Fizjologia Układu

Wydalniczego

Regulacja gospodarki wodno- elektrolitowej organizmu.

Bilans wodno-elektrolitowy.

Czynność nerek i wydalanie moczu.

Urszula Wierzbicka

Barbara Kałużyńska

Objętość i skład
przestrzeni wodnych



Woda całkowita



Przestrzenie wodne

Skład jonowy płynów
ustrojowych

Osmolalność płynów
ustrojowych

Regulacja transportu substancji osmotycznie
czynnych i wody przez błony biologiczne:

1)

Transport jonów:

a) aktywny
b) bierny

2) Transport wody
3) Transport związków organicznych:

a) glukozy

b) mocznika
c) innych związków

Aktywny transport jonów

Bierny transport jonów

Transport wody

Transport związków
organicznych



Transport glukozy



Transport mocznika



Transport innych związków organicznych

Mechanizmy regulujące wewnątrzustrojowe
przemieszczenia wody i elektrolitów

Mechanizmy regulujące
objętość komórek

Regulacja objętości komórek
w warunkach
izoosmotycznych

Regulacja objętości komórki w zaburzeniach
osmolalności płynów ustrojowych

Regulacja objętości płynu w
ośrodkowym układzie nerwowym

Mechanizmy adaptacyjne w
innych komórkach

Mechanizmy regulujące objętość
przestrzeni zewnątrzkomórkowej

Mechanizmy regulujące bilans
wodny i elektrolitowy

Regulacja bilansu
wodnego

Bilans przyjmowania i wydalania wody w

ciągu doby

Przyjmowanie wody

(mL/24h)

Wydalanie wody

(mL/24h)

Płyny (1200)

Parowanie niewidoczne
(900)
-skóra (300)
-układ oddechowy (600)

Pokarm stały (900)

Mocz (1400)

Woda metaboliczna (300)

Kał (100)

Razem 2400

Razem 2400

Regulacja bilansu
wodnego cd.



Pragnienie



Wazopresyna



Osmoreceptory



Receptory sercowo-naczyniowe



Receptory przewodu pokarmowego i krążenia

wrotnego wątroby



Inne czynniki regulujące

Regulacja bilansu
sodowego



Regulacja wydalania sody



Wchłanianie sodu

Regulacja bilansu
potasowego

Regulacja bilansu wapniowego i
fosforanowego



Przyjmowanie i wchłanianie wapnia i
fosforanów



Wydalanie wapnia

Czynność nerek i

wydalenie moczu

Aspekty czynności
nerek



Wydalniczy- usuwanie z moczem końcowych

produktów przemiany materii (np. kwas
moczowy, mocznik, kreatynina), oraz
nadmiaru substancji spożywanych. Nie
dochodzi do wydzielenia substancji cennych
dla ustroju.



Regulacyjny- zdolność nerek do usuwania z

organizmu wody i składników płynów
ustrojowych, w takich ilościach, aby objętość i
skład tych płynów pozostawały zawsze bardzo
bliskie wartościom optymalnym.

Nefron

Metody badania czynności
nerek

Metody badania poszczególnych
nefronów

Metody badania czynności całej
nerki

Wartość klirensu nerkowego
substancji

Substancja

Klirens nerkowy

w mL/min

Glukoza

0

Mocznik

75

Insulina

125

Kreatynina

140

Kwas para-
aminohipurowy

650

Krążenie krwi w
nerkach

1.

Wielkość przepływu krwi

2.

Autoregulacja przepływu krwi przez nerki

3.

Pomiary przepływu krwi

4.

Ukrwienie rdzania nerki

Filtracja kłębuszkowa



Błona filtracyjna



Siły napędowe filtracji



Charakterystyka przesączu kłębuszkowego

Wartość ciśnień powodujących filtrację
kłębuszkową (+) oraz przeciwstawiających się jej
(-). Obliczanie efektywnego ciśnienia filtracyjnego.

Ciśnienie

Wartość kPa (mm Hg)

Hydrostatyczne w nacz.
włosowatych kłębuszka

+7,3 (+55)

Hydrostatyczne w torebce
kłębuszka

-2,0 (-15)

Onkotyczne w nacz.
włosowatych kłębuszka

-3,3 (-25)

Onkotyczne w torebce
kłębuszka

0

Efektywne ciś. filtracyjne (EFP) +2,0 (+15)

Regulacja ukrwienia nerek i

filtracji kłębuszkowej



Wpływy nerwowe



Wpływy hormonalne



Wpływy parakrynne

Transport kanalikowy jonów,
wody i mocznika



Resorpcja - wchłanianie zwrotne, ze światła

kanalika przez jego ścianę do śródmiąższu i
krwi.



Sekrecja- proces czynny w kierunku

odwrotnym.



Dyfuzja- proces bierny, również w kierunku

odwrotnym.

Mechanizmy
transportu

1.

Dyfuzja

2.

Dyfuzja ułatwiona

3.

Transport pierwotnie czynny

4.

Transport wtórnie czynny:

•

Kotransport

•

Antyport

Kanalik bliższy



Równowaga kłębuszkowo-kanalikowa



Mechanizm resorpcji

Pętla nefronu, kanalik kręty
dalszy i kanalik zbiorczy

Zagęszczenie i rozcieńczanie
moczu



Procesy zagęszczania i rozcieńczania moczu

zachodzących w nerkach, są podstawą
regulacji objętości płynów ustrojowych.



Stan zagęszczenia moczu mierzony jest jako

ciśnienie osmotyczne (osmolalność,
molalność), wynosi ok. 80 do 1200-1400
mmol/kg H2O. Wychodząc z osmolalności
osocza i przesączu kłębuszkowego (300
mmol/kg) można wywnioskować, że nerka
może go zagęścić lub rozcieńczyć około
czterokrotnie.

Udział nerki w procesach
wydzielania wewnętrznego



Nerki są nie tylko

punktem uchwytu,
ale także miejscem
syntezy i
uwalniania
hormonów, ich
prekursorów lub
aktywatorów
hormonalnych,
autakoidów i
neuroprzekaźników.

Drogi moczowe i wydalanie
moczu



Moczowody

pełnią funkcję przewodów

odprowadzających mocz z

miedniczek

nerkowych

do

pęcherza

.



Przepływ wspomagany jest przez skurcze

perystaltyczne moczowodów o charakterze

miogennym

, w odstępach od kilku sek. Do 2-3min.



Na pobudzenie perystaltyki wpływ mają

eferentne

włókna przywspółczulne

i

współczulne

. Dowodem

istnienia

unerwienia aferentnego

jest ból

towarzyszący przesuwaniu się kamieni
moczowych wzdłuż moczowodów.



Gdy pęcherz się wypełnia ciśnienie

hydrostatyczne w jego świetle wzrasta. Dzięki
perystaltyce ciśnienie w moczowodach
przewyższa okresowo ciśnienie
wewnątrzpęcherzowe i dalsze porcje moczu
dostarczane są do pęcherza.



Fałdy błony śluzowej uformowane w miejscu,

gdzie moczowody łączą się z pęcherzem
zapobiegają powrotowi moczu (

refluks

) do

moczowodów i miedniczek.

Bibliografia:



Konturek S. J. „Fizjologia człowieka, podręcznik

dla studentów medycznych”, Elsevier
Urban&Partner, Wrocław 2007.



Traczyk W. „Diagnostyka czynnościowa

człowieka. Fizjologia stosowana”, wyd.
Lekarskie PZWL 1999.



Żak I. „Chemia medyczna”, Śląska Akademia

Medyczna, Katowice 2001.



Sadowski B. „Biologiczne mechanizmy

zachowania się człowieka i zwierząt”, wyd.
PWN, Warszawa 2001.

Dziękujemy za

uwagę