ROLE SPOŁECZNE W

SOCJOLOGII-

PRZEGLĄD

STANOWISK

TEORETYCZNYCH

KONCEPCJE ROLI SPOŁECZNEJ W UJĘCIU
INTERAKCYJNYM



w teorii Znanieckiego społeczeństwo
tożsame jest z pojęciem grupy
społecznej-rządzą nimi podobne prawa,
a wartości są elementem łączącym



każdy kto wyrasta w danej zbiorowości,
kulturze uczestniczy w rozwijaniu
swoistych dla niej wartości



uczestnictwo społeczne polega na
utożsamianiu się z otoczeniem

DEFINICJA ROLI SPOŁECZNEJ WG F. ZNANIECKIEGO



Rola społeczna to „działaniowy aspekt
wzoru osobowego umożliwiający
wyodrębnienie osoby społecznej”.
Składają się na nią:



-jaźń odzwierciedlona



-stan socjalny



-funkcja społeczna



-znaczenie życiowe

POJĘCIE ‘REPREZENTACJI’ W UJĘCIU S. MASCOVICIEGO



Jako proces – to pewna forma
poznawania świata społecznego oparta
na postrzeganiu (percepcji)



Jako efekt-postrzeganie siebie z pozycji
innych, pozwala na utworzenie stabilnej
autokoncepcji, opartej o normy,
wierzenia, wartości

ROLA W KONCEPCJI MEADA



to pewien punkt wspólny między
jednostką, a społeczeństwem



to zespół określonych postaw i
zachowań jednostki, wynikających z
zajmowanych różnych pozycji w grupie
społecznej

JAŹŃ ODZWIERCIEDLONA I
SUBIEKTYWNA



pierwsza z nich dotyczy tego jak
postrzegają nas inni, wpływa na
kształtowanie jaźni subiektywnej



jaźń subiektywna , czyli obraz własnej
osoby

ROLA W UJĘCIU DRAMATURGICZNYM WG GOFFMANA



To „ustalony wcześniej wzór działania
ujawniający się w czasie występu, ale
mogący mieć zastosowanie także przy
innych okazjach”.

ELEMENTY DRAMATURGICZNIE UJĘTEJ ROLI

- zaufanie do roli
- fasada
- idealizacja
- kontrolowanie ekspresji
- mistyfikacja

KONCEPCJE ROLI W UJĘCIU STRUKTURALNO-
FUNKCJONALNYM



Role przypisane, subiektywne i spełnione w
koncepcji J.H.Turnera



przypisane-związane z wzorem osobowym lub
kulturowym, wyrażone w postaci norm przypisanych
pewnej pozycji społecznej



subiektywne-wynik interpretacji ról przypisanych,
związany z oczekiwaniami partnerów, które są
zmienne i zależne od sytuacji społecznej



spełnione –to konkretne zachowania i sposoby
reagowania jednostki wobec oczekiwań i własnych
sądów na temat roli

TWORZENIE, MODYFIKOWANIE I NEGOCJACJA RÓL



tworzenie roli-inaczej kreacja, twórcze
przetwarzanie relacji jednostki w
wyniku którego pojawiają się nowe,
nieznane dotąd role



modyfikowanie i negocjacja ról-oparte
na dopasowywaniu do sytuacji w
zależności od warunków wewnętrznych
i zewnętrznych uwarunkowań procesu
interakcji

KONCEPCJA J. SZMATKI



Ujęcie roli społecznej jest tu
dwupoziomowe:

1) Czynniki związane z funkcjonowaniem

grupy:



Czynniki: kulturowe, techniczne
ekonomiczne

2) Obejmuje system poglądów jednostki na

to, jak powinna wyznaczać sobie cele,
środki działania i zachowania

AMBIWALENCJA W UJĘCIU R.
MERTONA



Odwołuje się do wielości grup
odniesienia



Dobrym przykładem ukazania
ambiwalencji w roli jest zawód
nauczyciela

PROCES NABYWANIA ROLI SPOŁECZNEJ, A PRZYNALEŻNOŚĆ
JEDNOSTKI DO KRĘGÓW ŚRODOWISKOWYCH



Najbliższe środowisko-rodzina :

o

jako grupa społeczna i jako
„instytucja”

o

jest grupą pierwotną

o

pełni funkcje: prokreacyjną,
ekonomiczną, opiekuńczą,
socjalizacyjną, stratyfikacyjną i
integracyjną

GRUPA RÓWIEŚNICZA



Stanowi źródło postaw, kształtuje w nas
dobro i zło, zachęca do podejmowania
działań, zniechęca do innych , daje
możliwość sprawdzenia własnych możliwości



Stanowi dla młodej osoby układ odniesienia



Trzy typy osobowości:



osobowość sterowana tradycją



osobowość sterowana wewnetrznie



osobowość sterowana zewnętrznie

SZKOŁA



przygotowuje do podjęcia pracy
zawodowej, bądź dalszej nauki



nowe kontakty z rówieśnikami



w trakcie studiów wiedza rzadko jak
twierdzi Znaniecki wykorzystywana jest
w praktyce

ROLA ZAWODOWA



podejmowana przez młodych ludzi w
sytuacji dużego zróżnicowania
społeczno-zawodowego i zjawiska
restrukturyzacji(przemian)



feminizacja pewnych zawodów

ROLE SPOŁECZNE A WZORY
OSOBOWE

Wzory osobowe (kulturowe)
Cechy osobowości demokraty wg M. Ossowskiej:
-aspiracje perfekcjonistyczne
-otwartość umysłu
-wewnętrzna dyscyplina
-tolerancja
-aktywność
-odwaga cywilna
-uczciwość intelektualna
-krytycyzm
-odpowiedzialność za słowa
-uspołecznienie
-etyka fair play
-wrażliwość estetyczna
-poczucie humoru

Dziękujemy za uwagę 