Bezpieczeństwo

wewnętrzne państwa za

panowania Władysława

Jagiełły, Władysława

Warneńczyka oraz

Kazimierza IV

Jagiellończyka

Bezpieczeństwo

wewnętrzne za

Władysława Jagiełły

(działania

zewnętrzne)

W 1385 roku zawarł w Krewie unię

Księstwa Litwy z Polską.

• Aby Władysław Jagiełło mógł zasiąść

na tronie polskim, musiał najpierw
przyjąć chrzest, poddać
chrystianizacji całą Litwę i pojąć za
żonę królową Polski Jadwigę

• Wskutek połączenia Królestwa

Polskiego i Wielkiego Księstwa
Litewskiego powstało największe
państwo ówczesnej Europy

Unia Księstwa Litwy z Polską

przyczyny

• Brak króla w Polsce
• Wspólny wróg Zakon Krzyżacki.
• Zwiększenie znaczenia polskiego

Kościoła

• Wymiana handlowa pomiędzy

miastami

• Dążenie bojarów litewskich do

zrównania w prawach z polskimi.

• Uniezależnienie od aliansu z

Węgrami.

Unia Księstwa Litwy z Polską

skutki

• Odsunięta została groźba krzyżacka
• Chrystianizacja Litwy
• Rzeczpospolita stała się pomostem

pomiędzy Zachodem, a Wschodem.

• Rzeczpospolita stała się krajem o

wielonarodowej strukturze
społecznej.

• Rozszerzenie granic Polski.

Pomoc zbrojna hołd lenny, sojusze

• W 1387 roku we Lwowie hospodar mołdawski

Piotr I

• W 1389 brat Jagiełły Lingwen, rządzący na

ziemiach Nowogrodu Wielkiego.

• 1 sierpnia 1404 roku w Kamieńcu Podolskim.

Swój hołd lenny złożył także hospodar Mołdawii
Aleksander Dobry

• 10 września 1395 roku podpisał w Sandomierzu

traktat sojuszniczy z Pomorzem,
reprezentowanym przez książąt pomorskich:
Bogusława VIII i Świętobora III.

Wojna z zakonem krzyżackim

• W latach 1409-1411 Władysław Jagiełło toczył

wojnę z zakonem krzyżackim i stoczył
zwycięską bitwę pod Grunwaldem w 1410 roku

• Zakon był wspierany przez Monarchię

Brandenburską, króla Węgier Zygmunta
Luksemburskiego i rycerzy z zachodniej Europy

• po stronie polsko-litewskiej walczyły oddziały

ruskie, tatarskie i czeskie

• Ważnym uczestnikiem wojny polsko-krzyżackiej

był zawiązany w 1397 roku Związek
Jaszczurczy,

pokój toruński i melneński.

• I pokój toruński – traktat pokojowy zawarty 1

lutego 1411 na wiślanej wyspie Kępa
Bazarowa w Toruniu, między Polską i Litwą a
Krzyżakami, kończący tzw. wielką wojnę z lat
1409-1411

• pokój meleński 1422 - traktat pokojowy

między Polską i Wielkim Księstwem
Litewskim a Krzyżakami, zawarty 27.09.1422
w obozie królewskim nad jeziorem Melno (ob.
Mełno, Pojezierze Chełmińskie).

Pokój toruński

postanowienia

• Królestwo Polskie odzyskało Ziemię dobrzyńską z zamkami w Złotoryi i

Bobrownikach

• Zakon krzyżacki zrezygnował ze Żmudzi na okres życia Władysława

Jagiełły i Witolda

• Księstwo Mazowieckie odzyskało Zawkrze
• Toruń, po pięciomiesięcznej przynależności do Polski, na mocy traktatu

przeszedł ponownie pod panowanie Krzyżaków, podobnie jak cała ziemia
chełmińska

• Obie strony postanowiły też, że kupcy obu państw mogą swobodnie i bez

przeszkód, według dawnych zwyczajów, używać dróg wodnych i lądowych

• Zakon krzyżacki jako odszkodowanie i za wykup jeńców zobowiązał się

zapłacić 6 milionów groszy czeskich

• Kwestia Santoka i Drezdenka miały być poddane sądowi arbitrażowemu
• Ziemie, miasta i zamki zdobyte przez obie strony wrócą pod poprzednią

władzę

Pokój meleński

postanowienia

• Krzyżacy zatrzymali Pomorze oraz ziemie:

chełmińską i michałowską.

• Polsce przypadła tylko Nieszawa, Orłowo i

Murzynowo na Kujawach.

• Wielkie Księstwo Litewskie uzyskało trwałą

rezygnację Zakonu z pretensji do Żmudzi
oraz dostęp do Morza Bałtyckiego w
okolicach Połągi.

• Ustalona traktatem granica prusko-

litewska przetrwała do 1919 roku.

Bezpieczeństwo

wewnętrzne za

Władysława Jagiełły

DZIAŁANIA WEWNETRZNE

• Władysław Jagiełło - Co roku objeżdżał wszystkie ziemie Królestwa

i przeprowadzał kontrolę działalności starostów, a także odbywał
sądy jako najwyższy sędzia.

• Potwierdził i rozwinął niepodważalności praw Królestwa, które

narodziły się za panowania Kazimierza Wielkiego oraz jego
następcy One właśnie zapewniały państwu trwałość, a
społeczeństwu bezpieczeństwo, co okazało się szczególnie ważne,
gdy zabrakło ciągłości dynastii.

• Kolejni władcy, począwszy od Ludwika Węgierskiego, przysięgali

podczas koronacji, że zachowają całość terytorium Królestwa i
będą przestrzegać dawnych praw.

• W 1422 r. rycerstwo, zgromadzone na wojnę z Krzyżakami w

obozie pod Czerwińskiem, uzyskało od Jagiełły przyrzeczenie
nietykalności majątkowej. Oznaczało to, że ani monarcha, ani jego
urzędnicy nie mogli odbierać szlachcie majątków bez wyroku sądu.

DZIAŁANIA WEWNĘTRZNE

Oddzielenie władzy administracyjnej od

samorządowego sądownictwa ziemskiego

Król wydał zakaz sprawowania

jednocześnie urzędu sędziego ziemskiego i

starosty

Sądy ziemskie, powołane dla

województw lub ziem,

orzekały w większości spraw

dotyczących szlachty osiadłej

(posiadającej ziemię), a ich

sędziowie byli obierani przez

rycerstwo.

Starosta (urzędnik królewski)

sądził jedynie w czterech

rodzajach przestępstw

kryminalnych napad na

drodze, podpalenie,

zgwałcenie i najazd na dom.,

co zapobiegało możliwym

nadużyciom ze strony

urzędników króla.

DZIAŁANIA WEWNETRZNE

• W 1430 r., król nadał w Jedlni, a

potwierdził później w Krakowie,
wszystkie dawne prawa i dodał
szczególnie ważny przywilej
zakazujący aresztowania szlachcica
bez wyroku sądu (neminem
captivabimus nisi iure victum)

Władysław Jagiełło

podsumowanie

• Król Władysław Jagiełło podczas

swoich rzadów doprowadził do wielu
unii, paktów i porozumień, które
umocniły państwo polskie. Bronił i
odzyskiwał ziemie zagrożone bądź
utracone. Umocnił nie tylko państwo,
ale i szlachtę nadając im przywilej
nietykalności dóbr szlacheckich i
wolności osobistej.

Władysław Warneńczyk

(1424- 1444)

– 25 lipca 1434 roku, popierany przez

biskupa krakowskiego, został w katedrze
wawelskiej koronowany na króla Polski
przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i
prymasa.

– Miał wtedy 1o lat. W jego imieniu władzę

sprawowała Rada Opiekuńcza z
regentem kard. Zbigniewem Oleśnickim

– Nie przyjął tronu Litwy. Objął go jego brat

Kazimierz IV Jagiellończyk

Władysław Warneńczyk

(1424- 1444)

– Regent- uprawniona osoba

sprawująca władzę w imieniu
monarchy gdy ten nie może tego robić
osobiście, np. z powodu zbyt młodego
wieku

– Król zatem nie prowadzi realnej

polityki- staje się „marionetką”

DZIAŁANIA WĘWNĘTRZNE

W chwili objęcia panowania trwa wojna z
Zakonem Krzyżackim.
– 1433 r. rozejm w Łęczycy,
– 1435r. pokój w Brześciu Kujawskim.
– Konsekwencje pokoju:

• oddanie zamku Dybów,
• odszkodowanie za zerwanie pokoju

melneńskiego,

• porzucenie Świdrygiełły przez Krzyżaków
• gwarantem pokoju zostały stany pruskie

DZIAŁANIA WĘWNĘTRZNE

- 1439r. Nowe Miasto Korczyn-

konfederacja pod kierownictwem Spytka
z Melsztyna- aktywny sprzeciw wzrostu
roli duchowieństwa w państwie oraz
płaceniu dzięsięciny.

- Zdecydowania postawa regenta bpa

Oleśnickiego doprowadziła do
uspokojenia buntu, w bitwie pod
Grotnikami konferderaci zostali
pokonani.

DZIAŁANIA WĘWNĘTRZNE

Ucieczka z kraju na Węgry

doprowadziła do przekazania władzy
dwóm namiestnikom.

Ich wzajemny konflikt wywołał

poważny kryzys w Polsce.

DZIAŁANIA WĘWNĘTRZNE

SKUTKI:
- Osłabienie aparatu wykonawczego

i policyjnego,

- Nasilająca się anarchia, obniżenie

autorytetu monarchy

DZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE

1440 r.- opuścił Polskę udając się na
Węgry. Został koronowany na króla
Węgier, zobowiązał się do obrony przed
Imperium Osmańskim.
Węgrzy liczyli na pomoc w zatrzymaniu
ekspansji potęgi tureckiej.
1443r. – podjął kampanie zbrojną przeciw
Turcji. Wyprawa zakończona sukcesem
zakończyła się podpisaniem rozejmu w
Segedynie

DZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE

Władysław III Warneńczyk za
namową wysłannika papieskiego
sam zerwał pokój z Turkami.
1444r. Wyprowdził źle przygotowaną
armię pod hasłem krucjaty
chrześcijańskiej, gdzie w bitwie pod
Warną poniósł klęskę i śmierć mając
20 lat.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

1440r. Kazimierz Jagiellończyk
zostaje ogłoszony wielkim księciem
litewskim, co jest jednoznaczne z
zerwaniem unii polsko – litewskiej
(wymagana była zgoda polskiego
króla i sejmu czego zabrakło)
1447r. Przyjął tron Królestwa
Polskiego na swoich warunkach:

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

- akcentując mocno

równouprawnienie Litwy
gwarantuje:

• zachowania granic Wielkiego

Księstwa Litewskiego

•nienaruszalności terytorialnej

Wielkiego Księstwa

•niezależności

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

Wzmocnił administracyjną rolę
władzy miasta.
Odnowił prawa magdeburskie:
- na czele miasta stanął wójt,
- drugim organem był magistrat z 12

burmistrzami i 24 ławnikami.

- Starosta zamku i biskup również

mieli udział we władzy w mieście.

PRZYWILEJE NIESZAWSKIE

1454 przywileje nieszawskie. Dały
one gwarancję szlachcie, że król nie
zwoła pospolitego ruszenia, nie
nałoży kolejnych podatków ani nie
wyda kolejnych praw bez zgody
sejmików ziemskich.

PRZYWILEJE NIESZAWSKIE

Statuty nieszawskie wprowadzały zakaz
łączenia urzędów wojewody i kasztelana z
urzędem starosty, zobowiązanie króla
niezastawiania starostw grodowych.
Wojewodowie uzyskali prawo ustanawiania
cenników na wyroby rzemieślnicze.
Kasztelanowie zostali pozbawieni własnych
sądów.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

1468 nadał Wilnu ustawy sądowe.
Regulował cztery kwestie prawne:

1. Przestępstwa chłopów. Efekt

przekształcania wolnych chłopów w
ludność zależną.

2. Spory o ziemię. Zakazywał „zajazdów”
ustanawiając jednocześnie procedury
sądowe rozstrzygania tych sporów.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

3. Zakazywał przywłaszczania rzeczy
znalezionych oraz udzielania
schronienia zbiegłym ludziom
niewolnym.

4. Ustanawiał kary za szkody powstałe
wskutek nieutrzymywania w należytym
stanie dróg i mostów.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

Ponadto po raz pierwszy w prawie

litewskim użyto pojęcia złamania
prawa oraz król Kazimierz zniósł
możliwość wykupienia z kary
śmierci. Ustawy sądowe stały się
podwaliną pełnych regulacji
prawnych.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

1473 zjazd w Wilnie. Uchwalono dla
poratowania nadszarpniętego skarbu
królewskiego nałożenie podatku na
chłopów. Od czasów Kazimierza w
mieście odbywały się duże
dwutygodniowe jarmarki, pierwszy
po święcie Trzech Króli (w styczniu)
zaś drugi po uroczystościach Matki
Boskiej Zielnej (w sierpniu). Poza
tym regularnie co tydzień miał
miejsce targ.

KAZIMIERZ IV JAGIELLOŃCZYK

(1427- 1492r.)

Opiekując się handlem, król

Kazimierz IV Jagiellończyk zniósł cło
pobierane od mieszczan
handlujących po całym kraju, za
zasługi dla miasta rozdawał parcele
pod budowę domów i świątyń.