny używać
gumowych rękawiczek



Obowiązuje dokładna dezynfekcja i sterylizacja wszystkiego co
miało kontakt z nosicielem



Należy unikać jakiegokolwiek uszkodzenia reki, jeśli do tego
doszło należy założyć wodoszczelny opatrunek i podać
immunoglobulinę



Specjalne środki ostrożności należy zachować przy zabiegach u
ludzi uzależnionych, osób otrzymujących wielokrotne transfuzje,
osób z krajów o wysokim stopniu nosicielstwa wirusa



Lekarze powinni zaszczepić się przeciw wirusowemu zapaleniu
wątroby, a następnie ich reakcja na immunizacje powinna być
skontrolowana.

AIDS

AIDS- zespół nabytego braku odporności (Acquired
Immunodeficiency Syndrome) powstające przez
zakarzenie wirusem RNA HIV-1. wirus ten występuje w 6
genotypach, posiada wybiórcze powinowactwo do
limfocytów T pomocniczych i uszkadza je. Biorą one
udział w odpowiedzi typu komórkowego. Okres wylegania
wynosi od kilku miesięcy do kilku lat. Od momentu
zakażenia HIV do rozwoju choroby AIDS może upłynąć
średnio 10 lat.
Rozróżnia się następujące stadia:
1)okres bezobjawowy
2)okres immunosupresji biologicznej, przy braku objawów
klinicznych,
3) zespół stadium serokonwersji, u niektórych osób z
wieloma objawami ogólnymi,
4) AEC zespół związany z AIDS, w którym na pierwszy
plan wybija się powiększenie węzłów chłonnych,
długotrwałe podwyższenie temperatury, wyczerpanie
fizyczne i psychiczne, spadek wagi ciała i inne,
5)pełen zespół AIDS z postępującym wyniszczeniem,
6)stadium końcowe.

Zakażenie stomatologów- tak rola śliny, jak i drobnych wynaczynień
w jamie ustnej- jest niewyjaśnione. Wirus został wykryty w ślinie
jednak uważa się że ślina jest niezakaźna. Główna droga zakażenia
jest krew i płyny ustrojowe dostające się do organizmu przez
uszkodzoną skórę i błony śluzowe skaleczone igłą itp.
Możliwość zakażenia wirusem ze środowiska jest mała. Pracownicy
służby zdrowia przy stosowaniu środków ostrożności należą do grupy
"niskiego ryzyka". Prawdopodobieństwo leczenia pacjentów
zakażonych HIV jest wysokie. Ryzyko infekcji HIV jest wielokrotnie
mniejsze niż HBV. Sygnałem zakażenia może być fakt wystąpienia
objawów prodromalnych w obrębie jamy ustnej w postaci ostrego
zapalenia, kandydozy, włochatej lekoplakii brzegów języka czy
zapalenia martwiczo-wrzodziejącego dziąseł, przy braku objawów
ogólnych.

Osoby zakażone wirusem, u których nie wystąpiły jeszcze objawy
AIDS, mogą być nosicielami dużej liczby wirusów w stosunku do
chorych z pełnymi objawami i stanowić większy potencjał możliwości
zakażenia.

Każdemu pacjentowi przysługuje prawo korzystania z właściwego
leczenia i pełnej pomocy stomatologicznej, bez jakichkolwiek cech
dyskryminacji.

Odkażanie i

sterylizacja



Jest to proces usuwania lub zabicia

drobnoustrojów doprowadzający do

tego, że materiały stają się

bezpieczne dla zdrowia.



Dekontaminacja składa się z :



oczyszczania,



dezynfekcji,



sterylizacji

Dekontaminacja



Polega na niszczeniu form
wegetatywnych drobnoustrojów
chorobotwórczych znajdujących się na
powierzchniach przedmiotów lub w ich
wnętrzu w stopniu takim, że nie
stworzą niebezpieczeństwa zagrożenia
dla zdrowia człowieka.

Dezynfekcja



Są to zabiegi mające na celu

uwolnienie przedmiotów od

drobnoustrojów zdolnych do

rozmnażania, a więc zarówno

zniszczenie drobnoustrojów

chorobotwórczych, ich przetrwalników

oraz nieodwracalna inaktywacja

wirusów.

STERYLIZACJA



Dezynfekcji, mycia i sterylizacji narzędzi



Dezynfekcji i mycia sprzętu
stomatologicznego



Mycia i dezynfekcji powierzchni



Mycia i dezynfekcji rąk



Stosowania zabezpieczeń osobistych



Właściwego postępowania z odpadami



Szczepień ochronnych

Ograniczeniu ryzyka przenoszenia infekcji
służą procedury higieniczne, które dotyczą:



Fizyczne:

- termiczne
- nietermiczne



Chemiczne:

- alkohole
- aldehydy
- fenole
- środki utleniające
- halogeny
- środki powierzchniowo czynne



Chemiczno-termiczne

Metody dezynfekcji:



TERMICZNE



Podgrzana woda 80-100°C ,10-30 min



Para wodna 100°C, 10-30 min.



Para wodna o obniżonym ciśnieniu 105

°C, 15 min



NIETERMICZNE



Filtracja przez wysokosprawne filtry

chemiczne



Dezynfekcja promieniami nadfioletowymi

o długości fali 136-400nm

Metody fizyczne:



Dezynfekcja za pomocą chemicznych

środków dezynfekcyjnych zależy od:

- rodzaju użytego środka,
- czasu jego działania,
- stężenia roztworu roboczego,
- początkowej liczby drobnoustrojów,
- ilości tkanki organicznej
- dokładności sporządzenia roztworu.

Metody chemiczne



Szkodliwe działanie preparatów na

personel i pacjentów



Szkodliwe działanie środków
chemicznych na środowisko



Zjawisko wytwarzania oporności
drobnoustrojów na preparaty



Trudności w ocenie skuteczności
dezynfekcji

Wady dezynfekcji

chemicznej



Natychmiastowo działać w niskim

stężeniu na szeroki zakres

drobnoustrojów



Ulegać szybkiej biodegradacji



Być trwały



Rozpuszczalny w wodzie wodociągowej



Nie powodować korozji



Nie drażnić skóry



Być tani

Idealny preparat

dezynfekcyjny powinien:



Aldehydów,



Fenoli,



Związków utleniających,



Związków powierzchniowo czynnych i

chlorcheksydyny

( najskuteczniejsze są związki na bazie

aldehydów: glutarowego, formaldehydu

i glikosalu)

Do dezynfekcji narzędzi

stosuje się preparaty na bazie:



Narzędzia stomatologiczne



Blaty stolików,



Podgłówki i poręcze fotela,



Prostnice i kątnice,



Spluwaczki,



Szczotki do mycia instrumentów,



Szczotki do mycia rąk,



Umywalki,



Meble, podłogi, ściany,



Wyciski ortodontyczne i protetyczne,



Wosk.

Zastosowanie chemicznych

preparatów dezynfekcyjnych



Odkażanie – płyn dezynfekcyjny,



Oczyszczanie -spłukanie zimną wodą,



Nawilżanie- płyn z detergentem,



Mycie – woda letnia

- woda gorąca
- płukanie



Suszenie,



Pakowanie.

Przygotowanie narzędzi do

sterylizacji:



Nie wolno dopuszczać do zasychania
substancji organicznych i chemicznych na
powierzchniach narzędzi



Powinna odbywać się w wanienkach z
tworzywa

sztucznego
z cedzakiem
i przykrywką,

Dezynfekcja narzędzi



Roztwory do dezynfekcji powinny być
wymieniane codziennie,



Narzędzia powinny być w nich
całkowicie zanurzone,



Oddzielnie sterylizuje się narzędzia
drobne do leczenia kanałowego oraz
wiertła.



Sprzęt i narzędzia o złożonej budowie
należy rozłożyć na części składowe



Należy przestrzegać stężeń i czasu
ekspozycji na działanie roztworu



Narzędzia myjemy najlepiej stosując
grube rękawice ochronne



Zużyty roztwór środka
dezynfekcyjnego wylewamy,
wanienkę i szczotki myjemy,
dezynfekujemy i przechowujemy w
stanie wysuszonym



Narzędzia suszymy przy pomocy
bawełnianych ściereczek lub w
suszarkach



Wydezynfekowane , czyste i suche
narzędzia pakujemy i sterylizujemy w
autoklawie



raz dziennie po zakończeniu

pracy myje się ściany,
podłogi, meble,



Powierzchnie wyposażenia (unity, aparaty
rentgenowskie, przyciski, uchwyty) powinny być
myte i dezynfekowane po każdym pacjencie

Dezynfekcja powierzchni



Do dezynfekcji powierzchni stosuje się

preparaty, które skutecznie działają do

15 min,



Używane do dezynfekcji mopy, ścierki

należy wyprać i wysuszyć, wiadra umyć,



Układ ssący, zanieczyszczony krwią

należy przepłukać po każdym pacjencie

preparatami dezynfekującymi i zakładać

tabletki odkażajace, rano przed

przystąpieniem do pracy usunąć

preparat i dokładnie wypłukać system.



Zanieczyszczone miejsce pokryć
preparatem dezynfekującym i zostawić i po
zalecanym czasie działania usunąć



Potem ponownie zdezynfekować w
rozcieńczeniu do powierzchni czystych,
usunąć a następnie umyć



Zebrany materiał traktować jako zakaźny

Dezynfekcja powierzchni
zanieczyszczonych krwią



Bakteriobójcze działanie promieni

nadfioletowych ma zastosowanie w

dezynfekcji powietrza, powierzchni i

płynów



Skuteczność dezynfekcji zależy od
prawidłowego doboru ilości lamp, ich
rozmieszczenia oraz czasu naświetlania

Zastosowanie lamp

bakteriobójczych



Promienie nadfioletowe jest produkowane
przez niskociśnieniowe lampy rtęciowe



Optymalną aktywność dezynfekcyjną
osiągają one przy długości fali od 253,7 –
265 nm.



Należy przestrzegać okresów optymalnej
sprawności lampy



W gabinecie powinien znajdować się
zeszyt z zapisami daty i czasu pracy
lampy.

Lampy bakteriobójcze

Jest procesem, na który składa się:



Samo niszczenie drobnoustrojów,



Przygotowanie materiałów do

sterylizacji



Ich właściwe opakowanie



Składowanie i przechowywanie

(najbardziej oporne na zabiegi

sterylizacyjne są przetrwalniki

bakteryjne i niektóre wirusy)

Sterylizacja



1. Metoda fizyczno-termiczna:

-sterylizacja parą wodną
-sterylizacja suchym, gorącym

powietrzem



2. Metoda fizyczna, nietermiczna

-sterylizacja promieniami jonizującymi
-sterylizacja filtracyjna



3. Metoda chemiczno-fizyczna

-sterylizacja gazowa tlenkiem etylenu
-sterylizacja formaldehydowa

METODY STERYLIZACJI



Rodzaje :

-

Przepływowa (grawitacyjna) – powietrze wypierane
jest przez parę wodną ( małe sterylizatory),

-

próżniowa –powietrze usuwa się poprzez
wytworzenie podciśnienia, a potem wprowadza parę
wodną.

Sterylizacja parą wodną

nasyconą:

4

20

Czas działania (min)

2,1

1

Nadcisnienie (bar)

134

121

Temperatura (°C)

Zależność pomiędzy temperaturą, ciśnieniem i

czasem działania w sterylizacji parą wodną.



Produkowane są z papieru

przepuszczającego parę wodną i

wielowarstwowej przezroczystej folii.



Na stronie papierowej opakowania

powinny się znajdować wskaźniki

sterylizacji pozwalające odróżnić pakiety

sterylne od niewysterylizowanych



Narzędzia zapakowane w rękawy

papierowo-foliowe przy pomocy

zgrzewarki mogą być przechowywane

przez okres 6 miesięcy

Opakowania sterylizacyjne



Fizyczna



Biologiczna



Chemiczna

Kontrola procesu sterylizacji



Należą do nich :

termometry, manometry, karty

kontrolne, kontrolki świetlne

OKREŚLAJĄ STAN TECHNICZNY

URZĄDZENIA !!!!

Autoklawy mogą posiadać urządzenia

rejestrujące te parametry.

Wskaźniki fizyczne



Zawierają substancję, która po osiągnięciu
wymaganych parametrów sterylizacji
zmieniają barwę



INFORMUJĄ TYLKO O TYM ŻE ZOSTAŁY

OSIĄGNIETE PARAMETRY PROCESU

STERYLIZACJI,

nie informują o jej skuteczności

Wskaźniki chemiczne



Zewnętrzne

- szybko zmieniają barwę,

umieszcza się je na zewnątrz każdego
opakowania, świadczą o tym, że odbył się
proces sterylizacji



Wewnętrzne

– umieszcza się wewnątrz

pakietu, zmieniają kolor powoli, informują,
że wewnątrz opakowania zostały
osiągnięte wszystkie parametry



Każdy proces należy kontrolować oboma
wskaźnikami

Rodzaje wskaźników
chemicznych



Zawierają spory wyselekcjonowanych
szczepów bakterii wysoce odpornych na
dany czynnik sterylizujący



INFORMUJĄ O FAKCIE ZABICIA

DROBNOUSTROJÓW I ICH

PRZETRWALNIKÓW PODCZAS PROCESU

STERYLIZACJI.

Wskaźniki biologiczne



Do kontroli skuteczności sterylizacji parą wodną

używa się:



Sporal A – zawiera spor Bacillus stearothermophilus

w zamkniętym opakowaniu papierowo-foliowym. Po

sterylizacji test inkubuje się na pożywce w

temp.54°C przez 14 dni



Biologiczny test fiolkowy – w szklanych fiolkach

znajdują się spory Bacillus stearothermophilus ; po

sterylizacji inkubuje się je na pożywce w temp.

56°C, a wynik odczytuje po 8; 12; 18; 24; 48 godz.

Zmiana koloru na żółty świadczy o wzroście bakterii.

Brak zmiany koloru to skuteczna sterylizacja.



Obecnie dostępne są na rynku wskaźniki fiolkowe,

które można odczytać po 1-3 godz.



Inkubację wskaźników fiolkowych należy rozpocząć

w ciągu 2 godzin od zakończenia procesu sterylizacji

Wskaźniki biologiczne

(przykłady)



Umieszczeniu trzech wskaźników
biologicznych wewnątrz trzech pakietów ,
które należy umieścić w różnych miejscach
komory sterylizatora, które są najtrudniej
dostępne do sterylizacji.



Wyniki testów uzyskuje się po około 7
dniach inkubacji (w zależności od rodzaju
wskaźnika)

Okresowa kontrola biologiczna
polega na:



Zewnętrzna

– wykonywana przez stację

sanitarno-epidemiologiczną raz na kwartał



Wewnętrzna

– prowadzona przez

użytkownika autoklawu co najmniej raz w
miesiącu



Oraz po każdej

naprawie

sprzętu



Autoklaw powinien być kontrolowany raz
do roku przez autoryzowanego serwisanta

Rodzaje kontroli biologicznej



Zawartość uszkodzonego opakowania

uważa się za niesterylną!



Przez 1 miesiąc uważane są za sterylne

narzędzia opakowane w podwójną warstwę

papieru



Przez 6 miesięcy za sterylne uważa się

narzędzia w opakowaniach papierowo-

foliowych

Przechowywanie sterylnych
wyrobów



Wydzielone miejsca w zamkniętych
szufladach i szafach



Temperatura powietrza ok. 23°C



Wilgotność powietrza ok. 50%



Gdy warunki przechowywania w gabinecie
są złe, czas przechowywania należy skrócić

Warunki przechowywania
sterylnych narzędzi



Sterylizacja formaldehydowa- odbywa się

w mieszaninie FA z parą wodną w sprzęcie

zauto-matyzowanym, w podciśnieniu,



Sterylizacja chemiklawowa – polega na

przepuszczeniu mieszaniny pary alkoholi,

ketonów, formaldehydu, acetonu i wody



Sterylizacja plazmowa- związki chemiczne

zostają wprowadzone w stan plazmowy w

polu elektrycznym

METODY NIE ZALECANE I NIE

STOSOWANE

Metody fizyczno - chemiczne:

Higiena rąk,

rękawice ochronne

i inne wyposażenie

ochronne

Na początku należy zauważyć, że podstawowym

narzędziem naszej pracy są ręce. Aby nie stanowiły

one powszechnej drogi przenoszenia drobnoustrojów,

należy spełnić oczywiste warunki, o których czasami

zapominamy. Skóra rąk powinna być wypielęgnowana,

odpowiednio nawilżona, bez spękań i zmian

chorobowych. Pielęgnacja rąk nie jest ekstrawagancją,
jest obowiązkiem osób, dla których są one narzędziem

pracy. Wszelkie otarcia czy zranienia powinny być

zaopatrzone wodoodpornym opatrunkiem. Paznokcie

zawsze krótkie, o zaokrąglonych brzegach,

niepomalowane. W miejscu pracy, jakim jest gabinet

stomatologiczny, podczas pracy nie wolno nosić

sztucznych paznokci, tipsów oraz biżuterii, nawet

obrączek czy zegarków. Te elementy naszego „stroju”

uniemożliwiają dokładną dekontaminację rąk, mogą

być potencjalnym rezerwuarem drobnoustrojów. 

 

Właściwa higiena rąk personelu zatrudnionego w

gabinecie dentystycznym lub pracowni protetycznej to

jeden z najważniejszych czynników decydujących o

sukcesie podczas przeprowadzania zabiegów

leczniczych lub przygotowywania prac protetycznych.

Mycie rąk pozwala na usunięcie widocznych

zabrudzeń, łuszczącego się naskórka i większości

mikroorganizmów przejściowo znajdujących się

na powierzchni skóry. Mikroorganizmy, określane jako

flora stała, jedynie w minimalnym stopniu są usuwane

podczas mycia rąk i to w przypadku, gdy czynność

ta wykonywana jest prawidłowo.  

  

W zależności od wykonywanych czynności należy zastosować:



higieniczne mycie rąk – trwające nie krócej niż 30-60 sekund,
przeprowadzane pod bieżącą, ciepłą wodą z zastosowaniem mydła
w płynie podawanego przez dozowniki uruchamiane łokciem;
czynność tę należy kończyć dokładnym spłukaniem i osuszeniem
jednorazowym ręcznikiem papierowym; celem tej czynności jest
oczyszczenie powierzchni rąk z zanieczyszczeń i drobnoustrojów;



higieniczną dezynfekcję rąk – poprzez użycie specjalnie
przeznaczonych do tego preparatów dezynfekujących, których
zadaniem jest zlikwidowanie mikroflory; stosuje się je przed i po
każdym kontakcie z pacjentem, materiałem próbnym lub zakaźnym
albo brudnymi narzędziami, czyli wszędzie tam, gdzie nietrudno o
zakażenie lub przeniesienie choroby;



chirurgiczne mycie rąk – bardzo dokładne, stosowane przed
każdym zabiegiem; od higienicznego różni się czasem trwania (2-5
minut), wielkością mytej powierzchni ciała i techniką wykonywania:
od dłoni poprzez nadgarstki i przedramiona, aż po łokcie;
spłukiwanie zawsze przebiega w kierunku od łokci ku palcom dłoni;
czynność kończy osuszenie rąk – najlepiej jałową serwetką;



chirurgiczną dezynfekcję rąk – z użyciem preparatu
dezynfekcyjnego; od dezynfekcji higienicznej różni się czasem
trwania, wielkością dezynfekowanej powierzchni oraz ilością
zużytego środka.

Punkt mycia rąk powinien być zaopatrzony w ciepłą i zimną wodę,

wyposażony w bezdotykową baterię, dozownik z płynnym mydłem,

dozownik z preparatem do dezynfekcji rąk, podajnik z ręcznikami
jednorazowego użycia, pojemnik zamykany (pedałowy) wyłożony

jednorazowo używanym workiem foliowym o ustalonej kolorystyce

na zużyte ręczniki jednorazowe. Pojemniki na mydło i preparat

do dezynfekcji rąk powinny być utrzymane w należytej czystości

i opisane. Opis informuje o nazwie preparatu i dacie jego ważności.

Nie wolno uzupełniać zawartości pojemników przez dolewanie

preparatów, zarówno mydła, jak i środków dezynfekcyjnych.

Pojemniki po całkowitym ich opróżnieniu i przed ponownym ich

napełnieniem muszą być umyte, zdezynfekowane (chemicznie bądź

fizycznie – wyparzanie), osuszone i dopiero ponownie napełnione

i opisane. W placówce powinna być dostępna i stosowana procedura

opracowania pojemników przed ich ponownym napełnieniem.

W przypadku dozowników opartych na oryginalnych, jednorazowych

pojemnikach, workach z preparatem fabrycznie opisanym przez

producenta nie ma potrzeby opisywania ich, gdyż wszelkie

potrzebne informacje są już zawarte na opakowaniu. W tym miejscu

podkreślić należy, iż nie zaleca się instalowania i używania

elektrycznych suszarek do rąk. Wzniecanie ruchu powietrza

w pomieszczeniach, gdzie potencjalnie na powierzchniach stałych

mogą znajdować się mikroorganizmy nie jest sytuacją pożądaną.

Ręce myjemy zawsze przed przystąpieniem do pracy, przed

założeniem rękawiczek, po zdjęciu rękawiczek i fartucha,

gdy rękawiczki zostaną zanieczyszczone materiałem

biologicznym (krew, ropa, wymiociny itp.) lub uszkodzone,

przed jedzeniem, piciem, paleniem, po skorzystaniu

z toalety i wreszcie po zakończonym dniu pracy. 

  Higieniczne mycie rąk ma za zadanie usunięcie większej

ilości mikroorganizmów. Jest to pięciokrotne powtarzanie

schematu preparatami do higienicznego mycia rąk.

Technikę higienicznego mycia rąk opisują szczegółowo

Normy Europejskie EN 1500 oraz EN 1499. Wszystkie

te czynności należy prowadzić w wydzielonych punktach

mycia narzędzi oraz odpowiednio wyposażonych punktach

mycia rąk. 

1.

Nanieś odpowiednią ilość środka

do czyszczenia bądź mydła

2.

Pocieraj o siebie wewnętrznymi

stronami dłoni oraz ich

grzbietami.

3.

Czyść boczne strony palców

pocierając złożonymi dłońmi z

rozszerzonymi palcami.

4.

Pocieraj wnętrzem jednej dłoni o

grzbiet drugiej a następnie zmień

rękę.

5.

Pod zgiętymi palcami dłoni

pocieramy palcami górną

powierzchnie palców.

6.

Ściśnij kciuk dłoni i wykonuj

obrotowe ruchy wokół kciuka, a

następnie zmień rękę.

7.

Pocieraj okrężnie opuszkami

jednej dłoni o wnętrze drugiem a

następnie zmień rękę.

W codziennej pracy stomatologa niezwykle ważne dla bezpieczeństwa

personelu i pacjentów jest stosowanie środków ochrony osobistej.

Ciągłe narażenie na kontakt z potencjalnie zakażonym pacjentem,

unoszące się w powietrzu pary i aerozole zawierające zarówno

drobnoustroje, jak i związki chemiczne oraz narażenie na środki

chemiczne w gabinecie sprawiają, że bez takiej ochrony nie jest

możliwe prowadzenie praktyki. Do niezbędnych środków ochrony

osobistej w gabinecie stomatologicznym zalicza się:



Rękawice jednorazowe



Fartuchy robocze



Okulary i przyłbice ochronne



Maski ochronne



Obuwie ochronne

Bardzo często na sprzęcie stosowane są specjalne osłonki chroniące

przed aerozolami, m.in. lampa polimeryzacyjna lub operacyjna. 

Obecnie używa się właściwie wyłącznie rękawiczek

jednorazowego użytku. Najczęściej stosowane są

niejałowe rękawiczki lateksowe o różnych rozmiarach,

od których się jednak odchodzi ze względu na coraz

częstsze przypadki alergii. Alternatywą są rękawiczki

winylowe oraz nitrylowe.

Rękawice chirurgiczne to sterylny wariant rękawiczek

medycznych. Są one profilowane (nieco inaczej

wygląda rękawica dla prawej i lewej dłoni) i

przechowywane w oddzielnych opakowaniach z

ograniczoną datą ważności. Ich zakładanie wymaga

pewnych umiejętności, aby nie dotknąć (i potencjalnie

nie zakazić) zewnętrznej części rękawiczki. 

Ze względu na ryzyko uszkodzenia rękawiczek,

stomatolog musi dokładnie umyć ręce, aby

zminimalizować ryzyko zakażenia, jeśli ich ciągłość

zostanie przerwana. Przy używaniu rękawiczek podczas

kontaktu z pacjentem, brak zwykłego mycia rąk (wodą

z mydłem) po ich zdjęciu, nie zapewnia całkowitej

ochrony wystarczającej np. do spożywania pokarmów.

Do innych częstych błędów zalicza się korzystanie z tej

samej pary rękawiczek przy kontakcie z więcej niż

jednym pacjentem. Po użyciu rękawiczki należy

natychmiast zdjąć, co wykluczy możliwość dotknięcia i

zabrudzenia różnych powierzchni, a następnie wrzucić

do specjalnie oznakowanych pojemników.

Od lat 80. XX wieku odnotowuje się coraz więcej

przypadków uczuleń na rękawiczki u pracowników służby

zdrowia, a wiąże się to z przejściem od zwykłych rękawiczek

wielokrotnego użytku do jednorazowych lateksowych.

Zidentyfikowano kilka białek odpowiadających za uczulenia,

jednak zmniejszenie ich liczby w produkcie nie wyklucza

wystąpienia reakcji alergicznej, choć znacząco zmniejsza jej

ryzyko. W przypadku mocno talkowanych

rękawiczek alergeny znajdują się także w powietrzu. Jedynie

wolne od talku, chlorowane rękawiczki wykluczają ryzyko

reakcji alergicznej. Inną alternatywę stanowią

rękawiczki winylowe oraz pokryte nitrylem, które w

przeciwieństwie do lateksowych są także odporne na

działanie tłuszczów i innych substancji lipofilnych.

Fartuchy robocze i obuwie chronią ciało stomatologa,

bezwzględnie muszą być zmieniane przed

opuszczeniem miejsca pracy – nie należy nosić ich w

drodze do domu lub w domu, ponieważ mogą być one

potencjalnym siedliskiem bakterii. Koniecznością jest

utrzymywanie ich w czystości. Okulary i przyłbice

ochronne, a także maski mają za zadanie

zabezpieczać twarz stomatologa przed czynnikami

chemicznymi i biologicznymi - substancjami płynnymi,

gazowymi, a także mikroorganizmami.