PROFILAKTYKA SWOISTA

I NIESWOISTA W

CHOROBACH PSÓW I

KOTÓW

Justyna Pęziak
Katarzyna Kruk

PROFILAKTYKA NIESWOISTA

• LEKARZ

- Dokładne mycie rąk przed i po kontakcie z

każdym zwierzęciem;

- Odzież ochronna (fartuch, rękawiczki);

- Czyszczenie i dezynfekcja używanego

sprzętu (termometr, stetoskop itp.);

- Czyszczenie i dezynfekcja miejsca badania

zwierząt;

- Minimalizacja kontaktu zwierząt

podejrzanych o chorobę zakaźną z innymi

zwierzętami.

• WŁAŚCICIEL

- Odpowiednie żywienie;
- Zadowalające warunki utrzymania;

- Unikanie wprowadzania nowych osobników

o nieznanym pochodzeniu do otoczenia;

- Poddawanie takich osobników badaniu w

kierunku chorób zakaźnych.

- Zapobieganie kontaktowi z patogenem

•

Unikanie miejsc o dużym zagęszczeniu

(wystawy, hotele, parki)

• Utrzymywanie zwierząt w pomieszczeniach

Istotne w przypadku zwierząt z upośledzoną

czynnością układu immunologicznego i zwiększoną

podatnością na choroby.

kocięta, szczenięta
zwierzęta starsze
zwierzęta wyniszczone
osobniki dotknięte chorobami immunosupresyjnymi
zwierzęta otrzymujące glikokortykosteroidy lub leki

cytotoksyczne

PROFILAKTYKA SWOISTA

SZCZEPIONKI

CEL:
• Zapobieganie zakażeniu
• Eliminacja choroby
• Łagodzenie objawów

POBUDZENIE:
• Humoralnych mechanizmów odpornościowych
• Komórkowych mechanizmów odpornościowych
• Lokalnych na błonach śluzowych

IDEALNA SZCZEPIONKA:

- SILNIE IMMUNOGENNA
- DAJĄCA DŁUGOTRWAŁĄ ODPORNOŚĆ
- CECHUJĄCA SIĘ STABILNOŚCIĄ
- NIE WYWOŁUJĄCA NIEPOŻĄDANYCH EFEKTÓW
- POZWALAJĄCA NA ODRÓŻNIENIE ODPORNOŚCI

POSZCZEPIENNEJ OD INDUKOWANEJ PRZEZ
ZAKAŻENIE NATURALNE

TYPY SZCZEPIONEK :

• JEDNOWAŻNE
(Przeciwko jednej określonej chorobie lub

określonemu gatunkowi zarazka)

• WIELOWAŻNE
(Przeciwko wielu chorobom lub kilku

patogenom)

TYPY SZCZEPIONEK :

• ATENUOWANE

• INAKTYWOWANE

• WEKTOROWE

ATENUOWANE

ZALETY:
• Niewielka ilość antygenu; namnaża się

w organizmie

• Pobudza wytwarzanie przeciwciał oraz

powstawanie odporności komórkowej

• Szybkie zabezpieczenie i długotrwała

odporność

• Nie jest konieczne stosowanie

adiuwantów

• Nie wywołują lokalnych odczynów

poszczepiennych

ATENUOWANE

WADY:
• Możliwość rewersji do postaci zjadliwej
• Działanie immunosupresyjne
• Ronienia ciężarnych samic / niekorzystny

wpływ na płody

• Możliwa zjadliwość u zwierząt z upośledzoną

czynnością układu immunologicznego

• Możliwość siewstwa wirusa

szczepionkowego

INAKTYWOWANE

Obejmują zabite szczepionki z wirusami i bakteriami

oraz szczepionki podjednostkowe (zawierają
jedynie immunogenne struktury drobnoustrojów).

ZALETY:
• Bezpieczniejsze od szczepionek żywych
• Brak rewersji
• Rzadko właściwości immunosupresyjne
• Dość bezpieczne dla samic ciężarnych
• Bardziej stabilne

INAKTYWOWANE

WADY:
• Muszą zawierać dużą koncentrację antygenu
• Nie indukują odpowiedzi komórkowej
• Odporność mniej intensywna, krócej trwająca
• Konieczność powtarzania szczepień
• Większe prawdopodobieństwo wystąpienia

nadwrażliwości po szczepieniu

• Zazwyczaj konieczny dodatek adiuwantów

ADIUWANTY

Zwiększają skuteczność działania

mechanizmów immunologicznych.

Pobudzają wychwyt antygenów przez

makrofagi, prezentujące je limfocytom.

Mogą powodować lub wzmagać

niepożądane reakcje poszczepienne
(odczyny miejscowe, nadwrażliwość)

WEKTOROWE

DNA kodujący struktury immunogenne czynnika

zakaźnego wprowadza się do genomu
mikroorganizmu niepatogennego (wektor),
który będzie replikował się w organizmie.

- Brak konieczności dodawania adiuwantu
- Są to zywe szczepionki – replikacja w

organizmie

- Brak ryzyka rewersji do szczepu zjadliwego
- Brak wzbudzania procesu chorobowego

BEZPIECZEŃSTWO

SZCZEPIONEK

RYZYKO CHOROB POSZCZEPIENNYCH I

PRZEŁAMANIA ODPORNOŚCI

• Zwierzę chore – pogłębienie objawów
• Zwierzę z osłabionym układem

immunologicznym – zapadnięcie na
chorobę przeciwko której zostało
zaszczepione

• Podrażnienia miejscowe, ropnie, reakcje

alergiczne

WAŻNE:

• Właściwe planowanie szczepień

• Badanie kliniczne przed szczepieniem

• Dokładny wywiad

• Obserwacja zwierzęcia przez właściciela

po szczepieniu

PROBLEMY MOGĄ WYNIKAĆ Z:

• Nieprawidłowa reakcja organizmu na

daną szczepionkę

• Nieprawidłowo zrealizowany program

szczepień

• Nieprawidłowy sposób wykonywania

szczepienia

PRZECIWCIAŁA MATCZYNE

Największa część przekazywanych przeciwciał

znajduje się w siarze (80%).

• Przeciwciała matczyne hamują rozwój własnej

odpowiedzi immunologicznej noworodka zarówno
wobec patogenów środowiskowych, jak i
szczepionkowych.

• Okres takiej inhibicji może trwać wiele tygodni,

zależnie od poziomu przeciwciał matczynych oraz
okresu ich półtrwania.

OPTYMALNY TERMIN SZCZEPIENIA

Neutralizacja wirusa szczepionkowego

przez biernie przekazywane

przeciwciała sprawia, że szczepienie

jest nieskuteczne, a zwierzę staje się

bardzo podatne na zakażenie w chwili, gdy

miano przeciwciał matczynych spadnie do

poziomu niezabezpieczającego przed

zakażeniem

.

U szczeniąt zaznaczają się wyraźnie

różnice osobnicze, gdyż przeciwciała
matczyne mogą utrzymywać się do
10-12 tygodni (nawet do 16 tyg),
przy czym ich poziom może być inny
u każdego szczenięcia z jednego
miotu.

LUKA IMMUNOLOGICZNA

- odporność bierna zanika przed

rozwinięciem się zdolności do
wytworzenia odporności
poszczepiennej; zwierzę w pełni
podatne na zakażenie

IMMUNIZACJA BIERNA-SUROWICA

KORZYŚCI:

- Natychmiastowa ochrona
- Działa na czynniki, które są słabymi immunogenami

WADY:

- Reakcje alergiczne
- Reakcje nadwrażliwości
- Opóźniona gotowość do szczepień
- Ochrona krótkotrwała
- Bardziej prawdopodobny transfer choroby
- Trudność w zdobyciu surowicy !

WSKAZANIA:

- Wystawione na zakażenie noworodki
- Noworodki pozbawione siary
- Zwierzęta w stanie immunosupresji

wystawione na zakażenie

SUROWICA ODPORNOŚCIOWA - Można

sporządzić samemu od zwierząt zdrowych
klinicznie, wolnych od patogenów lub od
zwierząt, które wróciły do zdrowia po
przechorowaniu.

SUROWICA HIPERIMMUNIZOWANA –

od

zwierząt, które były dobrze zaszczepione
p/ko specyficznym czynnikom zakaźnym.

Lekarz, który przygotowuje sam

surowice, musi dokładnie przebadać
dawców na obecność „podstępnych”
chorób zakaźnych krwi (bartonelloza,
białaczka, babeszjoza, FIV, erlihioza,
itd.)

5

①①

SZCZEPIENIA ,JAKIE I

KIEDY?

1

1

6

2

3

4

5

1 Nosówka

2 Kaszel kenelowy

3 Parwowiroza

4 Ch. Rubartha

5 Leptospiroza

6 Wścieklizna

• Zwierzę przed szczepieniem musi

być zdrowe

• Powinno być odrobaczone co

najmniej 10 dni przed szczepieniem

• Nie szczepimy suk w okresie ciąży

PROGRAMY SZCZEPIEŃ

SZCZEPIENIA WCZESNE

6-7 tydz.

9-10 tydz.

12-13 tydz.

15 tydz.

Po upływie

12 mcy

Nosówka

Parwowiroza

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Wścieklizna

Szczepienia

przypominaj

ące

Nobivac

Puppy DP

Nobivac

(PARVO C

DHP

DHPPi

+ L )

Rabisin

Wirus

atenuowa

ny

SZCZEPIENIA STANDARDOWE

9-10 tydz.

12-13 tydz.

15 tydz.

Po upływie 12

mcy

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Wścieklizna

Szczepienia

przypominające

Wirus

atenuowany

SZCZEPIENIA PÓŹNE

Szczenięta >

12 tyg. lub

psy dorosłe

Rewakcynacja

po 2-4 tyg.

Rewakcynacja

po kolejnych

2-3 tyg.

Po upływie 12

mcy

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Nosówka

Parwowiroza

Ch. Rubartha

Kaszel

kenelowy

Leptospiroza

Wścieklizna

Szczepienia

przypominające

PO SZCZEPIENIU

• Możliwe reakcje alergiczne skórne, ze

str. ukł. oddechowego oraz
pokarmowego

• Zwierzę może wykazywać niechęć do

przyjmowania pokarmu oraz być
apatyczne

WŚCIEKLIZNA

Artykuł 56 Ustawy o ochronie zdrowia

zwierząt oraz zwalczaniu chorób

zakaźnych zwierząt z dnia 11 marca

2004 r.

„ Posiadacze psów są obowiązani

zaszczepić psy przeciwko wściekliźnie
w terminie 30 dni od dnia ukończenia
przez psa 3 miesiąca życia, a
następnie nie rzadziej niż co 12
miesięcy od dnia ostatniego
szczepienia.”

• W sytuacji przemieszczania zwierząt

do krajów UE i krajów trzecich należy
pamiętać, że szczepienie staje się
ważne po 21 dniach po pierwszym
podaniu i z dniem podania
szczepionki, gdy jest to szczepienie
powtórne.

• Oznaczenie poziomu przeciwciał

wymagane jest przy wwozie zwierząt
do niektórych krajów, jak Anglia,
Irlandia i oceniane jest dopiero po
miesiącu od wykonania szczepienia.
Jego poziom musi być nie mniejszy
niż 0,5 IU/l.

Wirus inaktywowany

LEPTOSPIROZA

• Dostępne szczepionki zawierają

serowary L. canicola i L.
icterohaemorrhagiae.

• występujące to grippotyphosa,

pomona i bratislava oraz w
mniejszym stopniu hardjo,
autumnalis, tarrasovi i australis

Czy jest sens szczepienia jeśli nie

znamy serotypu z jakim mamy do
czynienia ?

• Zakażeniu ulegają psy ras dużych

(>15kg), sportowe oraz myśliwskie

• Czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu

choroby jest środ. wiejskie oraz
obrzeża miast

• Psy, które mają kontakt z takim

środowiskiem lub z gryzoniami są w
grupie ryzyka

• Pierwsze szczepienie należy

przeprowadzić dwukrotnie w odstępie
2-3 tygodni.

• Z powodu reakcji alergicznych

pierwsze szczepienie zaleca się w
wieku 12 tyg.

Poniżej 9 tygodnia nie

zalecane.

• słabo immunogenne oraz

krótkodziałające (3-6 miesięcy) !

Wirus

inaktywowany

Wirus

atenuowan

y

BORELIOZA

• Grupa wysokiego ryzyka to psy polujące i

pracujące na terenach, gdzie wyst.
kleszcze zarażone oraz psy podróżujące

• Zaleca się szczepienie od 4-9 tyg.ż. i

powinno obejmować 3 dawki co 3
tygodnie, rewakcynacja co rok

• Preparaty podane w młodym wieku, przed

ekspozycją chronią najlepiej.

SZCZEPIENIE

• Ab matczyne utrzymują się dłużej niż

u szczeniąt

• Dlatego pierwsze szczepienie zaleca

się w 7-8 tyg. ż.

8-10 tyg.

11-13 tyg.

Co 12 mcy / 2-3 lata

Panleukopenia

Katar koci

Panleukopenia

Katar koci

W zależności od trybu

życia zwierzęcia

Wirus atenuowany

Szczepionka p/ko:

herpeswirusowi

 kaliciwirusowi

panleukopenii

WŚCIEKLIZNA

• W PL nie ma obowiązku szczepienia

kotów p/ko wściekliźnie.

• Jeśli kot jest wychodzący warto

rozważyć szczepienie

• Wykonuje się je po 16 tyg. ż. w 3

tygodniu po drugim szczepieniu p/ko
kociemu katarowi i panleukopenii

• Powtórne szczepienie co 2 lata