WYPRAWY KRZYŻOWE - RUCH KRUCJATOWY




WYPRAWY
KRZYŻOWE - RUCH KRUCJATOWY

W XI w. w Europie zaszło szereg
zmian natury gospodarczej , społecznej, politycznej.

W XI w. wynaleziono homonto, co
pozwoliło użyć konia jako siły zaprzęgowej do pługa .
Nastąpiła więc poprawa techniki uprawy roli. Można było
brać pod uprawę cięższe gleby za pomocą pługa. Zwiększyła
się ilość żywności, co doprowadziło do zwiększenia liczby
ludności. Wzrost ludności był przyczyną tzw. kryzysu wzrostu
tzn. ilość ludzi była większa w stosunku do możliwości
posiadania i zatrudnienia. Dotyczyło to również młodszych
synów klasy rycerskiej. Sytuację komplikował jeszcze fakt, że
przy dziedziczeniu majątków rycerskich obowiązywały zasady
primogenitury (dziedzictwo przez najstarszego ). Jednocześnie
trwała walka między cesarstwem a papiestwem o pryzmat i
autorytet nad chrześcijańską Europą. Jednocześnie
wykształciło się pojęcie stanu w kategoriach teologicznych.
Każdy stan miał swoje powołanie i wypełnienie godności
powołania było drogą do zbawienia wiekuistego. Ale w tym samym
czasie kler określił, że wojna jest rzeczą złą, natomiast
Bogu jest miły pokój. Oczywiście nie chodziło tu o wojny
sprawiedliwe, których celem było słuszne zadośćuczynienie,
ale rycerze zostali niejako postawieni w dość trudnej sytuacji,
no bo, gdzie mogli spełnić godnośc swego powołania i wtedy
papiestwo podsunęło myśl walki z niewiernymi, czyli
reconquisty. Dotyczyło to obszarów płw. pirenejskiego, który
był pod panowaniem Arabów i poszczególni władcy prowadzili
wojny w celu odzyskania tego terenu. Wojny te miały charakter
wojen świętych. W tym też samym czasie bardzo popularne były
pielgrzymki do grobu św. Jakuba di Compostella. Pielgrzymki
takie były to zbrojne wyprawy rycerskie oraz tłumy pieszych
pielgrzymów. Odprawiano też pielgrzymki do grobu Chrystusa w
Jerozolimie. Powszechnie bowiem uważano, że najpewniejszym
sposobem na zyskanie zbawienia wiekuistego jest dokonanie żywota
u grobu Chrystusa lub u grobu jakiegoś świętego.

Dogłębne zmiany zaszły też na
Bliskim Wschodzie. Otóż na ziemiach arabskich usadowili się
Turcy Seldżucy. Turcy w przeciwieństwie do Arabów utrudniali
pielgrzymki, prześladowali chrześcijan pielgrzymujących do
grobu pańskiego. i gł. stanowili pewne zagrożenie dla
cesarstwa bizantyjskiego. Tym bardziej, że Bizantyjczycy
ponieśli kilka klęsk militarnych. Przywódcą kościoła
katolickiego był wtedy Urban II, następca Grzegorza VII.
Posłowie bizantyjscy zwrócili się z prośbą do papieża o
posiłki wojskowe. Chodziło o to, by papież zachęcił rycerzy
do zaciągania się do służby u cesarza bizantyjskiego. Papież
przyjął poselstwo łaskawie i na synodzie zwołanym w
miejscowości Clermont (1095 r.), przemówił do rycerzy i w
gorących słowach zachęcił ich do wyprawy przeciw niewiernym.
Prawdopodobnie użył też i takich argumentów, że tam gdzie
jest grób Chrystusa Pana, tam ziemia należy do chrześcijan,
że posiadanie tego grobu przez niewiernych jest obelgą dla
chrześcijan, i że kto weżmie udział w wojnie o odzyskanie
grobu pańskiego dostąpi do zbawienia wiekuistego, natomiast,
gdy przeżyje będzie się mógł sowicie zaopatrzyć w łupy i
nadania. Majątek rycerza będącego na krucjacie był objęty
szczególną ochroną. Przemówienie papieża wzbudziło
entuzjazm. Tłumy podjęły wezwanie. Hasłem krzyżowców był
okrzyk: "Bóg tak chce"

I wyprawa (1096 - 1099 )
składała się jakby z dwóch części. Pierwsza to wyprawa
ludowa pod wodzą Piotra Pustelnika rozgromiona przez Turków.
Druga część tej wyprawy tzw. wyprawa rycerska była lepiej
zorganizowana i osiągnęła swój cel. Składała się z
Franków i Normanów. Poniosła znaczne straty, ale koniec
końców (1099 r.) krzyżowcom udało się zająć Jerozolimę.
Na zajętych terenach utworzono królestwo Jerozolimskie. Pierwsi
władcy tego królestwa to Gotfryd de Bouillon a potem jego brat
Balwin I. Królestwo Jerozolimskie żyło we wrogim otoczeniu,
uzależnione było od europejskiego zaplecza i od dopływu
ochotników. Pierwszym sygnałem słabnięcia królestwa
Jerozolimskiego był upadek Edessy w 1140 r.

Na pomoc krzyżowcom wyruszyła II
wyprawa krzyżowa(1147 - 1149 ), na jej czele stał król
francuski Ludwik VII i cesarz niemiecki Konrad III. Krzyżowcy
bezskutecznie próbowali zdobyć Damaszek. Odtąd Turcy
bezustannie zagrażają Jerozolimie. Siły Turków uległy
wzmocnieniu, gdy sułtanem został Saladyn. Był to władca
Egiptu, Syrii i Mezopotamii. W czasie jego panowania Turcy
zdobyli Jerozolimę.

Odpowiedzią była III wyprawa
krzyżowa (1189 - 1192 ), której przywódcami byli : cesarz
Fryderyk I Barbarossa, król francuski Filip II August i król
angielski Ryszard Lwie Serce. Wyprawa miała niezbyt fortunny
przebieg. Barbarossa się utopił, Francuzi wrócili do domu , a
Ryszard wynegocjował swobodny dostęp do grobu pańskiego od
Saladynów.

Najtragiczniejszy przebieg miała
IV wyprawa krzyżowa (1202 - 1204 ). Wtedy to krzyżowcy za
namową Wenecjan aby zapłacić za usługę przewiezienia
okrętami najpierw zdobyli dla Wenecji węgierskie miasto Zadar,
a potem Konstantynopol.. Rezultatem IV wyprawy krzyżowej było
obalenie cesarstwa bizantyjskiego. Na jego miejsce powstało
cesarstwo Łacińskie. Przetrwało ono do 1261 r. Zresztą nie
wszystkie tereny weszły w skład tego cesarstwa. Niektóre się
usamodzielniły i powstało cesarstwo Nicejskie i despotat Epiru.


V wyprawa krzyżowa (1228 - 1229 )
pod dowództwem cesarza Fryderyka II nie osiąga wojennych
sukcesów. Fryderykowi II udaje się odzyskać Jerozolimę i
kilka miast na drodze dyplomatycznej. Jednakże rychło w 1244 r.
Jerozolima zostaje ostatecznie zajęta przez Turków.

VI wyprawa krzyżowa (1248 - 1254
) dowodzona przez króla francuskiego Ludwika IX Świętego
kieruje się przez Cypr na Egipt. W pochodzie na Kair Ludwik
zostaje pobity i wraz z cała armią dostaje się do niewoli.

VII wyprawa krzyżowa (1270 r. )
Ludwik IX oblega Tunis. Wybuch epidemii dżumy kładzie kres
nieudanej wyprawie.

Ostatnią twierdzą krzyżowców
była Akkra, która padła w 1291 r.

(Następne wyprawy w XIII w. były
organizowane z coraz mniejszym entuzjazmem, kierowały się na
Egipt, gdzie jednak ponosiły klęski. )

SKUTKI WYPRAW KRZYŻOWYCH:

Przede wszystkim na ziemi
świętej powstały zakony rycerskie: Templariusze (1118 r.),
Joanici (zakon szpitala świętego Jana ) i Krzyżacy (pod koniec
XII w.) Templariusze stali się wielką potęgą finansową,
prowadzili min. operacje bankowe. Dzięki wyprawom krzyżowym
wzrósł autorytet papiestwa, nastąpił również rozwój handlu
lewantyjskiego. Wzbogaciły się na nim szczególnie miasta
włoskie (Piza , Wenecja ) . Wraz ze wzbogaceniem się miast
włoskich wzrastała potęga i zamożność mieszczan.
Nastąpiło przenikanie wzorców obyczajowych między kulturą
arabską a europejską. W trakcie wypraw krzyżowych
ukształtował się tzw. etos rycerski i kultura rycerska.
Wyprawy krzyżowe były pierwszym europejskim kontruderzeniem
przeciw ekspansji Islamu. Zresztą po upadku państwa
Jerozolimskiego Turcy w wieku XIV przedostają się do Europy,
kładą kres niepodległości Serbii, zajmują posiadłości
cesarstwa bizantyjskiego. Wreszcie w wieku XV Turcy przekraczają
do lini Dunaju, a w wieku XVI aż do granic Rzeczpospolitej.
Ekspansja Turków przeciw Europie trwała do końca XVII w.