EPIDEMIOLOGIA OTYŁOŚCI
W POLSCE I NA ŚWIECIE

Paweł Czyż
Michał Grzywna
Ratownictwo Medyczne II rok

Definicja

•

Nieprawidłowe lub nadmierne
nagromadzenie tłuszczu w tkance
tłuszczowej prowadzące do pogorszenia
stanu zdrowia. (WHO)

•

W praktyce otyłość w wieku dorosłym
definiowana jest jako BMI wiesze od 30, a
nadwaga jako BMI większe od 25. BMI
powyżej 40 wskazuje na otyłość z
bezpośrednim zagrożeniem życia.

WSKAŹNIK BMI

•

< 16,0 – wygłodzenie

•

16,0–16,99 – wychudzenie

•

17,0–18,49 – niedowagę

•

18,5–24,99 – wartość prawidłową

•

25,0–29,99 – nadwagę

•

30,0–34,99 – I stopień otyłości

•

35,0–39,99 – II stopień otyłości (otyłość kliniczna)

•

≥ 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)

WSKAŹNIK WHR

 

•

Innym wskaźnikiem antropometrycznym
wykorzystywanym w praktyce jest wskaźnik WHR
(waist-hip ratio). Jest to prosty miernik tzw. otyłości
centralnej, czyli nadmiernego nagromadzenia
tłuszczu w okolicy brzusznej. Określając WHR
mierzymy najwęższe miejsce w talii i najszersze
miejsce w biodrach, a następnie dzielimy obwód talii
przez obwód bioder. Otrzymany wynik u kobiet nie
powinien przekroczyć 0,8; natomiast u mężczyzn 0,9.

 

•

WHR = obwód talii (cm)/obwód bioder (cm)

•

Według Światowej Organizacji Zdrowia na
świecie żyje około 1,6 miliarda ludzi z
nadwagą, osoby otyłe to ponad 522 mln.
Otyłość jest nie tylko problemem medycznym,
który przyczynia się bezpośrednio do 10-13%
przedwczesnych zgonów w regionie
europejskim, ale również ekonomicznym –
koszty związane z otyłością stanowią około 5%
nakładów na ochronę zdrowia w Wielkiej
Brytanii, a w całej Europie wahają się od 2 do
7%

OTYŁO

ŚĆ

OTYŁO

ŚĆ

UPOŚLE-

DZONA

TOLERAN

CJA

GLUKOZY

UPOŚLE-

DZONA

TOLERAN

CJA

GLUKOZY

ZABURZE

NIA

ODDECH

O-WE

ZABURZE

NIA

ODDECH

O-WE

CHOROB

A

WIEŃCO

WA

CHOROB

A

WIEŃCO

WA

UDAR

MÓZGU

UDAR

MÓZGU

CHOROB

Y

NOWOT

WO-

ROWE

CHOROB

Y

NOWOT

WO-

ROWE

CHOROB

A

ZWYROD

NIE-

NIOWA

STAWÓW

CHOROB

A

ZWYROD

NIE-

NIOWA

STAWÓW

NIEWYD

OL-NOŚĆ

SERCA

NIEWYD

OL-NOŚĆ

SERCA

ZABURZE

NIA

NASTROJ

U

ZABURZE

NIA

NASTROJ

U

KAMICA

ŻÓŁCIOW

A

KAMICA

ŻÓŁCIOW

A

HIPERLI

PI-DEMIA

HIPERLI

PI-DEMIA

NADCIŚN

IE-NIE

TĘTNICZ

E

NADCIŚN

IE-NIE

TĘTNICZ

E

CUKRZYC

A TYPU 2

CUKRZYC

A TYPU 2

WYSTĘPOWANIE OTYŁOŚCI NA
ŚWIECIE

Gdzie najczęściej możemy spotkać
osoby otyłe?

•

Jednym z najwyższych wskaźników osób
dotkniętych otyłością charakteryzują się
Stany Zjednoczone. Do znacznego
wzrostu występowania nadwagi i otyłości
w tym kraju doszło w latach 1980-1990. W
2000 roku aż 64,5% dorosłych
Amerykanów miało nadwagę lub otyłość,
30,5% było otyłych, w tym 7,4% stanowiła
otyłość olbrzymia

Nie tylko USA?

•

Częstość występowania otyłości u dorosłych w
Europie Wschodniej, Wschodniej części Morza
Śród-ziemnego, Hiszpanii i Włoszech jest
równie wysoka, co w Stanach Zjednoczonych,
natomiast w Chinach, Ja-ponii i większej
części Afryki otyłość jest nadal stosun-kowo
rzadkim zjawiskiem. Sytuacja w tych krajach z
roku na rok zmienia się jednak na niekorzyść
w związ-ku ze zmianą nawyków żywieniowych
i rozpowszech-nieniem żywności typu fast food

MAPA OTYŁOŚCI

Polska

•

Analiza wskaźnika BMI pokazuje, że częstość
występowania otyłości wzrasta w populacji dorosłych
mieszkańców Polski. Zbyt dużą masę ciała ma co drugi
Polak, jak również można zauważyć, że problemy z
nadmierną masą ciała częściej występują u mężczyzn.
W ciągu 13 lat populacja dorosłych mężczyzn z
nadwagą lub otyłych wzrosła o 32 punkty procentowe.
Pod koniec 2009 r. ponad 61% mężczyzn ważyło zbyt
dużo (45% miało nadwagę, 17% otyłość). Populacja
dorosłych kobiet z nadwagą lub otyłych zwiększyła się
o 19 punktów procentowych. Prawie 45% kobiet waży
zbyt dużo (30% ma nadwagę, a 15% cierpi na otyłość).

•

Częstość występowania nadwagi i otyłości
wzrasta wraz z wiekiem, przy czym najwyższą
wartość osiąga w grupie 60-69 lat (44%
nadwaga, 28% otyłość). Fakt częstszego
występowania otyłości w starszych grupach
wiekowych można wiązać przede wszystkim z
fizjologicznym zmniejszeniem tempa przemiany
materii, z mniejszą aktywnością fizyczną (często
ograniczaną różnymi schorzeniami), a także
mocno utrwalonymi, nieodpowiednimi
nawykami żywieniowymi.

•

Rozpowszechnienie nadwagi i otyłość na
wsi i w mieście jest na podobnym
poziomie. Prawdopodobnie wynika to z
faktu, że ludność wiejska przyjęła dużo
złych nawyków, które wcześniej
występowały głównie w miastach m.in.
częste oglądanie telewizji, mała
aktywność fizyczna.

•

Okazuje się, że wśród osób żyjących w
związkach problem nadwagi i otyłości
występuje znacznie częściej. Być może
jest to spowodowane faktem, że po
znalezieniu partnera i ewentualnym ślubie
uważamy, że nie musimy już tak dbać o
siebie, a może przyczyną jest trudność w
znalezieniu wolnego czasu na aktywność
fizyczną.

Badania „The Lancet”

•

Naukowcy z Instytutu Ewaluacji i Metryki
Zdrowotnej Uniwersytetu stanu
Waszyngton (w Seattle) zebrali i
opracowali informacje ze 188 krajów. Ich
zdaniem sytuacja staje się krytyczna -
epidemia otyłości w ostatnich trzech
dekadach wyłącznie narastała i stanowi
dziś absolutnie kluczowy problem
zdrowotny, zarówno w krajach
rozwiniętych, jak i rozwijających się.

•

Z raportu wynika, że w naszym kraju
problem z otyłością lub nadwagą ma dziś
prawie połowa dorosłych kobiet i aż 64
proc. mężczyzn. Niezbyt optymistycznie
wyglądają również dane dotyczące dzieci i
nastolatków. Nadwagę lub otyłość ma 18
proc. dziewcząt poniżej 20. roku życia i
więcej niż co piąty młody Polak.

Na przestrzeni lat

•

A patrząc bardziej globalnie - w 1980 r. na
świecie żyło 857 mln osób ważących zbyt
dużo, dziś jest ich już 2,1 mld. Oczywiście
można i trzeba tu uwzględniać stale
zwiększającą się populację, jednak mimo
to - jak zauważają autorzy raportu - w
ciągu ostatnich trzydziestu trzech lat
odsetek dorosłych z otyłością bądź
nadwagą wzrósł prawie o jedną trzecią, a
dzieci i nastolatków niemal o połowę.

671 mln - tyle osób na

świecie ma w pełni

rozwiniętą otyłość;

1,429 mld - tylu ma

nadwagę

•

13 proc. wszystkich mieszkańców Ziemi,
którzy ważą zbyt dużo, mieszka tylko w
jednym kraju - USA. Aż jedna trzecia
populacji Stanów Zjednoczonych jest
otyła! Kolejne 15 proc. z nadmiarowymi
kilogramami żyje w Chinach i Indiach.

Niechlubna pierwsza piątka

•

W sumie ponad połowa osób, które mają
problem z otyłością (tj. ich BMI
przekracza 30), żyje tylko w dziesięciu
państwach - USA, Chinach, Indiach, Rosji,
Brazylii, Meksyku, Egipcie, Niemczech,
Pakistanie i Indonezji.

Gdzie najszybciej przyrasta odsetek
osób ważących zbyt dużo?

•

W przypadku kobiet są to: Egipt, Arabia
Saudyjska, Oman, Honduras i Bahrajn; w
przypadku mężczyzn: Nowa Zelandia,
Bahrajn, Kuwejt, Arabia Saudyjska i -
oczywiście - Stany Zjednoczone.

Gdzie najszybciej przyrasta odsetek
osób ważących zbyt dużo?

•

Nie do końca wiadomo, dlaczego najwięcej osób
przytyło na świecie w latach 1992-2002.
Głównie przybierały na wadze wówczas osoby
młode między 20. a 40. rokiem życia.

Ciekawie wyglądają porównania krajów
bogatych z krajami dopiero dążącymi do
zamożności. O ile w przypadku tych pierwszych,
liczba otyłych mężczyzn wyraźnie przewyższa
liczbę otyłych kobiet, o tyle w krajach
rozwijających się jest dokładnie na odwrót.

Młodzież w skalai światowej

•

Globalnie o wiele więcej dzieci i młodzieży
otyłej (w wieku poniżej 20 lat) mieszka dziś
w krajach rozwiniętych niż rozwijających
się. Na naszym kontynencie w miarę
skuteczną walkę z plagą otyłości u dzieci
prowadzą jedynie Holandia, Szwecja i
Norwegia. W tych krajach zarówno chłopcy,
jak i dziewczęta są najszczuplejsi w
Europie. Na drugim biegunie są młodzi
obywatele Malty, Luksemburga.

Dziękujemy za

uwagę